장음표시 사용
171쪽
ctica cum putrida, compositam sebrem constituunt, quia causa effectrix hecticae, est in partibus solidis. de putridae in humoribus. Ephcnacra verb, aliis febribus mixta, compositam constituere non potest eo quod humores de partes solii at inflammati nequeant intactis spiritibus , ob eorum tenuitatem. Contra spiritus vitales accendi possunt, intactis humoribus , de partibus solidis. Hamassertio probari potest ex axiomate Phrsico. Si id quod minus videtur inesse, inest,
Se id quod magis, hoc est, si partes solidae incensu difficilli
mae,sunt in cenis, de humores incendi paratiores, multo magis spiritus vitales incendi, est hecesse. Secus nulla febris es set simplex, sed omnes essent compositae. Symplomata pariter quae febrem comitantur, non compositam constituunt,
eo quod nixi' sunt de ciscntia sobrium, licet eas augere possint atque si uere, dc protelare Erratica vero febris siue a Graecis dicta quod eius De accessiones nullam inici se proportionem scrvant. Habet V enim suarum accessionum inordinata principia, nullam certae alicuius febris vel simplicis vel compositae speciem referentia. Itaque erratica febris nullius Griae speciei est, nec
eam possis dicere quotidianam, nec tertianam , nec quartanam, multoque minus continuam. Nam cum febris erratica ab incertis gccessionum principiis dicatur, patet contin ames e non posse ice oontinuae implexae si e possit, aeque atque
aliae intermittentes sebres. Est autem febris erratica, non ex certa humoris specie , quemadmodum aliae intermittentes, . sed vel exhonfusis secum minoribus, Minaequaliter permixtis, de in corp-ris habitu putrentibus,vel cx uno quidem humore, sed traiis mutato, M in alteram transeunte. Quantum cnim in aegrotantium corpore humores mutanter. tantqm ctiam aeccisionum circuitus. Ac maximὸ quidem transmu- tatur sanguis quum putrescit, parte una in bilcm flavam, al- in nigram abeunte. Causa harum febrium multiplex se potest. Una est aestatis , de autumni inaequalitas ; altera, auum quis putrescere in ipit luimor, in aliquo membro con- .
sistit: alter verro cx aliis destitit sartibus, qui vel in ipsis solis
c botinebatur, vcl in corpore viai uoiso redundabat. Tertia causa , est error in vici ab risco innituus qui si in sanista u. . accessiones pa it, es multo magis morbos, inrit grotis, vel
circuirui acit anticipare: vel alios diuersae naturae a priori
172쪽
bus excitat, a quibus accessionum ordo peruertitur. Causa huius inordiisetionis, non solum pendet ex humoris quantitate, sed potius ex qualitate, viribus aegri imbecillis, corpo-.ris habitu, quae humorem vi gre nequeunt, ut annotauimus cap. . huius Tractatus.
Hae febres sunt longae, de mali iudicij, testimonio Hi p.
