Gerardi Io. Vossy et aliorum Dissertationes de studiis bene instituendis

71쪽

8 G E R . I O A M. Vo Iunum aliquem seligere , qui potissimas in eius genris historia obtinere ut leatur. Ut in Gothicis I mrandem, in Longobardicis Paulum Diaconum: in Sis cis Hel mol-dum , Francicis Paulum AE milium : 4n Hispanicis Marianam : in Scoticis Bucha nanum : in Flandricis Mejeram : in Burgundicis Heuterum : in Austria cis La-Σlum : in Saxonicis Crant Eium : in Dani. cis Saxonem Grammaticum : in Boicis Aventinum : in Hungaricis Bonfinium : in Polonicis Cromerum: atque ita in aliis.

GERAR. JOAN. VOS SI I

Cum oratoria, tum praecipue Poetica, Liber;

D E GU E RE CiTATIONE VETERUM. CAP. I. Argumentum operis: quid sit imitatis. 8e an ea sit necessaria. OMPLURIBU Aligris, tum da farultatis oratoria, tum de artis Poetica natura,ac praeceptis. antehae vidimus. Sed

inutilis omnis bis labor funis, nisi etiam

72쪽

DE IMITAT. POET. η accesserit ille de Uusve exercitatione ea, . cui animω, postquam ρraecepta haus-m- , applicari bolet, ac uiset. Hacpotissimum in imitatione consissis: per quam intelligo conformationem nostri ad ali rius exemplum,ut ejus similes fiamus.

Magnus in eo veterum est consensus tribus esse opus ad comparandam eloquentiam ; sive eam,quae est oratorum,sive illam Poerarum. Eorum primum statuunt naturam, quae incipit; alterum a rem, quae dirigit; rerrium vero usum. qui perfici r. Unde solum hunc arrifices facere ait poetarum ingeniosissimust. Usus vero nomine hic intelligitur omnis illa exercitatio,quae artis praecepta consequirur;

quaque dicendi, vel earminis pangendi. firma quaedam facilitas comparatur. Si eo im Fabius Latin E reddit, quod Graeci

εξιν vocan r. ac vulgo in scholis, non quidem ex usu veterum , attamen verbo ad verbum non incommode expresso , habi tum appellan r. Verba ejus sunt lib.X. c. I

Sed has eloquendi praecepta , eunitionesiunt necessaria, ita non. Iatis ad vim dicendi υ

leni ; nisi illis firma quadam facilitas, qua a

pud Graecos Itις nominatur, accesserit. Paulo

c post

73쪽

so G R R. J o AN. VOS SI post vocat optimam, ac sacillimam, faciendi aliquid rationem. Sic enim loquitur : Eum , qui res invenire, is disponere stat verba quoque is eligendi, is collocandi, rationem perceperit; ingruamus, qua ratione , qua d/dicit, facere quam optime , O quam facillime , posis. Ubi caussam ab eo

afferri videmus, cur, cum novem prioribus libris artis Rhetoricae praecepta esset complexus ἱ decimo aggrediarur ea, quae ad usum pertinerent. Qualis exercitatio styli ;quem cicero quoque pro Rabirio vocat magistrum optimum : clareque primo de Oratore inquir, magistrorum omnium pracepta fisserare. Atque eadem mentesyliti dicendi opifex eidem vocatur lib. II. epist. xxv. ad Fabium Gallum. Pluraque de eo afferrem,

nisi hoc alibi ' fecissem. Fabii igitur exemplum sequar: ac uti ille in Ora roria, ira in hac ipsa quidem, sed

magis tamen in Poetica, postquam de natura . ac constiturione , tum facultatis Ο ratoriae . rum Poeticae artis, utriusque etiam praeceptis, variis t egi libris: nunc ea persequar, quae pertinent ad usum : quo nomine complector, tum imitationem a

