장음표시 사용
11쪽
CLARISSIMO COLLE GaDAVIDE de GORTE RELEMENTA BOTANICES EDENT L.
me Epigrammate Lectorem alloquitur
ccipe Gon ΤΕRIDAE Phoebea nobilis arte, Luminibus faustis, candide Lector, opus. Ut locet artifici Florae Phoebique peritus, Honorum gazas ordine, Mysta, Vide.
Quidquid uterque colit plantarum atque educat Orbis', Sedulitas doctae digerit, ecce, manUS. Ut genus herbarum noscas & nomina dicas, Ostendit facilem, quam potes ire, Viam. Hoc oculis simulac cupidis lustravit, Apollo Faustus, utroque probans pollice laudat, opus. Et laurum Getrae carpens e Palladis horto, Umbrat ea meriti tempora clara Viri.
12쪽
Medicinae & Bolanices Profeshri Ordinario , ELEMENTA BOTAN Ic Aedenti. GEL 1cA Pallas ovat, ridens exsultat Apollo, Successu laeto gaudet uterque Deus.
Illa quod insignes cingant sua membra ministri, Hic siquidem summo stat medicina loco. Nec mirum Phoebea Viris ornata facultas, Artes edocuit quos Deus ipse suas; Non modo qui lingua, sed scriptis quemque docere, Auxilioque solent .quemque levare suo; Et juveni monstrant qui possit tangere culmen Artis, qui magnos hoc genuere Viros. Iam quicumque cupis quasvis cognoscere plantas, Sedulus illorum Carpito mella Virum.
I. SCHIMMEI PENNINCK, I. A. F.
13쪽
DAVIDE H GORTERMEDIC INAE BOT AN ICES PROFESSORE ORDINARIO.
Elementa Bolanices in usum cy commodum Boianophilarim edente. O uis non plectra movet 2 redit en, redit ecce Machaon, Ac tradit praelo solia digna legi.
Quae non Vulgaris patefecit opinio famae, Sed labor & studium protulit arte Vigil. Est: virtutis opus scriptis extendere famam, Quae viget aeterno nomine nota cuiviS. Sic tua sat Batavas quoque sunt dispersa per oras , Nomina, quae nullo non celebrata loco. Gaudet nobiscum Gelro - hanica Pallas, Quae Te Doctorem, tempus in omne, Cupit. Flora Tibi meritas gaudet persolVere grates, Et comptum mitis tollit ad astra caput. Non etenim plantae simili cum Voce notantur, Sed genera & species nomine quaeque suo. Praesertimque notas generum depingis apertas. Quid moror 2 ingenium fulget ubique tuum.
14쪽
A. L. M. M E D. . D O C T O R I S, EJUSDEM UE FACULTATIS,
ultibus arridet GORTERO FLORA benignis.,, Laeta, fuit melior MYsTA nec ullus, ait;
Nam mea sacrilego quondam violata sacella
Hoc, veluti clypeis, arte tuetur opus. Cingite P1ERIDEs viridanti fore capillosi Floribus Hic voluit, FLORAl vacare Tuis, Hausit & esuriens ex herba & fori brus escam,
Ut possit cupidis, ecce, parare dapes. Inde, juvental potes forum distinguere sexus, Optima forilegus Liber & ille dabit. Floreat Hic Patriae, nostro sit FLosque Lycaeo, Nec sint GORTERIDUM soribus absque Lares. H. J. SCHOMAKER, J. F.
15쪽
thophyta, Fungi, Algae, Musta, Ui'
lices, Gramina, Herba cum arboribus.
sint VEGETABILIA, docetur in Aph. scilicet corpora naturalia, quae ViVunt& crescunt; disterunt igitur a Lapidibus sive Fostilibus, quod gaudeant fabrica partium, per quam Vegetabilium Vita CXercetur; ab Animalibus Vero, quod sensatione & motu voluntario destituantur. Confisa I. Hi it. I. p. s. p. GUNer. de Veget. pari. I. The II. Iis . Lud ig. Insiit. Reg. VN. f. S-I In hoc jam 3. Vegetabilium steries annumerantur, quae ab unoquoque, qui fugitivo tantum oculo Regnum vegetabile perspexit, ex peculiari ipsarum habitu dignosci possunt, sed 1ingularum exactam sistere de initionem non ita facile est. LITHOΡHYTA sunt Corpora Naturalia, constantia fabrica speciali, lapidea, cornea, vel molliori, QUI
potissimum, ex maris & aquarum fundo eruuntur. Vid. T07ιrn. t. χῖ8-3 2. Horum multa ad Regnum Vegetabile pertinere, docet figura, structura, 'generatio , n-nalogia: interim tamen lilia huc relata, domicilium Ropus esse quorundam insectorum marinorum , atque
illud, quod pro floribus fuit habitum, ipsa esta animalcula, demonstrat Cel. B. de yusseu in HyL Acad. Reg. scient. Ιτq2. FUNG1 sunt Vegetabilia constantia fabrica speciali, Carnosa, levi, & yel petiolo & pileo simul, vel pileo tantum, lateraliter ad alia corpora adciescente, donata, Vel tandem Variam, inprimis globosam figuram Ob-tjuentia, foliis & fructificationibus evidentibus desiditUA La.
