장음표시 사용
291쪽
nodulos referendus, quorum quotidie mane masticabitunum spatio horae semissis expuendo in lance saliuam quae ab ore defuci. Si his non conualuerit admoueatur seto, vel cauterium potentiale inter primam de secundam ceruicis vertebram. Vel popliti vel brachio idem cauterium admouendum. Vclliorum loco utatur diaeta sudorifica ex sarra parilla, lignossessanas, vel radice chinae, per Is . aut ro. dies si datur facultas. Vel viatur balneo aquae sulphureae in causa frig. vel aluminosae in causa calida per totidem dies. Si ab humore melancholico quod rarius accidit,)fiat , utendum purgatione melanagoga , δί topicis praescriptis , frictionibus, ligaturis de roborantibus cerebrum: tota substantia , vel qualitate manifesta in causa frigida: sc εPul. di ambrae. &sem. pconiae, a corr. mund . Vir. B. ii. mithridatij probati & vetoris, 3. i. conscr. fiorum primulaeu. de betonicae, vel salutae, vel rori sim . vel stoechadis Arab. v tr. 5. i. fiat cicct. molle , de quo quotidie mane cap. instar nucis iuglandis horis iii. ante pastum . Vel in forma solida hoc modo. Pul. cicct. de gemmis,& di amo schi, vir. 3. i. conscr-uae florum primulaeu. 3. s. sacch. aqua salutae soluti, j. iii. sint tabellae pondo 3. ii. cap. Vnam quotidie mane horis iii. ante primum pastum. In causa calida sequentibus corroboretur
2 . Dianaarg. Aig. p. iiii. coralli rub. de pul. diacydoniten sine speciebus, g. peoniae mund . singui. B. ii. conscr. rosarum, 3. vi. facch . albi aqua rosarum solutis . . sant tabellae pondo 3. ii. cap. Vnam quotidie mane , nihil supe*ibendo etiam horis iii. ante prandium. Si aeger fuerit pauper, praemissis uniuersalibus, frictionibus, de ligaturis raso capiti, admoue urticae vcrae m. ii. per noctem. Mane vesiculae aperiantur, & fluat aquosus humor per multos dies, appositis foliis brassicae vel cici . Vel huius loco paretur phoenigmus pagina 222. descriptus. Curaturus vertiginem quae consensu alicuius partis si, cum noscere oportet,&ab ea exordiri curatione. Verbi gratia. Si fit vitio ventriculi quod saepe accidit . tribus modis occurritur: Primo impedie do ne vapores sursum repant per fri-
292쪽
Vomitus plurimum praestat. putio deor.
ctiones, & cucurbitulas, M vincula brachiorum erutum M lotiones. Secundi, clysteribus, balanis, vomitu,& purgatione blanda quae humorem morbi ficum vacuet: Tertio roborantibus ventriculum tam sumptis quam admotis occurrendum.
Humor morbi ficus aut nidorosus,biliosus ,& mordax, aut acidus,aut est in parua, aut magna copia. Si in parua, potus frigidae extinguere potest. Si in magna, aut sursum aut deorsum vacuanda.
Sursum,Vomitu, si eo natura vergit: deorsum purgatione blanda cum astrictione, ut myrobalanis, hiera, rhab. & similibus.
Si veto a frigido humore sub oritur, leni purgationet liquida, aut solida liquida potione ex cassia, manna, catholico, Ms milibus: Solida, pul. hicrae,pil. mastichiuis, aggregativis, de
Vomitione nihil utilius in vertigine quae fit vitio vem tticuli, siue ab humoribus frigidis, & crassis , siue a biliosis,acribus & nidorosis scaturiat: quia per cam quicquid in eo est contentum euacuatur, siue beneficio naturae vel attis fiat. Si aeger est angusto pectore, per vomitionem non est solicitandus , & si natura deorsum vergat, & si causa cst calida, Vtatur sequenti v. Narἀi Ind. minutim incisae, 9. s. myrobal. citrearum, oleo violat' confricatarum, & rhab optimi, Vir. B. iiii. thalmarind. 3. ii. cassiae recens extractae i. infundantur omnia simuI in decocto cichorii, borrag. sem .peoniae, & 4. Dig. ma. Mnorum cord . per noctem. Expressioni dissolue syrupi rotati sol. ex infusionibus, 3. i. si . fiat potio summo mane propinanda. Vel si causa est frigida, V. Cori. citri, siccae, J. 6. l. mentae siccae, &absinthi j potam Rioris, vir. m. si .sem. fisci eos, vel peoniae,3. ii. florum stoech. Vel roris mari p.i. coque in aqua mulsa ad 3. iii. colaturae infunde agarici troch. 5 myrob. cepularum oleo mentae confricatarum, vir. 3. i. clect. diacartham i ,& catholici, Vir. 3. s.
