장음표시 사용
41쪽
scere cogebat, spiritus exitum querens viam sibi aperuit per rumas, quae in craterem deducebant, atque per has dilatatas influxit multo impetu pariter cum humore plurimum bitumen accensum X quo factum est , ut tumescente aqua supernatans bitumen ita fuerit elevatum, ut supra crateris labrum exundaverit; quia tunc non adeo profunde excavata fuerat vorago. Sed postremis hisce temporibus, non e summo crateris labro, sed aperto montis latere defluxit torrens flammeus:
quemadmodum cin lib. de undo, qui Ar loteli tribuitur,
Cap7. Crateres Elnae abrupta terra patefacti consagrationem emiserunt instar torrentis, per terram, rastabundam suo tempore qui mortalium genere pietate erant imbuti, hia Numine Die in eximio
honore, ingentique assecti sunt. Siquidem Iuvenesis robore valentesctimparentes uos statriam confectos humerisfusulissent igneosumine jam sprimendi in eo erant ibi, ut interirent Cum eccesumen i timita se scidit, ut biιcoe illisci Visuctus digrederentur, juvenique
inta tos cum senibus transmitterent. Hanc narrationem innuit de
Catana loquens Strabo lib. 6 pag. 336 dicens, quae defiarum in parentes pietate fama disseminat, Amphinomi, o Anapii hic gesta sunt. Hi, tam cladesipyaportaretur, parentes humoris babulantes incolumes, salvos eduxerunt. Et post pauca addit, luxus autem ille adsoliditatem permutans terrae superficiem, a magnamprofunditat saxificat, adeo ut pinam volentibus detegere superficiem, lapides excindere sit nece se L scente enim in ipsis crateribus petrat deinde sparsa , humor super verticem difffusus nigrescit in listim e
monte desuens, Pinde ritiem assumens , lapis molar citur. Nihil hic moror Strabonem philosophantem quae historicusasteri, conveniunt cum iis, que in nuperrima AEtn eruptione contigere facta es enim saXea superficies, obdurescente bitu-imine, cui sortasse permixta etiam sui materia aliqua metallica quamquam bitumen per se ipsum durum non sit, sed lentum, ac tenax; ideo p cepit Deus Noe arcam bitumine liniri intrinsecus, eXtrinsecus atque in turris Babylonicae fructura Gen. habuerunt lateres pro saxis , o bitumen pro cemento Sic meminime legisse apud AElianum in var. hist. lib. II cap. 16
circa Apolloniatarum urbemi hodie allonam vocant Epi dauro finitimam, in sinu Ionico sitam, bituminis odinam esse , que , veluti alie sontium scatebre aquas fundunt, bitu men emittit. Id quod briasie idem est cum eo , quod scri sit Strabo lib. 7 pag. gr. In ipsis Apollonia tartim finibus celeber locus eStat, quem Nimpheum vocitant cibi vero tetra est ignem
42쪽
ignem vomens, cui sentes subsunt, qui aqua tepidas, bitume net scatent, dum ipsa bituminis petra uritur. Proph vero in tumulo eatis metalli effossilis locus est, quod excisum temporis spatio denuo repletur, cumque tellus intra illas amella sit, in bitumen transformatur, Postidonio teste Haec ille Similiter apud Orietium leguntis montem instar Elnae ignivomum , sentemque agnita aquae in Groentandia reperiri, ac tractu temporis aquam in bitumen densiari, quo regionis incolae imbuunt solidissima opera adversus omnem temporum iniuriam. Est igitur bitumen musmodi naturae, ut etiam per rimas saxorum insinuare sev leat, ac proinde etiam ex longinquo sensim influere potest in Craterem , Ignibusque nutrimentum subministrare Novum autem bitumen in ipsia vena gigni, non plus habet dissicultatis. quam fontuimperennitas. Sedin illud non videtur dissimulati mam quod vi caloris saxa excoquuntur in calcem, cinis ipse decidens in ardentem illam pinguem materiam eius vehememtiorem conflagrationem retardat. Quae omnia ad incendii dii turnitatem spectant in Dand Nec desunt, qui opinentur ad hujusmodi diuturnit tem aliquid etiam facere inflammationis vicissitudinem si enim ad unum aliquod iliciendum plures causς conveniant, coeant. licet singulae tenues, non tamen leve est, quod etincitur Oni' nentur, inquam non contemnendam illam vicissitudinem iam Plimo lib. I. cap. 8. Nocturnis misium ijs,Z ut ait sta Elauda
