장음표시 사용
601쪽
V .Rad. acori veri, falso calami arom. nuncupati, iridis fio. Ωmum. peri,& xilaloes, singul. 3. ii. l. mentae siccae, absinthii p. ma. styracis calamithes, benivini, nucis moschatae, caryoph. troch. galliae most h. vel pul. diagalangae, Vel aromat. ro sati, singul. 3. i. fiat pul. quo paretur scutum intersutum cum seri co rub. de gossipio pro ventric. Huic negotio commendat , deuorare grana aliquot piperis albi, si haberi possisunt vel nigri in . partes diuisa Sc non puluerata ieiuno ventriculo: necnon diaspoliticum Gal. 4. sanit. tuendae,&8. meth. Si a flatibus scaturit, praeter uniuersalia, M particula- ω ria praescripta , paretur sequens pul. oxyporos a Graecis dictus, id est, cito penetrans. V. Pul. diatrium piperorum simpl. 9.iiii. - is, sem. ani
si, foeniculi, bac. lauri, & pul. diagalangae, singul. 9. ii .cori. citrii sacch. conditae J. i. panis albi siccati, dc puluerietati,ἶ u. sacchari albi J. iiii. fiat pul de quo ante & post singulos pastus cap. semicochlear, aut integrum,& non a pastu, ne quid humoris crudioris huius impulsu citios descendat Se obstructionem patiat. Frictiones sunt valde utiles: balnea inu
Tertium membrum eurationis horum symptomatum est eorum quae fiunt ex consensu alicuius partis: veluti si a catarrho in ventriculum defluens, qui apepsiam, I. cruditatem pepererit: aut si ex inflammatione alicuius visceris, seu a tu. . . . more aliquo praeter naturam: seu a melancholia hypochon-driaca, aut aliunde , recurrendum erit ad causam sine quamn: hoc est, ad curationem singulorum affectuum capitibus propriis designatam tam in sumendis , faciendis, quam ςducendis 5c admouendis.
602쪽
α Graecis, Sitis Latinis disti est symptoma actionis
animalis, quae est triplex: una naturalis : altera anim iis,& tertia vitiosa de qua nunc ago.
Naturalis, et igidi & humidi appetentia , quae fit a sola
siccitate in tot rpore sparsa. Quot circa cibos symptomata, totidem etiam in siti spectati Gai .lib. i. de sympl. causis cap. . ostendit: altera sitis est animalis, quae fit quum ventriculus exugi se sentiens potum desiderat sibi idoneum. Vitiosa vero, fit quoties aliquis humor vitiosus, salsus , aut biliosus in Ventriculo aut in eius uisu a interiorC continctur, seu acris si ii inordax fuerat: qualis in febribus putridis aut malignis,aue se morsis a vipera, dipsade, aut qui aquam marinam dcfectu aquae dulcis ibi bcrunt; apparet. Gal. loco citato: pari ratio 'ne qui diabete laborant, siti inexplebili cruciantur. Cum variae sint causae, ante discernendae sunt, quam conuenientia remedia adhibeantur. . Si Sitis ex intemperio partium pectoris fit, potius ex aerzsrig. & humido inspirato sedatur, quam notu . Sitis quae febres continuas aut malignas quarum est sympto maὶ sequitur, fit quoties tunica interior ventriculi, ard re est arefacta ab aliquo humore calido , aeri , dc nitroso, &c. Igitur considerare oportet, num ex sola intemperie sinomatcria,aut cum materia: si sine materia, curare oportet, per refrigorantiaMhumectantia: si cum materia eaque biliosa, aut cum pituita salsa: tunc vacuatione illius humoris sursum, vel deorsum opus est. Si cx vaporo vini, sui in temulentis accidit curatur pota aquae frigidae. Si cx iugibus vigiliis, somno , quia humectae. Contra, si ex somno, Vigiliis, Ut docci Hi p. scct. q. lib. s.cpid. textu 2I.
