장음표시 사용
271쪽
anno r 86 . ad annum is 28 .in Germaniam & Galliam, irrc- tis . t., psit, in quibus regionibus viros quosq; fortes copiosis sudori- νὼ aibi iribus iugulauit spatio 1 . horarum,cui auxilia humana inutiliactat,ut refert Polydorus Virgilius in suis Chronicis Anglicis.
Causaessiciens est calor externus, aut internus. EXternus, De causis.
qualis est aut calidior aut frigidior aliqua qualitate maligna conspersus, qui copiosos sudores concitare potest, ut Amatus Lusitanus refert, scxta centuria suarum obseruationum, curatione 4. Calor per habitum corporis diffusus, sudorum materiam calefaciendo liquat, attenuat, cutemque simul emollit, de relaxat : de quibus cst multum caloris, facile sudant.
Contraria his praestat frigus: nam frigidioribus M siccioribus naturis, vi in hydropicis, & hecticis, sudores non crumpunt nisi raro . Succrescit temporis constitutio, quae si pluuiosa fuerit aut aestas veri similis, in febribus sudores multos expectare oportet, autore Hi p. aphor. 6. &2 I. scist. s. Potus aquae frigida e visceribus vapores obuios, de humores ad cutim deducit, qui cutis & epiderinidis densitate, in sudoretii resoluuntur: hoc est manifestum in sanis. Veluti etiam ab alimenti copia sudor crumpit, autore codem Hi p. aphor. 4 I. se l. 4. & Gal. in comment. Sudor multus per somnum factus , cibo copiosiore corpus uti significat. Quod si parcius epulanti, hoc accidat, vacuatione indigere significat. Alia causa sudorum, scaturire potest usu diu reticorum , aut hydroticorum, aut thermarum sulphurearum, nitrosarum, bituminosarum &c. quibus humores ab intimis partibus ad cratinias deducti in sudorem vertuntur. Causae internae pendent ab aliqua intemperie , aut ab hii. De c fumoris quantitate aut qualitate. Si ab intemperio uniuersali, sudor a toto corpore prosilit.
At si intemperies fuerit particularis : sudor illius partis
morbum indicat ex Hi p. aptior. 8.scct. q. KN οκου si του τυμα
I; o o ταῖ α et uis. l. Qua corporis parte sudor, ibi morbus. Veraeit Hi p. sententia, si morbus non fucrit acutus,aut magna febris,le sudor non fuerit copiosus: secus esset sibi contrarius qui lib. r. progn. cap. 9. & in coacis praenot. cap. de sudore damnat cum qui in facie SI ceruice gu tatim prosilit & iure optimo, qualis apparere solet ante aegro Ontium mortem,& diaphoreticus a medicis Graecis nuncu-
272쪽
patur,indicans naturam a morbo esse superatam x extinctionem caloris. Vrinae quantitas est consideranda, si magna est, aut parua,tam in sanis quam aegris. Qualitas quoque,si frigidus aut calidus: acer,aut mitis, dulcis ,aut amarus, si suaue,aut grave olet si eius constitutio est tenuis,aut crassa, aut viscida. Identidem sunt tempora morbi consideranda febrium continuarum,aut intermittentium,necnon aegri vires, humorum cruditas,& coctio, plenitudo Sc cacochymia.
