De servi persona apud Menandrum

121쪽

- Il abiudieantur Davus sola hae in Senena agit et Syrisei quoque parte in Seneni posterioribus minimae sunt. Sed hae egeaena ipsa eum nrgumento stabulae minus cohaeret neque ad

res agendas rixa servorum ut arbitrio Seni opus erat. Itaque hae servorum eaena positatores AthenienSes, doriam nota

est litium eupiditas et iam ab Aristophane Vespis fabula illusa,

magnopere dele et abantur. Atque ea quidem de nuga, ut fabula hilarior fiat, Menander hane Senenam et has personaSServorum et magna iam elegantia et magno lepore composuit. Similiter res se habet in eroe. Ilae in fabula, quod antea enarravimus p. 6o , Davus et Sotin est singularis neque reliquis eum Servis Comparari potest. Qua de sinus Menander Oetam Seurram illum, introduxit, ut opponeret alteri servo et ut risum moveret speetantibus. Praeterea Davi mores melius eo intelleguntur, quod alter servus tantopere ab eo diserepat. etam Menander non in scaenam produxit, ut ea ridie illa fieret et iocularis, sed ne nimis seria esset et ut in comoedia servum deseribere poSset singularem atque tantopere digsentientem a plerisque reliquis servis. Similiter res se habet aliis in fabulis, velut in Eunuelio, ubi Parmeno in Senenis primignonnumquam is eos aliquot admi8siet sermoni serio es Io 3 sq.,

Ars ludi popularis et antiquae comoediae plano eratiostularis et eurrilis. Si eut servi et reliquae pergonae omneSsere aut ipsi seurrae sunt et ridi stulum in modum deseripti, ita antiqua Comoedia et arte et argumento et personis omnibusiostularis erat, dei hilaris et vinolenti, cuius ad diem festum Seripta erat ipsa non dissimilis. Sed in comoediis posterioribus Aristophanis vis comi ea et servor iuvenilis minores faeti Sunt Proeedente tempore personae minus oeulares et vitae cotidianae similiores fiunt et in nova comoedia hae ars ad finem quendam perdueta est. Qua re nova comoedia antiquae comoediae dissimilior fiebat, similior tragoediae Euripideae.

Neque tamen, ne fabula nimis abhorreat a genere Comi EO TESScurrile plane abesse debebant, et inveniuntur maxime Servorum in partibus. Dupliei autem ratione servi partibus nova

comoedia oeularior faeta est. Multis in fabulis, in Perinthia, Samia, delphis II, Pericli omena, ero Menander artifieiis Seurrilibus spectatorum animos deleetabat, quibu8 artem uti-

122쪽

magis seriae aut alii Servi pro lueuntur, sui singulari et ele ganti arte deseripti a personis eo mi ei abhorrent et personarum tragoediae Euripideae similiores sunt velut avus erois. Aliis Menandri in sabulis servus eurra non est neque artifieias eurrilia in senenis Servorum insunt, Sed argumentum pSum, maxime in aesthidibus, partibus servi oeulare fit. Servus iam antiquissimis in fabulis furatus erat et dominum ridie ulum in modum deste perat, et in mediae eo moediae fabula, in Persa, argumentum Versatur in fallae ii servorum, qui lenonem lepidum et oeularem in modum de raudant et prima parte agunt. Ili Persae fabulae servi maxime omnium eongruBD EB Ser i Scallidis. Sed persona ipsa servi fallaeis et allidi, qui in fabula primas partes habet et dominiam erilis filii ausa argento emungit, ante no Vae eo moediae aetatem non invenitur,

