장음표시 사용
101쪽
m operari, in ratione agentis subor dentur ςonductori; ita ut obligemur
ad exercendas aliquab actiones circa vineam. Contra vero , qui est domi nus equi, ius habet reale in illum equum, ordinativum Illius equi, uia utilitatem possessoris& domini. In distinguendo tamen iure personalia reali, non est considerandus finis vicimus, sed immediatus tantum. Si enim Petrus promisit Paulo e. g. vestem, i aureum, hoc ius est mere personale,& tamen totWm ordin tur d hoc ut Paulo seruiat vestis, vel aureus; quia
per hanc promissionem subordinatur immediate in bonii Pauli, non vestis, quandoquidem ex vi promistioni nil licti Paulo operari ci xca velum, nec ullum inde emolumentum percipere, sed solum obligatur libertas Petri ad dandam vestem Quod si vestis ipsa vendatur,vel donetur Paulo,tunc im med:ate,& ante nouum exercitium libertatis alienae , vestis illa intelligitur subordinata in utilitatem Pauli, ideoque quaesitum Paulo ius realς .s 3 Discernicula vero ad distinguendum a posteriori ius reale a perso.
nati sunt plura . Primum est, quod ius absolutum, quod aliquis habet adactionem positivam alteriu* personae semper est personale . per ius enarria reale, quod ego habeo circa librum e. g. possiim quidem impedire alijsusum libri, sed non possum facere ut aliquid operentur circa librum quod
si possem, tunc effex personale. Aliquando tamen ius est mixtum ex reali,
di personali,de tum solet Esli simul ad aliquid negativum , &ad aliquid pinsitiuum: cuiusmodi est ius quod habeo contra emptorem ad pretium rei a me venditae Ex vi en m rei meae, quam recepit, habeo ius ad aliquid purς negativum,hoc est ut illa non retineat pretio non soluto: ex vi promisiOnis mihi factae; habeo ius ad solutionem pretii, quae est actio positiva. 14 Addimus tamen quod etiam ius ad omissionem est personale, qua-
do est vagum ratione rerum,deter nati im ratione personarum. Imo asse
rimus uniuersaliter loquendo, quod quotiescumque ius habet inaequalem extensionem ratione rei, & personae, illud est reale , quod est magis deternatum ratione rei, illud vem personale, quod est magis determinatum ratione personae, ut constare potest inductione.
9 1 Colligitur ex dictis, non posse conferri ius reale plenum in aliquam rem,nisi ab e qui habeat ius personale in omnibus per nis,hoc est a Deo,
qui est fons omnis iuris Ad hoc enim ut ego habeam ius plenum,ac domi, nium persectum equi e. g debet esse illicitum omnibus personis illunia equum me inuito contrectare. Sed non potest quis reddere illicitum omnibus personis contrectare meum equum, nisi sit Dominus, personarum omnium,ergo non potest quis dare ius reale perfectu equi, nis sit dominua
s 6 Inter iura, praecipuum est dominiu. Definitur autem illud a Ba toto, ius perfecte disponendι de re corporali , nisi lege prohibeatur. Et qui selus Deus habet ius perfecte disponendi de quacumque re creaturae enim nunquam habent ius disponendi persecte de aliqua re, cum non postin de Disiligod by
102쪽
de illa disponere, Deo inuites ideo solus Deus est persecte Dominus, homi.