D senis Quid iudicandum sit de sudoribus criticis, symptomaticis
prK'et' & cpidemicis, spraeter ea quae superius annotauimus,) nonnulla alia sunt nobis annotanda , ut quisque ex veterum obseruationibus, futura praedicere possit. In pulsu interciso, & vermiculante, si febris non minuitur, & vires dei)ciantur , signum malum autore Hi p. aphor. s6. lib. q. & primo progn. cap. 9. SI in eoacis cap. de sudore. Sudor qui ante febris accessionem, aut crisim fit, malus quia non fit naturae beneficio,sed vi morbi. Contra,post crisim aut accessionem fuso calore,& laxato corpore, natura vincente, salutaris est. Deterior est; ubi in partibus supernis tantum. Nam si natura est infirma, tunc syncopen denuntiat: quod si iam est frigidus, est syncope. Alioquin si non tam infirma est natura, partem unde fluit sudor, grauatam copia conij cies. Frigidi sudores cum acuta febre, mortem: cum mitiore longitudinem significant. Sudor multus, frigidus aut ealidus acndue fluens: frigidus grauiorem : calidus minorem morbum fgnificat. Sudor febricitanti superueniens febre aegrum non dcficiente malum. Prorogatur cnim morbus,& plus humiditatis ineste significat. Sudores febricitantibus sunt boni, qui
bos iudicant. Qui secus euenerint, laborem,& morbi longitudincm, aut eiusdem reditum significant. Looes αμα ταφετῶ γινονβιος ες ο αυφιν: I. Sudor qui una cum . febre incidit, si est acuta, malus. Haec omnia cecinit Hi p. in ,, , apbor, pyQgnosticis, coacis praenot. & prorrheticis. Sudores -- ' omnibus febribus sunt proprij, & praecipue exurentibus. Finiunt quartanas sebres, si simul atra bilis cum eis atque varia excCrnantur: Semi tertianas quoque si biliosa simul de pituitosa, M reliquas febres diuturnas. Soluunt etiam parotides, lethargo , & r liquos omnes assectus capitis,ta abscinuS 'iore Gal. lib. . O crisibus cap. ,
273쪽
sudor febribus pestiferis est pr sentaneum remedium. Gal. Reliqua sudorum signa sumuntur a sapore, odore, colore,& consistentia. A sapore,si sudor qui in os defluit, est valde salsus,sangui- . ore. nem aduri prae nimio calore, iudicare licet : si amarus, bilis mixtionem: si dulcis,pituitam dominari denotat. Ab odore, M odore. si odor est bonus, optimam temperiem denotat: qualis fuit Alexandri Magni, ut refert Plutarchus tractatu de conuiuio 6. lib.I. tomia. Contra, malus si grave olet, qualis obseruatur lue venerea laborantibus, clephanticis, cacochymis, de febribus putridis, de malignis: quia talis sudor non minuit febrem quouis morbi tempore percipiatur. Α colore, color Acolore. quoque humoris idaeam detegit: Si flavus, bilem : si rubet, sanguinis diapede lin,aut diaeresin denotat, qualem obseruauit Ron deletius anno Domini is 7. in medicinae studioso.
A consistentia, si sudor est tenuis,tenuium humorum in cor- con pore multitudinem declarat : Si crassus,humorum crassitiem: sentia. si viscidus, aut humoris paucitatem , aut eius crassiticinportendit,autore Gal. lib. 3. de sympl. causis cap. 2. Haec omnia in febribus distinguere oportet, ut distinguamus sudorem bonum, a malo,& quis sistendus, aut mouendus sit. Omnis sudor morbosus aut retinetur, aut immodice fluit: Dem Retinetur,aut copia materiae, vel crassitie, vel lentore, aut ab aliqua causa externa. Si a copia materiae retinentur, sunt excitandi per aperientia temporale calida: Si ab humorum crassitie, sunt incidendi a calidioribus diureticis,qualia sunt, orig. calamentum, hyssopus, satureia, pulegium, thymus &c. Si ab humore lento incidendus, icnuandus, Zc detergendus oxymelle simpl. &composito. Contra,fluunt, aut via critica, aut symptomatica : si via critica , totum negotium naturae committendum de cxpectarc usque ad sustici cntem vacuationem. Interea optimum crit iuuare naturam linteis calidis Mfrictione: Et si vires sunt collapsae, crunt reficiendae cibis boni succi &cupcptis; somno , de quiete. Si immodice fluant, leuibus curipis refrigerare oportet, de tegumenta minuere: M si haec non sufficiunt, inungere oportet corpus aliquo oleo aut Vnguento astringente, ne nimia vacuatione aeger in syncopen adducatur, aut inconuulsionem. Si ab externa causa immodice fluunt &aegri vires resoluuntur, iisdem remediis astringentibus sunt compescendi. Pari ratione medicamenta
274쪽
cardiaca intus & extra sunt praescribenda. Et si sudor est op demicus, cardiacis aliqua alexiteria sunt permiscenda, qualia fuerunt descripta in curatione febris pestilentis. Ne idem c ueniat, ut adolescenti qui laboranti sudoro epidemico succubuit, imperitia medici qui in balneum deduxit praeter modum citatis sudoribus. Gal.
