Elementa botanica : methodo Cl. Linnaei accomodata atque in usum auditorum evulgata

41쪽

FRUCTIFICATIO.

27 sentes observatae sint, & praesentes absque bacca, non tamen omnes simul. HinC Drupae, Poma, ut & omnia pericarpia CoriaCea, quae iistiira cer a & definita non

dehiscunt, BaCcae dici debent, ut juglandis, Amygdali, Κiggelariae , Rhois, Myricae. LINN. sor. L p. 378. F. S M N est sexta fructificationis pars, per quam

naturalis plantae propagatio CXCreetur, leu quae terrae Commissa similem plantam procreat, ex qua genita fuit. Seminis partes duae lappius sunt r. Semen ipsum seu corpus seminis. 2. Cur0na itu ornamentum , Vel accessoria seminis pars, unde seminis appendiae etiam dicitur. Seminis species duae fiunt. I. Semen in genere dicitur, quod unico cortice ut- plurimum molliviculo tectum est. Hoc in cerealibus Granum a multis appellatur. Semen durius , ut in baccis , saepe Arillus, ArIlItas , Ac mus , Vinaceum, serion, qtlas1 Aridulum vocatur. Acini vero nomen etiam sumitur pro ipsa uva, tum & latius extenditur ad alias baccas minores, itaprimis si plures in unum Corpus CoacerVatae sunt, ut in Rubo; vel si plures pedunculo communi, Vel simplici, vel coracmboso sic racemoso adhaerent, ut in Perberi vel Sambuco. a. Nuae dicitur, qvando tegumentum osseo-Cartilagineum, semen, Nucleum hoc in casu die um, con

G. RECEPTACULUM , quibusdam P balanatis, vel PII- centa, esst septima pars fructificationis , fungosa , erisummitate peduncati nata, cui adhaeret vel flos, vel Fructus, vel tota Fructificatio; quaeque tanquam pedunculi summitas expansa est, atque ex ejus interiori medulla producta. Iaec pars a Bolani eis ad hoc tempus parum eXculta fuit, licet eximii usus, ut nos ex multis difficultati

bus expedire possimus; a Malpighio modo Zona, seu circulus stylum investiens , modo dilatata pedunculi subitantir, quae folia seu petata & stylum profert , VOCatUr.

Primus PONI EDERA illam accurate examinavit & iconibus expressit. Vid. US Antholog. Lib. I. C. XII. Ed

ReceptaCulum triplex est.

ι, Receptaculum Floris, cui floris partes adhaerent,

D a hinc

42쪽

18 FRUCTIFICATIO. hinc Sedes foris Caesalpino. Ucc utplurimum in centro calyCis haeret. r. Receptaculum Fructils , cui adnascitur fructus sive

3. Receptaculum Fruetiscationis , cui & flos & fructus

adnascitur. I 0urn. t. II.

Hujus species est Spadix , vel Thermes , id es: Receptaculum fructificationum commune e pedunculo productum, ad basin semper simplex, pluribus floribus, secundum longitudinem varie adneXis, inserviens. sicuti in Palmis. LINN. Musa Ost. p. IC.

8 . Partes FLORIS sunt Cadix , Corolla , Stamen, Pipillum. FRUCTUS Persearpium ,

Semen , Receptaculum.

FRUCTIFICATION I S Flos , Fructus.

Partium specialium 86) Fructificationem componentium, quaedam ad Florem, aliae ad Fructum pertinent. Calyx , Corolla , Stamen & Pistillum consti tuunt Florem; Flos ergo, qui Omnibus hisce partibus donatus est, dicitur Persestus , Completus ; qui vero aliqua harum partium caret, Imperfectus , Incompletus. Vulgo tarmen a Bolanicis Flos Perferitus appellatur, quicundue stamina & pistilla petatis investita habet, sive calyx adsit, sive non. Hujusmodi quoquo Vocatur Petulodes, Bracteatus , Verus : qui autem petatis Caret, Imperfectus , Apetulos , Stamineus , Nucus, Spurius , audit. Stamineus Vero est proprie Flos relativus, nobis masculus dictus, qui relationem habet ad pistillatum seu femineum; cons. Aph. 348. & Flos Aladus etiam dici potest , qui calyce, ut in Tulipa, vel &Calyse, & corolla destituitur, ut in Fungis.s ructum constituit PeriCarpium & Semen, receptaculo suo imper adfixum, & inde AUT MOR Receptaculum ad Friactum, non ad Florem refert, Cum fiorem

43쪽

FRUCTIFICAT ID.