nam in Perga Servi causa agitur, fabulae autem, in quibus ServorUm fallaCium partes sunt, aguntur domini, id est erilis filii ausa ). Quamquam Menander iis moribus servi allidi deseribendis et in artifieiis se aenistis artem et antiqnae Omoediae et tragoediae Euripideae Sestutus est, tamen parte Setti ipsae novae sunt. IIae servi persona iam in Perinthia fuerat, Sed posterioribus aliquot in fabulis Menander his in partibus artifieiis eurrilibus illis vulgaribus et obsoletis usus non St. Neque tamen servi callidi persona ipsa tam oeularis e St, ut poeta ne artifiei a plane omittere possit. Itaque Menander in Perinthia servum eae antem in Adelphis Servum ebrium non repudiavit et in Baechidibus exitum feeit tantopere Seurrilem, Spe ei me artis suae elegantis simul et laseivne. Neque vero in ea ena hae laseiva servus callidus agit, Sed meretristes duae senes allieiunt et effieiunt, ut illi filiis igno- seere debeant et res ad bonum finem perdueantur. Itaque in Bacchidibus quoque meretrix quodammodo est aemula Ser i, Si parte Speetamus et argumentum fabulae, sed alio modo atque in Epitrepontibi, et persona servi allidi, quamquam parte eiu perseeta arte saetae sunt, tamen neque ita Seurrilis est, ut 3Ienander alia artifiei non requisiverit, neque ita effieaX, ut opera eius solius fabula ad exitum due possit.

123쪽

Delii lite, itantum lio fieri potest, quaerendimi nobis est, nilni Menander servorun in partibus et moribus dissenserit a reliquis poetis eoini eis illius temporis. Quamquam Omne no Vne eomoediae sabulae non nimis diversae sunt, tamen SinguloS poeta nonnunquam abhorrere constat a reliquis aut minus aut magis velut poetam illum posteriorem, qui comoediam Seripsit,

quam Plautus in Captivis imitatus est et de qua in prologodietum est Ad Sqq. :

Prosesito expediet fabulae ui operam dare Non pertraetate factast neque item ut steterne, Neque pitreidie insunt versus immemorabiles: Hi neque periurus lenos ne meretrix mala Neque miles gloriosuS.'Personam et hores liuius fabulae admodum abhorrent a Menandro. Non aliter res se habet in oeyra, de qua dieit Donatus II so, Il): In tota comoedia oe agitur, ut res OVne fiant nec tamen abhorreant a consuetudine: indusiuntur enim beni Volae Oerus, Verecunda nurus, leniSSimus in uxorem maritias et item deditus matri suae, meretrix bona. Apud Terentium legimus eautontimorumeni in prologo 3 sqq.): Adeste aequo animo, date potestatem mihi Statariam agere ut istea per silentium, Ne Semper Servos currens, iratu SeneX, Edax parasitus, sycophanta autem inpudenS, A Varus leno adsidue agendi sint mihi

Clamore Summo, eum labore muXUIDO

Iam Aristophanes servorum in partibus ab aequalibus se abhorrere eonfirmaverat. Itaque Menandrum quoque, prineipem noVae Comoedine, in reliquis poetis in partibus monnumquam abhorrui 38 Verisimile est quod cum Menandri, magnum stomoediarum numerum respieis, perpausiae eaenae nobi redditae sint neque multae fabulae Romanae ad exempla MenandreareVoenri poSsint, niSi magna eum cautione nobis explieandum non est. Mosi duobus exemplis volo demonstretur Denisius 'Menandrum non illusisse sutavera nominibus ripsis proditis

124쪽

- a 22 cives Athenienses, quod feeerat Aristophanes et quod se eerunt alii novae comoediae poetae, Philemon et Diphilus et multi poetae medioeres. At Senenis integris Menandri repertis rem aliter se habere intelleximus nam in Samia 2b sq.), eo moedia antiquiore, Demens haerephontem, para Situm speetatoribus omnibus notum, quod in fabulis posterioribus et elegantioribus non invenimus, nomine ipso addito illudit. Personam profati eam apud Menandrum non exstitisse olim eonsilii Serat Leo, quod novis fragmentis repertis ipse in dubium voea vitii eum Oeta erois persona prolati ea S Se Videatur. Dupliei modo Menander a reliquis poetis abhorrere poterat, nam aut arti sieta eorum usitata ipse repudiare aut per-Sonas Ser Vorum no Vas, inu Sitata in Senenam pro dueere poterat. Ex novis fragmentis Menandrum arti si ei Seurrilia, quae apud alios novae stomoediae poetas inveniuntur, ipsum quoque in sabulas antiquiores inseruisse apparet. Sed in rebus eurrilibus Mennia de Semper erat poeta elegans et ineptias omisit. Quare quin aliis superior fuerit, minime dubito, etiamsi ho probari dissi elle est. Sed duo afferantur Xemplo fragmenta.