74쪽

DE IMITAT. POET. s trotnenrium virorum; tum etiam conatum ineliorum , si consequi licear. Imirationem appello Operam , qua ROS omponimus ad exemplum alterius , quo

si miles reddamur. Ubi duo in i miratore instinguimus; ossicium , ac finem. Ossicium est, essingere se ad alterius naturam. Finis est, similitudo ejus. Convenit vero Cornificius in primo ad Herennium ' ubii miratio esse dici rur, qua impellimur cum dilirenti ratione, ut aliquorum similes in dicendo velimus Us . a. g. De hac opera , qua alium exprimere,

ejusque similes seri studemus , quatuor ista

veniunt in considerationem : an imitanda

sntpriores; qui semetdissint ad imbantam;

quomodo iidem legendi: as denique quomodo imitandi. De primo ita quorundam sententia fert; nullius nos amulos esse oportere r sid suam cuique indolem sequendam esse. Suam siententiam friasse probare-mm, si tam feliciter ageretur cum omnibu , ut nullo indigerent doctore, ductor equernunc postquam vel duos, vel neminem , tam beate nasci videmud; ut, nullo prae eunte, per se satis con*iciat, quid in quovis

argumento, quavis etiam parte em , tum rerum, tum ordinis, tum diectionis ratione,

optimum fuerit: neutiquam es dubitandum , quin tutius, certiusque, ad Poetica

75쪽

s 2 GER. Io AN. Vos s Ifacundia arcem perveniamin, si eos nobi proponamus duces rivorum nomina consen μου sieculorum EEternitati consecravit. Disparis sententiae fuisse videtur Ange lus Politianus: sicut ostendit epistola ejus ad Paullum corresium; quam legere est libro vi r I. Sed enim abunde illi sequenti epistola cortesius occurrit. Ajebat Poli, tianus, malle se hominem esse, quam simiam : de qua Ennii illud notum :Simia quam similis turpissima bestia nobis.

Credo equidem: sed enim non loquimur deridicula illa, ac deformi imitatione verum nativa,qualis est liberorum, qui re ferunt parentes: unde, Hesiodum ', Theo. critum , & alios , secutus, poeta Venu si- sinus t ait:

Laudamur similiρνου puerpera.

Ac Senecae est epist. Lxxxiv. ubi de stylo loquitur : Similem esse te volo, quomν d. filium, non quomodo imaginem. Nec ma j oris est momenti, quod multi ajunt, ani mum, viresque ejus dejici, imo abjici, si a sidue altei ius esse similes studeamus. Utrum existimem, alienis semper vestigiis esse insistendum, sic ut nihil ipsi ausimus, postea rectius exponam. Nunc illud dixe

76쪽

oibis stupet, non dejici mentes nostras ;sed inflammari ad virtutem , 8c gloriam: quomodo Themistoclem Miltiadis trophaea quiescere non sinebant : L , ut Sallustius ' ait. λ Maximus, P. Scipio, praeterea civitatis Romana praeclari viri,sellii ita dicere , cum majorum imagines intuerentur, ve-hὸmeniissime sibi animum ad mirtutem accen di. Verum quid multis opus p Nonne Platot putabar,nihil sine exemplo, recte,certo,apteque fieri posse : ac propterea Deum ipsum in mundo hoc condendo mentis suae ideam expressisse λ Nonne de omnis ara est imitatrix naturae λ Unde Fabius lib. T. Cap. II. Vt invenire primum fuit, estqueprccipuum '. scea,qua bene inventa seunt, utile β- qui Atque omnis vita ratio sic coxstat, ut qua probamus in aliis, facere 'si velimm . Sic lue rarum ductus, ut sicribendi at Um, pueri sequuntur. Sic Musci docentium , ictores opera

triorum, rustici probatam experimen Io ctuturam, in exemplum intuentur. Omnis denique

d sciplina inlita ad propositum sibi praest 'tum

formari videmus, Ubi cernimus menti O-nem etiam picturae. At cui poesis similior est quam piciturae' At qui Appelles, pictorumque alii, priore S sequebantur: beneque

77쪽

s4 GKR. IOAN. Vos si Isecum agi putabant, siquid addere possent magistrorum inventis. Qua de re abunde diximus libro de quatuor disciplinis popularibus : ubi de Graphice, & pictorum hi

storia, egimus. Sed ipsos etiam poetas Co. gitemus. Homerus, etsi aliter Uelle jo ltraditum sit , habuit non paucos, quoru mvestigiis inisteret: ut libro primo de Poetis Graecis docemus. Homerum secuti non Epici solum : sed etiam Tragici: imo SLyrici. Larini quoque hunc ducem lecta bantur r ut de Ennio constat, Homero abiero , sicut Horatius ' vocat: quique som. niavit semperflorentis Homeri speciem, ex Acheronte venientem, sibi narrasse, ut ani ana sua se insinuasset prius pavoni, ac dein de ex pavone transierit in Ennii corpus :quemadmodum est apudLucretium lib. x: ac Persius quoque indicat hisce versibus.

Cor jubet hor Enni, postquam destertuli Maon des, suinctus pavone ex Pythago

reo.