flammam per intervalla emittentes aque humore prius Vidio in fumum quam flamma erumpat diutius ignem indomistic'camino fovent, quam si perpetua flamma arde ni m
sumatur. Verum constans illa diurn fumi nocturni si l ndoris vicissitudo quasi diem calor impendat in abii ndo moreaqueo, noe tem ver indepasicendo sulphure, ac bitum taequalem siemper horarum numerum complectuimtur, si tuere autem humoris mensuram diei longitudini semo r
43쪽
Ramma enim est fumus ardens atque, ut arbitror, si, quacumque tandem e causa, tenebrae diem occuparent, tunc etiam ante no em flamma appareret. Quis nescit diurna luce obtundi fammarum fulgorem, maxime si procul aspiciantur In maritimis speculis, ut adventantium Pyratarum signum accolae mmmento temporis accipiant, parata stipula accenditur, aut famnaenta, aut virgulta, tam nocti, quam interdiu , sed in luce
fumum procul vident, in tenebris fulgorem Speculator ipse, qui materiam accendit, quia prope est, interdiu aliquid quidem
fulgentis flammae intuetur, sed quasi languentis, noctu autem clarissimam flamam. Quapropter minaes flammae fumus tantum dignoscitur , quando dies est, licet cum fumo ascendant etiam particulae lucidae, quae in tenebris suum eXerunt lumen. Quod si qui crateres ignei narrantur tam interdiu, quam nodi uiucere, quemadmodum Plinius lib. 2 cap IO6 loquitur, flagrat mons Chimaera immortali diebus ac noctibus fammi, de Hegla monte in Istandis, flammarum globos eruetare nunquam ceLsante, fama est illius ignis lux vehementior est, quam ut omnino opprimatur a majore Solis luces, quamvis hebes fiat; spectatores habuit non valde remotos sic nos quoque in agro a dentes stipulae acervos prope spectantes, flammeum colorem, sed diminutum, observamus. Grad Parum abfuit, quin interrogarem de hac, in ascendente flamma, diurna lucis compressione, aut eXtenuatione, utrum re ipsa fulgor ipse igniculorum impediarur, quia concitatior Solis exporrectio atque contractio , in qua lumen consistere olim diximus, tam valide aethercas particulas usquequaque impellat, ut tenues igniculi prohibeantur, ne se Valeant eXplicare, prout seri lucis ratio an vero igniculi quidem suum motum luci consentaneum prosua virtute perficiant, sed aethere globuli alio sum majore impulsu dire ni non valeant intuentium oculos percellere Vertim mihi ipse tacitus illico respondi, utrumlibet sitis esse ad id , de quo sermo est , aut fortasse etiam utrumque
ex parte concurrere modum autem huic dissertationi, recisisqvcstiunculis es e ponendum Subdubito poti iis , an tanta sit
flamma ex crater erumpens, quanta procul aspicientibus apta
paret si enim minor fuerit, iam facilii seXplicabitur materiam sufficere diuturnae conflagrationi. Ad dubitandum an am prae bet, quod lucernae flammula noctu procμ Visa major coimspicitur, quam pro ratione tantulae molis, e tanto intervallo:
nec desunt qui assirment sibi ampliorem idcri remotam, quam
44쪽
proximam Solis lucem per laminae soramen deduc tam bisa 3orem opposito plano sim imaginem describere, uti amoliu patet foramen, retento semper eodem laminae,in plani interivallo, omnibus notissimum est, Astronomi apparentem S lis diametrum investigaturi, antequam rationes ex Trigonommimae legibus conficiant, X diametro imaginis diametrum raminis demendam norunt. Simili ratione in oculi intima, imi rem parte, Retinam vocant excipitur obiecti lucidicors ms imago eo amplior, quo amplius diducta patet pupilla Ἀapientissimo autem Naturae consilio factum est, ut pupilla mugiam lucem, quae nocere possEt facile arceat se ipsi: constrimgendo, in tenebris vero, semoto huiusmodi periculo , se ipsa dilatet ex quo fit, ut lucernae accensae procul positae imaginem
