De vitalibus periodis aegrotantium et sanorum, seu Elementa dynamicae animalis

211쪽

qUOt, qUantaqtae exinde mala progeriminant An- non ita quoque Haemophiis eos, et litis eos, et quidem aliquando acutissima', a suppresis Hag- mori hoidibus, aut an fistula misere sanata caussa est nempe quod cauteriis, Haemorrhoidibus, et fistulis in opportuno ad ea Corpore ValentibUS,

fere jugis quaedam Mephitici principii fluxio fiat,

cujus interventu pulmo sublevatur. Quare cum caetera quaeque viscera, iis indebit sanatis, compati possint, fere non aliud magis, quam Ulmo, exinde laborat. Sic Melancholicis, et Phreniticis Haemor uoides supervenientes bonum es edixit Hippocrates, et supervenientes Uidem

EvιXSPopc-ναι, non UentCS, tam saepe sussiciat citra evacuationem, Uxionem in aliquam externam

Partem moveri quo facito, morbi omnis alibi saevientis causi a debilitatur.3 s. Sed in consimili morborum in Senectutis initio, seu postrema Virilitati aetate, exordio latisiamus eorum patet cum Ubertatis principiis consensus. Sic in Pubescentibus antiquissima Hippocratis obserVatione, Terraccas pendiues aliaque ejus censius tubercula saepe fieri videmias. Sunt quoque conssimiliter tritas tae aetatis, oculorum fluxiones, morbiqiae viariam lacrimalium An-ehilopes, regilopes, Herniae sacci lacrimalis, c. Praeterea cordis Palpitationes, Artutam demata, et Aqua intercus, in quam saepe degenerat, sic

a dicta,

212쪽

dicta, febris alba Virginum, utraqtie Vitae tem-

O. Consimiliter, quae communissima Pube CentibUS pituitariae membranae, et pUlmonis vitia supra significavimus, menstruationis termino fere etiam corripiunt, diuturnae Tusses, difficilis Respiratio, multiplex Asthma. Caeterum sanguinis spuitio, et Haemopliti sis, propius medium Vitae infestant, Ut neutra ex aetatibus, de quibus scribimus, mustum exinde, quod sibi metuat, habeat. Tametsi etenim Pubescentibus sanguinis sputa saepe fiant, raris mi nihilominus sunt ejus aetatis litisci, thoracis cavo adhuc ultra dilatabili. Similiter ultra septimum, vel sextUm etiam septennium provectis, rara ex Harmoplitisi Phlisis procedit, fere profluviorum sanguinis

caus a Cum aetate debilitata. TuberCUlarem tamen Phlisem ista aetas, et annis etiam ampliUsmatiara videt, eaque peremptos Senes aliquando

me vidissse memini. Fit quoque, ut si quid in

Pulmone praecedente aetate debilitatum, obstructum, aut durum est, seras in id tempta serUmnas disi erat, nonnullosque ejus aetati pili Ulentos Vidimus, quos aut Peripneumonia, Ut ditatUrna Tustis, cum in aeratis vigore essent, VeXa erant, cujus lodi Venetum quemdam, Anglicae cohortis ducem, his ipsis diebus invisimus. PraeterqUse, Una non raro incongrui cum aetate morbi Prodeant, morborumque genera quaedam ferectam ita connia triantur, corporis habitu eos fere

adpetente, cujus nodi ars isti me litisis est, indes omnis

213쪽

omnis aetatis litisiici, contra Artis regulas mori-

tantur. Quare Infantes etiam vix ann Um naen

sos, Pertinaci si ma Tussis, et absoluta litisis 'aliquando jugulavit, heumatis iam quo ille

inter mediae elatis morbos non in Uria colloca

visse mihi visus est ' Ill Cullenius Certe nec

Pueri morbo tentantiar, neqUC ingra escentCS a 'tate Senes, eo laborare cons UCUer Unt. - Audivi ex Portatio, Conse etiam Reid, oti the