nes, dum dicuntur Domini, intelligendi sunt habere dominium imperis.ctum & Deo subordinatum, quod, quo magis imitatur dominium diuinu, eo magis proprie & periecte eit dominium . Ille vero dicitur perfecte dominus in ratione domini j humani, qui est Dominus quantum solet es hominibus concessum. Ideo persectius est Dominus ille, qui habet dominium absolutum , quam Fidei commissarius ας. quia Dominus absolutus poteli uti re in plures usus,quam Fidei commularius . Posset hoc totum pluribus exemplis explicari, quae breuitatis gratia omittuntur. 9 Dum vero ad dominium requiritur, quod pollit quis disponere de re in propriam utilitatem , sensus est, quod possit disponere ad proprium libitum; alioquin Deus non cisset Dominus, utpote incapax recipie-di utilitatem . Porro proposita definitio male reprehenditur a quibusdam auctoribus, quod restricta sit ad ius disponendi de re corporali, cum tamen
etiam rerum spiritualium dari possit perfectum dominium & de facto detur in Deo: Nam in ea non definitur dominium uniuersi na,sed domini ur illius rationis,quale competit hominibus : tale autem dominium bene restringi rur ad res corporales cum ius simile iura, per quod homo dominatur in rebus corporalibus, dari non possit circa incorporeas. 98 Ratio vero est, quia dominium humanum cst ius contrectandi, vel destruendi per positivam aliquam actionem id, cuius aliquis est Dominus, & reddendi aliis illicitam contrectationem.&destri chionem talis rei, quae destructio iniusta supponit semper aliquam iniustam contrectatione. At vero dominium non est ius quomodocuna. operandi circa rem ,& alijs
impediendi quomodocunque circa eandem rem operari: neque enim aliquis estDominus Palatij, quia pollit frui aspeetu illius, sed quia potest illud
contrectare ut voluerid, alijs vero omnem contrectationen, impedire , cuimpedire non possit aspreta transeuntibus Sed hoc ius couuectandi,d reddendi alijs illicitam contrectationem , non potcst versari nisi circa res coeiaporales ; ergo hoc genus domini j est restrictum ad res corporales . Quod vero hoc ius contrectandi, solis corporibus conueniat, constat inductione. Primo enim versari non potest circa accidentia, quandoquidem nullum accidens eth mobile, & tractabile per se,sed per motu, &tractationem subiecti Secundo nec res spirituales mobiles sunt,ac tractabiles. Na quantii pertinet ad destructi ovem , sunt in destruibiles ab agente creato ;& quamuis possint destrui a Deo,tamen haec destructio non ςt per positivam a ct onem sed per subtractionum concursus, quae non est actus domini j, ut non, est actus Domini j, negare pane mendico indigenti .Quantu vero spectat ad alias alterationes, cum substantiae spiritualcs non sint capaces recipiendi ab alijs agentibus vllum accidens distinctum a motu locali, nisi adsummum speciem intelligibile, cuius productio non prohibetur a dominio inhumanis, non potest in eas exerceri domini u,tales operationes impedied Sed neque motus localis potest fieri ab ullo agente circa Angelos, licet ali-
103쪽
qui contrarisi doceant: ergo ne q. illum impediendo poteth exerceri domini uiti. Quod vero non possit circa Angelos exerceri motus localis , probatur , quia eatenus corpora sunt apta ni oueri extrinsece per impulsu, quatenus unum corpus exigit ingredi illud i patium , quod occupatur ab stlio corpore, nec poteli propter impenetrabis taxis hoc obtinere, usi per illius corporis expulsionem . Sed, cum Angeli sint penetrabiles, pollunt obli nere locum alterius, illum alterum non expellendo ; ergo non debent possuillum alterum de loco suo mouere. Et licci legatur in scripturis Angelos bonos mouere malos de tacto, dicenda ramo quod id pra: stat no per vi hiu-tsi naturale, sed supernaturalem.Moucruntcnim malos natura praellatiores 1 e, quod certe naturali ter non potuisscnt. Ex his conclud: tur dominium, quod Deus habet in Angelos,&spiritualia,esse diuerse rationis ab humano, quod a Bariolo definitur.