At in potu cistbcdo,qui stim extinguat,tempus morbi est
603쪽
. eligendum : Nam si sitim aegri diu perferunt,ardor&siccitas augetur, quae illis cst valde molesta, nec quoties poscunt , iis osterendus, de maximὸ initiis accesssionum a potu sunt arcendi. Contra in declinatione sunt solicitanduat in incremento, sunt fallendi cum foliis portulacae,aut Oxalidis, vel lactucae in aqua frigida vel rosa cca deincrsu: vel acinis mali' granati, vel
cerasis conditis, vel saccharo rotato &c. Sitis non solum sumptis , verum etiam admotis , extingui- turper epithemata cordi, hepati, Ventriculo, mammis,puden- . dis: pariter per unguenta iisdem partibus admota necnon to
tione tibiarum pedum,ex het bis refrigerantibus, seminibus& floribus post scribendis. Si aciuae frigidae potus cst suspectus, bulliat: vcl in ea coque raa. acetosae,vel graminis si hepar est male astinum , aut sunt obstructiones. Aut utatur ptisana, cx hordeo Ec glycyrrh. dc pallulis ex acinatis parata, si pectus assicitur. Si ptisana displicet, viatur hydro saccharo: si
dulcia displicent, utatur aqua bullita cum omphacio, aut succo granatorum, aut mali citret: vel in ca panis medulla in ea agitetur, vel maceretur : sic obtemperatur aegrorum na
Si sitis ex immoderata aliqua vacuatione oritur, pacanda erit aqua cocta, &strupo cotoneorum,ucide rosis siccis, vel tu lepo Alexandrino, vel baccis oxyacanthae, vel ribes conditis, vel saccharo rosato. Et si vigiliae urgent, cum syrupo Violato, aut nγmphaeae : vel conscrua violarum, nymphae aut rosarum in cadem aqua agitata. Quin etiam quaecum quo linguae scabritiem emendant sunt utilia, hoc modo composi- ta, quoties lingua scabra fuerit ex febrium ardentiun ma- tibiis O 'lignarum ardore. limania .. Sem. phliij intςgri,& cotoneorum, S melonis, singui. gre mem3. i. gummi tragacanthi 3. si . penidiarum, 3. si. fiant noduli Nρ lioblongi cum panno lineo tenui laxi, qui baculo alligati, & in ' aqua rosarum aut portui. aut plantag. macerati lingua saepe infricetur. Vel horum loco si aeger est pauper habeat in ore folia portui. si est aestas, vel acetosae. GUtris, N. Decocti hordei mund . a cortice exteriore m. i. dissolvemus. sic chari crystali mi, vel penidiarum, &syrupi violati, utrius. Duo rci que δ. i. s. fiat gargari sinus quo caeluat os post usum nodulo rum. Et si ardor est magnus, decocto adde lem. q. frig. ma. gul. 5, iii. de si lentor cum nigredine, absque scabritie fuerit,
604쪽
loco penidiarum, substitue succum granatorum, aut oxymes simplex pari pondere.Vclag. Hordei,m. i. glycyrrh. 3. vi. passul. mund. & sebesten, utriusque pa. x. florum nymph. & viol. utriusque p. i. coque in aqua ad tb i. cui dii solue syr. viol. S. ii. succi granatotum, 5. i. fiat garor. quo cepe utatur.
Iέ οια Graecis , Alui prost uuium Latinis dicta est symptoma de genere excretorum, scaturiens ex imbecilli-uate instrumentorum coctioni seruientium, citra exulcerationem,aut inflammationem.
nisi ,,, ὸ Differt ab aliis alui fluxibus materia, loco, & a causaessia quibus ciente. Materia,aut est alimentalis, aut excrementitia, quae sumunturi peccat aut substantia, aut quantitate,aut qualitate. Alimen- Ab ali' talis dicitur, quoties cibus in ventriculo non probe confici- ς' - tur mut non distribuitur in hepar, ob venarum me sera icarum obstructionem,uel ob facultatis attractricis ipsius hepatis im- becillitatem taut quia corrumpitur in ventriculo. Excremen, veluti humores biliosi, pituitosi, melancholici,& icho Iub antia, res, qui ab alimentis fiunt, quique peccant substantia, aut aut quanti- quantitate, aut qualitate. Si a substantia, cognoscitur ex cras--eaut sitie & tenuitate. A quantitate, si excretio non respondet ali- et lis te, meri affumptis. A qualitate, si materia est calida,acris , forti-da: ricida, alba,muccosa, opima,flaua aut nigra. Differt acce-liace M lienteria, in quibus alimenta parum aut nihil immutata re ij ciuntur. Dia, his Diarrhora Verb, Veluti πια quaedam est, in qua cibicae laebare dissiculter coquuntur & distribuuntur. Succrescit, quod in quo aes diarrhoea tantum sit symptoma ventriculi: coeliace vero &ferunt. Iienteria ventriculi & tenuiorum intestinorum. Distat a dyssenteria qualitate, & quantitate excretorum: in dymenteria, excrementa ab initio apparent muccosa, pauca, M opima, si febris est colliquans, de cruenta. At in diarrhoea ab initio ex. crementa sunt multa x liquida: interdum varia, pro causa
605쪽
A loco locali differt, in diatrhoea materia in ventriculo est a.
