De servi persona apud Menandrum

91쪽

considerare nobis dicunt Parmeno Samiae Boo et Onesimus Epitrepontum dat . ane quoque consuetudinem apud Aristophanem invenimus Xanthiae in narratione argumenti fabulae, qui de ero dieit Pae. 6i :

Davus Agricolae feminas se animadvertisse primo dissimulat et, postquam aliquot Vel Sus Seeum loeutus St, en Salutat Similiter agunt Xanthias et Trygaeus Pae Iob2 sqq.)et in Avibus Pisetaerus, qui ministros etiam parare iubet, se deos non aspexisse fingit ili sqq.). Stielii in exitu servi diem festum agunt potatione hilari, cui amisia interest, quae saltando amatores delestiat. Simili

modo in Persa ambo servi, poStquam leonem emunXerunt, Victoriam partam una cum meretrie redempta elebrant. Potatio servorum iam apud Aristophanem exstat, nam in quitibus Demosthenes eonservum domo eadum vini furari iubet et mentem irrigant ita, ut Demosthenes inveniat consilium Salutare, quo invento rursus potanti . Lydi paedagogi et morosi et gloriosi laudem educationis et disciplinae priscorum temporum Supra legimuS. IIae quoque narratio, quae cum argumento sabulae vix cohaeret sed ad ingenium paedagogi deseribendunt faeta est, ab antiqua comoedia originem dueit' et comparanda est Iustae Rationis eum oratione Nub. 6I Sqq.), qua singulae oecupationeS diei simili modo atque a Lydo aesthidum enumerantur. Sententias ipsas similes apud Aristophanem praeterea inveni nius Aesehyli in laude temporis praeteriti Ran lo6 sqq. et Equitum in parabas chori A6 sqq. . - Menandrum antiquae comoediae loeo communi et in argumento et in rebus singulis usum esse videmus. Aut Aristophanem se elatus est ut poetas, qui ipSi quoque omisiorum antiquiorum VeStigia preS- serunt eo8que Seetati sunt, quod diiudieari non potest. Alterius quoque novae Comoediae poetae versus De Osi stommemorandi sunt, Philemonem leo, a quo Plautus Trinummum expressit. Qua in fabula Stasimus simili modo mores temporis praeteriti omparat cum moribus temporis sui lo28 sqq. . Etiam res singulae similes sunt et Trinummi v. Ioda:

92쪽

Praeterea Stasimus de legibus malis queritur sicut neseio quis Platonis fragmento 22 VI Gob sq.). - Itaque non modo Menandrum sed etiam Philemonem in oratione paedagogi gloriosi et servi philosophantis antiquae comoediae poetas imitatos esse apparet. Sed hoe loe res aliter se habet atque loeis supra allatis, quod Servi posterioris parte ortae non sunt ex partibus servi Aristophanei, sed aliarum personarum antiquae eo moediae. o exemplo iterum, quod apud partes domini et servi Aristophane cognovimus, in comoediis posterioribus servum parte habere effieitur, qua antea alia perSona habuerat.

Quaerentibus nobis, quos auetores Menander estutus sit Servorum in partibuS, agendum quoque est de Sermone. Convicia, quae leguntur apud poetas omisio et Graeeos et Romanos, ollegit Alb. Mulieri , qualia ex papyro Cairensi afferenda sunt hae ex), quae iis, quae exstant apud Aristophanem, simillima sunt:

quae omnia ut a SerVis aut a meretrice aut ad servos dicta sunt. Ex fragmentis addenda est sentio auoxobo Te pusv(fr. 36, Κ III 2b quam plebis propriam esse iam eno itanimadvertit' et quae antiquam comoediam redolet. - Sed apud Aristophanem eiusmodi convietis ceterae quoque et Sonae

93쪽

si utuntur, non solum servi ut domini, qui Cum servis colloquuntur. Menander his ostis eurrilibus nisi servorum aut meretricum in partibus usu non St.