Expressioni dissolue syrupi rosati sol. 3. i. fiat potio diluculo
sumenda. Qui potiones renuunt & pitulis delectantur,vtan. tur sequentibus.
N. Massae pitularum imperialium, & pul. hierae cum aga-
293쪽
troch. alliandas si cst duriore aluo, dc agrestis naturae grana iii. vel iiii. cum incile rosato Arma pii. Vii. quas cap. circa medium noctis. Vel viatur pilulis aggregati uis aut de quinque generibus myrobal. Quibus remediis praeparandus sit humor inorbi ficus,& quibus corroborandus sit Ventriculus tam sumptis
ruam admouendis, docui cap. dc Apeps ad quod recurrenum crit cap. 49 Si in hepate, liciae,mesenterio, renibus, aut Viero , retinentur excrementa, quorum vapor per carotidas vcnas in ventriculum ccrobri anteriorem delatus: aut cx mensibus, aut haemorrhoidibus suppressis suboritur vertigo, imprimis , h vapores revellantur,co quo dixi modo : deinde purganda sunt excrementa per idonea praesidia, ci parti unde mali origo habenda ratio, idque vel per venae sectione in , aut purgantia: Deinde candem partem roborantibus stac reciditici) utendum.
Si a statibus , flatus discutientia coeteris internis praesidiis miscenda sunt. Qualia fuerint eodem cap. de Apepsia diximus.
Imprimis aegrotus aerem deuitet nebulosum,&crassum:& in paroxismo, commoretur quietus, in aere obscuro, ubi spiritus& vapores moti, facilius ad quietem deducuntur. Extra vero paroxysmum in puro lucidoq; acre ad calidum vergente ac suaveolente commoretur. Vigilia longa interdicenda: Somnus solito sit longior. Exercitium mediocre, per Ioca amoena,& viridia conuenienti tempore, modo libera di fluida sit aluus animi pathemata excepto gaudioὶ sunt valde perniciosa: contra inter familiares dicteria, cantus S sonus musicorum instrumentorum conserunt, autor Celso, Z reliquis quibus sanus delectabatur cap. I 8 ib.3. Cibi boni sint succi , de concoctu faciles , quique flatus minimc generent: quales sunt caro capi, gallinae, phasianorum,vitulorum veruccis, hoedi: pisces saxatiles carne friabili praediti, oua quoquc sorbilia: Aetius commendat crinaccos marinos. Ex oleribus ctiam commendantur bu glossum viru.que , seriola, lactucae portui. In causa calida at in frigida, maiorana, satureia, hys pus, thymus, salui osmarinus. Contra improbantur omnia legu
294쪽
mina, caseus vetus,castaneae,rapa, brassica, porrum, allium caepa. Ex fructibus conccduntur vitae Damasse. Corinthiaca passulae, ficus,nuclei pinei , cappares, olivae&c. Propotu uti licet hydro saccharo aut plicana, aut vino albo non vaporoso,sed oligophoro, aut maxime diluto aqua bullita, aut hydromelle. Haec de Vertigine satis.
Cephalea quid. Cephala si quid.
De Dolore Capitis. C A P. X - .