Ἀ- ista Rad. rusci, asparagi,& graminis, dc petroselini, singui. si tota 5. i. herb. cichorij, cndi uiae, fumariae , cupatorij, x capiti.
teriae commvn. singui. m. i. v uarum Damasc. mundat. paria viii
fudorei ut sem. halicacabi,S . ni g. ma. singul. 3. ii. florum trium cord.' GVι & thyoni,singui. p. i. coquantur ex arte in aqua sussi. adn. i. syriapi acetati simpl. 3. iii. fiat apoacina clarificatum &aromat. cinnamomo pro tribus matutinis.
V Rad. uniculi, apij, &cryngij a matrice mund.& con- tusarum, de in Oxymelle simpl. aut composito per noctemo reuis, aut horas Vi . super cineres calidos in fictili vitrato infusarum, siaitastis singul. 3. i. herbarum cichorij, cndi uiae , eupatori j , origani, emis calamenti,pulegia, hyssopi, singui. m. i. summitatum thymi,
humoribus m. 6. uuarum Damasc. cxacinatarum, par. IO. ficuum recen-
' tium, par. iiii sic m. apij, petroselini, &melonis, singul. 3. ii. C, cerum rub. p. ii. florum cord . p. i. aquae ib. iii. bulliant in eodem fictili cum Oxymelle infusionis rad.ad V.Colatura clarificetur de aromatizetur cinnamo. pro A. matutinis. Si immodice fluant, ε . fma V. Rad. symphyti mag. ii. rad. plantag. 3.i hctb. centino fudore, co- diae, bursae pastoris, portui. dg rosarum rub. singui. m. i. ab- ροι ni. sinthi j poni. de rorisin. singui. m. 6. uuarum Damasc. cum arillis', pa. Io. sem. sumach. 3. si . florum cord . p. i. coque ita aqua chalybeata ad m. i. syrupi cydoniorum, J. iii. fiat apoete mactaris catum de aromat. santalo albo, & rub. pro q. matutinis: deinde utere sequciatibus Drapa ma Olcorum lentisci, 3. ii. myrtini, 3. i. aceti rosati . si. . l. misce ad litum alarum rachitidis,pubis, manuum dc pedum: Mi ita ηδε deinde sequenti phil. aspergantur. V. Pul. rosarum rub. &absinthi j poni. ma. utriusque 3 Lboli armenae,acaciae,succini,sang. draconis, masticis,&coralli albi, singul. 3. s. fiat pul. v sui dicto. Vcl caedem partes illinentur unguento comitissae, aut altero eiusdem facultatis. Actius non solum has partes illinit, scd dc thoracem de collum quibus cataplasmata ex medicame
275쪽
tis astringentibus composita adhibet : at nostra remedia sunt faciliora. Sudores quoque compescunt extremitatum ligaturae, & fomenta ex astringentibus. V. Rad. bistortae, pentaphylii, dc taxi barbati, singul. 3. i. λmalicorij, balaustiorum ,rhois, nucum cupressi, calycum glandium, equiseti,& bac. myrthi,singul. 3. s. herb. absinthij poni. ma. labruscae,ccntinodij dc rosarum rub. sangui. m. i. coque in aequis partibus vini austeri ,δί aquae fabrorum pro fotu totius corporis cum spongiis,cui adde aluminis rupani, 3. ii. si fortius requiritur. V. Cort. thuris, masticis,& bac. iuniperi, singui. s. s. balausiorum, malicorij, vir. 3. ii. blattae Bisantiae, hypocistidis, styracis cal. δί rosarum rub. singul. 3. i. fiat pul. crassus in orbiculos referendus cum styrace liquida, quibus totum corpus in conopeo, subucula Sc linteamina sussantur. Velox materia fomenti praescripti componetur c taplasma quod mammis admoueatur, ut consulit Actius lib. a. cap. Io T. Balnea aluminosa huic negotio primas tenent, quoties sudores sunt sistendi. Contra si mouendi.Nitrosa, sulphurea aut bituminosa sunt consulenda. Vel si non datur facultas horum loco vicimdum hydroticis saepe commemoratis.