aptior. 8. dcct. 3. de cetiis de incertis mutationum temporiabus agens. Medicus qui harum febrium exactam cognitionem habere cupit, oportet cum in febrium simplicium tam 4 continuatum quam intermittentium dister tiis esse optinis versatum: sic non erit difficile, confusas a compositis, de has ab erraticis distinguere, futura praedicere dc congrua iudicare. Nunc quibus signis distinguantur, ostendendum. n. ρέ, signa subrium confusarum certa describi noi possunt, siues .cu -- humores putrescant ii noloco, ut in magnis venis, siue exserum. tra illas : quia simul incipiune, simulque desinunt: potissimum quum confusarum par est modus. Quum vero impar, confusa febris eius humoris qui plus pollet potiorque est, . . genus nomenque sortitur, ut dixi. In principio morbi, omnia sunt mitiora: in statu , fortiora: dc indire linatione, symptomata omnia remittuntur. Discernuntur tamen tempora rigore,horrore, δί frigore vigiliis, de somno profundo. sic signa, per sincerarum febrium tam continuatum quam intermittentium facile cognoscunturi quaearatura sua sunt longae,3ccuratu difficiles quarum curationem in spuriis decla
x signis Signa b. compostarum nou dissigent a simplicibus in-ρ- ς-μ' termittentibus: ut tertiana duplex intermitteos, ut simplex, p se incipit cum rigore , aliquando cum vomitu, dc finitur sudore. - . Calor in primo occursu, sua acrimonia manum tangentis ferit 3c mordet,& cxacerbationes facit breuiores quam quotidiana. Haec non similes atque quotidiana, aur qua a- a febris accessiones habet. Compositae ra o fiunt, ex dias rarὸ uersis intermittentibus : idque si quando acciderit, primis. istis , diςbus Vix animaduerti potcxit..Quartanae compostae, inci-ι uti f. piunt cum horrorc, perinde ac sim p. intermittens: de carum uari. onstitutioncs sunt omnium longilliinae: in er se tamen di- mp. ii stinguutur quod duplex quartana, duo bris diebus excandu-
scit de quiescit tertio. Quarto de quinto rursus excandcluit,
173쪽
PRAxis MEDi CINIT. t IIci: sic diebus sequentibus. Si triplex quartana, quotidie pariter incipit cum horrore: sed quarto quoque die ingraue se mis-stit febris, ac si foret simplex quartana: intermittentium se Promittens brium, unaquaeque febris diuersi generis complicari potest η ieridia
rcrsianae quotidiana nil scetur, in uno die, crunt duae acces- ' ρ'p' sones equenti verb una quotidianae fc. tertio dic erunt iis duae accessiones: quarto vero una M sic deinceps : illa inci- Zin bipiet cum frigore, haec cum rigore. otissiana si quartanae gen: r. miscetur, quartus dies duas habebit accessioneso na cum frigore, altera cum horrore: reliqui vero dies, unam, piae quotidianae erit. . Si tertiana quartana concurrunt, primus insultus erit tertianae cum rigore: secundo die nulla erit febris: tertio recurrit tertiana, quarto, quartanae paro Ismus quin' se iasito die, tertianae fiet insul thu: sexto nullus: septimo fiet du- re, ira plex insultus, unus tertianae & alter quartanae;& sic in rcli Mnmi
mis fici. Si hecticae putrida iuncta fuerit, compositam se-s ' η brem constituent, eo quod illius calor cordis substantiam obrepit: huius vero humores. Vtriusque signa petuntur ex. pulsu duro & inaeo tali: vrinis, & calore mordaci, & motus si tὰν -- modo. Si biliosa, ertio quoque die : si quartana, quarto muntur uoquc dic :.si quotidiana, quotidie huius vel illius fiet in- evis ultus, Vel cum rigore, vel cum horrore vel stigore. Quinetiam statis diei horis fiunt exacerbationes,& remissiones eius subris putridae quae illi copulabitur.
Ηωτ του οὐ πόρε os: i. Semi tertiana febris, hanc Hi p. lib. i. Cpid. αῖI, momi. r. horridam febrem appellauit, ab horrore. Haec febris est degenere febrium compositarum deest duplicis dis erentiae. Vna exquisita, altera non exquisita: illast ex quotidiana continua N: terti a intermittente, coquod facilius sit, quotidianam fieri continuam quam tertianam,cuius et lainaccessiones exquisitae sunt longiores quam D signis tertianae: Ad haec horror non quotidie, sed alternis tantum tot diebus inuadere solet quibus scilicet tertianae δί quotidianae νε ascelli oncs simul concurrunt, S: confunduntur: diebus --