KEpαλωα x K φαλαλγία, a nomine sunt mutuata, a Latinis dolor capitis. ab Arabibus Sodavno nomine dicuntur: inter se tamen differunt, quod rapαλήα, sit inue teratus Id aegre cedens capitis dolor, qui vel continuus est, vel ex interuallis repetit, A cxacerbatur: suntque interualla vel ordinata,vel inordinata. Κεφαλαλγία vero est quidem capitis dolor, sed non diuturnus nec vehemens, nec cum magna capitis imbecillitate coniunctus sed qualis a crapulaba&le,a labore, aut febribus excitari solet. Huiuo a superioribus differt, qu bd dolor mediam capitis partem tantum occupat, cum summo dolore, qui modo dextram, modo sinistram partem obrepit SI ad suturam usque protenditur. Dolores, ali quando tam sunt vehementes, ut ne manum quidem ferant, affecto scilicet pericranio & cute,non expcr- te morbi. Causa huius tanti doloris,ost vaporum aut humorum, aut Virorumque vel multorum, calidorum , vel frigidorum, vel actium , salsorumque influxus, siue per venas, siue per arterias fluant. Ac vapores quidem tensuis doloribus assiciunt: biliosa cxcrementa , mordaces inducunt : plenἰtudo , grauitatis sensum adsert: rubor, S calor, calidos humores significant.
Cum dolor omnium consensu, nihil aliud sit quam tristis sensatio, non est morbus, sed simploma tactus: neque alibi contingere potest quam in partibus sentientibus. Huius causa est duplex. Vna
295쪽
Vna est solutio continui, altera intemperies inaequalis in parte aliqua α' ω:, de non sensim facta, Gal. . meth. med. M lib. 2.artis med.& a. . & 6. de Iocis assect. &lib. de inaequali in temp. 5 comment. a. in lib. Hi p. de morbis acui. S primo de sympi causis. Ex his duobus sumuntur disserentiae . nempe intemperies inserem
nuda, quae curabitur a contrario , alterantibus, digerenti. Si dolorbus, ct corroborantibus in vel composilia cum materia: quae inplethoricis,curatur phlcbotomia In cacochymis vero, curatur initio repellentibus, derivantibus, deinde cvacuantibus, e discutientibus S roborantibus materiae accommodatis. ouidsi a Si capitis dolor fit 1 soluta unitate,copia statuum, Curabitur m Zi.
ex medicamentis digerentibus, discutientibus , extenuanti-Si resolu-bus, laxantibus clysteribus, potionibus, cucurbitulis, fomen. tione tantis,cataplasmatibus &c. Si fiat a crassis, Si viscidis humoribus cum flatu, vel obstructione vasorum , simili methodo S ii μί, ' dein remediis curabitur. Si a contusione, mixtis primum ad- '' stringentibus cum digerentibus paulatim in dies auctis, sedaeo prius dolore per topica. Si denique fit ab humorum acrimonia: vacuatione per Vomitum, si in ventriculi ore fuerit: clystere, si deorsum tendat: in crassantibus, & acrimoniam retundentibus. Causae idio pathicae sunt cxternae,aut internae : Externae , Ut caus solis ardor, frigus ebrietas,ictus, casus. Internae,Vt intempe- idivaries simplex,cal. frigida, aut composita Vel a solutione conti- thic nui. Intemperies composita,aut sine materia, aut cum materia finguinea, biliosa, pituitola, melancholica, flatu lenta. Simplex vero intemperies fit vel in toto cerebro, vel in Venis, arteriis, membranis,neruosisque partibus,
Solutio continui fit ab humore acri erodente, putri, bilioso,salso, vulncre, casu, contusione, punctura, aut aqualitatCinducta ex febribus malignis, S pestilentibus, aut a lue vcnerea, carie,distentione: Distentio fit fere a copia humorum qui vcl in capite nascuntur,vel aliunde asiluunt,vel flatuum. Fit quoque ab obstructione, quum videlicet angustias meatuum capitis intercipit humor crassus,& viscidus: aut spiritus vehementer vaporosus, insuturis,ossibus palati colatoriis, & quae ad nares, aures, oculos &spinam pertinent.
Causae sympathicae sumuntur ex partibus inferioribus ven- β patriculi,scilicet,liopalis,lienis,mesentcri tuteri: aut suppressio- ibi .