ampliorem oculus excipiat in tenebris positus Nee levi illi esse momenti puto, quod flammulae radiis extremis obliquo et
ut superficiem incidentibus, adeoq; magis refractis ita lamgu depulsatur Retina ut prae validiore inevesci eum in diorum, vix se percelli sentiat, quando propinquae lucernae v
tuis seriunt oculum, extremi vero minus obliqv incedentes minusque refracti ita Retinam assiciunt, ut eorum mora
ciat, ac proinde maror appareat flamma. Hoc quod a denti lucernae contingit etiam 2Etna flammam eructantia si
dere potest, si procul b in tenebris aspietatur Qud IIbium
quorum turmatimo densio agmine incedentium lux tu IIcturnum agrem imminentem assicit, ut etiam procul aodare
lucidus facile assentirem affirmant ex interiorit, Id j ea bonibus accensis emissam lucem ita excipi a summi ni
Zimo, , nocturni frigoris, atque GDi a T. St
' postremo loco innuisti, admitti
potest, quandoingens aliquis crater patet, & multus in in VI Tagi est ignis, suaq; natura valdblIcidus at non tem si erit
tingat alicubi non unum ingentem esse ignem si 'plure ri 2 es disJunctos cu)usmodi narratur in Atlante Sizero PrQInci Suc huen ad secundam Civitatem Mi
accensis elisco Ide quibus fiammi
Dizrimi, quae de lucernae flammius de s vapor luce imbuatura subjecto igne emis, uti
45쪽
ait ipsa clara sit, nec subobscura, qualem inputeis Sinensibus reperiri asserunt, qui de regione illa scripserunt Atlas Sinicus Pag. 37. in II. Provincia Xansbait. Res in hac Provincia dictu mira est. Ignei ibi putei sunt, non secus atque aquei apud nos: passimilli hic visuntur, magnoque compendio M sumptuunt
parsimonia, ad cibos coquendos adhibentur Pute os ita clauditur, ut soramina aliqua ad cacabum, quae eum capere possint, relinquantur, atque ita nullo pene labore cibos ibi coquere com 'fueverunt incolae. Audivi quandoque hunc ignem crassum esse, nec admodum lucentem, aut diaphanum calidus quidem est,
sed ligna injedia minimd comburit. Quin&in cannarum maiorum tubis collectus facile circumfertur, ut, cum lubet, ad c quendum eo uti quis possit aperto in canna soramine, quo erumpens ignis res leviores facile eliXat, donec eXpiraverit mirori turae arcano, si res ita se habet neque enim ipse id coram vidi, adeoque fides sit penes hosce Sinicos Audiores, quos in iis, quae Comperi, rari, inveni fallaces. Et pag. I. addit Hiao mons est
Coatang, in quo thermae, ac calidi sontes plurimi, ignis itilius, de quo supra egi putei crebri visuntur. Haec Atlas Sinticus, quia spectator non fuit, quasi subdubitanter asteri sed ante illum etiam Alvarus Semedus pari. 3. Relat Cinensis cap. dehisce iisdem puteis mentionem fecit quapropter fidem huic narrationi non ausim abrogare .hinc potius aliqua observatione elicio, quae a repraesenti aliena non fuerint. Et prim quidem ignis ille non es gleba ardens, sicut carbo fossilis . sed materia liquid ,- sine flamma , quae etiam arundineis tubis insundi ueat, transferri; si autem flammam haberet, haec procultibio extingueretur in arundine inclusa. Reinde plurimum habet caloris, quem e Xpiret, ad coquendos cibos sussicientis, nec tamen immissum lignum , aut arundinem comburat, etiamsi
illam impleat sic enim fervens oleum calidissimum est,& cum ne leviter quidem citra acerbissimum dolorem tangi queat, prae sua pinguedine non ita ingredi potest immissi ligni meatus, ut
