De vitalibus periodis aegrotantium et sanorum, seu Elementa dynamicae animalis

191쪽

PUtantili , vel Uti Podagra, tiam in Exintachis et castratis rarissimam, post Celsu in 'retaper qUoque

judicavit illa Cullen . Creditis: est etiam, id genus, semiviros electrici fluidi transmissioni

obesse, eamque perrumpere quod tamen Contrariis experimentis nuper restitaverUn J. A.

Wans inden, et Sigaud de la Fonix' . 22. An Uidem resumpta amplior, latiore pulmone ephlogistici Aeris quantitas, exindeqUesere vitalis ignitio intensior facta, quidquid conficiendos permati necesse est, acceleret; sive spermaticae virtutis difffuso in omne corpus incita-mcnto, et vigore, fluidisque universi plus On- Calescentibus, cum putirone thora dilatetUr, cujusmodi mox postea rationes dabimus, et Uodnam illorum alteri causiae sit, nemo facile dixerit Certe simul eorum tempora colligantur, et sub integra seminis confectione, novus jam ita Vocis sonta edittar, multus iae universim generationis inter et respirationis organa, consensus in sanitate, et morbis interest, ut iis seu Venere, seu aphrodisiaco etiam viri exagitatis, fere aphonia,

et laringis spasmus multis succedant, phirimiqtae acerbe faucibus doleant in onori hoici fluxus initio. I etiam, quibus nefanda arte excisi a P Ueritia virilitas luit, praeter quam exiliori sint

A Cop xxiv. Lib. IV. Ex Hippociate, ut puto, utilicha non laborant Podagra, neque culmi sunt Aph. xxviii deI. 1. rnes of his ccccxcv.fl Meis. Au Aes de Electi . fi/r se Cors Antis P. II.

192쪽

et g. Jam vero sub increscente, quem diximus Vitae calore, live sub ditiore Principii calorem facientis in corpus resumptione, duo fieri necesse judico I. Ut corporis habitUS Universim Haemorrhagicus fiat, sive Plethoricus, non quidem propter auctam fluidorum copiam, sed propter illorum rarescentiam, ex piritus interioris impetum facientis commota vi. a. Uod, TUm Viis, calore si sub stata dege custodiri oporteat, quod aliter vix grave morbi efflagiantiar, Jamque uberioris ephlogisticationis necessitas instare

incipiat: proptereaque quidquid mephitici aut phlogistici in corpore abundat, jamque in ea

maxime loca tendat, quae facilius eX terno aere compenetrantur musmodi praeter universum corporis ambitum, Uod nonntilli Creditur, quorumque fidem nuperrima aliqua atagent, stat mones sim primis sunt, quorum interposita actione auctam corporis Phlogisticationem, et mephitim, major subsequens ephlogisticatio coaequat Et huic quidem in integra valetudine satis est, debita per id temptas eveniens UI Oni expansio, quam ipsa fere illuc concitata major mephitidis, sive fuliginosae, et calorificae materiei, proindeqtae activissimi sanguinis copia mollittar.

Id. Sed clam, non UantU OportUisset, X-Pansm Ulmone, Ut aliquo locali jus a istionis impedimento extante, in altum adlluc inflammabilitatis

193쪽

bilitatis in corpore stiperest, aut sanguis impari ad loca quae praeterfluit, impetu in eo movetur, jamque quidquid cellulosum in pulmone est, sanguine redundabit, istoque in illud, quasi diverticulum, vim faciente, inde Haemoplitisis, et