174쪽
. tem aliis mediis & paribus refrigeratio sola incidit, quam febris quotidiana accersit. Reduplicationes quidem habet tertio quoque die,non quales habet tertiana, si d dimidia ex pa te similes : quo fit vi tertianae typum immutat pituita, ex qua, si quotidiana continua. Haec interdum fit ex tertiana continua & quotidiana intermittente & non ex duabus continuis aut duabus intermittentibus, ut voluerunt Archigenes,Agathinus de Celsus, quotum opiniones si verae citent, reti esset' horrifica ut voluit Hi p. lo c. cit. de Gai. corninent. I.& . in eundem livum. Horror fit cx rigore de frigore mixtis. si is non Non exquisita est duplex: una quum bilis praepollet: altera exqvi quum pituita. Si bilis praepollet, it rigor, & non horror, dias 'itcrii ad statum citius peruenit sine multis reduplicationibus, de calor est acrior, de vomitiones x at i deiectiones flauescunt: Symplomata,vigiliae, sitis, d ali quae magis bilem quam pituitam reserunt. C tra, si pituita dominatur frigua potiusquam horror fit,& plures reduplicationes fiunt: calor minys acris. Jc tardius accenditur, pauca sitis, de alui excretiones sunt pituitosae. Sic hae febres disierunt longitudine & breuitate pro natura humori dominantis seu crassus seu tenuis. fuerit, nec non a quantitate humoris &motus modo,& a parte ex qua putredo originem ducit. Hae febres rarae sunt in Gallia:frequentesinathiopia, Italia, de aliis regionibus calidis. Mitissima est horarum 2 .me- dia 36. fortis 8. Si est exquis in tertio quoque die si horrisca, cx Gal. 1. de different. febrium &Σ. de crisibus. Pulsus est duros de inaequalis: calor quoque inaequalis: urina fit crassior 5: turbulentior. Sudores in his febribus, mali,quia sym- .ptomatici de non natura victrice facti, vel propter humorum crudorum copiam,vel virium imbecillitatem cum saeuis sym
In hanc febrem propensi sunt Eeelesiastici, nobiles, aulici,
iuuenes,& desides , opipare viii ites, nimis genio indulgen' tuis, i xς i& qui cal. regiones incolunt. Haec febris inter lethales numeratur de interdum cxtenditur ad mensem integrum: alias degenerat in hecticam, alias in hydropera, propter ina gnas obstructiones: alias etiam breuior, scilitet quando ma- . teria est pauca, aut in viis ductuum continetur. Ad carum ca- rationem diligenter est: consideranda pars male affecta , a qua
sobris originem dueterit, de ab ea indicationea; medicatrice sumere.
175쪽
sumere. Imprimis intemperies est emendanda, deinde obstructiones aperiendae,& viscera ab omni impuritate cathatticis liberare & symptomata corrigere, idque diebus &horis minoris afflictionis. Victus ratio secundum sex res non naturales sit media inter eam quae de quotidiana continua di tertiana intermittente dixi, habita ratione humoris dominantis. Si fuerit extensa ad victum institutum in continua quotidiana recurrendum erit pag. Q. Si spuria, media erit victus ratio, inter eam quae de tertia, Da continua & quotidiana intcrmittente , ctiam habita ratione humoris praepollentis. Si aluus non fluit & exquisita fuerit patetur sequens clyster ex refrigerantibus 5 tergentibus, hoc modo. V. Hordei, fol. mal. viol. mercur. parietariae, singui. m. i. centauri j mi. & furfuris macri, vir. m. s. sem. sceniculi, 3. iii, ficuum pa. iiii. florum chamaem. S fambuci,Vir. p. i. coque
in aqua ad m. i. dii Iolue hierae Gai.& diaphoenici, vir. 3.vi. mellis antho sati,& olei chama meli,vir. g. i. s. fiat clyster:vel huius loco paretur quod sequitura . Cinnamo.3. 5. agarici troch. 9. ii. rhab. selecti Silii. γρυρ γ mellis rosati, de diaphoenici, vir. i. infundantur omnia si- ί' mul in decocto cichorii,hil pi, glycyrrh. pallui. mund. 5-cuum : seni. anisi, & flor. thymi, buglossi, te sambuci, per noctem super cincres cal. cxpressum,detur manc vel horis remistionis de non exacerbationis.
