Gerardi Io. Vossy et aliorum Dissertationes de studiis bene instituendis

81쪽

s8 Gm n. I o A N. V o s s I IDe Oratoria restem habemus Plinium I. I .epist. v: Est mihi cum Cicerone amulatio; nec fium contentus elaquentia feculi nosert. Nam stultissimum credo, ad imitandum non optims quaque propone=e. Orator igitur qui seri volet, Ciceronem adsumat ducem rde quo notum illud Fabii lib x. cap. i: Ille 'profecisse siciat , cui Cicero valde 'Iacebit. Ioed etiam T. Livius Paravinus, ut ibidem Fabius auctor est, in epistola ad filium scripserat, legendos Demosthenem, atque Ciceronem : tum ita ut quisique esset Demostheni, o Ciceroni, simillimus. Quorum Demosthenes siterum cum Fabio loquar o ex magno parte Ciceronem, quantus ea, fecit. C icerone autem haut meliorem linguae Latinae censorem, dicet quispiam. Absque hoc foret, Terentius Varro, 6c Iulius Caesar ille Romanorum omnium doctissi-ivus, hic non inferior eo futurus, nisi maluisset suae gentis esse sortissimus non eum arbitrum elegissenr , cum uterque de Lirigua scriberet Latina , prior de Elymologia, de Analogia alter. Et quam praecla rum de caelestissimo hoc ore, ut de eo Vel l ejus loquitur , elogium habemus apud Plin lib.vi I. cap. xx xl cujusmodi antiqui talis totius judicia si velim congerere, quanta seges fiati Et tamen nec seculo ostro quaedam allatrare eum desinunt ca-

82쪽

niculae. Prae eo commendant juventuti

illos, qui aliquo loco fuere, postquam multum jam degeneraverat sermo Romanus : 8e, quod non paullo indignius,qu3Ddam nostri temporis. qui saepe ne Larine quidem loquantur. Ab his scilicet sapere discet adolescentia. Quae potius fidem ha- baxe debet consilio , quod dixi. T. Livii. Nec enim aurea Augusti Getas, qua vixit; vel tersa adeo dictio, qua scripsit; εe praedicata omnibus retro secuIis magnitudo e jus viri, ac virtus , dubium relinquunt, quin & potuerit, & voluerit, optime con 'mirum ire filio,pignori carissimo. Similiter in Poetica imirabimur opti mos e imo optima in optimis. In Epico igitur carmine exemplum inprimis capiemus de Homero, vel Marone: in Ly: ico , de Pindaro vel Horatio: in comoedia imi-

rabimur Aristophanem , Plaurum, Terentium : in tragoedia Latina vestigiis insistemus Senecae: in Graeca, AZschylti Sophoclis, Euripidis. Omnino autem GraeCOS portus aemulabimur, quam Larinos: atque e Graecis non tam schylum , quam Sophoclem, Sc Euripidem: quorum ille sublimior dictione. hic affectus magis cier. Fortasse haberent Latini, quos oppone 'rent, si Vari Thyestes, aut Ovidii Medea exstarent: de quibus veterum judicia ar-

83쪽

tulimus Poeticarum Institutionum lib. I r. Cap. X rv. g. ao. Nunc nihil superest eorum, quae aurea Augusti aetate scripta sint;

sed solum habemus . quae iacta jam declimante simplici candore sermonis Romani. Ur mirum non sit, si redoleant, paucis exceptis , declamatorum ambitionem.

Nam quid sane Hercules o Ereus ad Sophoclis Trachinias, etsi idem sit argumentum Imo in plerisque aliis etiam poematum generibus potius nobis proponemus Graecos. Latinorum enim vir a sere severior erat ; eoque & sermo incultior. Graeci magia voluptates sectabantur ; ex quibus nascuntur sermonis deliciae. 3. g. Sed non exigum eorum nun euis est,

qui in dicendo, vel carmine, insignam sibi laudem peperunt. Porro igitur di captario ea, utrum unus , an pauci, vel multi, aut etiam permulti, imo omnes , qui in at quosnt honore, amulandi sint nobis. A muti is exordium capere vesie, ac magis permul tis, vel omnibus) eerta es omnis eloquentia pestis. Hae enim pacto manifesum incurrimus periculum exprimendi neminem .

quando ga illa ,- sabilis multorum lectis , non sinit nos scriptorem quemquam reddere nobis familiarem, d luc virtutes lenilius introst icere . Ut

84쪽

DE IMITAT. Poετ. 6t Uth ic quoque locum habeat illud L. Senecae epith ii: Certis ingeniis immorari, ct innutriri oportet , si velit aliquid trahere, quod in animo fideliter sedeat. siquam est qui ubique est. In peregrinatione agentibus hoc evenit, ut multa hospitia habeant, nullas amicitias. Idem aecidat necesse est iis, qui

nullim se intento familiariter a plieant: sed

omnia cursim, , properantes transemittunt.