inter se differunt υσῆ ρυ ψ ια ον:Latinis Delirium de mentis alienatio dicitur. Est symptoma actionis animalis deprauatae. Haec consequitur inflammationem meningum, de cerebri. Illa vero inflammationes omnium viscorum,de quibus summatim diximus cap. vltimo prioris Tractatus. Si phrenitis prouenerit ex meningum inflammatione, recurrendum crit ad caput de phrenitide, vel ad ea quae annotauimus in causi,& b. tertianae cotinuae curation ,c. M . p. 9primi Tractatus sc .victu refrigerante δί humectate, vitato lumine, ne maior fiat spirituum dissolutio. Si aluus non fluit,ini ciendus erit cly ster ibidem descriptus: quo reiecto educatur sanguis ex angusto vulnere de vena cephalica dextra ad
276쪽
reuulsionem, plus minusue pro aegri viribus,aetate, & plenitudine.
Et recreatis viribus alimento, educatur sanguis ex venafrontis, ad derivationem. Et si quid eam dissuadet, partibus internis coxarum,aut natibus ad reuulsionem , admoueantur cucurbitae cum scarificatione satis profunda. Et ad deriv tionem collo, vel omoplatis cum scarificatione semel atque iterum in plethoricis. Formulas romediorum uniuersalium non describo, quia multas dedi eo loci, ne videat eundem
Topica in principio sint repellentia & roborantia: in augmento,illis tertia, vcl quarta digerentium pars miscenda: in Vigore,repellentia digerentia, sint aequalia: in declinatione solis digerentibus utendum, ut docet Gal. lib. 6. catalo p. MI 3. mei. med. In usu repellentium non est diu immorandum ne nimis refrigerando lethargus inducatur. In componendis oxythodinis, aceti quarta pars sufficit, si somnum conciliare volumus, aut sexta pars in leui. At si vigiliae sunt inducendae ut in caro seu sopore seu somno profundo aceti acris pars aequalis esse debet , ut humor crassus qui soporem inducit, attenuetur M incidatur. Ad somnum conciliandum patetur sequens V. olei rotati, omphae. & myrthini vir. g. i. s. aceti acris ἶ.i. aquae rosarum s. si album en unius oui fiat o rhodinum quo tepide ab alto perfundatur synciput,rasis, vel prius tunsis capillis. Deinde pipio vivus exenteratus, aut catulus per dorsum
apertus,&tepens admoueatur: quo restigerato stupae cann binae applicentur.
V. Vnguenti populei caphurati ,3 i. si .eo illinentur tempora,frons,volae manuum, M pedum plantae frigide post lotionem sequentem.
V. Fol. salicis,vitis,cucurbitae, viol. borrag. portui. & ro sarum rub. singui. m. i. summitatum anethi, chamae meli, Minctiloti, singui. m. si. coque in aqua sussi. ad m. iiii. extra ignem ini j ce aceti, 3. vi. M tepide lauentur crura ta pedes hora somni tepide. Deinde V. Pul. diam arg. frig.aut consect. alchermes, B. si. diaco
dij, ut syrupi de papauere i. aut 3 i. si . aquae lactucae iiii. fiat potio hora somni sumenda. Vel huius loco paretur sequens emulsio.
277쪽
stentur in mortario marmoreo cum pistillo ligneo, affusis gut- isdiis aliquot aquae lactucae ne pinguescant: sacch. rosati, aut idem. 0rupi violati,aut nymphaeae S. i. fiat emulsio hora somni propinada vice alioru: sic forma remedii mutatur,&non materia. v. g. Tinctorum 3. s. cantalorum omnium singul. 3. i. forum rosarum, violarum & nymph. singui. p. i. sem. lactucae, papaueris albi, & cor t. rad. mandrag. singul. 3. ii. coriand. 'pp. 3. iii fiat pul. crassus serico rub. cxcipiendus in frontali interpuncto, quod prius excepto Vapore aquae rosarum , cui aceti actis tantillum insit, fronti & temporibus admoueatur, vel puluis excipiatur ovi candido,vel muccag. sem. psylli ,ex
qua ros. & aceto extracta, sat frontale.