V . Syriapi acetati simpl. pituitam incidit,&bilis seruorem D p retundit, M obstructiones reserat 3. iiii. utatur cum decocto hordei vel ptisana ex hordeo , passulis ex acinatis, ficu bus&ῖlycyrrhieta praeparata; vel decocto rad. acciosae: vel hydro- saccharo. Si acetum displicet utatur syrupo granatorum, Vel
omphach, vel capilli Ven. a , Oxysacch. simpl. g. η. cum ptisana praescripta, fiat stru-
pus clarificatus, & aromat. cinnamomo pro . do sibus. Si '' in urinis apparct coctio, purgabitur praescripto pharmaco, cui adde elect. de citro sol. 3. ii. nisi prior satis potens videatur. Ex curatione febris quotidianae continuae , & tertianae intermittentis multa alia remedia expiscari poterunt, quae faciunt ad viscerum robur &ad reliquias humorum quae supercrunt metu recidivae aut longitudinis morbi , non
176쪽
nullis additis, aut reiectis ut videbitur. Pari ratione non exquisita ex tertiana continua 1 quotidiana intermittente procreata remedia tam yniuersalia quam particularia erunt petenda ex curatione tertianae continuae aequotidianae intermittentis. At si hemitritaeos febris fuerit extensa. quam diximus este horarum 48. curabitur remediis tam uniuersalibus quam particularibus in quotidiana continua recensitis, nonnullis additis, aut sublatis pro astantis in
dici consilio. Et si hemitritis fuerit spuria Sc in ea praepolleat bilis, cholagoga phlegmagogis praepolleant. Contra, si pituita praepollet, phlegmagoga cho lagogis quoque praepolleant,
quibus permiscenda sunt gastrica si ventriculus , aut intestina icnuia male assicianturὶ aut hepatica, si hepar: aut splenica, s lieni aut cystica, si vesica fellis succrescit. Morborum A. tempora obseruanda de distinguenda ad victum de remediatam interna quam externa instituenda. In principio cxonerata aluo aliquo clystere detergente, aut balano , aut minorante praescripto : si pituita in ventriculo contineatur vomitu educatur, si nauseabundus est aeger. Deinde interiores meatus reclus decocto sequenti aperiantur. V. . Rad. acciosae, graminis, rusci, & asparagi, singui. i. herb. cichori) satiui, de erratici, fumariae, & capiti. com . singui. m. i. absinthium, licet si vcntriculo familiare, ob eius astrictionem initio curationis est suspectum. GlyCyrrhizae,3. vi. xuarum damasse. mund . ab acinis pa. io. ficuum recentium , pa. vi. sem. cndi uiae. 3. iii. anisi. 3. ii. florum sambuci,&borrag. Vtriusque p. i. thymi, p. 6. Coque in aqua ad la. i. mellis rosati de Oxyiacch. simpl. vir. ἶ. ii. fiat apoete mactar. Aarona. pul. diar hodi Ab. in tres vel quatuor doses. Deinde purgabitur minorante praescripto sine agarico quia ventriculum subuertit etiam castigatus , cum syr. rofato sol. in augmento validioribus catharticis utendum,nec non aperienti bus M detergentibus cum syrupis acidis. In statu quiescendum.
In declinatione sudores,&vrinae sunt prouocandae. Syru pus catharticus seu magistratis ex iisdem plantarum partibus augendo aut minuendo earum do sim,& Marici &rhabar b. cum Polypodio, carthamo senna, manna, syr. rosato ex 9. in fusionibus parari poterit, quia morbus est contumax, qui validioribus catharticis exasperatur,de mitioribus non cedit:
177쪽
mediocribus per interualla exhibitis vincitur. Sanguinis missio celebrari potest, si aeger est plethoricus,
iuuenis,aut suppressi sunt menses,aut haemorrhoides, vires consentiant ex Gal. consilio II. meth. med. quia haec febris est putrida. Contra si vires sunt deiectae vi morbi, aut alterius febris quae praecelserit,uel tabis aut hydropis,ab ea erit abstinendum. Praemissis uniuersalibus, condita, tabellaeq;)χη:scera corroborent,necnon epithemata, unguenta lac. describi poterunt. Quae symptomatis opitulantur ocra tu proprio docebimus Deo auxiliante. Aliae schres compositae, si fiant ex putri materia quod verissimum est curantur eadem methodo,
iisdemque remediis quibus intermittentes spuriae, de quibus
satis abunde. opinor tractauimus. Febres confusae si sani ex materia putri in maioribus vasis, recurrendum erit ad ea quae annotauimus in curatione feb. continuarum. Si cadem putrescit in codem loco de extra maiora vasa, recurrendum pariter ad ea quae scripsimus in curatione febrium intermittentium. Febres erraticae nullam aliam exposcunt curationem praeter cam a nobis descriptam in curationibus febrium intermittentium spuriarum quotidianae, tertianae S quartanae, tam
in sumendisse faciendis quam in educendis N admouendis. Nunc de sebre Lectica dicendum.