Philemonis Moeeli in si . di I III 8s legimus:

Similes ineptiae Diphili insunt in fragmento Tithraustae 8o, II 68) Quamquam persona eius, qui loquitur, ineerta St,

ERirmiu6Tus d ovo Licirci. B. irpoc Tinc Eorictic (A λαβpvivio I pucim v bE, rictibE O, ElΚO lv. Diphili stilum mixtum fuisse notum S et iam Supra X partibus ad aram eonfugientium intelleximus. Sed hae quoque in re Menandrum eum aemulo in fabulis antiquioribus Samia et etiam postea Pericli omena nonnumquam eon Sentire intel

125쪽

Praeferen agendum nobis est de servis saltae ibus, qui usque ad Galeni tempora a seriptoribus, qui de comoedia

Menandrea loquuntur, inter pei Sona eius prim Aria commemorantur. Sed servi callidi partes etiam in aliis comoediis inveniuntur, in Milite glorioso Pseudolo Mostellaria, Epidi eo,

neque apud Menandrum ipsum servias Callidus erat e numero Servorum persona Sitalissima, neque enim in eis fabulis, quas ex novis r Agmentis melius cogno Vimus, partes eius sunt. Itaque servia Eallidia person erat Clara, clam arte prae Stantissima saeta fortasse a Menandro primo in Senenam pro iiDCta.

Menander aliquot in fabulis, ni primis in fabulis posterioribus, a servi callidi partibus artificia removit in iis eurrilia, velut in Andria qua in fabula fugam servi Ad aram, que ne in Perinthia scaena fuerat iocularis, inrueniato Illi morumeno Commemorabatur, omnino omisit. In is a Clii libus servi nitidi partes auxit et res seni riles aliis in scaenis sabulae addidit. Hae ex re iam supra Menandri magnam artem intelleximus et figuram servi singularem iam deseribere voluisse eon elusimus. In sabulis utem, qua ad exempla Menandrea rex Oenre non OS-

Sumus, in Mostellaria et in Pseudolo, eum servi allidi partibus coniuneta sunt artifieia Seurrit in ea de ui atque Menandri in Perinthia et Adelphis nam Tranio ad aram confugit si qui Davus Perinthiae, etsi senena non ita seni rilis est ut Senena Perinthiae, et Pseudolus, sicut Syria Adelphorum ebrius a

potatione venit uetans et e Vomens, quae Senenn Ulto Se Ur-rilior est quam se aena Adelphorum. In Epidi eo autem et Milite poetae alia ratione fabulam hilariorem facere Studuerunt et argumentum et partes servi auxerunt sient Menander in Baeehidibus quo factum est, ut Miles haud minus quam Bass-chides pro fabula contaminata habita sit, quam eonte situram nuperrime repudiaverunt et, ni fallor, refutaverunt Sehwerin-giugi et, oehlerus' . Nune autem, eum de servis callidis egerimus, his partibus ip8is effici intelleximus, ut a poeta, qui fabulam ompluribus dolis effieaeiorem reddere Studet, ni gumentum auctum sit. aud aliter atque Menander in Baechidibus Militis auetor in exitu feeit se aenam valde currilem, in qua coniurati in Pyrgopolinieem, quem moesilium Sse et cui