Idem idendum est de detestationibus i), quibus apud

Georg. 3 Philinna dicit ad Davum conversa:

non ad servos dicta sunt verba Saul. 22s Magni autem mο- menti est, quod apud Menandrum Epitr. II detestationem invenimus a mierine sene ad servos disitam

qua Aristophanes utitur Saepius Aeli syd, Pt is 3 db6, v. Id6 i). Itaque Menandri usum in rebus scurrilibus eum antiqua comoedia coniunctum es3 et ab ea originem dueere liquet. In comoedia Menandrea saepius easdem formulas adhiberi atque in antiqua comoedia demonstravitiochius exemplis usus iis, quae pertinent ad introductionem personarum omistarum I. Exemplum asseratur hostet Cario Pluti et Onesimus Epitrepontum isdem utuntur verbis Pl. Iosi Ep. 6gd b38 Κ'): Tic εσθ' oborietus Triv upciv Cum hae formulae non modo apud SerVOS sed etiam apud ceteras personas inveniantur et aliis ostis,

quibus tantummodo unum aut duo verba leguntur Velut TrooGeoxercit '), alterum poetam alterum Secutum Sse confirmare non oggimus, quod fieri poteSt, ut uterque poeta ex Sermone cotidiano hauserit, hae de re copiosius agendum nobis non St. Tamen Menandrum eonsuetudinem et artem antiquae comoediae in Sermone estutum et nonnunquam verbis ipsis Aristophanis uSum 8Se patet. Etiam in nominibus Menandrum istut steteros OVne Omoediae poetas antiquam comoediam gestutum esse ex exemplis

94쪽

Aristoph. Eeeles. 868.

titillus Antiphanis I IIIo, r. Id6 et udo titulus Magnetis comoediae I I 8 fr. 3 , Aristoph. v.

Servi callidi partes duplices esse et se urram illum astutu ui et dolosum iam in fabulis Aristophaneis et in ludis popularibus exstitisse supra diximus. Sed servus callidus praeterea familiaris est erilis filii Isae autem fides apud servos Aristophaneo rara St, quamquam commemoranda Si Paei Senena, in qua servus Trygaeum ab ine epto insano areere studet et Pluti eaena prima, in qua Cario ab ero nominatur iri GTOTαTOGRui XeriricyTσToc 2 ), neque servum fidelem a Theophilo, mediae comoediae poeta fr. I, VII diis pro duetum esse neglegendum est Xanthias autem Ranarum delectatur incommodis Liberi et ingenium servorum Aristophaneorum optime intellegitur ex colloqui Xanthiae et ministri Pluti supra allato(p. 8) Sed apud Euripidem servi saepe familiares et eousiliorum ostii sunt et eos, qui primas partes agunt, adiuvant; )sicut in comoediis Menandi eis aduleSeentum, qui amant Soeli fideles. Talis administer amantis haud aliter atque aduleseen Samans ipse ab Euripide sumptus est, minime ab Aristophane, apud quem non invenitur. Lampadionis autem Cistellariae persona etiam magis eon Sentit eum familiaribus Euripideis. Phanostrata Cistellariae puellam peperit et exponendam dedit Lampadioni, Servo paterno et fideli, qui eam in ippodromo proiecit. a partes familiaris Menander a poeta tragi eo Sum pSit, apud quem saepe nutrix fidelis infantem filiae regis

exponit velut Euripidis in Alopa ' et in Melanippa philosopha q).