Si ex pulmonum inflammatione delirium acciderit, quod ad uniuersalia & particularia attinet quae praescripta sunt, aptari non possunt: ob id recurrendum erit ad ea quae in cap. de
peripneumonia dicemus,tam internis quam externis.
Si ex stomachi aut diaphragmatis phlegmone delirium acciderit: praemissis uniuersalibus, potionibus somniferis , &crurum lotione iam descriptis, sequentia aptari poterunt. Pul. diatrias antali, 3. ii. absinthh poni. ma. rosarum VH -- rub.& throch. de capitur singul. 3. i. Aquarum endiuiae, solani, dc rosarum, singui. ἶ. V. aceti rosati, 3. ii. sat epithema parti male affectae tepide applicandum cum panno rub.denso
ter aut quater in die. V. Vnguenti rosati & cerati sentalini aqua rosarum & ace- V. rasto lotorum,uir. J. i. g. caphuraeo. si . misce pro litu partis asse. macho aut
chae. Si delirium ex hepatis, lienis , aut intestini tenuis inflam- Ophret matione fuerit, iisdem fere remediis curatur, quibus stoma- chi,& diaphragmatis inflammationes, nonnullis additis, aliis detractis, hoc modo: V. Pul. trium tantalorum, & troch. de spodio , rosarum Epithema rub. singulΘ. ii coralli albi, nardi ind. schoenanthi, & absin- provis ceriathi j poni. ma singulΘ. i. caphurae S. si . aquarum solani,cndi uiae & plantag. singul m. si aceti acris, 3. ii. fiat cpithema liciat, aut hepati aut intestino male affectis tepid c applicandum. U. Olcorum de absinthio,& nardini, vir. S. i. pul. rosarum 'prolis. rub. & trocli .de caphura,vtrΘ. iiii. accli rosati, parum miscerro litu earumdem partium post epithema. Mi
Haec in morbi statu aptari possunt, quo tempore delirium.
278쪽
accidere solet:& non in principio, in quo nonnulla discutientia repellentibus sunt permiscenda , ne horum viscerum phlegmone ab astringentibus selis induratur : neque frigide sunt applicanda autore Gal. 7. methodi medendi,
NVnc non ago de comate seu cataphora,lethargo , catalepsi aut cathoche. Sed de co somno qui accidit febribus continuis, aut a vermibus. Somnus cit duplex : unus naturalis,alter non naturalis: Ille est facultatis animalis quies: spiritus ac vires instaurans: cuius causa sunt vapores benigni ab alimentis , ventriculum anteriorem cerebri occupantes, qui durat donec resoluti fuerint. Alter somnus, dicitur non naturalis : quia semper sta causaptaeter naturam frigida humida, & crassa, cerebrum replente in siue a balneis , siue a crapula, aut cbrietate, & ca t.
Vigilia opponitur somno, qua nihil aliud qua ex telio animara principio ad corporis partes omnes, atque particulas lib. de definitionibus medicis. Causa est caliditas δί siccitas cerebri. Gal. comment. 2. in lib. I. prorrhet. Hi p. textu 29. De utroque symptomate agens Hi p. sech. 2.aphora. 2. & 3. Quo in morbo somnus molestiam parit.morti rerum. Si verb iuuet non lethale. Vbi somnus delirium sedat, bonum. Somnus & vigilia, modum si excesssierint, malum: SI aphor. 67.scct. 4. In febribus per somnum pauores, α conuulsiones malum portea
Vigidiae si urgent, curantur iisdem remediis quibus delirium. Si prope aegri ceruical,aqua guttatim distilletur inpeluim, amota lucerna somnus conciliatur.