296쪽
nc mensium, aut haemorrhoidarum. Ventriculi, quum in eo continetur humor acris, de malignus, qui in caput delatus, dolorem inscrt. Pari ratione ex vitio horum viscerum deferuntur vapores acres,dc mordaces, aut ex corrupto semine in caput, qui dolorem inserunt. Esto idem iudicium de febribus continuis, dc intermittentibus, de malignis, in quibus humor aestuans, multum de se vaporem c mittens .mcn inges,vcl pericrani uincalore, vel acrimonia feriens, vel copia distendens dolorem parit. Dolor sympathicus ab idio pathico differt, in co quod ille tempora, aut frontcm aut omnino priorem capitis regionem adoritur: hic vero posteriorem , aut verticem : aut cir cum aures figitur, etiamsi cum febre excandescat. Interdum a toto corpore mittuntur vapores in caput sui dixi de febribus j qui sua acrimonia dolorem inferunt. Dolor saepe recurrens , statisque temporibus, Jc alterutram partem occupans ad suturam usque ημυα nec est: in anteriorcparte opαλαλγια, post multum tempus κεφαλέα. Nunc ad particularia signa properandum, quorum distinctione, instituitur medicandi ratio. Si dolor capitis est ex intemperie calida : dolor est vehemens,calor capitis inest, qui admota manu percipitur : oculorum rubor aspersione aquae se idae iuuatur aeger: huius causa fuit calida externa. At si ex nigida cxcitetur intemperie, licet vehementissimus quoque dolor sat , tactu tamen nullus calor apparet, neque oculi, neque facies rubct, nec arida, decollapsa apparet, sed e contrario plena dc pallida:autoreTrall. lib. I. ca. io. Si causa effectrix fuit externaeaque frigida: iuuantur a calidis de non a frig. Si ex siccitate ortum habuerit, moderatus crit capietis dolor,cutis aridior apparebit, cuius causa cxlcrna sicca praeces.sit: a siccis praesidiis offenditur, iuuatur ab humidis. Signa si a bile scaturit, dolor magnus,& mordax crit: facies pallida, os amaricat: Gal. a. γ αππιυς. Et Paul. cap. q. lib. 3. Saepe contingit biliosis naturis, aetate florentibus, de curis
Si pituit . Si pituita, praeter iam dicta frigidae intemp. fgna , tum
victus ratio praecedens, tum reliqua concurrentia firmabunt.
cliopathico quid differat. Defesse ho-
297쪽
si dolor fit ex plenitudine ad vasa, dolor erit grauis&ten' Si reple
sus: color faciei rubens, temta amentum,aeras, Victus ratio M thora. reliqua concomitantia. Si praeter plet horam inest obitru chio, moderatus erit dolor, Sc grauitas quoque crit moderata: sin minus, dolor erit grauior. Vctum si cum grauitate aut tensione fueriti a sus quoque Exta Lin- aderit grauis& tenius S inflammationem indicabit. Si ten- nratioue. sio aderit sine grauitate, ac pulsu, spiritus statuo si multitudi- r. - num ostendit. Gal. i. ad Glauc. aderitque aurium sonitus, de ses iquae praecessit victus ratio, corporis natura S: reliqua ad spiti./ tum flatuosum generandum sunt idonea. Si dolor capitis oritur ex vitio ventriculi, dignosces ex Sunasi eae nausea vomitu ,cibi fastidio,dolore, anxietate, oris tremore, consens maxime si cibus praecesserit multus , isque adhuc crudus sit, cotti coli. vel praua qualitate affectus: SI ctiam ex oris amarore aut sapore prauo, qui cessant sicut Sc dolor ab assumpto cibo per aliquod tempus , maxime si per vomitum aliquid cxcer
Signa si dolor capitis fit ex consensu iecoris , dignosces ex stζη sicius caliditate de manuum ac pedum : cx dextri hypochon- drij grauitate,& squalore, ex rubea urina,ex oris amarore , S siti. Si per interualla dolet iecur& murmur in ea parte per cipitur. Si dolor fiat consensu splenis, cognosces ex sinistri silva si lateris dolore, tumore, de tensione, M statu qui in capite per- co sensi cipitur,& dolor cum tensione, moerore, ac aliis etiam melan. huyiis t. cholicis accidentibus in caput irruentibus per arteriae magnae propagines in anteriorem cerebri ventriculum. Si uteri consensu dolor capitis fit, cognoscitur ex occipi- . iij dolore qui fit a vaporibus ex utero in caput delatis pcr Vc bis tacinas de arterias in rachitim,dc cx hac in occipitium. Eadem via tetri vapores ex semine corrupto in caput ascensi, dolorem inferunt. Virginum capitis dolor pulsatilis qui emicat in temporibus, prouenit ex mesenterij, de uteri obstructionibus. Interdum dolor capitis fit a vermibus in cerebro generatis. A xermi- Id ratum) quod tamen obseruauit Hollcrius in cadauere bus. cuiusdam Itali, cui ex frequenti odoratu ocimi, i. basilicaeli baenatus scorpio in cerebro,ex quo vehementes dolorcs, de longos passus fuerat, qui mortem denique attulit.