95쪽

- IV Lampadio, quod puellam a femina ablatam esse animadvertit, postea in fabula ipsa eram, eum filiani quaerat olim expositam, adiuvat. o quoque ad tragoediam revoeandum est et iam

apud Sopho elem simili ratione nuntiis pastorum origo Oedipi

detecta erat. In eo moediis Menandi eis saepius in Caenam produeuntur paedagogi, nos eriles filios edueavi SSe plerumque Oeensione aliqua dat eoui perimus Lydum autem aesthiduin paedagogum 8Se Severum e priuii Verbis eius cognoscitur . nius

paedagogi persona de origine nidae loeus asserendus est hie

et in tragoedia eam suisse supra vidimus: Est eadem Euripidis in Phoenissis et Medea es p. i). Itaque OVam O-moediam eum tragoedia posteriore coniunetam esse evidens est. Qua de re ut recte iudieare poSgimus, o partium paedagogorum Euripideorum et ea reminissi opus est, quae de Lydo, cuius in moribus a Menandro a lagon doctus antiquae Comoediae deseriptus est, supra enarraVimus p. 8 Sq. . In partibus paedagogi ipsis poetas tragieos gestutus est, Sed quod comoedias seripsit, ex paedagogo tragie paedagoguS OmieUS, ut ita dieam, faetuS St. Cum paedagogis satis stonsentiunt servi philosophantes, quo saepissime apud Menandrum invenimus. - Quod servorum de condicione aliter iudieat Euripides et servos humaniter tractandos esse confirmat i et apud eum servus, quia ipse quoque homo St, magis aeStimatur, non raro more hominum liberorum philosophatur i. Cuius rei demonstrandae auga

dposuox'. Acivori, excivinitri s Io pia, Rupicti praeterea fragmenta Commemoranda sunt Alexandri d et Al Neli.'), Arehelai Al. Permagnae sunt partes servi philosophantis apud Euripidem et poeta ipse se hae in re abhorrere sibi conseiuga duo exemplis probavit Selim idtius, . . . fase. III Passim; es Decharme, Euripide et resprit de son theatre Paris. 18s3 p. 6 sqq.2 es. Selimidi l. S. S. P.M, SUPI R i. 26 Sq.

96쪽

- si est ab arte imorum describendorium usitata' et se defendit, quod perSonas fabularum, praeeipue femina et ServoS, a Verba die entes induxit, quae eum partibus ipsis minime eonsentiant(Ηel bl sq. Melan. r. 83 N. - Suppl. Eur. r. 2 p. 2 Aristoph. Lys Il2d . Si antiquam et mediam comoediam speetamus, aliter philosophari videmus servos Menandreos et Euri pideos, aliter servos Aristophaneos et mediae comoediae, qui aut de sorte servi queruntur Plut I sqq. aut nugas di eunt(es Alex. r. 2 et Antiph. r. 86, supra p. 32). Aristophanem ipsum servi philosophantis personam repudiavisse et Euripidem, quod eam induxit, irrisisse olligitur Astharnen3ium ex versibus supra allatis 3s Sqq. p. s). Cum servo philosophante Euripideo optime eonsentire Menandreum Epitrepontum intellegi potest e Senena ultima, in qua Onesimus more philoSophorum loquitur. Neque enim sententiae eius ipSae ridistulae sunt neque ei Viles, si eut apud poetas omisio priores, cum doctrina sit philosophorum illis temporibus clarissimorum, sed ridi stulum in modum Onesimus eas profert ad inierinem illudendum. Itaque, quod ad philosophiam servorum attinet, Menandrum

poetae tragi ei artem Sestutum esse manifestum est. - DaVias

Agristolae ii sqq. et Parmeno fr. gob philosophantur et

uterqne paupertaten ruri fastilius quam in urbe tolerari posse dicit. Sed mores duorum servorum, qui eodem modo philosophantur, sati diversi sunt. Qua ex re sententias ipSas Servorum philosophantium non eum ingenio et moribus eorum eonsentire effieitur sed locos esse illas communes, quibus multi uti po8sunt. Carionis Pluti autem verbis nemo uti potest nisi servus, qui Sortem suam queritur Philosophia servi Aristophane ex partibus et ingeni eius ipso orta est, non item philosophia servi Menandrei, quae, ut ita distam, Sureulus est alienus. OneSimiam, quamquam ingenio est Pallido, tamen ad argumentum et exitum fabulae ipsum non tantum valere vidimus quantum pleroSque Servos allidos Senenani autem illam lepidissimam et elegantem, in qua abrotonon meretrix dolum exeogitat et communieat eum servo, qui astutiam eius admiratur et se stupidum esse dolet, suo iure Selirtius ad artem Euripideam revoeandam esse eontendit'), nam Simile Seaenae,