eoncepta, vel aliunde translata : critice, aut symptomatich. quod cognoscitur ex urinarum coctione, Vel a cruditate, de
facili aut dissicili tolerantia. A causae chrice distat,quae multiplex esse potest. Exteria V
na,aut interna. Externae sunt eaedem quae capite de apopsia, id est,ventriculi cruditate diximus: ut aer ambiens frigidior, calidior, aut humidior. Potus profusus: cibus corruptus, aut qui facile corrumpitur, aut praepostere, aut profuse sumitur, S: vita desidiosa Somnus meridianus isque longus: excretio sup pressa, immoderatus coitus .equitatio grauis: exercitium violentum mox ά cibo. Animi perturbationes graues: interdum etiam sit a vermibus.
Causa interna,aut est id iopathica, aut sympathica. Idiopa.
thicae,sunt intemperies ventriculi,vel intestinorum,uci morbi organici, qui coctionem interpellunt,& facultatem rcten- , tricem vellicant,& obstructio, dc imbecillitas ventriculi. Sympathicae causae scaturiuntvel a cerebro, vel ab ore,vel a lingua, vel ab hepate, aliene, vel a me senterio, intestinis,ulcro, aut a toto corpore in ventriculum sese exonerante sine noxa vvl-
triculi: vela febre hectica, aut ab alia maligna eolliquante syntexi. Ab intemperie calida si oriatur,comitem habet sebrem pu- . itridam, ut plurimum i aut iecoris inflammationem: hinc sitis,
Moris amaritudo,ventriculi dolor, te excrementa sunt acria, ' με'tcnuia, flaua,aeruginosa,prassina,crocea&c.
Si ab intemp. frigida cognoscitur cx ructu acido,& cx deic- Frigida.ctionibus albis, crassis, lentis, & albugineis, sine tussi. Si ab intemperie humida aut ex catarrho: deiectiones erunt liquidae,aquosae,albae,&spumosae, si accrebro: ex Hi p. aptior. o. sect .7.exiguae, nulla certa periodu seruantes, nullaq; sitis. Si ab intemperie sicca, sequitur totius corporis emaciatio, .ut in atrophia, de febre hectica aut colli quante apparet.
Si ob ventriculi imbecillitatem adest nausea, vomitus, do- si vitiolor,&si iuncta est humiditas. fluctuatio infestat. Et si attinen 'tris Llum non distribuitur , deiectiones erunt potius aquosae, dealbae, quam alterius coloris,& non foetidae , & corpus breui tempore tabcscit, 3c si alui fluxus est diuturnus, proprium ventriculi affectum esse iudicauit Gal. comment. in aptior. 32. scct. 6.adfinem.