Nature and re of the Phtis Ptihuotiaris. Sunt qui dena in Phtisico corporis habitu nonnulla, quae ad propolitam senexentiam plurimum quadrant inter quae thoiacis angustia, et albicans universim cutis color Primum quidem quid ad Plitisem juxta propositum nosi una conferat, facile intelligiditur. SecUndum vero, albida fere cutis, rariorem fuliginosi Principii ab ea vaporationem ponit Iis namque, quibus illud

debite per cutim excluditur, ea hae te nigrescit, qui virilis, et sanorum hominum color est. Contralper vernusta, et albicanti forma conspicua corpora fecit quidem sudant, sed aegre universim perspirant : quare crebro tussiculos fiunt, coryna tentantur, aque manente cutis debilitate, facile in Haemoph-tison, ex eaque in litisim labuntur. Observatum quoque eos vix Vm Uam eo morbi gellere interire, quos dentium c ries, aut invenustus color ore inficit, tum vero singulos eo interemptos pellucido dentium nitore conspicuos fuisse, cujusmodi, suamque, et Camperi observationem, caeteris, quaS de

214쪽

i. Sed ditissima sub mens luationis fine morborum sedes mammas occis Pat, Cancri Cortam

qUE XUlceratio, et luctuosissimae id genus aegritudinis conversiones, Ut optata mors, jamqUeltlcem perolas pe per eam aetatem finiat. In quibus considerandum est, non ra: lapideassere dorities, saepe intense nigricantes, ritas modi fluxionum centro este, quo diligenti sit me in omnem Partem exciso, fere morientibus Vitam denuo Ars tribuit. Sed, si quid in curatione illiusmodi superfuit, neque postea tapptara, tione solutum excessit, OrbUS Uratione exasperiratur, neque Uid sperare possint amplitas, iniserae habent quasi quidquid durum, et stare ardentissimo igne coactum, mammariam corpUS inficit, solo sit fluxionis Principii impetum facientis

incitamento, similiter atque in simpatica pi-lepsia, quam saepe a duritie aliqua in toto, in quo incipit, procedentem fere impossibile curare est ' , nisi excisa ea morbosi incitamenti caussa.

Praeterea noti sit in Um est, quantum exitio, simul ac externo aeri libera in Cancrum via patuit, sit. Praeter enirn copiosissimam eo temporet Usorbit- Onem, unde Xillare glandulae enixe Ument, inde etiam plus perpetu morbi S Xas Cratiar, et quasi ita omnis centro, et impetu in

eam Partem con regato, quidquid misi rimmcdUnt, aut bibunt, aut irascuntur, quidquid deni-

215쪽

qU Corpore atqtae animo moventur, Uam ingeminat morbus feritatem, quam sola antini virici HS, Use sapiunt, ei que saepe dolor eracissima sapientiae disciplina, mitigare valet. a. Sed multi quoque mammarum mpi bi Pubescenti Uin stant, minimum tamen periculi a ferre solenta Damvis aliquibus, Prima cirrhortam ea Cate CXOrdia, sub mensium Cessatione Carcinornata esse per intra quod aliena admonitus observatione scii bo. a Jam vero, praeter haec Vitae tempora, enitam inpios sis, fiunt diuturnae artictatorum Sub- fluxiones, dolore S ita more S Podagra, vasoriam, et praecipue venariam Dilatationes, Tificationes, spiranu DifficultateS, Catarrhi, rentam et Vesicae Morbi, alvi Siccitate aut Colli quationes, Una vero gravisti mi, et mortale cerebri et ner Uortam a sectus, poplexi se membrorum Resolutiones ' de quorum caussis antequam dicam, praestat senescentem hominem propitis considerare. At enim tam omnis in motu Vita sit, sive in debita partium omni tam, T sartim OmplCXuM Sevibus spiraudi cultates Cafarrhi sufflaulo , Stranguriae, muri, Articulorum dolores, Nephritides, Terrigines, fo-fllexi, mali corporis Habitus, Vigintae, sic oculorum, et Iritim utimiditates, Visus hebetudines, glaucomais, Auditus Irs-mes Aph. xxxi secet iii Theri omata quoque, Cancrosque vinnes maxime in Senibus fieri, apud Celsum legimus. De Me , tib V. O. 8.