126쪽

se virilitatem adempturos esse fingunt, impetum faeiunt. Fieri

non poteSt, ut hae omnia agit Sestiam eongruant et tam similia sint. Quamquam nobis notum non est, neque quibuS

temporibus Epidi et Militis, Mostellariae, Pseudoli exeimplaria

Ornesia aetn sint, neque quibus a poetis, eigi Mostellaria ad Stictu Philemonis revoeanda esse videtur, tamen reliquo poetas servi callidi in partibus Menandrum et Menandri artem elegantem et lepidam oeuto esse demonstrari posse puto Sehweringius ' Militem an eo tempore aetam esse aut ad artem eius temporis, quo poetae a media ad OVam stomoediam pro-eegserunt, reVOeandam e8Se putaVit propter eonipoSitionem ipsam, quam nos partibu servi callidi explicari posse diximus. At Noelii erus Militem seriptam esse exi Stimat a poeta, qui Menandrum imitatu e3t' . Etenim servus allidus iam invenitur in una ex fabulis Menandri antiquioribus et ab eo saepius in Senenam pro luetus St, in quinque saltem aut sex fabulis quae figura servi callidi a Menandro exculta est. Neque Ver reli idorum DO Vne comoediae poetarum quemquam servi allidi partes in fabula posteriore alia ratione et maiore eum arte deseripsisSe notum est. Itaque hane personam Menandri propriam fuisse et reliquos novae omoediae poetas his in partibus

Menandrum Seeuto esse pro Certo habeo. - Poetne autem

posteriore velut Apollodotus novas personlis invenire debebant et ea de causa Seripserunt, ut host Xemplum afferam, parteSparasiti callidi quae sunt in Phormione Terentiana et in Cureulione Plautina . Quaerendum nobis est, num Menander partibus et moribus deseriptis Servorum novis et inusitatis praeter ceteros floruerit. Quos si apud Menandrum invenimus, reliquis in fabulis non expressos Sed ab arte Menandri satis diversos, eum, quod eadem de causa de Apollodoro Donatus confirmavit, ei Sonis et moribus novis studuisse erigimile est. Talia apud Menandrum re Vera Saepius X stlint. oe loe servi primae Epitrepontum

Senenne commemorandi sunt. IIae in Senena, quam VetereS grammatisti et oratores magni aeStimaVerunt, parte Seri Orum Sunt singulareS. Quoniam iam supra artem admirati Sumus perseetam, qua Menander mores servorum deSeripSit, quaeramUS

127쪽

- I 2, ni ine, quid hae ita deseriptione noVum sit Syriseris, alter servus, tiri vivit et laborat atque domino tributum, quod solvendum est, in tartiem fert. Sed servus ille agrestis tam disertus est et eloquens, ut avo snperior fiat . a ipsa re Menander abhorret a moribus comoediae usitatis. Quantopere differt Syriseus a Truenient et a Grumione, Ser V Mostellariae, qui agrestis est et rudis et in setius atque en de sinus multo

inferior Tranione, servo allido et fallaei Davus ipse eloquentia Syri se perterritus est sis Is . oe loe afferenda sunt verba Ateiphronis II 6 'Hirictetouri Ge, di 'Av8ocpopiusv,

RoμαXOUvTαq. EX Bibu Dptime apparet rarum suis8 hominem agrestem simul et digerium. Qua re Menander a moriam deseriptione communi abhorret. Apud adversarium quoque Syrisei invenimus indolem et inusitatem et singularem. Cum reliqui Davi comoediarum astutos sese praebeant et Sollertes, non modo in dolis struendis sed etiam in periculis et di Serimine rerum, hie ei Viis sollers est et astutias, donee tutum se esse et stiperiorem discessurum neque Syris eum perieulosum sibi ore putat. Sed eum illum adversarium esse animadverterit minime eontemnendum, et erepundia sibi abiudieata sint, miratur et indignatur et verbis isdem identidem dictis se obstupes etiam esse et perterritum demonstrat neque animo utitur praeSenti, qua est Sum Spesitantium movet. Ille autem Davus obstupefactus atque auxilii inops, qui multum differt a Da Vis Comistis, servus est Stai generis et singularis. Et iam rarior est natura servi, qualis est Davus,erois.

