De bonis in fine Philebi enumeratis. Dissertatio ..

71쪽

γασμένων μέτρων Cujus Sententiae pr0babilitas eo augetur quod et generati et perseetu status pr0 duabus bonorii sormis

bentur perseetum enim Statutu SSe Summum bonum ipse uet0rn0bis pr0bare Studet p. 53 D sqq. Nam de sum in bono e0gitandum esse ubi v0luptas ἀγαθόν esse negatur astile evincitur: nisi enim ipse vellet 0nas esse puras voluptates eas in bonorum

coetum quo Summum b0num humanum e0nstituitur non recepisset.

Atque quod . 54 D et p. 55 A. αγαθόν iddin sere est atquer αθόν, saeile explicatur uni Summum bonum solum videatur dignum esse quod boni nomine insigniatur et r. Rep. VI p. 509 Α:ἐπισι μην δε και ληθειαν, G Περ κεῖ σῶς τε καὶ φεν λιοει δύμεν νομίζειν ορθόν, λιον δε γεῖσθαι υκ ρθῶς χει rω καιεν rapstia γαθοειδη μεν νομίζειν τυυτ αμφόrερα ὀργόν, ἀγαθὸν

v0luptatem aliquo m0d participem esse bonitatis sed ejus n0ti0nem cum b0ni notione plane c0ngruere latior enim boni ambitus describendus est neque angustis v0luptatis finibus c0ntinendus sieXplicare Volum cur alia permulta praeter V0luptatem quae b0na sunt talia putentur esse. Tum vero qu0d summum est ipSe suet0r nequaquam sibi c0nstaret si generationem hic omnino a b 0nitate removeret cum p. 25 Ε qq. aperte quaecunque generantur in bonis numeret. Denique si id cujus causa aliud quid sit aliquatenus bonum existimatur esse hanc definitionem a generationis natura n0n abh0rrere intellegemus e p. 54 C: φημι δη γενεσεως

et Θεσ2αι πασιν Itaque rectius rem ita instituemus ut bonum concedamu8 88 generationem, pro unam autem b0n liabeamus

persectum alicujus rei statum. Non igitur discrepant ab eis quas supra inveni a moderatione et c0ngruentia. Id quod ex ipsa natura tacillime explicatur: nam et moderati et generati infinitati opp0nuntur eum utraque indenaseatur quod infinit m0dus aliqui sive sinis imp0nitur itemque perfectus status et congruentia inter se amnes sunt quod utrumque rei attribuitur quae in se quodammodo conclusa est neque nena habet quem equatur extra se positum. Tantum igitur abest utlii l0cus qui de persecto statu et generatione est pugnet cum eis

72쪽

quae Supra c0njectura assecutus sum ut illa confirmet ac stabiliatqu0mam X e clarius apparet duo statuisse auct0rem b0norum

genera. Iam his c0gnitis libet in singulis addere quid inde pr0- secerimus. Nunc enim intellegimus quam necessarium fuerit illo

maXime loco commemorare Voluptati non 88 perfectum Statum Sed generationem. Nam adhuc summum b0num in generatione p08uerat quippe qua S0la mixtum genu repraesentari videretur:

etenim si accuratius perlustramus quae inde a p. 25 E leguntur singulorum deseribitur moderatio quae essest ut ea inter Se congruant. Atque ipse testatur hic agi non de t0tius alterius perfecto statu sed de partium quibus illud c0nstat moderatione et concentu p. 25 D. Deinde addit mixtis sine et infinit generationes in singulis omnibus existere. Denique t0tum mixtum genHSe0mplectitii ubi e contineri diei p. 26 generati0nem quae ad persectum statum tendat. D. p. 27 A. Quae tam egregie con-. Sentiunt ut contra junctas eorum vires vix quicquam valeat illa γεγενημένη υσία quae p. 2 B ex mixti0ne nasei dicitur: nam Si niVersam generationem comprehendere v0luit nihil rettulit utrum