illud valeat incenderes inclusiam vero in arundinis tubo igneam illam materiam, viatoris commodo calorem servare nemo miretur, qui novit ferventem aquam aereis, aut stanneis, aut a
genteis vasis, cochlea optime occlusis infusam ad plures horauadversus vim frigoris in cymba, aut etiam inle,sto, succurrere: porro ad elixandum aliquod coetu facile edulium satis esse igniuillius translati calorem e apertae arundinis foramine erumpem
tem haud aegre adimittent , qui audierint, aut ipsi viderint,
46쪽
intra vas aereum stanno intus obductium subieeta lucerna coqui carnes CX earum autem Vapore ascendente, is aliud vas meo operculi impositum ancurrente , Xcoqui pulmentum P 1tremo ignis ille crassus, nec admodum lucens , quamvis caludus, indicat igniculos ex materia illa erumpentes esse quidem maX1me mobiles prout caloris ratio exigit, sed , quandiu in Crassa illa materia complicati manent, non habere nisi langu cum motum eXporrectionis&contractionis, qui tuo con
num spiritus, qui conclusi terram concutiunt. Sic in Regni
Didacus 9 1 nes Savallos lib. s. cap. 18 narrat disrupto m te
PT, JR PQriat quassata, cineribusque conse
pulta, desi) e terraemotus, qui prius ibi vehementissimi erante
stimat , quia illud in montibus plures habet at eImenumerat hiatus . per quos ignes erumpunt Laco,
h 7 pag sis. de Insillis circa fi elum Μanertinum o i Tuaa Putat perinde atque Siciliam terraemotibus a contin Vis aq
f oespiram h rntes, terraemotus ciebant Hetaeque tem terrorem Neapolitanis incutiunt terrae eon sionem quando Vesuvius disti actis crateris saxis, atq; desapsis obstruatos camini, ex quo intimus ignis exilieba se ta' abortionem afferunt ductae propustilatorum iri
47쪽
niunimento circumquaque obvallatus impositum selum elevat, adeo ut flumina in contrarias partes fluant, aliquando autem&labes fiat, terrae descendant, iubterranea aquae in lacum confluant, aut ignis ex aperto hiatu erumpat Ita contingere potest, ut tanta copia , tamque celeri accensione intumescat spiritus, ut liuo impetu non valens evadere prς meatuum angustia, quibus in patentem craterem deducitur, montem ipsum, finitimamque regionem reciprocato motu concutiat, auditis insolitis fragoribus, horrendisque mugitibus,in quasi bona bardarum explosionibus, cum per intervalla spiritus e saxorum rimis erumpit. Grad. Vixis a fiunt, quin cineris, quo caminus ille abundat, cructatio consequatur flatus videlicet ex nitro naphthς halitibus potissimum ab accenso sulphure excitatus, in craterem maxima violentia delatus cinerem sursum propellit, qui non solum proximis agris suo fervore vast itatem inferri, sed in Temotis plagis terrorem iniicit. In Insula Hiera, ut scribit Aristoteles lib. 2. Meteor summa I. cap intumuit aliquid terrae, inscendit vehit tamοos cum sono tandem autem rupta exivit spiritus multus es favillam ct cinerem elevavit , o r.eornm civitirem, ex tentem non longe omn incineravit , adquasdam infisa civitatum venit: nunc adhuc ubi exi sapit , manifestum est. Paulus Diac lib. 6. cap De gestis Longob ait Anno Constantini decimo exto, Mense Martio, iuvius exarsit , ignes per aliquot
des o cinerem evomuit; adeo ut omnω virentia circamauaque peraderet. In Quit Cregione finitima regno Peruanoo legi locum esse, quem Vulcanum vulgus appellat hic flammam eructat, cineres octoginta, eo amplius milliaria procul iactat. Vesuvius mons in Campania anno 72 Sigonio tes e lib. 14. Imperi Occid. Ciscera exusta evomait, orithrnisque in die tenebris incumbem. tibus omnem Europam minuto clurre cooprruit. Ea re Leo Imp. exterritus urbe eXcessit, atque ad S. Mamantem consedit Anmnuamque ejus portenti memoriam Consi antinopolitani instituerunt VIII Idus Novembris. Idem Vesuvius circa annum s 12 eodem Sigonio teste lib. 16 hiatum ingentem edidit inde piri tu quidam te adeo ac densus erupit, ut lucem Solis calam tenedirisq; inookeret, trepitu ita horrendo, ut vicina loca concuteret Cinis inde tantus e fundebatur , ut Provincias quoquc Transmarinas obrueret. In Campania ver)quidam quoipi vcrriamuris dbant, areniim .petu fervente , more fi minisci correbant Vadem me vobis non