Sopor seu somnus profundus, qui febres comitari solet &ptaecipue malignas, curabitur clysteribus in lethargo descri- bendis,
279쪽
bendis,& cucurbitulis natibus admotis, ad maiorem reuulsionem cum scarific. profunda, frictionibus coxarum deo sum versus, tisaturis oc ad derivationem cucurbitulis scapulis admotis de sequenti Oxythodino. V . Olcorum rosati omphacini,& myrthini, utriusque s. i. Ora se aceti acris, 3 ii In somno profundo aceti quantitas maiores. ' se debet, quam in delirio, in quo quarta aceti pars sussicitu in 'diximus pag si hic somnus profundus prouenerit a vermibus, quibus obnoxij sunt pueri ex chili portione, delut sequens
potio. .. Sem. citri j mund . de contra vermes, rhab. singul-9. i. sh,m,'rdiacartham i,9. iiii .aut 3.ii. si aetate est prouectiore, sympi sto-mienti. rum persicorum 3. vi. aut g. i. cum aqua portui. fiat potiuncula. Clysteres ex lacte de sacch. rubro sunt utiles. Pariter scutum ventriculo admotum ex aloe,myrrha, absinthio, felle de pauco acet vermes fugat.
ETH A R GIA opponitur phrenitidi: nam phre
nitici in omnes permanent: lethargici vero inexpugnabili somno tenentur. Haec phrenitis fit auta languine aut a bile,aut a melancholia inflamma- tis: Illa vero fit a pituita naturali in cerebro putrefacta unde febris lenta es somnus profundus. Nomen se , ι est dedu- - ctum, ab Σου i. obliuio, SI Myς - ἔ.iners,seu pigra,a Latinis veternus: ab Arabibus sirson,i. mentis apostema. Auic. in hoc symptomate memoria est abolita A reliquis soporosis affectibus differt sola febre dc non materia neque cur
Causa sunt externae, aut internae: externae sunt qua cun- Dec. i. que pituitam generant siue ex aere pluuioso, caliginoso: aut alimentis frigidis de humidis,ebrietate, somno diurno, dcc.
Internae: ut intemperies frig. de humida: humor pituitosus,
280쪽
in cerebro collectus parte posteriore , ubi putrescit, unde somnus a vapore cresso profundus, & febris lenta, eaque
Vt saepe ex morbo, morbus nascitur: sic lethargus multis morbis succedit, sed saepissime ex phrenitide impensius refrigerata nasci tur alias ex immodica vacuatione: alias ex longo usu medicamentorum frigidorum sumptorum aut capiti admotorum,ex Gal. lib. 2. de symptomatum causis cap. vlti mo,qui est quintus totius operis. Signa sunt obliuio iners, febris lenta aegrr connivent palpebras: ad vociferationem oculos quidem aperiunt, sed mox claudunt,ad somnumque redeunt, interrogati, respondent quidem nonnunquam, sed vix &tardh. Oscitant nequenter,& hiante ore, tanquam id claudere obliti persistunt dum ad mictioncm urgentur,porrecta ipsis matula, sese in manibus ipsam habere obliuiscuntur. Spiratio rara & debilis: pulsus in rus, magnus, mollis,& undosus atque intermittens. Vrinae ab initio sunt variae, tandem iumentorum similes. Quum deiectiones sunt foetidae &liquidae, huic exigua vitae spes est Hip.
lib. 3. de morbis,curatione v.
Et lib. 2. curatione 17. in septem diebus morituri si hos es- fugerit, sanus euadit. Huic opinioni subscribere xidetur Cetasus cap. zo. lib. 3. Nisi onquit) succurritur, celeriter iugulat, quia est morbus acutus. Et post eum Gal. . de causis pulsuum cap. i3. letharsum csse longe lethaliorem peripneumonia. Cal. & 3. de crisibus, lethargia fluxum sanguinis narium haud amat. Sudor frigidus circa frontem,collum & faciem si acciderit, lethale. Hi p. progn. Q. lib. i. Signa a Gordonio addita
cap. I 2. partis 2. sunt inccrii euentus.
Si hirudo fronti admota , non haeret, signum mortis: contra,si adhaeret,salutis. Si sternutatio aptis remediis prouocetur,&nihil excutitur,signum mortis: arguit desectum facultatis expultricis. Si autem remittuntur symptomata,& aeger ad oblata me lius se habeat, curari poterit. Si lethargiae phrenitis acciderit, α urina solito fit coloratior, & spiratio facilior, fgnum crit salutis. Duplici ratione huic symptomati celeriter est meden-