29 rem vel ejus partes non semper adfigat. Sunt ergo Fructus vel peri carpia integra cum seminibus contentis, vel semina sola sit pericarpium deest.

88. Essentia Floris 86 consistit in

Anthera & Stigmate , Fructus

8 in iii semine, Fructificationis 3 ) in flore & fru Ctu, Hegetabilium in fructificatione.

Examinando floris partes, videmus petata in ambitu PDisita, ut sint involucri instar; Calycem, adhuc magis CX ternum, ipsis petatis inserVire; stamina vero & pistilla in medio sita esse, quorum ad ConsorVationem reliquus omnis adparatus spectare Videtur. Hinc ingruente nimbo & pluvia noctuque plantarum plurimarum sorentium petata conniVent. Ulterius. Saepe abest calyx, sepe etiam petata, nectarium tapius, si, mina Vero & pistilla numquam. Optime ergo in illis essentiam foris consistere judicaVit LlNNAEUs. Esientia vero staminis in Anthera, pistilli in Stigmate sita esLPartes floris singulae, peracto ossicio, cum non almplius necessariae uint, marcescere inCipiunt, Cadunt; restat germen indies auctum; prodit peri carpium, in quo una Vel plures Continentur parteS, CX quibus terrae immissis novae plantae oriuntur. Semen itaque est adparatus eorum, quae ad producendam noVam plantam requiruntur, & propterea essentiam fructus comstituit.

8'. Perianthium 86 a Bractea 81 differt, quod illud maturo fructu, si non prius, marcescit, folia floralia non item.

44쪽

M, FRUCTIFICATI .

Anemone, Nigella, Pulsatilla, in emorescendi principio florem quoque inVolVunt; pro Perianthiis tamen adsumi nequeunt , quoniam folia plantae in gemmai lem saepius praestant, ut in Ceralb & Pyro videmus; ne ergo illud fiat, observanda est regula in hoc Aph

ab AUCTORE tradita.

stinguitur, quod illa cum stat nibus situ alternat , perianthium

aurem opponi cur.

Inter Perianthium & Corollam hucusique nulli sit cientes limites positi sunt, nec poni possunt, nisii comveniant Bolanici in principio non naturali. Quoniam Igitur non pauci dantur flores, in quibus vel perianthium vel corolla deficit, quaestio moveri potest, quaeVnam illa pars sit qua careant, CalyX ne an Corolla. Cui ut respondeatur, oportet ut donsideremus situm calycis & corollar ad stamina, atque dicimus ; quod Corollae partes cum staminibus situ alternent, calycis vero partes iis obponantur. Praeterea Calyx a corolladistinguitur, quod Calyx colore viridi conspicuus iocpedunculo Continuus, raro Contiguus ecte soleat; corolla vero facile decidua, tenerior, .& plerumqUC CO-lore a plantae colore diverso insignis , PartibuSque , quibus adhaeret, Contigua, raro continua deprehendatur : hinc Tournefortius petatum sive corollam numquam in involucrum fructus sive pericarpium mutari adfirmat. In quibusdam floribus calyx & Corolla con- nata sunt in unum idemque corpus: in hoc casu forem eXplicatum externe viridem & rudem esse, interne Vero coloratum & tenuem, at peracta florescentia interiorem colorem exuere florem docuit Caesalpinus.

Exempla haec ejus Confirmant Daphne, Passerina, Ornithogatum , Veratrum , Pharnaceum , Anthericum, juncus, ScheuchZeria.

45쪽

Corollae, Laciniarum autem a me

dio Limbi, desumendus est.

Petalorum Numerus a basi corollar quidem desumen dus est, sed justo tempore; nullo enim modo tot numeramus petata , in quot sponte sua restituitur flos deciduus; sit EX. gr. Oxycoccus seu Vaccinia palustris Tourn. Cujus flos re ipsa est: monopetalos, licet in quatuor resolvatur petata deciduus. Eodem fere modo sese habet flos Unifolii, utpote qui Cum primum erumpit, est monopetatus globostis , mox Vero resectuntur laciniae dehiscentes fere ad infimam basin; st mina deinde ipsi corollae inserta sunt, non autem receptaculo. I 1NN. sur. Lapp. g. IIJ. I I.