KTIKH, r. hectica sumitur pro omni febre so- De πρmine lutu difficili, siue pituitosa, siue melancholica fuerit. Huic opponitur : i. solutu facilis. Nomen sumpsit ab εξι i. habitu , co quod sit stabilis. Est enim hectica febris, calor praeter naturam in partibus solidis accensus. Hic calor, primo cordis substantiam occupat: mox sese diffundit in reliquas corporis partes solidas longe lateque per venas & arterias. Haec febris est de genere continuarum, quae unicam habet accesso
178쪽
aut remissione , nisi putridae copulata fuerit Omnis hectica febris,aut cst simplex aut coposita. Simplex aut est v niuersalis,aut particularis. Vniuersalis dicitur, quae cordis primum, deinde reliquarum partium substantiam invadit, 5 rara est. Particulatis vero dicitur, quae partis cuiuspiam substantiam primum, deinde cordis obsidet,& frequens est , ut pulmonis in olithis, diaphragmatis, hepatis S c. Composita vero dicitur,quae febrisin putridam comitem habet. Simplex rursum diuiditur in tres gradus. Primus dicitur in quo corpus cordis N saeterae partes solidae iam primum sunt incensae: duratque hic gradus, quandiu in corpore cordis, Maliis partibus solidis inest humo et substantificus & radicatis,
terreas ipsius partes glutinas, SI adhuc multus superest, ipsum calorem igneum nutricias,&fouens,veluti oleum in cilychnio flammam alit,& fouet. Haec cognitu est difficillima, sed curatu facillima. Alter, est extremus μαρος μαλ ι dictus, quod marasmum calidum & siccum habeat adiunctum: sic autem dicitur,quum humor ille omnino est absumptus, partesque omnes solidae, non solum corpus cordis, velut ustae sunt. M versae in cinerem , ut putrefacta usta omnia, quale que exustum est et lychnium, quod nullius olei affusione, non amplius ardet: sic enim omnino absumpto humore substantis Co,calor nativus extinguitur, nec potest instaurari, etiam per alimenta euchyma,& cupepta. Hic gradus ut neminem latere potest: sic nunquam curatur.Tertius gradus inter reliquos, est medius: nunc illi, nunc isti ; quo propinquior, aut remotior eo curatio facilior, aut dissicilior: medium tenens inter duo extrema. Omnes hi gradus maioris & minoris ratione
inter se tantum differunt. Causae cffecti iccs sunt,aut externae, aut internae: externaea sex rebus non naturalibus sumuntur: nempe ab aere calidiore, vel longa mora in soleat lcnte,ὶ siti, tempore S loco,non expleta: ab inaedia triduana: ab alimentorum, vel medicamentorum acrium longo usu scammonium recipientium: a
iugibus vigiliis, a lassitudine, ab excretis suppressis, aut immodice fluentibus : aut a balneo aquarum aluminosarum: ab animi pathematis ira,excandescenti moerore, tristitia, curis
179쪽
Causae internae, sumuntur ab aegri temperamento bilio so,a febre continua praegressa, male curata aut neglecta, qualis est causos, tertiana continua, & non a quotidianis, aut tertianis intermittetibus: a phthisi,dysentcria,aut lientcria, aut a viscerum inflammationibus, & aliis morbis in quibus alimentum non coctum, aut male concoctum, aut vitiatum , partes solidas non hum stat, quae propterea alimento destitutae,& calorem acriorem de febrilem concipientcs resiccantur,& incalescunt.