eam generationem an periectum Statum nominaret quoniam ex

generatione univer Sa mundi persectus status ritur. Ita cum statim in pr0ximis γένεσις n0minetur quae nunc dicitur γεγενημένη ουσία aut statuendum est de t0tius mundi perfecto statu auet 0rem cogitaSSe aut nondum curasse discrimen qu0d inter persectum statum et generati0nem intercedit. Certissimum autem Si ex eis quae supra disputavi 0nitatem singulis rebus hoc l0e non adscribi quod sunt sed quod fiunt et generantur. Iam postquam auctor in voluptatis naturam inquirens eo pervenit ut unum e ceteris genus excellere intellegeret quod et moderatione praeditum esset et generati0nem comitaretur u mSquisque suspicari debebat ummum b0num in voluptate esse Siquidem Summum bonum inventum erat in mixto genere inesse et mixtum genu Videbatur ea complecti quae generantur et moderata Sunt. Quare ne quod jamdudum c0nstitit voluptatem n0 esse summum bonum Verteretur addidit auct0 duas esse distinguendas mixti generis formas generationem et perlaetum statum quarum haec illam l0nge superaret ut summum bonum n0n 0sset nisi in hac inesse. Iam quamquam Volupta ut quae generati0nis c0me sit mixtionis aliquatenus

73쪽

particeps est ide0que titul non ea re qu0 in boni reseratur tamen a persecto statu vel maxime abliorret ut summu ut 0num nullo pacto judicari p0ssit. Vides igitur quam commode et ad consilium apte persecti Statu et generati0nis mentio injiciatur eum ita deurum cur in b0ni quidem Sed non summum b0num V0luptas habeatur perspicuum sat. Quibus disputatis quainquain puto non dubium Sse quin ideae a Platone in b0nis non reserantur tamen erunt ortasse qui etsi in certo auctoris tertim0ni non tuntur tamen ideas prob0nis haberi inde colligunt qu0 eis veritas constantia sempiterna denique natura tribuitur. Quare paullo uberius de deis disputandum est ut tandem aliquando appareat quo diserimine veritas a b0nitate distet. Et prima qui dein dearum menti incidit in eam serm0ni partem ubi de imo et multis inter se conjungendis agitur. Nam simiae plura in Voluptatis et mentis natura genera apparuerunt Statim quaeSti oriebatur qu0modo uno genere plura illa comprehenderentur. Quam quaesti0nem ut illo temp0re agitatam accuratius traetare auctor su8cipit cum de ratione quae inter unum et multa intereedit dubitari p0ssit. Nam sunt qui unumh0minem monstrant eundemque niuit08 quia Sit magnu et parvuS gravis et levis aliaque ejusm0di sexcenta. Qua illius natura eum rididule quidam abutantur ut in aliis dubitationes OVeant, eam disputandi rationem tant0pere contemni dicit Socrates ut puerilis existimetur et talis a qua abstinendum sit. Simul autem eum ea ait aliam ii 0ii minus despici qua ex partibus et membri quae hominis corpus componunt unum et multa idem esse demon Stratur. Quain rationem etsi ill μηδ τα τοιάδε quo J p. 14 D legitur magi appr0bare Socrates videtur tamen utrique longe praesertaliam disputandi viam si quis unum illud n0n X ei quae generantur et intereunt sumpserit sed ex eis quae semper et per Se X- stant. Quare unum aliquem liominem negat recte in plures partes dividi ut inde unum esse aliquando multa et multa num probetUr, multo vero rectius esse diei si quis unam illam hominis speciem PDSUerit HllSilue partes esse dixerit singul0s homines. Et de his quidem Omnis generalibus earumque ratione quam habeant ulninulti in quas dividuntur partibus muli reetius disputatum iri didit Nam quin multae restent difficultates etiamsi unam statueri S

74쪽

ideam et multas quae ei subjunguntur partes n0n 0test dubitari ab eo qui adolescentes aliquos eum illa de un et mitis doetrinatamquam n0v invento sese aetent viderit in disputand0 umia perturbantes. Itaque res ip8 Videtur flagitare ut priusquam ad ceterorum disputationem pergatur de uno et multis eria et vera statuantur in quibus futura disputati innitatur. Atqui l0ngi 0rfuisset quam ex instituto istebat si illas quaestiones quae de id

earum natura oriuntur argumentatione 80lvisset. Quare ejus quam

de deis pr0positurus est ententiae de0s affert testes et qui eis simillimi sunt rise0s 0mines in qu0rum auetoritate ceteri homines facile aequiescant. Inde ab antiquissimis igitur temporibus traditum esse ait et cum igne illo eaelesti a r0methe qu0dam hominibus impertitum omnia quaecu que Sse dicantur e Un et mitis c0nstar et fine et infinitate concreta esse. Unde sequitur in Omnibus quae sunt primum unam 88 quaerendam deam deinde sermas eas in quas illa disee dat certo numer e0mprehendendas.