dabo pro Historico penes illum sit fides. Quae de nocturnis
48쪽
tenebris, atque de caligine Soli ostiisa intelligo non iversm sed pro regiqne , quae Campaniamin proxima loca complectetur. Quod spectat ad minutum cinerem in remotas usque plagas dineetiim, hoc non solum halitui se explicanti, sed etiam a ritribuendum eXistimo, qui abeXiliente una cum cineribus si iritu valide propulsus, atque momento compressiis, dum serest tuit, universum circumquaque aerem impellit, a quo desertur ammissus cinis minutiores autem pulvisculi diutius ab aerer tinentur , ac longius devehuntur Demum pulvereos amnes. larventesque arenas fluminis in morem decurrentes potuit flatus
serit, ut qumquagena, centenam apassuum armas iam rum
,obus eructu Ceterum ut sicribit Strabo Ib et ou Vranensium colles alto exundant cinere , qui aliquandum G aciens e poster orabus anni magnum terris attulit nescium qu pe tam tare dith vineta, Angulis Misirat f Σ' ut re u nulla vini nobaetate eis comparabilia mi ist di' cere de pascuorum pinguedine quibus confirmari possunt ea
quaestim de cineribus ad agrorum eunditatem to 'Pluvios sale diximus a uioluto aΜaur. Non cineres solum terrorem incutiunt sed&tim ndum, ne flatu interiori sursum propellente ultra crate a m Tumi radices perenn aestuant incendio. Probabit 'i,
censum has tum distracto mari fund6 fu dis eodem emi Uris momento per didit 4 a
49쪽
sublatum in aera se ipsum multa vi eYplicando dissipasse flagrantem materiam , pluribus Oppidis perniciem intulisse. Aliquando tamen accidere potest, ut non aded vehemens sit ignis atque spiritus, nec tota simul, sed per partes, eruptiori cum enim in maris fundo non inveniat resistentem saXeam duritiem, Verum raritatem quandam ac mollitudinem, intumescet quidem, incumbentes aquas elevabit; sed fundum turbabit, eiq; permiscebit bitumen, atque dispersus halitus igneus tetro odore aquam inficiet subsidente autem procella, natabit bitumen; quod, si adhuc igniculos tumultuantes Qveat, etiam ardebit, ubi in apertum aerem venerit. Non alio pacto conarer eXplicare Ca, quae Posidonius a me circa hu)us Dissertationis initium allatus narrat, quando inter Hieram Evonymam pelagus aliquo temporis spatio assiduis erectum flatibus permansit addit Cnim quosdam ad navigasse illuc auses , exanimatos vidisic pis
Ces, quos fluetus ageret quosdam verti vapores odore malo Percus cfligam captasse; namque e naviculis propius adna tam nonnullis amissis, reliquos Liparam vix incolumes reportasse qui nunc quidem instar eorum, qui comitiali morbo ca-Piuntur, desiperent, nunc ad proprios sensus resipiscerent Pluribus post diebus visum es coenum mari superne germinans, multis etiam locis flammas in fumum caliginem erumpentes postrem congelatum, molaribus lapidibus similem glaciem extitista Haec Strabo ex Posidonio Aliquando solus fatus erumpit, laquam ac navim exagitat quasi subvertendam perinde ac si in syrtes impingeretur. Sic in Diario Guillelmi Scholiten post deprehensum Fretum, cui factum est nomen e Matre, nocte intercedente inter diem 28. , 29. Iuli anni 1616. legimus, terruit nos terraemotus, ita ut fora omnes eu tulis exilirentani tremore videbatur natas do 2 2 bolis fise rei tatur, fundum non deprehendtur.