606쪽
Si ex hepatis imbecillitate , aut venarum meseraicarum obstructione, deiectioncs erunt albae, Jc chilosae, te obstructio. nis aliqua signa elucescent. Si a pituita, deiectiones erunt albae, lentae de viscidae: Sia melancholia aut aliene, ad nigredinem Vergent.. Si a capite, inest grauitas, somni propensio. de deiectiones P sunt spurnosa: , ut diximus in humida intemperie autorita te Hi p. si ab .re. Si ab ore ut accidit pueris quum caninos edunt dentesin signum est , alimentum non confici in ventriculo ex Hippocooe Gai. aphor. 2S .scct. 3. si a lis 'is. Si vitio linguae accidit ob nimiam humiditatem musculorum linguae, qua totum corpus & Ventriculus irrigantur vein blaesis in Gal. comment. inaphor. 32 sect. 6. Hi p. Si a toto corpore, deiectiones erunt exiguae, Jc glutinosae, pingues,&foetidae, maxime si cum febribus putridis, hecticis aut synlecticis seu colli quantibus ac pestiferis apparent. Si di atthoea est symptomatica, deiectiones crunt aquosae, D'τ ρ crebrae, te paulatim fiunt, cum stridore dc dolore, absque aegri levamine: quia non fit beneficio naturae sese expurgantis: sed
ab humore acri de maligno eam stimulante,& tunc urinae crudae apparent, ex Gal. comment.in Hi p. aphor. 2.scct. 4. Con- HEM. tra, si critica est, in urinis apparent signa coctionis, 5e deiectio- nes fluunt sine dolore aut saltem pauco, Sc non sunt crebrae,&aeger melius se habet, S: robustior euadit. Si a vermibus, cognoscitur ex cardiogmo, &syncope stomachica. quum sursum ascendunt,pruritus narium,cum dentium stridore, quum pueri dormiunt, S: laborant tussi inani. In medio ventre si constitzrint, alui fluxus 5: tormina conse
Diarthoea unius dici in secunda valetudine , 5e in aduersa Depret' - segre existente) plarium dierum modo I. die quieuerit est salubris autore Celso lib. q. cap. I9. Ophthalmia laborantem . alui profluuio corripi, bonunt, Hi p. aphor. IT. sect. c. idem cecinit in eoacis praenotion: bus οἰθαλμωνθι in et uxo i. Lippienti alui Profluuium tua sponte prodisias, utile est, praenotionc 224. Diarrhoea phthisicis superueniens, est leth alis , 'x Hip- phor. I . se l. s. de in eoacis Pramotione 436 quia a m uita fir, inquit Cal. diariticea aquosa initio hydroPi do Vixς non LXoluat parti mala: in statas; a Dro
607쪽
in statu verb, perniciosa si est frequens,& semper sui est similis colore, liquore,copia,neo vllo crassescit pepasmo. Liqui- da deiectio,est soboles eximiae cruditatis a facultate collapsa Coquendi, vitio parti ui raturalium. Longo alui profluuio laboranti, si vomitus sponte acciderit, morbum soluit. Hi p. . aphor. Is .scct. lib. a. de morbis. Quibus perdiarrhoeas spumosa sunt alui excrementa, iis xcapite fit defluxio. Hi p. aphor. 3 o. sect. 7 Deiectionum bonarum 2 malarum signa S .prognostica ab qnde docuit Hi p. lib. a. prpgn. ad quem lectorem ablego. Ex di arrhesa diuturna, venter si non detumescit, hydropitim medicabilis signum. In profluuiis ventris,excrementorum mutationes iuuant, nisi in praua commutentur: hoc est, nisi nigra,aut liuida,aut pinguia aut foetida, glutinosa appareant. Aphor. I . secti r. Hi p. &in prognosticis fusissime disseruit, lib. 2. Diarrhoeae propensi sunt pucri, quum caninos edunt dentes. & trauli, i. b ibi seu flaesi,& qui sunt temperames . to humido,&qui catarthis frigidis,& humiciis sunt obnoxii. Π Curaturus di arrhoeam considerare debet, an sit critica aut symptomatica . Si critica,videndum si ante debitum tempus it.,ὸ ωaia acciderit,aut non: si ante debitum tempus, non fidendum :si in urisdi. debito tempore tunc non cohibenda, ne aeger in phrenitimi aut lethargum,aut parotidas incidat,cum vitae discrimine, vedocte annotarunt Trall. lib. s. cap. Actius lib. 9. sed totum negotium naturae committendum autore Hi p. aptior. 2o. sect. i. Alui fluxus etiamsi non sit criticus , sed spontinus, modo aeger facile ferat,non est sistendus. Sivcrbest immodicus,& diutius perseuerat,& viresdeij cit, transacto primo impetu est compescendus ex Hi p. lib. 6. cpissi sect. a. textu 2LAmmi δε. ἡπα tia: I. zm Nomρνι δεις Mus οιως f inrti: i. Reuellenda ea sunt quae quo non Oportet Vergunt, sin autem quonam conuenit, iis tum via struere decet, quam- nam in partem singula tendunt: hanc doctrinam est sequutus Gal. I 2. m h. mcd. Si forte fortuna contigit, di arrhoeam esse imperfectam, tunc sup re oportet blandis catharticis. Gal.