Quo laeto demum unitas illa in infinitatem dimittenda est. Qui igitur haec disserendi ratio ab altera illa dissert Illa nimirum

simpliciter posuit multa esse in quae unum dis80lvatur et ita ingulas formas cum infinitate rerum c0nsudit haec vero n0va in ipsa multitudine duas formas distinguit cum multa quae sunt aut numer definita aut infinita esse p0ssint. Nam nesci sane quibuseausi duet interpretes qu0 quidem noverim omnes πολλή Xistimarint non signiscare in . universum multitudinem sed ingulas iantum in quas genus dividitur Drmas. Neque enim in ips0 verbo quicquam inest quod talem interpretati0nem p08eat neque ipse auctor hanc notionem se h0 vocabulo denotare ullo loc0

Significavit. Quod pr0Det debuit quandoquidem in aliis lat0nis dialogis πολλά illud multitudinis autum n0ti0nem exprimere inter Onme constat. Accedit quod vix dici p0terit quid discriminis sit inter πολλά et πλῆcto multa et multitudinem. Quare si quis putaverit idem significare non poterit 130 c0ncedere infinitatem ad πολλά qu0que pertinere quoniam multitudini ea saepius tribuitur velut p. 16 D: την δε τ0υ ἀπεψ0 ἰδέαν προς το πληγ0ς μη

paranda Iunt quae leguntur p. 15 Α οπόταν, o παῖ, uo εν η'

75쪽

1ίως μεῖς εἴπ0μεν. In quibus quoniam unum dicitur in eis ponetidum Sse Hae Semper Sunt, multa in ei reserri quae generantur et intereunt diserte significati tr. Non igitur multa intellegenda sunt generi larmae a quorum natura generatio et interitus ab-h0rrent. Atque idem Videtur e0nsequenS Sse X Xempli S quae asseruntur: quis enim homine multos et boves multos qui cogitandi sunt non de singulis tuminibus et singulis b0bus intellexerit sed de Drmis quibusdam e0rum Quibus constitutis jam l0nge aliter atque antea laetum est explicanda sunt illa quae leguntur p. 16 D: μέχρι περ αν το κατ' ἀρχὰς δε η τι , και πολλὰ

και πειρ εστι μόνον dis τις, ἀλλα και πόσα. Nam neque si unum neque si multa neque Si infinita 88 unam aliquam rem quis intellexit perlaetam et plenam rei c0gnitionem liabet quam nunquam adipiscetur si unam illam rem tantummodo scierit esse unam aut in universum multa aut denique infinitam multitudine. Nihil enim e0rum ad rei naturam perspiciendam sussieit nisi accessit definitus ille s0rmarum numerus. D. Tim. p. 31 A: πότερον υν ρθῶς κα υρανον Πρ0ςειρ καμεν, η 0λλ0ἰς καιαπείρους λεγειν, ργόrερον Nulla igitur plane re e0gimur ut πολλά illud n0n de lueerta in universum sed de sormarum incerta multitudine intellegamus. Neque jam id quod non exiguum fruetum et quasi veritatis quendam indicem putaverim egebimus artiset 0sa illa ratione qua in duorum loc0rum explicati0ne tall-baumius ip8 Sese et lectores crueiavit. Quis enim intellegere possit quo jure quae p. 1 C. asseruntur tria V0ci genera grave acutum consonans tamquam Plat0ni illa multa a ceteris discernantur quae certum quendam mimerum esseere dicuntur Nam etiamsi obiter intuenti cum iis c0nsentire videntur quae . si leguntur tamen cum eisdem discrepat qu0 in proximis numerus ille definitus n0n dicitur exstare inter unum multaque et infinitum sed omnino inter unum et in sinitum ut dubitari non p0ssit quin hic qu0que ea quae certum quendam numerum capiant a Plat0ne ut par est in mediis illis et certum numerum efficientibus milibus reserantur. Quamquam causa qua comm0tus talibauinius ista ν - p08uit in aperto est quoniam enim non sufficere ad vocis natura ni 08eendam dicitur si quis unam eam aut si tria eandem esse