16쪽
ALCAE. sunt Vegetabilia, quae ex mera congerie foliacea constant, figura in determinata, Caule & inania festis fructificationibus carentia , sed ex habitu suo proprio dignoscenda. Vid. T0lurn. t. 32 I. I Chel. Gen.
Musci sunt Vegetabilia perennia, foliis formae singularis & a caule distinctis , facile & post annos immissione in aquam reviViscentia, floris loco plerumque capitulis farinam floridam continentibus instructa. Vid. Tourn. t. 326. & DAL Hi t. Muso. F1L1c Es sunt Vegetabilia, facie quadam propria audentia, fructificationibus singularibus folio inhaerenatibus , vel in spicam collectis, sed parvitate oculos nostros subterfugientibus instructa; atque Dorsis eras, Epiphyllo spermas, & Capillares Vulgo dictas plantas
includunt. Vid. Tourn. t. 3iJ-3 2I. 32s. Plum. si. ConfLinu. Crit. Γ0t. p. I T. GRΑΜ1NΑ sunt omnia egetabilia culmifera, malia linearia acuminata, flores nullos fere spectabiles lia bentia, quibus calyx gluma est; stamina omnibus tria, excepta Oryga, quae sex, & AnthOXantho, quod duo- bus gaudet. Vid. I 0ur'ῖ. t. 292-3 6. Cons. R07. stor. Le d. procl. p. 4 . , HERBAE cum ARBORIBU s Complectuntur cetera Vegetabilia, floribus evidentibus gaudentia. Inter Her- has & Arbores nulla est differentia, quam quod Arbor gaudeat ramis perennantibus, & folia gemmis per hyemem includat; Herba Vero caule anLUO, radice itaque loco gemmarum instruatur.
In his partibus quoque duplicem observamus actionem Vitae, unam, quae ad nutritionem, incrementum,& conservationem individui jam producti, alteram quae 1 exus generationem sive procreationem novi corporis
spectat. Prior actio Vegetatio, posterior Frui I cutis
17쪽
audit. Quas rite dignoscere Tyronis primum erit, quia sistunt subjectum totius scienti e Bolanicae.
cunque Vegetabilis , exceptis genitalibus i r ) , involvit , cujus partes in plerisque sunt Radix, Truncus, Folia, Fulcra,
Partes, quae ad Vegetationem Pertinent, PLANT E nomine indicantur a I. INNAEO, & totum Corpus Ve etabilis involvunt, exceptis genitalibus, hoc est, fructificatione. Sunt autem Vegetationis seu Plantae partes in plerisque Radix , Truncus, Folia, Fulcra. IN PLE is Q UΕ dicimus, deficit enim Radix in Visco , Coralliis, Algis, Agaricis, &C. Truncuy mybeona, &e. Folia in Cuscuta, Salicornia, Equisito Coralliis , Fungis , Cereo , Meloeacto , Euphorbiis plurimis, &c. Et Fulcra in Tuli pa.
RADIX est pars plantae, qua loco natali adjungitur ad nutrimentum admittendum 'o firmandum. Radices distinguuntur in Bulbosus , Tuberosus , &Fibro IS. A. Bur nos A est radix brevis, crassa, ex basis ima sede fibrillas seu radiculas emittens, gemmam intus condiens. Radix Bulbosa esta. Solida seu substantia continua , nec in squamas nec in tunicarum involucra diVisa constans. Ut in Cro-
b. I unicuta , ex pluribus corticibus seu tunicis a fundo bulbi coronae instar ortis, in orbem se amplexantibus coagmentata. Ut in Cepa. Tuurn. A a c. Squa -
18쪽
c. mmosa, ex pluribus imbricatim incumbentibus squamis, uni axi aflixis composita. Ut in Lilio. Tuurn. t. I96. Interdum Radix Bulbosa est . a. Duplicatu, dum duo bulbi conjunguntur. Ut in
b. Aggregata, seu ex multis nucleis composita. Ut in Allii specie. T0lurn. t. 2 6. Denique Figura Bulborum est varia. a. Depressa, ut in Cepa Vulgari. h. Rotunda, ut in Lilio-fritillaria. . c. oblonga, ut in Cepa ascalonica, AmaIllide. B. TUBERos A est, quae solida carno, substantia,
nodorum ili modum conformata componitur, Crassitudine ipsius trunci corpus utpluriolum superans , Tadiculas in omni ambitu emittenS. Haec ratione Situs, est
a. Se silis, quae quasi sedet in terra, ut Radix Cyclaminis, Rapae. b. Pendulu, quae libere quasi fluctuat in terra , ut Radix Paeoniae, Filipendulae.