9 a. S ructuram Fructificationis 8is triplicem, quoad omnes suas partes 86 ubique examinabit Bolanicus: Naturalissimam scilicet, Differentem, d Singularem: & has

tres secundum quartior diversitateS: a. numerum, L figuram, cipi oportionem, & d. ii tum attento describat oculo.

atque hae tres secundum quatuor diverssitates describendae sunt, Numerum scilicet, Figuram, Proporti0nem, & Situm; sunt enim haeC fundamenta mechanica firma & certa , a quibus dependet externa structura Fructificationis, qua una ab altera diVerfla repraesentatur, Cons. L NN. Crit. Γυt. P. ZOI. 2O . Numerti S

46쪽

31 FRUCTIFICATI . Numerus est unitatum multitudo, seu partium Iium relatio ad unitatem. EXempla in omnibus m

thodis prostant, S petata, antherae, pistilla optime eo ipso distinguuntur. Ludete . l. c. g. 2 q. Figura est limes extensi; in figura igitur describenda limites per lineas indicentur, & Vocabulis aptis declarentur. EXempla habemus in figuris corollarum ;1ed si1 figurarum similitudo, ab aliis corporibus non satis definitis adsumitur, imaginationis Vis deceptrices

inducit ideas. Lud ig. L. C. g. 2D. Proportio est convenientia quantitatum, Vel accuratius dicendo, quantitas partis quatenus cum alia comparatur. EXempla Petantur CX proportione petalorum

inter se, laciniis Calycis & petalorum, staminibus &petalis , staminibus & pistillis. Lud Udig. l. c. g. a

Sic dum dicimus Calycem maXimum, superat is omnes partes floris, sed auctoritas proportionis extra subje-3ectum proprium nihil Valet. Vid. LINN. Crit. Lot.

5. 297. Situs est ordo rerum CoeXistentium, nullo respectui habito , utrum continuae, an Contiguae simi; praesupposita igitur definitione partium, Optimi hinc characteres petuntur. EX. gr. a situ staminum in corolla, calyCe, Vel receptaCulo. Ordo aut m rerum coexistentium quatenus continuae sunt, proprie dicitur Neaeus. Sic coalescentia unguium in petatis, antherarum vel flamentorum in staminibus. LEdTU . L C. S. 2I. 22. Omnes nune notae in his quatuor vel si mavis quinque diversitatibus OC currentes describendae sunt attent0 oculo , quoniam Visus claras & distinctas idea excitat, reliqui vero sensus ObsCuras tantum producunt.

Structura Fructificationis a pluralitate votorum desumitur: in a.

47쪽

FRUCTIFICATIO.

33Namralissima igitur Structura Fructificationis est illa, quae iii plerisque floribus, eorumque partibuS Observatur.

9 . Numerus 93) Naturalissimus est,

quod Cal x in tot segmenta, in quot Corolla dividatur , quibus Mamina resp0ndent, singulo singulis Antheris bi locularibus instructo. Pi, illi autem divisio cum Pericarpti loculis vel valvis, aut

Sem in ordinibus Convenire soler.

9S. Figura 93 Naturalissima est ,

quod Cal x minus patens Contineat Corollam sensim dilatatam , DOCtu Conniventem , Staminibus S Pi stillis erectis sensimque attenuatis refertam ; hisce plerisque caducis, Pericarpium extendicur semiuibus plenum.

profert erectum Calycem, Corolla minorem, 'Cum Staminibus de P

sillis longitudine aequalibus ; si autem Piltillum staminibus longius est, nutat Flos. Si vero Stamina E - de

48쪽

& Pistilla versus idem latus de

clinata sunt, tum decumbit Flos. Pericarpium e Germine factum incrassatur, Seminibusque parvis repletur.

NUTAT pendulus est, uti in Narcio, Fritillaria. DECUMBIT, uti in multis Leguminossis.

97. Situs 93 ὶ Naturalissimus esst,

quod Ca)x involvat Receptaculum, cui Corolla alternatim adnascitur; huic autem interius alternatim respondent festimenta, quorum apicibus Anthera incumbunt; Centrum Receptaculi occupat Germen, cujus apici Solus insidet, summo Stigma gerenS. Hisce decidentibus Germen in Pericarium crassescit, calyce su- tentatum , Semina Receptaculo Fructus adnexa includens. Receptaculum Floris germini vel subnascitur, vel circumnascitur, vel supernascitur.