Peripneumonia ejus plurimum aetatis eriant, UOd Verissimum est. Pituitaria atatem membrana circumfuso sanguine obstructa ejusque cellulis mephitico, et inflammabili statu turgentibus, inde naso facile sanguinis profluvium incitabitur, itatam Cn, ut plethora ad pUlmonem potitas, quam ad Cal Ut Pertineat quare, praeter sanguinis halitiam, quem id genus grotantes saepe in ore in-CUsant, quidquid etiam per ea loca cruoris funditUr nigrescit, inque Coagula mox coit. Praeterea pituitaris membranae in farctus, ea vertente periodo, i adent Corygae, raUCedines, capitis gravedines, intensius genartim tabor, COPiosior, qUam antea, naritam hUmiditas, cujusmodi affectus ad eam maxime aetatem pertinent. An non

ergo Epistasis, quae similiter in nonnullis Hepatis morbis, in thoracis Hidrope, et timore aliquo anetarismatico, fitque aliquando in Pleuritide, a compressione venae sub claviae propter pectoris angustiam, et pulmoniam, Uperiora Versius elevatione, quod multi scribunc Mihi quidem vero similius est, non debite evenientem in ejUs census morbis, ut one ephlogisticationem, et auctam Universim corporis instaminabilitatem, sanguineas alicubi fluxiones perpetuo procreare quamquam locale quaedam circUmstantiae, et

194쪽

debilitates, cur hac potius, quam alia Xerantur parte sua conlata imbola saepe essiciant.

2S. Foeminarum vero, quod pulmone et thorace, in Us quam Viri polleant, artamqUe 2-nor universim Solidorum activitas, et vigor, ampliorem rarescentibus Fluidi locum tribUat, novo adhuc dephlogisticationis vis quaerendae stant, potissimum, si phal one rite Conformato, Ullias

Harmoplitis aut Epistas locus sit. Anne igitur

ejusmodi sunt menses, qui in eam prim Um Om- Parent aetatemn Videlicet qUod tertis, et Vagina, Unde sanguis funditur, fere VI onaris actionis alumento, et ephlogisticationis complemento sines Gam enim Pudenda '' aerem attingunt, Vel attingere positant, exalant liae et in alant ab externo aere, Unde notissimum illud Hippocratis

de sterilitate judicium ' Certe nullus est cor

a ConL,aav. Pers. cap. X. Menstruorum nihilominus vias a penitiore uteri parte aliquam saltem partem, proficisci egregia Morgagni observatio arguit. Adv. Anat. Lib. I. Interna etiam vesicae urinariae superficies proxime cum aere communicat, vel saltem communicare potest, illiusque similiter sunt vesicales Haemorrhoides, menstrua aliquando periodo in Viris redeuntes, et vesicae CatarrhUS, aspertim prosccto et disticile utrumque morborum genUS. 3 Mulier i utero non concipiatos cire talis, an couc fur sit, mestibus circum ob ohitam subter j, o, et si quidem transbe fili mi estur odor per corptis nil nares et os scito quod illa non per sesterilis D. Aph. I x fees. v. Extat quoque inter Utaneam actionem et uterum consensus, Unde a suppressa perspiratione palpitatio, et iurecatio uteri. Mulieres quoquc assiduo labore Eercitatae, pauciores habent menses quod supra dixi

mus.

Foris

195쪽

poris locus, sive extius, sive intus, in quem Pauli liberior externo aeri aditus pateat, Unde non aliqtiando ea aetate sanguis exstillaverit, Ut ProPtcrca X PUlinone, faucibus, naribus, vesica, intestino recto, cute denique universa profi Uerevistis sit, cujusmodi supra exempla dedimUS. Eorum vero nuda fieri censeo, nisi locali Solidorum alicubi interposita debilitate, sive quod Pro Pius, verum significare judico, ex proportionis inter motus Vitae effectu, ut alicubi reactiones actionibus impares sint. Quare rite constituta universi corporis Solida, hanc, Uam dixitDUS,

fluidorum expansibilitatem debite coercent, Ut re- Vera, Us sanae sunt mulieres, nulla ex iis patiant tr. Liam ob caussam arbitror pertuitim per id tempus venam saepe morbum proVocavisse, ab

eaque infido nimium ejus mali subsidio, inque ipsa eruptione, plusquam si ante id tempus ad

Praecavendum fiat, melius esse caVere, nisi metus inflammationis adsit. Fuso namque sangUine, plus, quod rarescant, fluida habent, proptereaque nisi quid Nattara impetus aliorsum Venae sectione incitatus, aut debit succedens vasorum collapsus adjuverit, saepius sanguinis detractione morbus exasperae ur. Hibus addenda sunt, quae de aucta' vacuati corporis absorbilone supra scripsim US. et 6. Sed cur singulariter muliebrium loca, praeter Ulmonem, foemine sanguinis ephlogi ticatio Pubertati principio teneat, adque dilata