Dand Submarinis hisce ignibus atque fatibus tribuendam
aliqui volunt Insularum in medio pelago eXtantium Originem. Nam quemadmodum Insulas promontoriis obversas existimant terras estaterraemotuum impetu a continenti avulsas, sive quia exiliens spiritus disrupti montis partem reclinaverit in mare, sive potius quia terram intercidi contigerit aperta voragine, inquam mare influeret, terras freto dis)ungeret ita Insulis acontinenti remotis ortum tribuunt e terra laxis , quae ex maris fundo egesserit, atque aggeraverit spiritus subterraneum
carcerem indignatus, repagula distringens Equidem inciti BC spiria
50쪽
spiritui, ac subito impetu erumpenti, facile concedo vim non solum scindendi rupem, sed etiam eiaculandi praegrandes lapides, cum satis Uulgato Xperimento compertum sit, quid in mulitaribus cuniculis praestet pyrius pulvis accensiis in subterr neis autem spei ubus si fuerit aliquid argenti vivi, naulto vehementius dissilient saxa quapropter enatos aliquando hoc pacto in medio mariscopulos affirmantibus, litem non intendo a vam aliquam insulam potuisse ex inopinato emergere, ultr,admitto. Sed insulas omnes generatim atque universe, etiam in gentes, aut in quibus altissimi montes assurgunt, ex disrupto
ab spiritu maris fundo est ,rmatas, mihi persuaderi non patior, quippe quas Divina Pi ovidentia constitutas ad plurimas humanae ibcietatis utilitates agnosco. Legimus autem in Divinis Lite. Us ex Iaphet filio Noe ortum esse Iavan de quatuor huius filiis scribitur Gen. o. s. Ab his dio is sunt Infulis Gentium in regio
nibus uis unusquisque secundum linguam suam, familias suas in
natiombus suis. Hinc non detorta consecutione conficitur, Insi
las iam tum fuisse habitabiles, atque humano vidi ui accommodatas, adeoque iampridem arboribus convestitas etiam ante di-IuUium, non vero recentia maris eiectamenta : id quod si fuisset, vi accidisset, quin majoribus insulis adhuc adhaererent voraguaes&abyssi aquarum unde enim advecta fuisset materia , quae hiatum obstruxisset Video ex sacro Codice non confici filios ipsos Iavan migrasse in Insulas, sed satis suisse Moysi
scribenti id faetum fuisse saltem a seris eorum nepotibus, ut intelligerent Hebraei, ex quo stipite prodiissent Insularum incolae. Caeterum valde mirandum esset Sacri Historici silentium, siqnsularum origo fuisset diluvio posteriori cum maxime ubique apud Prophetas Insularum mentio nobis ingerat cognitionem rei non fortuitae, sed partium Orbis habitabilis conspicua
Maur mihi facilius persuaderi poterit ingentem Insulam ab
igne antus saeviente in plures minores discerpi ac distrahi, ita ut illam qua rentibus nova facies illudat, quam ut credam Insulam multis milliaribus circumscriptam unico impetu repent enatam' si enim per Insula viscera excurrens spiritus, pro caVernarum ratione, quibus continetur, facilem cruptionem pluribbus in locis invenia , continuo intelligimus Insulam pluribus litatibus, in quos se pelagus insinuet, intercisam. At vero ex aequoris undo eiectam tantam saxorum terrae vim, quanta non solum profundum mare adaequet, sed an altissimos montes