Amore easto Consos Vae aptus est et mitem et magnanimum eiam esse animadVertimus, quibus moribu quam maxime a Ceteris servis abhorret. Comparandus est et eum servis Stiphi, illis quoque amatoribus, ut intellegamus, quantopere ab iis dissentiat, et cum Tyndaro Captivorum, qui magnanimus est et

omnibus rebus suis salutem domini praefert. At ne ex omparatione ipsa DaVum personam esse singularem optime QO-gBOSeere pOSSUmΠ8, quod Tyndarus non servus est sed aduleseens liber in servitutem aedactus Cum Davo autem,eroi QOn-

128쪽

sentiunt, qui et ipsi quoque propter miram fidem' ef Donati verba a v. 36l, II io, is Sqq. servorum personae erant inusitatae, Parmeno Plo ei et Oeta Adelphorum.

Itaque e quaestione nostra Menandrum, quod artifieia ob Soleta et personas commune posterioribus in fabulis, quantum fieri poterat, repudiavit et servorum Seripsit parte novas et Singulares, maxima Cum arte et maxima cum elegantia aetas, in moribus deseribendis praeter ceteros novae Comoediae poetaS floruisse idemUS. ConcluSio. Quos auetore Menander in partibus servorum se et ItuSSit, si quaestione nostra Sati intelleximus. Saepe Menander eum Aristophane consentit, Saeptu fortaSSe, quam Suspi eandum

erat, maxime in fabulis prioribus, sed etiam in fabulis posterioribus. Multo minus Euripidem Sestutus est servorum in partibus et moribus, etsi servi fideles imprimis eum servis et familiaribus Euripideis eo inparandi sunt. Sed etiam fides ser-Vorum magis argumento fabularum ipso effieitur quam imitatione. Saepius autem poetae tragi ei artem Sestutus est in Senenis et rebus singulis. o distendum est de servis neque de comoedia Menandrea ipsa, nam fieri an potest, ut iiS, qui aliis de personis quaesiverint, aliter iudieandum Sit. Artem Menandri in moribus deseribendis melius eognovimus

et Menandrum homines sui generis, Sed minime perSODRS Ommune et Sitatas, quarum mores i8dem in partibus semper iidem sunt, in eaenam produxisse intelleximus. - ei SODIS

et SerVOS Sermone quoque DotaVit, neque modo Sermo ei Vorum

a Sermone aliarum ei Sonarum differt, sed etiam Servos ingulos sermone inter se distinxit. Quod antequam eaenae integri ne repertae sunt, notum non erat neque ex iudieiis antiquorum eriti eorum intellegi poterat, nam Plutarchus diei liaud neeurate Aristoph et Men compar. p. 8b si V p. 26 B.):

129쪽

ApiciTOTE Xa sic pricti, cisa bove Tu resti in XEEt Tois po*OUGiv. Poeta in arte magis magis lite proeessit. Neque Vero Menander res et personas eurriles postea repudiavit sed iis alia in fabula aliter usus est argumento ipso et Ceteris et Sotai reSpecti S, qua ex re iudieium elegans et intellegentiam eius egregiam intelleximus.

Apud Aristophanem servus eurra erat aliorum Currarum in numero, Sed apud Menandrum et novae comoediae poetas res eurrile solis inventiantur servorum et ei Sonarum humilium in partibus atque etiam his in partibus pro eodente tempore rariore Sunt. Qua ex re optime intellegi pote3t, quantum Menander ab Aristophane et ab antiqua comoedia differat. Apud poetas eo mi eos posteriorum temporum ni S, eleg sitit in lepo aueta sunt, sed vis comi ea et hilaritas ludi nee hi ei

multo saetae Sunt mi DOTES.

130쪽

I ii ludis popularibus -8 2 in sabulis Aristophaneis -22 3 apud poetas tragicos 22 28 in media comoedia 28 33 Caput II De nuctoribus, quibus uti die et ad par

et apud Terpntium s apud Plautum g de aliis seriptoribus S

ri de fragmentis duobus Q. . . . . o Gi