97쪽

nandrum imprimis ansitelenae eaenam Sestutum esse Vel ea de causa veri similius est, quod elena Euripidea magnopere dissentit a fabulis tragicis antiquis et gravibus atque eomoediae similior est et in argumento ipso et in rebus singulis D. Etiam oratio Onesimi abhorrere mihi videtur a Sermone servi comisti et aptior esse ad tragoediam, maxime in versibus do sqq.Itaque ex arte Euripidis eaenam hane Singulare in , in qua femina sollertiorem se praebet servo, qui ipse ineptum et inscitum se es8 dolet, intellegendam gge Videmus. Persona servi, qui meretrie callida inferior est et ab ea etiam decipitur, Saepius a Menandro deseripta est. De apparet Eunuchi Terentianae ex personis Parmenonis et Pythiae. Atque Parmen re vera SVStupidus, Onesimus inseitum se esse magis fingit. Praeterea Properti asserendus est loeu8, quo poeta Senenam similem speetat IVG, g sqq.): Ne te Medeae delectent probra sequaeis (Nempe tulit fastus ausa rogare prior), Sed potius mundi Thais pretiosa Menandri, Cum feeit astutos comica moecha Getas.'Inde ab antiquae comoediae temporibus nuntiorum in narrationibus poetae omisi saepius poetas tragicos seeuti sunt'), veluti Aristophanes Pluti in scaena supra deseripta' , apud quos nuntii primum verbis paueis rem pSam proferunt, quam

postea niti versibus enarraturi Sunt Menandrum quoque poeta tragi eos nuntiorum in partibus seent uni SSe demonstrari potest Stielii ex versibus id sqq. ubi Pinaciunt venit reditum pignomi erae nuntiaturus' . Simulatque in se aenam prodit, Antequam eram invenit, multa praefatur gravibus usus verbis sie uti nuntius tragieus 2 id sqq. . Sermone ipso abhorret a personis omisit artisistit usus tragicorum, veluti postea in nuntio ipso verbis minitis neque inter Se coniunetis.

98쪽

Tragicorum quoque consuetudinis est verba ipsa, quae antea diei sunt, iterum afferri dis . aud aliter colore tragi eo narratio est nuntii a ueteri fr. 3 8, IIIIo II qui initium faei Troadum Euripidis cum versu primo, neque melius Menander ipse nobis indieare potuit se talibus in eaenis imitari poetam tragi eum. Et nuntius ipse, qui affertur, similis est nuntii tragici Primum enim ille rem, quam nuntiaturUS St, breviter iudieat et de ea primum paueis verbis agit, deinde eandem Opiose enarrat Idem fere genus est nuntii a Syro eautontimorument allati ). Etiam e re singulari Euripidis artem et usum intellegere possumus es Clitopho quaerit 2 2): quae namst altera 'sed Syrus, quod hoc nihil ad rem est, dieit: Mane hoe quod coepi primum enarrem, Clitipho:

Post istu Veniam.'

At apud Aristophanem Carion verbis mulieris Pl. 66 ):

joci de hinec NHo deosaevo Tos eos; ad narrationem nihil fere ad reni pertinentem stommoVetur(66,sqq. . - nuntiis tragicis abhorret nuntius omicus, qui aut Servus aut parasitus est et Cursu in eaenam prodit. Animum eiuS, Cui nuntium allaturus est, erigit et verbis tectis et oestultis de nuntio loquitur iucundo. Spe alterius diu attenta denique rem ipsam nuntiat. Eiusmodi auten nuntius est Pinaeii, quod iam supra p. 8 sq. vidimus. Unde apparet Menandrum nuntium tragieum non imitari sed inaei uni ostieauSa, ut Senena currilior fiat, paratragoedantem induet. In Epitrepontibus Onesimus perterritus in Caenam proruit os sqq. Ai sqq. Κ' et dominum, qui se infantis spurii patrem esSe eomperit insanire et furore aptum eSSespeetatores certiores fastit Charisius paulo post ipse domo exit et furorem et iracundiam eius ex soli loquio intellegimus