Si symptomatica, perpendere oportet, an sit idiopathica aut sympathica . Si idio pathica, imprimis causa eius effectrix est submouenda per contraria, quacesiacae &eius effectus 'cessario cessabit.
608쪽
Si sympatica alicuius partis, aut febris, ei parti, aut sebri
imprimis est prospiciendum,victu δί internis 5 externis praesidiis. Symplomatica curatur octo modis, scilicet victu ido. neo, purgatione, reuulsione, urinis,'doribus, balneis , venae sectione,& narcoticis. D inhii Victus est instituendus pro causarum varietate, calfaciente si causa est frigida , cum astrictione. Contra, refrigerante etiam cum astrictione, sit cius causa effectrix est calida: sic de caeteris duabus qualitatibus est censendum . Aer cligatur, qui regioni anni, aetati,& morbi temporibus respondeat, Sc causis efficicntibus: qui si talis non iit, arte comparetur. Vitandi . sunt solis de lunae radij. Potus actun pn sit calidus, sed frigidus in parua quantitate. Vinum interdicendum , nisi vires sint prostratae, tunc austerum concedendum, aqua chalybea ta dilutum. Alimenta citra saturitatem sumpta, solida liquidis sunt praeferenda. De cubitus aegri sit in dextrum latus, modo ab hepate non scaturiac Somnus diarthoeam sistit aquauis causa. Coitus 5 omnia pathemata S labor aduersan-
Purgationem nonnulli probant, improbant alii, variis ratio- ἡ nibu qui cociliari possunt. Si via critica fiat, de materia mor-bifica a natura omnino non si expurgata , metu recidivae, tunc iuuanda est natura catharticis benignis,ex Gal. 9. meth. & i. ad Glauc. & aphor. I 2. lib. 2. Tα γ αλιμπυριβρανς ι τι πιτα κὰισιν, πιιεειν Miau. i. Quae a morbis post . crisim relinquuntur,rccidi uos morbos facere consueuerunt.
Si vcro via sympl. fuerit,& natura pigra,tuc iuuand Vt hu- mor morbi ficus educatur. Si deniq; causa cffectrix proueniae ab humoribus corruptis, a toto corpore, pyrgare oportet cholagogis, si materia est biliosa : phlegmagogis , si pituitosa: aut
melanagogis,si melanch .ad reuulsionem. Contra si diarrhaea . . acciderit a o hectica, aut colli qua te febre, purgantia quavis be-migna non conueni ut,sed cohibere oportet, ne plus iusto vires iam collapsae dcij ciatur: Hip. in fine aptior.a. scct. a. Vt dolor, . dolore:& vomitus,vomitum: sic fluo s, fluxum soluit ex Hip. lib. de locis in homine,& 6.epid. sca. 2.5 Paulo lib. 2. cap. 7. Rc media quae huic negotio aptari debeant, sunt ea qua astringendo purgant ut loquitur Meo&non trahe do: qualia sunt rhabar b. in tota substantia sumptum, &myrobalani, -- martia di,tosarum succus, syriapus ros. sol.manna, catholicum,
609쪽
diaprunum simpl. M non quod dia lacrydium admittit. Venae sectio concedi potest fadest febris putrida aut inflammatio in parua quantitae ex vena basilica dextra, si iecur; Ie one. I. vel sinistra.si lien assicitur,& anni tempus, aetas, & aegri Vires consentiant: aut suppressi sunt menses,aut i morrhoides, ut sanguis qui in intestinis ruit sursum retrabatur. At si vires sunt iacollapsae ut eam perferre non possinr, tunc cucurbitulae apta' ι, .5λri possunt partibus superioribus veluti thoraci & dorso, si nulla est febris, vel brachio, si extiterit cum scarincatu ad reuulsionem: vel abdomini sine scarificatione, ut annotauit Auic.
sen i , . tertii,trach. I. cap. Vltimo. .