9, Dominium humanum dat ius impediendi omnes illas actiones
circa rem nostram, quibus directe intendatur vel tanquam finis, veI tanquam medium deliructio illius rei: ideo mater, quae procurat abortum,ta- quam medium ad vitationem sui dedecoris, agit iniuste contra filium . Contra vero non agit iniuste, dum ad tuendam vitam sumit pharmacum , ex quo praeuidet, secuturum abortum; quia non intendit ve medium aboristum,sed evacuationem , vel alierationem Eumorum , quae perinde esset utilis, licet non esset coniuncta cum abOrcu. Ex quo sequitur, quod ex
sola diuerstate intentionis fieri positi, ut actio aliter licita euadat iniusta , puni bilis per censuras,& obligans ad restitutionem. Ira si mater aegrota, ac etens iuste sumere pharmacum , quamuis causativum abortus, illud
mat, ex fine causandi abortum, peccan ex iniustitia, incidit in censuram, si quae snt contra procurantes abortum,& tenetur Patri ad restit
rionem , si quod damnum passius si ex morte filii. Ratio vero a priori est, quia quam uis illae actiones per se spectatis, laic de nune non sint prohibitae a Distitia, tamen sunt prohibitae, si fiant ex fin nocendi. Cum enim ut vidimus obicctum immediatum quod prohibet iustidia sit actio ut libera, ac proinde ut imperata ab actu voluntatis, pil eum, si istae actiones, quae non prohibentur, si fiant per unum actum, liberum, prohibeantur, si fiant per alium actum liberum intendentem. directe malum proximi.
ioo Quod si illa sumptio pharmaci Scide valet de alijsὶ fieret ex duplici fine adaequale , hoc est sanitatis,& abortus, putamus quod adhuc esset materia censurae, non tamen obligaret ad restitutionem . Est et quidem maceria censurae; quia licet Ecclesia non puniat peccata mere interna, hic
tamen concurrit effectus externus, vere dependens ab illo peccato interno.
At non obligaret ad restitutionem, quia obligatio restituendi est obligatio iterum statuendi laesum in eo statu, in quo erat in eo instanti, in quo accepit iniuriam, praescindendo ab ipsa integra iniuria sed in casti nolito praescindendo etiam ab integra iniuria, adhuc erat totum damnum prOAimii
104쪽
quod fuit de ficto; initaria enim nulla est in eo casu, nisi includendo in tentionem prauam, qua praecisa ad buc litus idem omnino passus esi t, de. pendenter ab alia intentione, quae tum fuit sinis liciti: ergo non est lo
icii Praeter dominium datur possesito. Haec aliquando susi itur pro i psi actuali detentione; aliquando pro iure ad talem detentionem ; in quo sui susur lion habet possessionem,quamvis actu rem detineat. posscsito sumpta pro iure detentionis, seclusa humana ignorantia non suisset separabilis a dominio,cu solus Dominus ius habeat detinendi re seciusi ignoratia,atque adeo habeat possessionem i uris. Quia tamen saepe dubitatur, cui sit adiudicandum dominium rei, ideo pro aliquo tempore separatur possessio a dominio , & dum discutitur, uter litigantium sit Dominus, possessio adiudicatur uni per decreta, quae vocantur interdicta, quasi interim dicta, dumta bsoluatur causa proprietatis , quae absoluta ut dicunt Iurillae in absorbet causam possessionis. Porro in quibusdam materijs,effectus possessionis est, ut inducat praesumptionem dominij. Hoc ipso enim quod alter non probatie esse Dominum rei, praesumitur Dominum esse illum, qui possidcx . Albquando vero possessio non sussic: t ad praesumptionem domi iiij, sed requiruntur aliae probationes. Sed debis Iuriliae . Praeter possession em, quae datur solucirca res corpolato, vi tractabiles, est etia apud Iuristas quasit hceo , quae vcrsatur circa iura , ct circa rex - - es. Ita qui exegit puraliquod tempus fructu in alicuius annui census, aut pcnsionis, debet manu teneri imposterum in eadem iacultate, donec decernatur iuper iure illo radicali exigendi, di idcirco competit ei mantatum de manutenendo, Φ.1or Vsus nomine intelligitur ius ad in iam . Res, quibus utimur sunt in duplici genere. Aliae quarum usus primarius non consistit in earum consumptione,neq. in amissione dominij talium rerum . Huiusmodi sint