Quae deinceps non una similitudine pluribus illustrat. Vide & initium episto-

η ..Praeterea si initio. his , judicioque πα-

dum frmato, promiscue tam multoI, ac in

dolis plane diυerse, nobis imitandos propo nimus , alter feri non possit, quin , ubi η

scriptionem deventum erit , Muns uberi λι- ramur oflatione, nunc jejuna,atque ari a , nunc item culta , ac polita , nunc borrida,

frualidaque ἱ ut cateras dicendi formaι

prater eam.

Proinde ror, fe ram varia ingenia in unum conflando, quomodo non exsurgat

prodigiosum aliquid monstrum,videlicet, quale initio Arris suae depingit Horarius. ' Consequitur egitur, ut vel unm sit imirand- , vespauci. Summos viros, qui hac parte discrepare videntur , censeo faciis conciliari. Primo enim delegendus -s

hDiuitiasti Goouis

85쪽

62 GER. IDAN . VOS SI IVbi vero aliquamdiu eum versavim- , alios etiam νeddemus nobis perfamiliares ἰsed conrepribus, ae dictione, quam simillimos: e c,ut non eo prineipem illum deponamus de manibus 9 sed pergamus eum vertere in sanguinem, se 'ecum.

Quinctilianus lib. x. cap. DAED I U ορ-

timus quilue. se qui eredentem sibi minime fallat,legendus est. 6. s Postquam vero , ct prineipis illius, eismillimorum temone, subactius erit judicium noctrum ἱ utiliter etiam sociabimus eos, qui, si non in primis, vel etiam sa-

eundis, saltem in tertio,vel ulterita etiam, eonsistant. Deumque enim illi inter eos , qui Iaudrm meruere , majoribus , ae pluribus, vincantur a primis,ct proximis ha bent tamen illi quoque aliquid, quo principes exsperent. Duid igitur impedit, quominus horum etiam laudes sudeamus superaddere ' Sis enim propius aberimus ab ea persectisno, ad quam a piramus.

Nec enim adeo feliciter agitur cum rebus humanis, utunt omnia indulseri r natura. Vere M. Seneca praesar. Itb v. epi-rom. Magna is varia res est, tum doctrina, tum eloquentia: nee alterutra adhuc ulli se totam indust. Satis felix esZ, qui in adiquam ejus partem es receptus. Exemplum igi ruraliud est perpetuum; ut oratori cicero ,

86쪽

DE IMTTAT. P o E T. 6 38c huic simili mus quisque: aliud arcessitum quando idem opem petit ab historicis, interdum & poetis. 7. I Qua hactenus diximus , da iis intelligi ι volo , qui pares sint futuri, si eum flummis conIendunt. Sed enim quis ignoras, dissaribus adeo ingeniis,non omnia omnes posse, utcumque par fuerit industria p

am ut non quaevis calciamenta cuivis Conveniunt pedi ita non cuivis datum est quidvis imitari. 8. g. aeuare primo videndum , quo ingenium trahat vel ducat. Siquidem, ut poera ait Sulmonensis ,

Natura sequimur semina quisqueμε. Unde est, quod fere sic fieri videmus,

ut, qui natura sunt lenes , 8e moderari, quodvis argumen rum leniter tractent: alii, natura graves, ac sublimea, etiam humilia,contra rei naturam, magnifice exponant: alii denique, ingenio humili, ne qui ' iadem se attollan r. si de rebus sublimibus sit sermo. At quanto aliter Cicero, Maro, cae. reri, qui rebus dictionem accommodanti Quare videndum cuique . quid naturae Congruat: ut etiam monitum Apollonio, Epistola ad Scopelianum Rhetorem.

87쪽

64 GE R IOAN. Vos sit eimm, excuso onere si cepto, in argumen - to adis , quam quaerimus laudem , pruden- liliassectemur. Videlicet , sicut plurimum conducibilius est . suae ducere sortis uxorem , ex illo Pittaci praecepto ' , τίω σεα τον ελα t 'quam conjugem ad se iscere vel opulentiorem, vel majori genere prognatam sic non raro praestat, honore esse eo conrentum , quem assequi valemus, quam & minori hoc excidere, & frustrari majori illo,quem stulte sperabamus.' o. f. Neque hoc sic accipi velim, quasi facilis