Capitis dolor cum febre, vehemens si fuerit, cst praelu praes
298쪽
risve idiapathica in Gius D diaeta.
dium futurae phrenitidis, vel surditatis , vel visonis deprauatae. .
Si vero sine febre fuerit, verendum est ne degeneret in animi torporem,uci lethargum,aut epilepsiam, idque praecipue si non cedit remediis idoneis: nisi forte pus vel aqua, vel sanguis per nares,aut os, aut aures cssiuens, morbum soluit. Hi p. aphor. io .scct. 6. Dolor capitis qui fit a causa cal. interna, est
periculosior& grauior, eo qui fit a causa nigida. Item is qui sit ab ictu aut casu, cst perniciosior, coqui fit ab cbrictat c, aestu,aut a frigore. Cephalaea dissicilius curatur quam cophalalgia. Dolor qui ab aliquo vapore maligno in cerebro genito,
vel qui consensu alicuius partis scaturit, aut a via incre ante tempus clauso , aut ab aliquo animali venenato , non Vacat pcriculo. Si fiat vitio seminis alterius parentis, cst immedicabilis. Vt idio pathicus capitis dolor in occipitio, aut vertice,aut circum aures figitur; ctiamsi cum febre excandescat, febris sympto ma non est, sed peculiarem causam habet: sic sympathicus, tempora, aut frontem, aut omnino capitis primam regionem adoritur. Doloris capitis causae, multiplices cum snt, multiplices quoque crunt medicandi rationes. His vir, uersum summa curationis est comprehcnsa. Vt c uacues temperes : reuellas S repellas et derivea atque resoluas, & iis quae simul roborant. Si cx intemperio simpl. aut composita siue materia fuerit, per contraria curabitur.
Si cum materia, ut in plethoricis , aut cacochymis: illa Venae fcch. haec purgatione , alterantibus, digerentibus, Mroborantibus materiae accommodatis cst curanda,& sequom ti diaeta.
Victus ratio sit frigida x sicca , vel saltem tempcrata si sanguis praepollet: vel frigida & humida, si bilis. Si aer talis non fuerit , arte paretur : irrigando pauimentum aqua frigida, vel sternendo humi fol. salicis, cucurbitae, vitis vini ferae, violarum, arundinis, quercus, flores rosarum, Violarum, nymphaeae,&c. Victus humidus non solum febricitantibus, verum etiam in his symptomatis curandis est utilis : Hip .aphor. I 6.scct. I.
Potus sit aquae frigidae purae si nullae lunt obstructioncs,
299쪽
vel coctae, si sueti nil cum succo omphacij, vel granatorum, vel serupo aliquo acido: esculenta sint boni succi, alteratalici bis refrigerantibus. Fructus acidi initio pastus de pruna elixata concedi posisunt: in sine,vuae Danias c. aut passulae cxacinatae,& Vuae Corinthiacae & non dactylij aut nuclei pinei, & pira, aut poma cocta conueniunt. A vino etiam oli ophoro prorsus abstinendum, nisi in magna virium deiectione, & in pastu tantum. Somnus solito sit longior: vigiliae immoderatae improbantur: contra quies iniungenda. Aluus libera esse debet: animi pathemata,vt ira, S c.Vitanda.