domus, agri, & alia huiusmodi. Aliae sunt, δ' linum iras Prin arm ς nsi
stis in consumptione vel amissione domini j cuiusmodi sunt panis,uinum &c. quae usu consumuntur, & etiam pecunia , cuius usus primarius eli co- mutari cum alijs rebus, per quam commutationem pecuniae dominium amittitur. Certum est ius ad usum in rebus, quae usu non consumuntur, distingui ab earum dominio. Qui enim conduxit domum ius habet ad usu domus, nec est Dominus domus Dissicilius dii inguitur a dominio usus rerum, quae usu consumuntur, Qui enim habet usum panis,uidetur habere ius consit mendi panem in propriam utilitatem; ergo videtur esse Dominus panis; cum quacunque habet ius consumendi rem ali uam in propriam viii itatem, sit Dominua illius. His tamen non obstantibus certissimum est usum rerum, quae usu consumuntur distingui ab earum dominio; cum Nicolaus III. Clemens V. Incentius V.& Gregorius IX. id comprobauerint,ac docuerint Patres Francis canos nullius rei ne mobilis quidem, S: usu consumptibilis, habere dominium : licet Ioannes X XII. oppositum docuisset. Neque vero haec Pontifi-ς um
105쪽
diserep,ntia ossieit Apostolicae Sedis infallibilitati um non disereps
xint in rebus fidei , sed in articulo iuris ciuilis . 1 o a Coeterum,usum facti, hoc est usum licitum quidem, sed sine rure,
de consensu reuocabili a Domino pro sua voluntate, atque rideo non obligante Dominum , qualio competit Franciscanis, distingui
posse a dominio , constare videtur mani teste . Potest enim in qui instanti reuocari licentia utendi cibo, illum q. consumendi atq. adeo reddi illicitus, & iniustus usus cibi. Sed ille, cui in quolibet instanti potest reddi iniustus usus cibi, non est Dominus cibi; ergo Franciscam pol- sunt habete usum cibi, & non esse Domini cibi . Potest hoc confirmari exemplis . Seruus enim, qui ex licentia Domini comedit panem, non est Dominus panis, quia illa licentia est reuocabilis, & talis, ut pollit Dominus in quocumque instanti illum prohibere a comestione panis; si liter conuiua ex eadem ratione non acquirit dominium eduliorum appositorum in mensa. Et licet ille usus,quem habet Franciscanus coniungatur cum allaquo iure cum non posIit quis extraneus iuste impedire Franciscano vitam rei, quam per eleemosynam a Domino obtinuit: adhuc hoc ius non sussicitod dominium, quod debet esse ius irrevocabile: cum qui habet ius reuocabile rerum consumptibilium nullam habeat certitudinem sundatam in iure, ne pro breuissimo quidem tempOic, sua: fasturitationis; atque .adeo sit summe mendicus, si lir 'ia in seruus est summe mendicus ex eadem ratione In hac enim carentia celtitudinis sundatae in iure proprio consiliit essentia mendicitatis.
io Vsus facti, tam iii pecunia, quam in alijs rebus, non est aliquid pretio vendibile licet contrarium senserint aliqui auctores. Ita, licet pro iure ad usum domus e g. possit accipi aliquid preti j; tamen pro usu facti ex licentia Domini sine aliquo iure non potest accipi pretium. Ratio est, uia id,quod proprie metaphysice venditur, ac permutatur,non est res ir, seditis. Vendere enim domum pro mille aureis, nihil est aliud, quam, me dare tibi ius in hac domo, & te dare mihi ius in mille aureos; sed cum datur licentia reuocabilis utendi domo, non datur vllum ius; ergo nopotest accipi aliquod pretium. Et licet per conccsiionem reuocabilem , per quam concedo Petro habitare in mea domo, dum ipsi Petro ius contra tertium, qui non potest impedire Petro usum rei meae, si Petrus ea utitur ex mea licentia : tamen cum illud ius Petri remaneat meum , utpote pro mea voluntate auseribile a Petro, non fuit venditum Petro, atque adeo no ssum recipere pretium pro eo,quod non suit venditum, sed remansit meum. Verum quidem est , quod ille usus facti est materia gratiarum tactionis: adhuc tamen non est pretio vendibilis. Iustitia enim loquor de illa parte iustitiae. tuae pertinet ad commutationes) in hoc differt a gratitudine, quod recompensatio iustitiae sit recompensatio non rei, sed iuris. Vnde si quis sine Hla praeuia promisi one, aut obligatione poneret in me