Idem quoque statuendum de frictionibus & ligaturis , Ut nefrim materiae imperia rerrabatur. Contra si di arrhoea est critica, Scsanguis non peccet quantitate,sed potius qualitate, dc vires , sunt deiectae: aut adest febris hectica, aut maligna, & colli:
quans, venae sectio non conuenit, ut docent Gal. lib. a. meth. med.& comment. . in lib.de victu acutorum textu ii K. Ην Δ ἀ- φ ξ φέρα ἄφερίειν, κειν α τερον ται ν - φ .im B λιμοκτονίειν, es L At si cui conferes anguinem detrahere,aluum firmam reddere, atque hoc modo detrahere oportet, & inaediam impctare vinumque ei demere. Et comment. inaphor. a. seist. q. idem sentit. Ratio, quia sanguis, non solum cst bilis fraenum, ut voluit Auic.verum etiam quo suis humores cal.& frigidos moderatur. Vomitum reuellendo alui fluxum cohibero docuit Hip - n ,,riis, lib. 2. de diaeta cap. Io. etextu 399: qa ς ωαε ν . πο ς κ; 2 - ιιάλλον του F o, διυ πινων, et δε P ρο-: i. Aluum autem duram vomitus soluit:.& magis quam oportet fluidam sistit: illam quidem hut nectando, hanc veth siccando. Et lib. I. de morbis &aphor. Is . scct. s. sic lo
vomitus sponte superueniens, morbum soluit. Revellunt quoque diu retica, d sudorifica, quoties huius nὸ, ,his symptomatis causa, est obstructio in visceribus&venis mese- raicis, calida nempe, si materia est frigida:) qualia sunt rad. ribui. s. apij, foeniculi, eryngij: Vel frigida, si materia est calida:) qua lia sunt rad. asparagi, graminis , rusci, sem. q. frig. ma. & caer. Mamobrem non crit praeter rationem cum alterantibus,diu -rctica miscere, ubi prius ea materia fuerit diminuta, vel na'
610쪽
n. balis Aturae Vel artis beneficio. Balnea item naturalia r qualia sunt s. sulphurea,&nitrosa in causa frigida: aluminosa in causa calida, corpore prius repurgato portione humoris morbi fici,
euocando materiam ab intimis partibus ad extimas commendantur a Rhasilio suo Continente. In horum balneorum penuria, arte comparentur: vel
stuphae seu vaporaria cx medicamentis idoneis post dicendis sero δc mane vacuo ventriculo ad sudorum usque cruptioncm : deinde siccato corpore aeger sudabit in lecto pechoram aut sesqui alteram , sic per multos dies continuar . λ. do,si diarrhoea perseuerat: hinc alendus erit aeger cibis boni succi, cum incrassantibus& viscera roborantibus. D, G eis. Narcoticis cautione adhibita) uti licet, in parua qu*ntit isti, , tzpide exhibitas : quoties veneni aliqua est suspitio . aut eandis r. peruigil cst aeger ad somnum conciliandum: aut quum d lor adeo vehemens est, ut aliis remediis sedari non potuerit,
quibus calfacientia semper sunt miscenda, ut corum effrinilem qualitatem corrigant,eorumque vires deducant,Vt monet Gal. 8. carat. Quod ita sit,opium emendat castorium : ci- cutam gentiana : succum coriandri, viticella & vinum rubrum optimum: senum papaueris nigri, cassia lignea arom tica. de piper nigrum e semen hyoscyami, men nasturtij agrestis&c. In pharmacopoliis variae extant compositiones, ut pitulae de cyno glosso claudanum seu nepente spagyricorum, diaco dium, syrii pus de papauere , philonium Romanum, theriaca, mithridatium, aurca Alexandrina,omnia recentia, quae Aui c. loco cit. probat: quia materiam tenuem incrassant, via
gilias mitigant,&sensum partis obtundunt. Contra, eodem reste Auic. solant debilium vires calidum innatum extin uere, narrans historiam cuiusdam qui usu optatae extinctus Tuit: ut in his usurpandis cautiores fierent Medici. Non sussicit huius sγmpto maris causam abigere,sed visceram is tr a quibus originem duxerint ioborare, ne recrudescat, aut quid grauius succrescat. In his remedii& componendis su det Aui c. loco citato , in causa calida aliqua refrigerantia cum astrictione esse permiscenda. Contra si causa est frigi a, calfacientia etiam cum astrictione. Hac obseruatione calor pastis inlitus fouetur de roboratur: qualia fuerint docebimus.