76쪽

statuat similiterque antea n0 satis esse judicatur ubi unum et multa tantum reperta sunt, inde probabiliter sibi effecisse visus est multa et tria illa idem rerum genus repraeSentare. Atqui si quis non verba e0rumque Drtuitam si litudinem sed ipsam sententiam speetaverit, nullam inveniet causam cur tria illa p0tius

multa existimentur 88 quam quae pr0Xime Sequentia enumerantur. Nonne enim Supra auctor diserte et clare praeceperat ut omnem Immerum qui inter unum et insinita medius est percenseremus Quare non statim in tribus illis subsistendum erat sed ad cetera quae non minus certo numer c0mprehendi 088unt pergendum quoad ad infinita perveniretur. Sed exstat alius locus in cujus interpretati0ne invento suo opus esse talibaumius exi8timavit. Quod si verum esset gratiam ei vel maximam haberemus cum adm0dum difficilia sint explieatu quae leguntur p. 16AE: ι

Atque duo habe quae in illius interpretatione reprehendam primum enim cum recte intellegat illa πως ν τύχωσι pertinere etiam ad και πολλά, statuit levem trajectionem cum proprie πως αν τύχωσι 08 και πολλά. 0ll0eandum sit. At videtur talis trajectio ab h0 loc aliena esse quoniam illa πως ν έχωσι Simul referuntur ad ista θαττον και βραδύτερον a quibus eparari nullo m0do possimi. Neque celeritas et tarditas quale ille tatuit satis accurate inter se respondent: nam tardius aliquem agere putat si quis in multis veluti tribus illis quae postea commemorantur ostis generibus substitit neque longius pr0greditur ad cetera genera enumeranda. Qui num recte tardius agere dicatur

dubito non enim tarde agit qui quam brevissimo temp0re agendi finem adit. Sed ut hoc mittam tarditas qualem intellegit celeritati quam ipse statuit non accurate opp0nitur celerita enim X ipsius pinione in eo cernitur qu0 in dividendo genera quaedam temere transiliuntur. At huic celeritati si opponeretur tarditas in e0 88et quod plura quam necesse est genera asseruntur Haec

77쪽

igitur interpretandi ratio cum propter duo quae attuli argum0nia probari non p0ssit n0n probabil0 inde si quod nitra illa orbi πολλά explicati0ne quasi undata est. Multo verius idem Stall-baumias in prima Philebi editi0ne judieat ubi quamquam πολλή

de generum formis interpretatur tamen subtiliorem illam definitionem nondum invenerat. Quare qu0 πολλά ut dixi pro generum Drmis aecepit easdemque designari perspexit mediis illis quae deinde n0minantur necessario καὶ πολλὰ delendum esse existimavit eum in proximis media a s0pli istis istis praeterna illi dicantur. At ne ei quidem qui πολλά intellexit de mitis in universum tolerandum est hoc voeabulum prinium enim quod jam Supra comme-m0ravi voeabulum illud dirimit quae arte inter se cohaerent deinde vero ex opposito illo με et To , πειρα ευθυς apparet etiam antea illud εν tantum commemoratui esse. Deleto autem illo και πολλή quaeritur quid significent ista πως ν υχη Θῶττον καὶ

βραδυτερ0ν. De quibus in prima editi0ne talibaumius judicium

sustinuit Attamen eum justa ratio ea sit qua unum non sormatur priu8quam ingula genera omnia inventa sunt justo celerius lauddubie agunt quicunque non omnia genera enumerant, tardiu autem qui plura. Atque illud eum planum sit hoc tantum explicati0ne eget isti enim h0mine si eis multitudo uno genere comprelienda 8 non formas et disserentias certas in ea discernere conantur sed ut sors tulit n0nnulla ex ea arripiunt ut e communibu notis genus eorum c0lligant. Iam si multitudo illa iupaucas veluti duas Drmas divisa erat facilius et celerius haud dubie homines isti ex duabus iis unum illud 0llegissent quam ex singulis pluribus inter se c0mparatis. Non pus igitur est ut βραδυτερ0ν mutemus in βραχυχερ0 quam conjecturam Olim a 8ehiligi pr0latam Baithamius repetivit. Quae conjectura non modo