visionem beatificam, nihil possem illi debere ex iustitia,& tamen se berem
106쪽
ios Licet usus facti non si pretio aestimabilis, est tamen pretio aestimabilis usus luris; ideo potest accipi pretium pro iure ad hab. tandum in aliqua domo per annum. Qnia tamen proprius usus pecuni e est ipsius amissio, hinc est quod ius ad vium pecuniae sit ius ad distrahendam pecunia, & tantum valeat, quantum ipsa pecunia : de quia qui mutuo dat decem
nummos,dat ius ad usum pecuniae, atque adeo dat dominium decem nu- morum, deo acquirit ius, ad totidem numos.Q fritur an tuc ex pacto licito,&n n continente inaequalitatem possit acqdiri ius ad aliquid plus, in quo consistit ratio usurae, quae nihil est aliud quam pacisci pro mutuo aliquid
ioc Et primo quidem certum est ratione lucri cessanus, aut damni emergentis licere aliquid accipere, licet in soro externo praesumatur contractus usurarius, nisi constet re ipsa lucrum cessasse, aut damnum emersisse ratione mutui. Sicut vero pro lucro, quod cessauit,&pro damno, quod emersit,possum aliquid accipere; ita si damnum futurum,vel lucrum cessans est inccrtum, possit in accipere tantum , quantum aestimatur illud Periculum damni, 5 spes lucri, icet in foro externo propter periculum ira ud s non soleat approbari isto contractus. Censemus etiam, posse aliquid accipi ultra sortem,ex periculo non recuperandi ipsam sortem, non totum si periculum sit extrinsecum, oc accidentale ut si pecunia exponeretur mari, cum vita, & omnibus bonis debimris Raeciam si perieulum sit
intrinsecum, resultans ex dubio, ite debitor ex paupertate nou ita luat. Ratio est, qu a toti ea contractus est iustus, & aequalis, quoties res, quae Ρ mutantur habent aequale inaestimabilitatem. Sed potest contingere, ut ius Pr sens quod ego P rdo mutuado dccc aureos alicui pauperi, habeat maloiecelamabilitatem , quarn ius, quod acquiro ad alios decem aureos recupe-xandos, de aequalcm astimabilitatem, ac tis recuperandi undecim c.I ergo poteli iuste heri ista pur mutatio . luS recuri .randi. potest esse valde incem: m: erg5 sicut,quando ego habeo creditum duodecim aureorum dissicile recuperabilium, possitim ii iste illud vendere
decem aureis, ita in casu nostro potero decem aureis emere ius periculosum recipiendi undecim.
ror Periculum tamen commune, quod reperitur in quibuscunque debitoribus, non sissicit semper ad iustificandam promissioncm recipiendi aliquid ultra sorte in . Hoc enim periculum compen atur cum periculo, cui subest haec numerδ pecunia si maneat apud me. Addimus quod dum tale periculum imminet solum ex verisimili iniustitia debitoris, qui licet Cum magno lucro, quod nemo admittit. Et ratio a priori est, quia iniquum est ut aliquis necess tetur, vel ad dandum plus, quam accepit, vel
107쪽
A 2 ad laedendam iustitiam . Hinc vero desamitur disparitas eur liceat aliquid
plus accipere ex pericato p apartatis, non liceat plui accipere ex periculo iniustitiae , nam in primo casa potast castringere , ut debitor ad niliis te
neatur proxime quare non est concra aeqaalizatuin institiae contractus , per
quem possibile est,ut teneatur,vel ad plas,quam accepit, vel ad minus, vel ad nihil. At in secundo casu certa est quod mutuatarias tenebitur ad plus, quod est iniustum. ios De fide est usuram esse prohibitam. Licet aliqui Auctores puta ueri ut illam illicitam esie solum de iure postri uo, tamen indubitatum cerusemus esse vetitam de iure naturae, cum Pont fices ,& Patres probent usurae prohibitionem ex teltimoniis veteris testamenti, cum certum se Christianos non obligari lege veteri positiva, ted tantum naturali. Licet xero Deuter. 23. dicatur: non senerabis fratrι tuo . sed alieno: Patres taui en o Doctores explicat hoc,vel de permissione in ordine ad poenas legis externet, vel de licentia, quam Deus concesserit istaelitis , accipiendi a Gentilibus tanq uam ab hostibus . Veteres iuris cons alti Romani, pcr miliarunt usuras bc actionem pro eis concesserunt. Sed leges iliae non sunt receptae a Christian .s Princ ipibus,& correctae sunt a iure canonico.