signa primi gradus,si est a causa euidente, clici possunt ab
aegri,aut astantium relatione. Hic gradus etiam cognosci po- primi vis. tost a calore praeter naturam si ab initio tangenti arteriam est dus. acris,&mordax: si a potu,aut mox sumpto cibo, calor emicat in factea vaporibus sursum sublatis. Hic calor ab initio adeo lente agit,ut aegri se sobricitare negent. Quae sensim fiunt,dolorem non inferunt,teste Hip. aphor. si. scct. r. humidi primigeni j portio,iicci consumatur,quod superest sufficit ad tempus ad aegri conseruationem: interea resarciri potest alimentocuchymo,& eupepto calido & humido ut dixi. Vt plantae a prima germini ione, facilha terra erutitur, sed dissicile distin guuntur nisi ab agricolis aut a rei herbariae peritis. Sic hic gradus facile quidem curatur: sed dissicile cognoscitur nisi a peritis medicis. Pulsus solito videtur durior tangenti,M urinae a MD .c fanis parum dissimiles: quia calor praeter naturam tantum agit *rini in roridam cordis substantiam & nondum in cius humidum primigenium: hinc macies totius corporis tam cito scri ncquit. Hic gradus in triduum distingui potest ab ephcnacra, aut putrida. Ab ephemera, quia haec soluitur intra Σ . horas sudore, madore,vel urinis .Putrida vero incipit cum frigore, si quo ridiana: vel rigore, si tertiana: vel horrore,si quartana, de statis diebus,& horis fiunt exacerbationes, 5 remissiones pro natua humoris cam procreantis. Si nihil horum appareat, de calor aequalis semper perseuerat: hanc iudica esse hecticam , & non putridam,aut ephemeram. Secundi generis signa sumuntur ex calore mordaci, qui non solum cx longo arteriae contactu percipitur , Verum
ptiam in pedum plantis , & volis manuum. Adhaec pulsus Γ -' 'Pst durior, & siccior,quam in priore: quia calor ille febrilision solum agit in roridam cordis substantiam, sed in cius hu- i. udu primigentu: deficiente pabulo,aeger cotabescat necessc
180쪽
est. Urinae sunt magis coloratae quam in superiore gradu, a calore sc. intcn ore, non solum cordis sed totius corporis habitum depopu. uite. Minus tamen quam si adiunctam haberet putridam. Hic gradus magnam habet latitudinem: nam quo vicinior, aut remotior a priore fuerit, eo facilius aut dissicilius cognoscitur de curatur , ut iam superius anno
Designis Signa praecipua tertij ultimi gradus, sumuntur ex pulter: νοῦ su, vrinis,&facie. Pulsus cst debilis, durus , a siccitate , 5 paruus frequens. In urinis quid pingue, telae araneae instat innatat,colliquationem pallium similarium denotans. Facies veluti in marasmo talis apparet qualis docetur ab Hi p. lib. I. progn. cap. 2.5 3. Oculi sunt concaui, consumptis corum humoribus: collapsa sunt tempora,consumpto humore proprio & substantifico musculorum crotaphitorum: frons est arida, & Vngues curuantur, a nimia succitate,& aegri vix aperiunt palpebras ,&connivent veluti dormituri. Hypocho dria sunt tensa, cutis dura, de sicca veluti ossibus adhaerens, consumpta carnos a substantia.
sit f. . Signa febris hecticae symptomaticae sumunR r ex visceris briah ct. svnde scaturit inflammatione. Imprimis considerandum si DNi mi frigus, rigor, vel horror, vomitus , sudor, aut aliqua perennis excretio praecessit: typus quoque febris est considerandus: si quotidie, vel alternis diebus, vel si quarto quoque die fiunt exacerbationes aut remissiones : si inflammatio prae postere fuit curata aut neglecta. Si iam dies critici praeterierunt, & si calor est acris, & mordax, & si ab initio inaequalis crat, iam aequalis existit, &si multa ex signis praescriptis ad- sun t. Si pulsus est durus: tunc certo sciendum febrem putri dam in hecticam degenerasse. Sι ararar- Item si catarrhus in pulmones antea defiuxerit qui phthisimrbosia η. pepererit. Si dolores qui fuerant, sunt sedati: si urinae intensae maneant cum hypostasi utcunque laudabili : si perennis aliqua excretio praecessit, ut diar licea, lienteria, dysenteria: aut si ieiuni, vel coli intestini, aut visceris alicuius phlegmo'
sit, a b - signa hecticae compositae sunt valde confusa, in quibus ctis c.m- distinguendis magna requiritur medici solertia, cum cxpcrientia in febribus putridis dignoscendis: quibus collatis cum