99쪽

Leonei Aleestidis Euripideae soli loquia duo comparata sunt(idi-i 2, ii 3-862), quorum primo minister nobis narrat

ei cutem hilarem esse et eantare et potare, deinde ille ipse venit et ex verbis eius ministrum verum dixisse intellegitur. Itaque uni se aenae Alsiestidis et Epitrepontum compositione tantopere consentiant, dubitari Vix potest, qui Menander Euripidis artem seneni eam seeutus sit. - Sed quod ad argumentum attinet, solito quium Onesimi eum alia senena comparandum est. Oresti Euripideae eaenam, in qua Ser Vu Phrygius timore perterritus aecurrit et ea, quae intus faeta sunt, speetatoribus narrat, supra deseripsimus p. 28). Phrygis eum partibus Onesimi soli loquium multis ostis congruit. Uterque SerVia in ea enam prorumpit ira et furore domini, qui Orestes est apud Euripidem, perterritia tantopere, ut neSeiat. quid faciendum sit et quomodo perieulum effugere possit. Uterque tantopere perturbatus St, ut primi ex Verbi eius,

quid domi faetum sit, intellegi non possit postea rem pluribus

verbis narrat Sed, cum dominus Veniat, celeriter effugere eo- natur. - Menander artifiei servi consternati utitur eodem quo Euripides Euripides et Menander servum ea de ausa in Seaenam produxerunt, ut speetatoribus res intus aetas nuntiet, sed scaenae ipsae servi partibus effieaeiores redditae sunt. Utraque seaena stilo mixto seripta est, eaena Orestis similior est comoediae, tragoediae similior Epitrepontum eaena Uterque poein, Cum eaenam nimis grandem Scribere nollet, Servi partibus eurriliorem eam festit.

Iam supra p. 3 sq. Perinthiae Menandreae in fragmenton OV servum ad aram confugere diximus, similiter atque Tranionem Mostellariae Plautinae atque puella Rudentis, et dominum iratum inde eum depellere conari ). Apud Aristophanem exstat seaena similis in Thesmophoriagusis 688 sqq.), ubi Mnesilochus ad aram confugit' . an autem scaenam Aristophanes non ipse exeogitavit sed Euripidem ea illusit, quod et

100쪽

de suppli eum ad aram eonfugientium partibus apud poetas tragieos, impriniis apud Euripidem. Iam apud Aese hylium in Supplieibus Danai filiae ad aram confugiunt, unde nou eas depulsurus est 88 8qq. ei l. et simile se aenae sunt in Septem sabula es fasqq. et in Eumenidibus do sqq. 2g2 Sqq.). Apud Sopho elem in Oedipo Rege eives Thebani ramis suppli- eum exornati ad aras deorum confugiunt sqq.)' . Talesseaenae saepius inveniuntur apud Euripidem, et in fabulis, quae diem non tulerunt, in Alexandro, Telepho, Dictye Thyeste.

Alemena, et fabularum e numero, quae nobi eo DSerVatae Sunt,

Duabus in fabuli supplieibus homo aliquis nituntur et igni eos de ara depellere eo natur, in ereule furente 2 ob sq., 28b et in Andromaeha 2bi . Quod saepius faetum es e in

qua in fabula Amphitryo et Antenor Alemonam, quae in ara supplex Sedet, igni erematuri sunt Artis istem hae in se aena tragoediam neque comoediam depinxisse vel ex habitu et vestitupersonarum intellegitur mane fabulam Alcmenam fuisse Eu-