de parare oporteat de Fummis. Aliquam multi enim, qui primo sibi impares υidebantur , ubi tentando magis vires seum di- diserunt, eo pervenere, quo nunquamputassent. κ- Ut igitur aliqui sunt commonendi Imbecillitatis suae : sic alii, su as ur discant vires. Pindarus , nimio fortasse ejus admiratori Horatio ' usus est ἀμ-ιέος ' Non ille qaidem ἀμίριέος t : sed satis fuerat dicere δενσμιμητον, '' Cur enim natura non potuerit postea producere . quod assecuta est in Pindaro Itaque illis, qui humiliter nimia de se sentiunt, in animo esse velim

isto ' callimaebas in Epigrammatis via Laertium im Pittaco. tibi sum parem. t Lib. 6. Od. 2.' Inimitabilis. 4 ImitatuIacili Si illa,mitatu.

88쪽

DE IMITAT. POET, 6sLaoc Caesaris apud Sallustium ., i : Duocunque intenderis ingenium, valet. Sustent svero, & nimiis ingenii sui admiratoribus, Hictu velim , quod olim in re alia monuit tamandi magister i , fore, ut victores stent in arce Jovis sed si prudenter ament. Quod non sit ab iis, qui se semper nesciunt. I l. s. Summa igitur eo redit eum non res ingeniosed ingenium rebus,debeat accommodari optimum quidem insis laudatissimum, pro exemplo esse deligendum quo

tim imitaturi ingenium congruit cum ingenio eiuι , quem velit imitari. Sin hoc Himpar, ac dissimile: alium ponis; assumen dum, cuius vesigiis insidamu : non qua6 infe is optimus sit uestu quia contenti esse

debeamus eorum optimis, quibus convenistingenium nostrum. Videlicet alius dicitur optimus absolutio ne, qualem animo magis concipere luam monstrare datur : alius optimin comparatio επε , puta eorum, quos habemus. Inque his ipsis alius in se optimus et ut inter Poetas Homerus, aut Maro : alius ratione virium nostrarum : qui huic ille,qlius alii, pro cu jusque indole. Idcirco, cujus animus non in tantum, assurgit, ut e popoejae vel tragoediae , sussiciat: videat, an non par esse possit comediaeot In bello Catilinaris. t Lib. 1. de Arre. ama di.

89쪽

66 GER. Jo ΑN. V o sax x diar, vel elegiae, vel epigrammatis. Qui pi, pe in horum etiam singulis non desunt

boni duces. Hoc sui examen etiam locum habet in soluta oratione. Nec enim qui idonei sunt epistolis scribendis, vel dialogia, iidem pares sint texendae historiae, vel condendis orationibus forensibus, vel dia cum concionibus ad exercitum. Ubi plurimum requiritur vehemens, atque ardens

dicendi genus. Ut contra historia fere gaudet mediocri ch aractere re holae familia- tres, & dialogi philosophici, tersa quidem dictione, sed tenui stylo, ac conciso. HOC non cogitant illi, qui ingento, genioque

suo argumentum quodvis metiuntur e in quo interdum quidem ab iis peccatur, qui, magnum aliquid semper spirantes, nesci unt animum etiam demittere in minutis :

sed saepius ab illis, qui, ob animum demis,

sum, nunquam se attollentes, etiam in magnis sunt humiles. Ut omnino conducat , prius experimen tu capere leviorum;

ne objici possit, quod Sylla ' dicebar Μarto, septimum consulis filio : E'ein αῖ

Remigem priks esse oportet quam clavi admoveas manu. Cui adsidet senarius i ste A ppulei, in deperdito opere de Republica t: Qui celocem regere nequit, onerariam petit.

' Plutarchus. t Apud Fustentium Tlantiadem is expψς. se . antiq. ad chalci .

90쪽

Quo pacto sint legendi, quo S

uolumus imitari.

7 UX posuIM Us , qui legend sint, atque imitandi. Sequitur, legere eos oporteat scriptores; quos scribendo exprimere optamus. Tria hἱc requirimus , amorem eiivis , Dem legimus ;Iaboris in legendo consantiam uesteorum legimus, meditationem. Primum antecedit lectionem, alterum comitatur, tertium Consequitur. a. s. Amy excitatur, si sciamus, quis, se. quantus ille sit,s' exemplo est futurus. Ex amore eo nascitur desiderium , similes evadere cupimus. Hoc desiderio accendimuν ad eos lagendum. Videlicet hic se ratio habet ut in scita corporis forma quae conspecta amorem ciet. Unde illud , AFὲμν': de hoc Propertii t: -- oeulisiunt in amore duces. Ut vero amor iste est desiderium fruitio. nis ira hic amor, te aestimatio scriptoris , alterum ex se gignit desiderium, quo vel similes fiamus, vel saltem non longe abea

mus.