non nece SSaria Sed ne per se Isidem recta et vera est cum mihi

videatur dubitari posse num tali notione βραχυτερον usquam reperiatur certe enim tali exemplo quale adliamius attulit ex P0lit. li. Tl C. ubi Τια βραχεων ταχύ 0njungitur illa significatio non probatur. Accedit qu0d Bauli omisit de illo καὶ πολλή quicquam addere

cum tamen utraque quaestio inter se cohaereat. - Postquam igitur constitutum est medium esse inter unum et institit an inulti titilinent certum quendam numerum cita ut 0mnibus ii in arte aliqua vel

78쪽

disdiplina versantur ab infinita eorum quae sensibus percipiuntur multitudine per initum formarum numerum ad unum genu RSeendendum sit, novam hanc rationem ipsi quae tractatur quaestioni

adhibiturus est eum intellegit id seri non usse nisi de alio quodam prius e0nvenerit. Statuit igitur Soerates et facile Protaretium ae

Philobum sibi assentientes habet non 8Se neqlie mentem neque voluptatem ultimum botrum sed tertium quid ab utraque diversum: vitam enim quae e mente et V 0luptate mixta est unus qui8que concedit meliorem esse quam quae aut Ola mente ut 80la voluptate constat. De quo p08tquam c0nvenit novam 80erates aggreditur disputationem qua omnia quae sunt in tria dividuntur unum qu0d sinem continet alterum quod infinitum est tertium denique ex utr0que mixtum. Atque infinitum cum Velit esse cujus natura nunquam certa e Xa sit, finem statuit 88 qui cum ipse semper et per se finitus sit alia quoque terminet. Quare in illo genere rettulit quae e0mparativas ut ita di eam notione capiunt veluti quae eadem qualitate m0do minu modo magis praedita Si in quaeque vehementia et tranquillitate afficiuntur, in o finitorum genere numerat quaecunque Vel aequa Vel dupla omninoque ejusdem atque aliud mensurae Sunt. Utrumque autem genu ita comprehendit ut insulta dicat esse quaedunque modo plus modo minUS Sunt ide0que ecum ip8a pugnant, finita vero quibus alia inter se discrepantia Congrua Sestum et e0nvenientia fiunt. Iam vero his

duobus finiti et infiniti generibus edurate desinitis restat ut quod

ex utroque mixtum S eodem modo cireumscribatur. Qua miX-tione ut ipse auctor testatur laetum est ut quae antea incerto m0tu fluetuabant summaque licentia omnes terminos migrabant nunc ad finem aliquem propositum generentur et modum aliquem teneant. Finem diem qui generationi propositus est supra vidimus esse perseetum rei statum eum enim sequitur ut amatore puero S dilectos Omni generatio. Iam vero generationem con Stat partes componere quibus t0tum quod persectum est constet. Atqui nulla res t0tius alicujus pars est nisi ne aliquo terminata. Quare duas ponamus esse re quibus totum aliquod constituatur quas si ita terminaverimus ut uni alterius duplum pro libit concedamus non metemus ut 0tum aliquod et unum Xistat qu0niam commune quo utrumque eum altero contineatur vinculum deest Nun-