216쪽

essicitur, mobilitate, ista sensim sensamque propter

aetatem intercidente, Vitam consimiliter intercidere necesse est. Ea vero, cur intercidat, caussae est, plus perpetuo conferriore terrearUm mollecularum ad invicem accessione solidata fibra, propter fluidorum defectum, quae Solidis interponi impossibile est, propter innumera vasa vasorum sero venientibus Virilitatis annis obcoecata Exinde insanabilis ea morbi species, quam Senec tam dicisDUS.

3. Cujusmodi caussarum, et esse 'UUm Conre

sensione, signatae senilis habitus aegritudines vigorantUr, neqtae Unde primum incipiant, dictu est facile. Vitalis namque Laidorum circulUS, rigescente fibra langUet, eoque plus fibra, O-rum fracto impetu, et languente rigescit. Sed

certe densiora perpetim arteriarum latera, Vix multi, amplius, sangUinem duriore Corde, Proptereaque minus irritabili compulsum, juvant; inter quae laxiores venae, quod sanguinis plurimum in se habeant, plus adhuc circulationem nervant. Exin tardiores Senum pulsus Cerebri quoque substantia, aevo similiter conspissata, eoque ponderosior, quod in consimili infantilis, et senilis cerebri volumine manifestatur, ius plUrimam potestatis partem amittit. Quare non memoria solum, quae prima ingravescenti aetati concedit, sed creteri quoque hebescunt externi interniqtae sensus, membraque Universa torportabet, piae morientibus sensim visu, auditu, ol-

217쪽

factu vocis etiam, et digestionis instrumentis, tum demum incessu. 6. Jam vero, quantum CV m aetate instam ma-bilitas decedat, seminali principio cujus praeci-PUo interventu, unctussum quid, Umores nostri Corporis concipiUnt, et medium centrcle connexio.nis, quod Veteres dixerant, ditissimUm per omnem aetatis vigorem superest , sensim his Perpetimenervato, in tanta nihilominus circulatorii motus

in Senescentibus jactura, Mephitici principii a

Centro ad periferiam appulsus, plus perpetuo in se dissicultatis habent, fereque callo durata cutis, FarUmque meabilis, culaneam ephlogist icationem, multam jamque partem, abrogat. Quare elidi Senum oris halitus, dentitam, et gingivarum nigredo, et quidquid corpore spirant, quod rarior fiat loco, plus adhuc, quam per reliquam vitam, mephitic Um. i. Ex quo luctuosi plerumque JUVen Um cum Senibus concubitus saepius ii namque tabe CUnt, Senes vero contra refici, antiquissimis, quae in id allegantur exemplis, feruntUr. QUO in postremum fere, quod Senes juveniles spiritus halariant, et absorbeant, fieri creditur, haud plurimo tamen, Uantum judico, veritatis Undamento. Praeter enim Uam quod quidquid universim corpore spiratur, vix ad alieri u Vitae utilit tem conferre credibile sit, minimum etiam Senes cute absorbent, neque mustum inde eos vigorari possibile est, haud multum contra obstante, notissima,

218쪽

tissima, quae circumfertur, Democriti historia.QVare eo vero proximiUS rem vidisse puto, qui quidquid inde resecti Senes juventuti gratia, ab lent, ex blandissimo quodam coiTimoti eorum animi incitamento fieri judicant Ticetenim dubium est percitum voluptate animum fere reviviscere, tantamque ab animo in corpus stimuli vim trans ire, ut quidquid jucUnde animus erigitUr, tantundem exinde viri Um omne corpUS recipere videatUr, 8. Verum autem collapsa externorum Absoris hentium vi, tanto internortam virtutem incitari,