Videlicet, sicut Cicero ait in somnio Scipionis : Fit fere,ut cogitat iones, siermone qua nostri, pariant aliquid insomno tale, qua D de Homerosio ibit Ennius: de quo videliceι

fastissime vigilans solebat cogitare, ct loqui.

Neci Lib. I. φ Lib. a. s. ad Augustum.

78쪽

ν - -

sed etiam Naevium , quippe pauxillo anti quiorem. Unde Cicero in Bruto sic Ennium alloqui rur: Nec vero tibi aliter videri debet qui a Navis velfumsisti multa , Ffateris vel, si negas, Aurripuisti. Plautus vero aemulatus Epicharmum : unde Horatio idicitur Plautus ad exemplar Siculi properare ETerentius expressit cum Apollodorum,& Diphilum, tum inprimis Menandrum :unde eum dimidiatum Menandrum C. Jul. Caesar appellat in epigrammate. De Horatio ait Caesar Scaliger , ' in odis eum ma-Ximam partem a Lyricis Graecis esse suffuratum. Mallem sumsisse dixisset. Sane aliter de Marone loqui veritus esset. Qui tamen in Bucolicis secutus Theocritum, in Georgicis Hesiodum, in AEneide Home rum , in quarto ejus operis A pollonium: passim item Ennium, Lucretium, Latinorumque alios; ur ostendit Μacrobius in Saturnalium quincto, sextoque. Parque ratio in facul rare oratoria. Cicero De

mosthenem sibi inprimis proposuit: unde Sc RomaniM Demosthenes dictus fuit ; ut Plato phisosophorum Homerus; Philo, alter

r Liba .eps. ad August. Lib. s. de re Fiatica

79쪽

36 GKR. Ioa N. Vos s II Plato. Demosthenes Thucydidem octies manu sua descripsit, ut dicendo melius exprimeret, reste Luciano ' , & Proco pio. Emi nunc, qui divinis hisce ingeniisse perspicaciores putant, Neque ignoro , eos se tueri Plutarcho , qui imitatorem Timaeum culpat in Niciae, ac Dionis vita. Sed magnus ille vir, caussam suam egit ; ut qui, valia rerum cognitione contentus . proprium sectaretur scribendi genus. Et quem ille Timaeum culpat, hunc valde extollit cicero in Bruto, & libro de ora

tore.

C A P. II. Ad imitandum legi oportere eminentissimum, de aliquandiu solum; postea simillimum quemque,' tandem etiam dissimiles, sed laude aliqua conspicuo S. Nec semperia se optimum nobis deligendum ducem; sed aliquando inferio .

rem , attamen ingenio nostro magis κonvenientem.

r. g. U o D s aliorum requiritur imita- - tio , consequitur , eos esse tegen/os, liel audiendos nobis. Sed queri video , u trum audire,an legere, fatim sit. Qua quar lio plus adfert utilitatis in dramatis , pracipuὲ

80쪽

DE IMITAT. Ρo ET .eipue comoediis , vel tragoediis, quam reliqua poesi ; quia mos recitandi carmina , uepostea dicetur, prope exolevit. In dramatis veyo comparatum fere est, uti in dicendo. Vbi ct lectio ,'audisio , p=yrias habent laudes. Magis enim excitat viva vox : sed certius Iudisat, qui legit. Sic censer quoque Fabius Quinctilianus lib. X. e. I: Alia, inquit,ligentes, alia aMdien res magis asiuvant. Excitat,qui dicit, Jiritu ipso ; nec imagine ambitu rerum, sied rebus intendit. κυunt enim, Θ moventur: excipimusq; nova ista,velut nascentia,cum favore, ac fossicitudine. Addir quaedam alia in hanc mentem. Postea subjungit: In lectione certim iudicium , quod audienti frequenter, aut Gm cu s favor , aut illi laudantium clamor

extorquet. Praeterea,ut mox sequitur, Delio

libera est, nec actionis impetu transcurrit essed repetere sapiaι licet, sive dubites,sive memoria affigere penitin velis Quod bonum lectioni a

Prae auditu non in utraque modo et O-que nria obtinet ; sed in studiis universis. Nersatis est Arare, esse aliquos legendos nobM. Nosse ultra oportet, es qui legendi sint, ct quomodo legendi. De priori hacte

Mus convenit, non delere nos pro exemplo inobis proponere,nis eminentisimum quemque , Multi enim es , ubi aIiter post, massa Mitriorum se similem, quam meliorum. i