IO9 Ratio, propter quam usura est illicita non est adeo patens , ut sine subtili ratiocinatione dignoscatur. Facili ub probatur pro mutuo p Ose ni- nil accipi posse ultra sorcum; cum iniustum sit remoto tuo damno, S: per culo. obliniae alium ad plus tibi reddenddm,quam illi dederis Et quamuis
ille ex pecunia accepta pcrcipiat magnum commodum , tamqn cum in mutuo transferatur dominium, accipit commodum ex pecunia sua, de nou tua. adeoque lucrum cli suum, non tuum; cum contrarium ace dat in locatione commodato , in quibus dominium nota traens sertur : ideoqui potest vendi couductori emolume utum . quod percipi e cx re aliena. Difficilius vero probatur non posse aliquid accipi ultra sortem pro obligati ne non repetendi muruum nisi post tantum tempus , ideoque aliqui auctores concesserunt posse. Sed ista sententia videtur refellenda; qui Concilia. & Patres usuram damnantes, non videntur damnare tantum modo contractum illum, in quo ita mutuatis usuras exigeret,ut semper posset pro libito sortem repetere i hic enim contractus cum pacto usurarum non solet fieri sed illum, in quo mutuans obligatur ad non repetendam serte mpro aliquo certo tempore, mutuatarius vero ad siluendum aliquid ultra
ii o Vsuram ergo, etia in hoc sensu esse illicita, probatur ab ingeniosis
recentioribus ea eo, quod sicut ager tanti vend tur hoc anno,quanti anno suturo; ita moneta tanti valet hoc anno, quanti anno sututo; quia quado ex parte temporis sequentis datur usus sine termino, tu nc id quod diminuitur ex parte temporis antecedetis non videtur considerabile ad minuenda
aestimationem rei ; ideoque Deus non censetur plus dare illis Sanctis, qui
108쪽
prius moriuntur, ac proinde prius accipiunt beatitudinem, quam illis qui moriuntur posterius: quoniam utrique a parte poli habent beatitudinem
sine termino . Veruntamen haec ratio videtur petere principiunt Possiint enim dicere aduersari j,agrum plus vendi anno antecedenti, quam conle-quenti, quia aequalis pecunia plus valet, ut possessa Vno anno ante , quar ut possessa uno anno post, nec contrarium supponendam , utpote quod est in quaestione . Possunt etiam retorquere argumentum petitum ex
beatitudine anticipata ; quia non potest negari, quod illa anticipatio sit magnum bonum; & ideo Patres, qui erant in limbo clamabant pro illius acceleratione, & dicuntur meruisse bonis operibus factis in hac vi a
adeoque accepisse tanquam praemium accelerationem Incarnationis . Nec tamen Deus est anguste remuneratus eos, qui longius vitam Prinxa-xerunt. Nam quaelibet aeternitas beatitudinis est praemium non inferius rito nostro, ideoque Deus etiam ex hac parte non potest non remunerari supra condignum; quia scilicet semper posset diutius protrahere r
munerationem, & tamen non remunerari citra condignum.