98. DIFFERENS si a J Structura

Fructib

49쪽

Fructificationis ab iis partibus, quae in diversis saepe differunt

plantis, desumitur.

merum, Compositionem, &c,

a. NUMERUΜ. Unus in plerisque. Duo in Malva, Umbelliferis multis. COMPOSITI ΟΝΕΜ. Simplex in Tagete. Det lex in Bellide. Imbricatus in Buphthalmo. PAR ΤΕ s. Mun bγltur in Verbena, Dpbγl ιj in Circaea. Triph3llus in Cattha. Tetrapbγllus in Syringa. Pentapb3llus in Achyranthe. Hexaph3llus in Berneri. Heptapbγllus in Trientali. OZIU Ilus in Diapensia. Scimus autem una parte Constare Calycem, licet talis non adpareat, utpote diVisus usque ad basin, si trahenti unam laciniarum resistit, faciliusque dilaceratur, quam ut patiatur integre se divelli a suo pedunculo.

1 Ac 1 Ni As. Bisdus in Adoxa. Tri dris in Blito. Ouadrindus in Lawsonia. Quinquefidus in Asperugine

AEQUALITATEM. Ambitu aequali in Cerinthe,inetquali in Salvia. FIGURAM. Tubulatus in LyChnide. Campanulatus in Mandragora. athi formis in Polemonio. lindruceus in Hyoscyamo. Ventricosus in Physalide. Au- ritus in Aro , DracunCulo. Caudatus in Tropaeolo. MARCINΕΜ. Dentatus in Ligustro. c. Ex TENs1ONΕΜ. Corolla l0ngior in Arenaria. Corollae aequalis in Staphylaea. d. LOCUM. Coronatrices , germini coronae instar insidentes, in Campanula, Trachelio, VaCcinio. ΡΕRsISTENTIA M. Caducus , decidens ad primam explicationem corollae, Vel adminimum cum corolla cadens, nec perdurans fructum, in Brassica, Ranuncu-

Io. Per fitens ad plenum frutium , ni tabescat, in Vinca, Mespilo, Piro, ct plurimis aliis

50쪽

a. petata, lacinias, nectaria; &c.

tinua vel petato uniCO formatur; licet igitur tale petalum in tres, quatuor, quinque & plures lacinias, nonnunquam profundiores , djVidatur, tamen si fundus ejus Vel integer, Vel perforatus cohaeret, idea florisI Jon Opetali manet. Exempla in Primula, Polemonio. D et tu in Circaea. Tripetola in Sagittaria. Tetr Ue tala in Brasica. Pent etala in Ceraso. Hexapetat Iin Tulis a. Heptapetola nulla naturalis teste Columna. Cons. Raj. His. I. p. 18. Pol petata in Nymphaea. Alias quoque Polypetata Vocatur, quae eX pluribus

ECTAR 1 A. Unum in Narcis . Duo in Aconi tolouatuor in Epimedio. Ouinque in Aouilegia. Sex intritillaria. Octo 1n Nigella.. b. FIGURAM. Haec diverssima est, ita quidem ut Tolli nefortius a similitudine Corollae cum quibusdam artes actis de foribus ubique Cognitis methodum suam det luXCrit. Curi paniformis seu Camp mutita ad figuram Campa-Γae 2Ccedens. Dillic quatuor Idsignanthlr discrimina 1. C lmptini ormis Iroprie dicba, qtiae a Camiplinae Vulga aris forma non multum recedit; cujus nempe fundum saulo angultius est quam os, venter autem Utroque lotior, ut in Campanula, Atto a. ΙΠΠΥΠ. p. 73. t. V.

niformis potens si os venter seu latera fundo magis pateant, sive quae a fundo angusto usque ad CX-trem Zm Orsm proportione quadam dilatatur, uti in alva', Althaea , Asciepiade, BryOTia. T6urn. l. C. P0yilbed. l. C. C. 47. T. IV. f. IV. 3. CampsiΠisci mistic ulcita, si fundum ti l ptehq angustiora sint, ac Veruli in tubum contracta , ut . in Polvgonato, Cerinthe. Ioui H. L c. cxlbed. l. c. C. q8. IV. f. I p. q. tu Iani crinis