N a bilia

196쪽

bilia iteri, et vaginae vasa, animalis ephitis, externi aeris ad ea loca vicinia, compellatUr, exindeque hiantibus vasorum extremi sangUis etiam Vasi data porta exsudet, causis esse puto PropriUm Uemdam et certum in pubescentibus Naturae muliebria versus impetum, propriamque istorum fabricam. Neque, si quis dictum modo fias aetatis ea versus Naturae impetum, ad eam Uam supra nominavimus, auctam pubentium inflammabilitatis vim referret, ad qUe ampliorem ephlogisticationis necessitatem, is Uittamineo quidem judicio erraret. Uxta qUse, CPhi

tici halitus, carbonos videlicet, et ephlogistici

aeris ' ex universo fortastis corpore, exque datis singulariter locis spirantis, certa Um atmosphaei Huc pertinet diu in utramque partem agitata quaestio, de menstrui sanguinis natura Certe incredibilia sunt, quae multi de ejus venenata, et corrosiva qualitate scripserunt: neque interea facile est omnia reiicere, unde solidata in vulgus opinio increbuit, quae de insalubri mulierum, cum menses patiuntur, usu narrantur, hominibus inde pertinacia glandi exanthemata, et spurias etiam onori haeas, quod multi affrmant, importantibus. Sed cum multa perpetuo id genus observationes, infidelitatis suspicio infestet, vix etiam

una eademque, foeminarum omnium, cunetarum lusi regio-DUm, ratio ducenda est.

' Mephiticus ne pulmone spirans, praeter carbonosum principium, partem quoque ephlogistici aeris continet, cu- us cum specificus calor plurimus sit, jamque vero imile est, superstitem a data Vitae mensura calorem, similiter exspiratione excludi Confer, quae de calorificae materi ei, et dephlogistici aeris amicissima conjunestione nuperrima exegit tentamina Ill Cran ford .rico

197쪽

rico aere assinitas, praeter tiam Primiam et Perpetuum in omni ita respirationis incitamentum sit, certis quoque vilderum nonnullorUm, statiato tempore incrementis praeerit, proque rita auctoaut imminuto in pulmones appUlsu, statam Uoque vitalium motuum in omni corpore summam custodiet. Quamquam puto equidem Ultis, nostra haec quiae ex Chinica in hunc locum trans tulimus, vi ac ne vix Videm Probab Untur, nempe quod judicent, fere noVa Uaedam motU-xam, et actionum principia Vitam omnem regere, Uae Unico, et privatissimo jure viventibus tributa, nil habeant, quod cum caeteri inOrganicorum motuum legibus conferri possit. Quorum judicia dum sinimus, non interim iis usque

adeo acquiescere nobis necesse esse dUXimias, ut eas, qUa Clementare novimias, subtilissimorum, et

activissimorum principiorum assinitates, non etiam ad viventium corpora, quasi experimentiam fac-tUri traduceremus, et si quidquam ex iis in Vitae contemplatione proficere possibile esset, monstra

et . QViam quam pubescentium puellarum san-gVinea eriaptiones, Vae minime ueris integre Valentibiis eveniunt, in primordiali quadam foeminei corporis laxitate, ex majori, Uam Virorum mollitie fundari possibile est sive contra: nempe, quod taliter ordinata mulierum fabrica, animali habitu, et sanguine facile trans eam penetrabili, sanguineis ejusmodi profluviis initio a Pubertate facto pateat, inde virilis Solidorum fir- mitas,

198쪽

mitas, et vigor, foeminarum corporibus praecaveatur, igneo principio minus quam in viris, in earum Solida reducto, et fere conglutinato Re-Vera exanthemata, et caeterae in cute fluxioneS, sangUineae, aUt alteriu generi S, vix alios, praeterquam infirmos, et laxos corripiunt. Exinde etiam, quod Uteri via, Pulmonaris actionis adjumentum jamque pUellis constet, angustior propterea Geminar Una pulmo, perpetuo vix virilem