Figura quoque varia: ita Napiformes Vocantur, quae in multa Capitula extuberant, ut Paeoniae, Asphodeli Iriurn. t. , Ut quarundam Ranunculi specierum. Contortae Bistortae. Tourn. t. 20 I. Dod. 333. Denticulatae , squam oe , Ut Dentariae. Tourn. t. IIC.Dod. i6r. Scrophul0ὰ , ut Filipendulae, Scrophulariae. Geniculator , ut Iridi S. T0urn. t. q67. C. FIBRos A est, quae plurimis fibris seu filamentis e plantae fundo separatim exeuntibus Constat, vel ex fibris crassioribus coalescit, trunco utplurimum tenuior. Ob insignem vero magnitudinis & densitatis disserentiam in arboribus Lignofu, in herbis proprie Fibro a , saepius dicItur. Di ri Fibrosa Radix ratione situsa. Perpendicularis seu Guliformis pali instar terrae infixa, ut Foeniculi, Petroselini, Angelicae Tourn. t. w9.. h. Horizontulis seu Sarmento tu, horigonialiter subterra reptans, ut Graminis canini, Glycyrrhigae. D d. 3ue'. Pelassitidis. Dod. ς97. Ratione divissionis est a. Simplex, fibras tantum e lateribus omittens, Ut in CORVallaria, plurimisque plantis aquaticis 6 palustribus.
19쪽
b. Ramosa seu Brachiata, quae ad modum trunci vel ab exortu a plantae basi statim ramosa est. Ut Althaeae. Dod. 6ς p. Si iri. Tourn. t. I 63. Liliasui. T0urn. t. IV Vel quae simplici trunco aliquousque descendit, deinde in ramos dividitur, rami in surculos & fibras sparguntur. Ut Pyri. Dod. Sco. & multarum arborum.
TRUNCUS CL. LINNAE o est Radix supra
terram, nam uti truncus C radic2 sub terra accipi t nu trimentum, ita quoque rami, folia, ct reliquae partes plantae ex trunco illud 2Ccipiunt. Truncus duplex est, vel Cutilis, id est truncus he harum & arborum, vel Culmus, id est truncus graminum & cerealium. A. CAULIS est duplex, simplex Vel Compositus A. SI ΜΡLEx caulis est, qui continuata serie a radice Versus apicem protenditur; estque Vel Integer vel Ram OsuS. u. INT EGER est qui in nullos subdividitur ramos.; hicque differt multis modiS. r. Respectu foliorum. Nudus dicitur, qui foliis omnibus destitutus est. Fuliatus, qui foliis vestitus est. a. Respectu adscensus. Restiιs, qui adscendit recto tramite, suis viribus se sustentans. Volubilis, qui adscendit se CircumVolvendo vici
Flexuosus, qui adscendit multis fleXuris, 'adeo ut adminiculis etiam indigeat, quibus se sustentat. Obliquus, qui oblique adscendit. 3. Respectu directionis ad terram. Reclinatus , qui paulo post eXortum versus terram reflectitur. Procumbe=rs, qui terrae innititur. Sarmentosus, rependo flagella emittens & radices a
20쪽
a. Respectu durationis. Perennis, qui lignoscis est & plures armos persistit. Fritticosus, qui hyeilae persistit, gemmiparus est, &ad justam arboris altitudinem non adscendit, sed trunco utplurimum multiplici eXOritur. ViX autem ab ar-horeo distingui licet, quoniam cultura mutari potest,e. gr. SaliX arbor & frutex, Lentiscus arbor & frutex, Juniperus arbor & frutex. Sust ruticosus, qui fruticoso tenerior est, sed hyeme etiam persistit, non gemmipam8. Annuus sive Herbaceus , qui tener, succulentus est, 2 hyeme perit.
. Respectu laterum. Teres , qui Cylindraceus est. Anceps, qui utrimque acutus est. Trigonus, tribus lateribus Constans. Tetragonus , qui quatuor lateribus instruitur : talis communiter est caulis earum plantarum , quae folia opposita gerunt.
Pentu onus , Hexagonus, Pol2gonus, quid sit, ex dictis intelligitur. Striatus , qui lineas excavatas longitudinales parallelas sibi inscriptas habet. Cunaliculatus, qui secundum totam longitudinem sul
6. Respectu superficiei. Glaber , qui politus quasi apparet. Villosus, qui pilis, lana, vel alia hirsutie obsitus est.
Scaber , qui parVis inaequalitatibus exasperatus est.
Hi pidus , si fetae rigidae fragiles per caulem sparsae
b. I ΑΜ os Us est, qui e lateribus suis ramos emittit: Hic est Ad cendens, dum rami cum trunco. adscendunt. Dgulus , dum ramuli late sparguntur. Brachiatus , qui ramos crassiores emittit, similitudine ducta a brachiis humanis. Rumosissimus , qui plurimos ramos emittit. Fulcratus, qui multis cirris gaudet. Proἶifer , qui bulbos aliamve prolem ex ramis emittit. Caetera ut integer.