79쪽

quam enim totum quod vere Sit duabus e rebus comp0situm est nisi una cum altera aequitate conjungitur Atqui exemplis saeile pr0batur aequitatem mon iam intellegi quae summa tum rimis exaeque sed praeStantiorem illam quae suum cuique tribuat iunigitur Vere quod totum sit et cohaereat duabus ex rebus exsistet si non pro libito uni vel alteri earum sed ei quae natura praestat duplum conce8Seris. Ita demum totum quod secum congruat et partes nascentur quae justum m0dum habeant Iani p. 25 E sqq. 8aepius vidimus sine it infinito mixtis existere quae justum modum habeant quibusque ut partibu totum, 'H0 Secum congritat, Om-p0 natur: sequitur igitur si vera sunt quae disputavi in finit illo genere simul isse aequitatem eam quam deseripsi. Quare cuni ipse auctor duplex terminati0nis genus Miserte distinguat aequita- teni et quae dupla tripla et similia sunt, aequitas non vilis ista qua mnia Summa et ima exaequantur intellegenda est sed divina justitiae Ioror Quae conjectura AEXemplo egregi confirmetures. Legg. VI p. 75 B: την ὁ ἀληθεσ/ύτην καὶ ἀρίστην σότητα Ουκέτι ρύδιον πυνI ἰδεῖν. Bιὸς γαρ η κρίσις εστί και ποῖς ἀνθρώποις αελ σμικρα μεν παρκεῖ, πιαν δε υσ0 αν ἐπαρκέGA πόλεσιν η και ἰδιώταις, Πύντ' ἰγαθὰ Περγάζεται ' τω με γαρμείονι πλείω, Tm d ἐλύrr0νι σμικρόἱερα νεμει, μετρια διδουσα προς την αυτῶν φύσιν κατέρω καὶ ὁ και Tιμὰς μείζ0σι μενπρυς ρετην ἀει μείγυς 0ῖς ίε 0υνανTA V0υσιν αρεTης εκαι tu δείας ΠρέΠον in κατέροις ino νέμει καεὶ λόγον. Ubi eadem illa aequitate justus modus partibus impertitur quibus t0tum et unum constituatur Deinde e0dem m0do atque hic rd et puleii ritudo mundi ex aequitate qua omnia reguntur explicantur

ἰσότης ὴ γεωμετρικὴ καὶ ε θεοῖς και εν ἀνθρώποις μέγα δυνα-

Ται Gυ δε λεονε βίαν ιει δεῖν σκεῖ γεωμεrρίας γὰρ μελεῖς. Denique ejusdem aequitatis vestigia et in eisdem quidem rebus

atque hic deprelienduntur Symp. p. 18 E sq. Ut igitur 30m-

80쪽

plecta finit et infinii mixtis ritur quodcunque totum et persectum est. Iam ero neminem potest fugere longe aliud fuisse et diversum qu0 supra diceretur fine et iis it c0njunctis ex-Si8tere non enim vox quae finem et infinitatem c0ntinere dicitur cogitatur tanquam t0tum aliquod et perfectum. Quod idem in ceteris quae asseruntur exemplis animadvertitur. Neque si in comparatione pergimus, certa illa et numero c0mprehensa iterarum multitudo tamquam partes illae deseribuntur quibus t0tum aliquod e0mp0mtur. Accedit quod quae illic ex mixtione nasci tur numeri distuntur esse certi ac definiti, quae hic gignuntur etsi numeri vocari 088unt tamen proprie men Surae appellantur. Denique ummum discrimen in infiniti natura cernitur qu0niam eam illic apparet ad multitudinem hic ad vim et potentiam rerum pertinere; multitudine vero finita numerus gignitur, Vi et potentia ju8ta menSura. Iam ver in multitudine infinita terminati persecta est si certus ille immerus qui in ea c0nspicitur ad unum denique redit qu0didem pluries et diversi m0dis repraesentatur, in Vi autem ac potentia terminatio ad summum pervenit, ubi singula moderata non alium quicque modum Sed aequum et eundem mnia habentide0que ad unum et perfectum corpus efficiendum conspirant. Atqui huc usque Verbum nullum Dei de terminorum disserentia vel similitudine vidimus enim quid in infinit utroque et quid in eo qu0d ex ne et infinito mixtum est discrimini insit. Innumerabiles autem Sensuum perceptione ut in certa qua8dam commero definitas larmas diseederent quae deinde in unum genus coirent, una eademque idea essecit quae singuli rebu8 0mmunis et in Un0qU0que genere On Spicua erat. Contra quae dissidentia et discrepantia sunt non deis in unum coguntur sed mensuris et m0do qui adhibetur. Neque singula etiamsi m0derata 88ent diversum autem 10dum haberent umquam in unum coirent. Quare aequitas accedat neces8 est eundemque omnibus modum con8tituat ut convenientia inter se et c0ngrua sant. Cum igitur duplex sit terminati0nis genus alterum continet ideas alterum numerorum ratione a praecipue aequitatem. Qu0dsi quaecunque bona sunt vidimus pertinere ad mixtum illud quod a Plat0ne v0catur genus,e0nsequitur ipsam bonitatem ex aequitate et ceteris quae sunt

numerorum rationibus esse ortam neque ver j idei quoniam