ari Prima ergo ratio Probas malitia usurae, & euincens no posse aliquid Pecuniariu accipi pro obligatione dilationis in mutuo rei btuedo licet illa dilatio sit commoda mutuatario, incommoda mutuanti, desumi debet ex eo, quia quodcunque acciperetur valeret plus, quam illa dilatio, de obligatio dilat: ouis sed eum accipitur plus quam daturina iniustitia. ergo quodcunque accipcretur, esset iniustitia. At vero , quod quant unu aue pecuniae acciperetur, valeror plus, quam illa dilatio, probatur ex eo, quia id pecuniae quod acciperetur , haberet proportionem aliquam ad totam summam pecuniae, imo dc ad quamcunque pecuniam assignabilem, ita ut finities replicatum illam adaequaret, vel etiam excederet; sed nulla anticipatio posse ilionis pecuniae quantumuis magnae potest habere proportionem ad
Pecuta. am quantumuis minimam in noris aestimationi :
Ergo quodcunque pecuniae exigatur pro ili λ anticipatione, exigitur plus, quam valeat illa anticipatio. Porro non dari proportionem inter antici pationem possestionis, & quantumcumque minimam pecuniam, euincitur; quia vel praescindimus a casibus sertuitis afferentibus moralem quam iam necessitatem Domino, vel eius haeredibu , amittendi dominium pecuniis post aliquod longum tempus; vel aestimamus istam necessitatem ;In utroque caluilla dilatio repetitionis nullam habet proportionem cum pecunia mutuata; Ergo,&c. M inor probatur, & primo quide in primo casu. Nam quaecunque minima pecunia detur, datur ut postidenda per totam aeternitatem a parte Post; ergo possessio cuiuscunque pecuniae proportionem habet, cum possessione pecuniae maioris possidendae per totaim aeternitatem a parte post, scd possessio per annum,Vel per duos annos nullam habet proportionem cum possessione per dotam aeternitatem a parto post, cum finities replicata, non possit illam adequare; gd&c. Iam probatur
109쪽
batue eadem minor in secundo casu. Nam vel consideras illam certi iudi hem domi mj finiendi, quae resultat ex fide, eo quo nobis constet possessio. nem rerum nostrarum non fore perpetuam, sed cum ipso mundo desitu iam in die iudici j haec non obitat , tum quia cum naturaliter talis possessio deberet esse aeterna, Deus noluit ut expectat o iudic: j quidquam immutaret, aut imminueret prouidentiam iuturi temporis,&aestimationem
rerum in ordine ad contractus; tum quia cum possimus suspicari finem, possessionis esse distantiorem , & distantiorem in insin tum; atque adeo possessionem pecuniae nostrae esse magis ac magis duraturam finite n infinitum, nulla finitalossessio potest aequare hanc spem infiis ita sincatheg
rematice: Vel consideras illam certituillam certitudinem dominij randem amittendi, quae habetur ex vicissitudine rerum humanarum, perquam certum est moraliter unicuique non duraturam in aeternum apud se, desitos posseLsionem bonorum, scd per certum ambitum temporis, intra quem possit quidem mo. aliter posscssio descere, non possit autem ultra moraliter extendi ; ω adhuc aestimata eiusmodi certitudine vera est illa nostra minor, quod dilatio repetitionis nullam habeat proportionem, S commensurabilitatem cum dominio pecuniae. Probatur,nam posito, quod aliquis no debeat possidere pecuniam , vel alia bona longiori tempore , quam decem. annis e. g. perinde se habet, quod illa possideat bis decem annis antecedentibus . ac quod ea Pol ideat alijs decem annis consequentibus; er: o non potest accipere pretium pro posscstione anticipata antecedentia dece a norum . Et licet poss t contingere, quod si disseratur possi isto ad decem annos posteriores, moriatur interim Dominus, adeὀque fruimia possit bonis per se, sed solum per suos liaeredes, tamen haec possessio per lia redcs, aequiuatit omnino quoad pretium posiessioni per te. Haec porro aequiualentia suadetur,& a Posteriori, & a priori. A posvriori quidem, qui ais videmus senes non minoris aestimare bona sua, quae breui ibiit hae rudibus relicturi, quam