Inter pisces,saxatiles probantur. Omnia acria, salsa, piperata, legumina, de animalium exta, sunt re ij cienda, & flatulcnta , & solis aestuantis radia, & omnes motus corporis Violenti,M vociferationes. Si aluus est astricta, iiiij ciatur clyster,aut prp-- balanus,aut ccco proticum in curatione febris tertianae pag. IT. descriptum. His exonerata corporis prima rzgione, opti- muna erit mittere sanguinem cx humero, plus minusue pro Viribus,plenitudine aetate, anni tempore, aut aliqua retentio- 'ne, Ut mensium, aut haemorrhagiς aut haemorrhoidarum, S
sanguinis dominio. At si bilis praepollet, potius purgati Onc tendum, iisdem remediis cadem pag. & sequenti scriptis, si
materia est concocta; quς si cruda appareat,utendum prius erit tu lepis aut decoctis alterantibus ex Hi p. aphor. 22.scct. I. nec per initia, nisi suopte impetu moveatur, id quod raro accidit-Si pituita praepollet,curatio est petenda ex cap. febris quotidianae: si inclancholia ex curatione febris quartanae: si a flatibus, praemissis uniuersalibus, discutientia sunt Vsurpanda, cX - quibus componantur fomenta,cataplasmata, Unguenta, cucurbitae sine scarificatione, sacculi. Si ab humoribus crallis, incidentia, tenuantia, tergentia sunt praescribenda. Si ab obstructione, aperientia erunt usurpanda. Si ab humore putri,Mmaligno in ventriculo contento, vomitione, si sursum; aut purgatione, si deorsum natura vergit, ut docet Hi p. aphor.2I. eiusdcm sect. de malignitatem corrigentibus, tam sumptis
Quum capitis dolores sunt acriores ,aut diutius perseuerant protinus sunt sedandi,ne actimonia vigilias, deliria, phrenitiadas,aut soporem diuturnitate , ac mentis ignauiam afferant. Quocirca ne doloris magnitudo, vel inclis, vel corporis vir
300쪽
infirmet , imprimis occurrendum symptomati urgentiori,
ctiam persistente causa. Quum capitis dolor est consuetus, aut quibusdam temporum interuallis exacuitur, bc remittitur: alia quidem excandescenti, alia remisso recursuroque dolori adhibenda medendi ratio. Quum enim saeuissimus dolor urget, paregoricis, I. anodynis leniendus est; Quum vero remittit, ac nihilominus cx corporis dispositione recursurus metuitur,lis qua do- Ioris causam vel submouendo, vel copescendo, dc contraria qualitate temperando mitigant dolorem, id curandi lege eLficiunt,ac vere dolorem vincunt.
De iis priusquam ultra progrediar mihi est agendum. Ea
tamen obseruatione, ut subinde imperentur, quum praescr- Ina tim dolor excruciat. Anodyna praecipvh dicuntur, quae tumqμ substantiae, tum qualitatum mediocritate, vel temperato Miamiliati calore, naturae partium consentiunt. Haec natiuum calorem fovent, mordaces, δί acres humores temperant, laxant, digerunt , mitigant, de illinunt: ut muccago sem. althaeae,aut psyllij, cum aceto extracta, si caput ardore flagrat. Inter anodyna abusive numerantur narcotica, quia stupefacto sensu dolorem obtegunt: quod torpore inducto , causa doloris urgentior percipi nequit, euacuatione, dc revulsione praemissa. Quum iam dolor consistit, nec amplius increscere videtur: quod capiti est impactum, per peculiates ductus derivandum, discutiendumquccst. Denique quae cerebrum corroborant,& singulari dote iuuant, adhibenda. Nunc de topicis in causa calida. Famentum V. Fol. maluae, viol. cucurbitae salicis, vitis vini serae, rosa-corum rum rub. & arundinis, singui. m. i. summit . anethi, dc florum chamaem. meliloti, Jc nymph. singui. m. sue. coque in aqua suis. pro lotione pedum de crurorum tepide, & non calide hora somni, praemissis uniuersalibus. Si dolor cxcandescit, sincipiti admoueatur sequens oxyrho dinum rasis prius capillis, compositum ex medicamentis refrigerantibus de repellentibus quoties sanguis praepollet. Contra si bilis domi-0 natur, magis refrigerantia de minus repellentia sunt praescribenda.Vt,si a sanguineri, Mim, V Olaorum Vocati omphacini 3. ii. aquae rosarum aut de-