non unUm monstrat CXe ampliam. Sic rigescente, CX territo an inio, toto extus corpore, Ubito exsicca facies, sicque oleos: frictiones, quod obstructum est, obliniendo, externaque sic obductae partis perspiratione cohibita, internam absorbilo ..nem incitant, eoque modo, quod subter cellulo, sum densatum est, resolvitur. Similiter contra inter validam intus absorbilonem, externa debilitatur. Inde mox post cibum, nutritivo halitulat in omne corpia intUS resumpto, externa absorbilo, et perspiratio laeditur : quod alibi dixi-

s. Dusmodi uberiora extant in Senectute exempla. Quare ab exsucca eorum celi Ulari, niventes pili decidunt, et rugi UndiqUe Uti ara, tur. Exin quoque oculi minore fiunt, et om Planantiar, et introferuntUr, eamque ob causiam

visus hebetudo, aut aliqua saltem in parte desectio.

219쪽

se stio. Huc facitin etiam duriores Senum alvi, et lapidea, quae cum dolore, et ventri ardore, scibala emittunt. Quainquam in Umma, Uam saepe habent, omnis Vitae debilitate, Iam Xterna, deest aliquando etiam interna absorptio : CXin-dcque Lienteriae, et alvi profluvia, saepe Postrema Senum Vitae tempora inficiunt. SO. Sed ne dum, quae proximum fluiditati mo dum habent, adeps, et UCUS animali S, C. absorbentur, sed ipsa quoque solida, eorumque du- 1istima, quae si sunt. Propterea leviora fiUnt, multaque, ii contrahUnitar, tum quod magna os ficae materie portio iterum in vasa reducta fuerit, tum quod plurima musculorum rigiditas,

eorum extrema sensim ad invicem addUcat, Ut propterea incurvi, et thoracis cavo angiasriores

Senes fiant. id quae pertinent illa Corn. Galli:

Labitur ex humeris demisi corpore vestis, Quaeque brevis fuerat, jam modo longa mihi est. Contrahimur, miroque modo decrescimus ipsi ;Diminui nostri corporis ossa puteS.

SI Sic quoque alveolari maxillae utriusque

parte resorbia, dente latiore caV excepti, tremiant, et decidunt ad nexisque oris labiis intro flexis, inde tam pro minuto mento, in cava Senum

ora,

set. Tandem eo senilis absorbilo procedit, Ut tabe postremum arefacti finiantur: quod seni ita Marasmi genus, proprien attaralem mortem Ecit, sere

220쪽

fere jamque lapidea cute, qua sine vix ullus similiter tabidorum in caeteris Vitae intervallis

interit. 5 . Sed ista ad extremam Senectutem pertinent, ante Uam Ulta adhUC, quae ejus exordia et medietates complectuntur, in hunc apposite Iociam quadrant. Animalis namque Mephitidis impetUS, quae ab omni ita inseparabilis est, quod perpetim juxta aetatem infrequentioribus cutis spiraculis, intus vertatur, cum eaque simul magna pars residui a Vita caloris, qui jugiter vivente corpore emittitur, jamque ab hinc singulae corpori partes, imprimisque, qUse Caeteri mutabiliores existunt, aqueae, aut oleos se fluiditatis Participes, varitam recipient modUm, pro Varia materici caloris, erga illas potestate, et vi. Quare eae, quae habito ignis augmento densantUr, cujus modi notissimis experimoniis limpha esiste creditUr aptiores exinde ad concrescend tam Vadent, Unde infarctus, et obstructiones viscerum, inque laxiore vasdrum ambitu Polipi S cI contra, quam serosae partes et aqVota plus ad litac, interno calore, concrescente simUlaimpha, tenUatae, inque vasi intus compressae, Profundiora corporis, et ossium loca subibunt, exindeqUe propter Opiosum tenuissimi laticis appulsum, Use jamque solii data sunt, rursus mollitudinis alii quid concipient. Cujusmodi manifestissima exempla, haud raro visa sunt: observatum namque est, Senium ingredientibus, proprium quasi senilis Rachitidis genus moveri, exindeque eos primum distorta