28. Quae tam perpetuum quemdam caussarum et ast ectuum circulum Sciant, disiicile est istosque, et illas apposite significare multaqUe Coi Um datae cuidam, et ordinatissimae primordiali utriusque sexus compagi vertere necesse est. At certe ceminis, quibus serius et parcita menses prode Unt, non propter invaletudinem rati- quam iis etiam corporis forma virili proxima est, et matronali quodam decore, et latiore plerumque thoracis ambitu praestant. Ese etiam saepe barbatae fiunt, aut saliem villosa facie, et Ctate :cujusmodi apparentias ad divitem magis hujus census imminarum animationem, , algUS non inepte retulit, nempe quod in idem recidit, in Uberiorem earum inflammabilitatem, valentibus

Solidis, quasi vi compresistam, et debit intra vasa coercitam. Similia in foeminis a mensium sup-

' Confer quae de Lucis, et ignei principii in vigoranda vita activitate supra scripsinnus cap. i. P. II. Lib. II.

pressione

199쪽

pressione orta, apud Issippocratem legunt Ur, quibus tamen, qui castissimi sunt judicii, Medici nolunt credere.

et s. Cujusmodi affectuum, morbor UmqUC,SUOS supra nominavimus, vicissitudinibus omne fere Adolescentiae tempus infestatur Neque incipientium mensi ui imperiodi, quam habiturae sunt, regularitate subito constanta et modo bis, NUaterque in mense et Uunt, modo ces an donec annis rimata aetate, halituosorum Vitae Principi-oriam appulsu rite ordinato, Solido et Um viso et tenacitas, quod debent, solleant Tum corpore jamque in stata altitudine consistente, quid quid cellulosum est, latius explicatiar; exindeque conspicua juventutis forma, et ros idtas, et rotundior ad spectus Praeterea animali lii tinedebitam jamque viscositatem, intersta erilem mollitiem, et senilem siccitatem indepto, exquisito ad omni sensim animus comparatUr, sitas Uequam in Pueritia sibi constans, ad maturam amproxime accedit propositi tenacitatem, Uae maxime hominis est, cum primum ei ad Virilitatem

Ventum est.

o. Jam enim virilem, sic dictam, aetatem ingresso homine, venarum lumina ampliari, et arteriosa angustari sensim pergunt, incipiuntque

tunc primum vera senilis mortis elementa Laterum similiter in eorum alterutris densitates ab eo intercurrente aetatis stadio mutantur fere

enim ad Virilitatis exordia, densiora venar Um latera

200쪽

tera supersunt fiunt contra, post id temptas, ea arteriarUm : Ut propterea sanguinis transiitus ab arteriis in venas, plus fere dissicultatis in primae Vitae aetate, quam medio rita vergente termino, et postea, habere videatur. Uare sanguinis profluvia in adolescentia, arteriarUm, PlUS Uam Ve

arteriarum, vergente Vita ''. Sed multi quidem, PraeterqUam Veritas patiebatur, in ejusmodi vasorum rupturis nominandiS, fortassi abundaverunt: saepius enim sanguinem ex solo cellulari textu proflUere, vero esse proximi Us puto, in Umqtie congregari propter minimorum vasorum, vel absolutam debilitatem, proprio, Ut dicitiar, viritali tono in iis amissis, vel propter nimiam inclar-rentis sanguinis tenuissimi, et rarioris achivitatem utrobique enim minima eorum ostiola laxantiar, eaqtae data porta in cellularis intercapedines sanguis recipitur. Certe multis, qui diu pulmone angit inem fecertant, vix ulla in vasis praehabiti vulneris, aut cicatricis vestigia reperta sunt cujusmodi extispicia non infrequenter Clinicorum libri allegantiar.si Vix tamen vanitati incla sanda eorum industria est, qui Vitae temporUm Conversione ex varia vasorum dimensione metiri curant, quod istorum reapse alia, atque alia sit, procedentei Cons. Clist Wintringit. Exser. acquir. aetate,