si ipsimet essent continuaturi in tali u bonorum posscssione. Imo saepe parentes non curant ipsi inui bonis, quae scili dent, ut diuitias augeant, qu bus fruantur si ij. A priori vero suadu tur, quia fuit expediens ita a natura constitui. Cum enim postcri non possitiit esse diuites & talices, nisi parentes sint de eorum diu tijs ac talicitate sollicit , debuit natura facere, ut aeque nobis essent aestimabilia bona aposteris possidenda, ac si nos ipsi essemus talia bona possessuri. i ii Colligi cur ex dictis non posse mutuo sine iniustitia apponi pacta filiquod pretio aestimabile. Eo enim ipso acciperetur plus cum obligatio dilationis repetitionis ex dictis non sit pretio aestimabilis. Quod si hactum non sit pretio extimabile potuit apponi: unde quia obligatio ut mihi vendas tuu frumentum iusto pretio, no est pretio aestim ab iis; ideo potest quis
mutuari, cum hoc pacto. Ex Cadcm ratione licet etiam apponere in mutuo pactum , ut m uatarius inaequalibus circumstant ijs tunc inde com-
110쪽
moditatis, indigentiae δα. teneatur dare mutuam aequalem summam,licet eoiraria sentctia sit comunior.Ratio est,quia talis obligatio ita determinata non affert maius gravamen, quam eius executio; sed eius executio no affert gravamen pretio aestimabile: alioquin liceret accipere pro mutuo
aliquod pretium is ergo illa obligatio, non est aliquid pretio aestimabit . ii 3 Colligitur secundo, usuram non committi nisi in rebus, quae unico usu consumuntur, in quibus regulariter solet cadere translatio dominii cum obligatione reddendi simile iit a posset aliquis locare gemmas, εc aliquid pro usu illarum accipere. Ratio discriminis est; quia res, quae unico usu consumitur non eli utilis nisi semel, nempe quando consumitur; nec est aliquid pretio aestimabile quod ista utilitas percipiatur potius Uno tempore quam alio: at ea, quae unico usu proprio non consumuntur, ut gemmae, sunt actu utiles ad delectationem,& nonorem toto temporsi, quo pollidentur,oc ideo no solent mutuo dari,sed commodari. Quod si eueniret aliquem indigere pecunia ad ostentationem,de ad hunc usum eὲ pecunia commodaretur reseruato dominio, censemus cum sententia satis comm ni, posse pro illo usu accipi aliquid pretii: Quod tamen est caute intelli-gmdum. Nam bonum alterius sine meo incommodo non est aliquid pretio vendibile, quando tale bonum non prouenit ex natura rei, sed ex peculiaribus circumitantijs personae: Sed tale est bonum , quod aduenit illi commodatario pecuniae; ergo pretium nisi minimum, &aequans meum incommodum est iniustum,licet non sit usurarium, nec subiaceat poenIs usurae, quia de essentia Usurae est mutuum. 114 Secunda ratio ad probandam mal: tiam usurae, est Aristotelis in politicis, ex eo, quia natura voluit illas tantum acquirendi species esse li-ciras, quae exercentur ιn viai. atem generis humani de sine damno alterius. Huiusmodi sunt genera acquirendi ex tiructibus terrae per agri culturam rex fructibus animalium per pastoritiam : ex translatione mercitum, quae
alieubi abundant, alibi desunt, ex locis, in quibus superfluunt, ad loca, in quibus deficiunt per mercaturam: ex artificiis de ministerijs per artes rex rebus utilibus non ad victum , dc vestitum, sed ad alios fines, per artes caedendi siluas, de effodiendi metallar sed ars teneralitia . seu usuram est ars acquirendi ex damno alterius,sine ulla utilitate generis humani;ergo debuit esse illicita, utpote quae non acquirit a natura, sed ab hominibus, de ditescit per alienam paupertatem. Quae ratio est protecto pulcherrima, de validis
ris Montes pietatis, licet ab aliquibus reputati fuerint illiciti , de usurari j, tamen merito approbati sunt a Concilio Lateranensi sub Leone Decimo , Sc laudati a Concilio Tridentino. Α stipulatur etia ratio. In montibus enim pietatis id,quod exigitur supra sortem, no exigitur ad ditand um mutuantem, sed ad soluendas necessana impensas pro custodia pignorumis,