Gerardi Io. Vossy et aliorum Dissertationes de studiis bene instituendis

91쪽

68 Ga R. JOAN. VOS SIT 3 g. Legendi laborem non seste, ac multum , inΜrmittere: sed in eo constare nεbis , as '

bemus.

Quae duo etiam iunxit Cicero deperdira oratione pro Scauro ': Posse Vistutem sine prasidis Fortuna, quo contendisset , BG

RE, ET CONST A N T l A, pervenire. Unde

3e Christophorus Plantlnus, vir typogra phia is x praeclare de studiis meritus a notissimum illud symbolum suum desum sit. q. f. Ad huym taboris eonstantiam requiri-rur, ut non contenti simus. βemel legisse,ssed, sicut agricola , labarem eum iteremm , ac

. Quintilianus lib. x. cap. i: Repetamus, o tractamur, is ut cibas mansios , ac prope liquefactat, demittimu/, quofacillus digerantur 'ita lectio non cruda, sita multa iteratione mollita, ct velut eonfecta, memoria, imitationique; tradatur. Ac mox: Diu non ns optimus

quisque, ρο qui credentem sibi minime fallat, tegendus est' ed dilirenter, ac penὸ ad 'ribendi

sollicitudinem e nee per partes modo strutanda omnia: bed perlectus liber utique ex integro re sumendus.

s .f. o ne illud quidem stulficit,ut sapius aliquid legatur. Serio, is attentλ, hoc fieri portet: sic ut pedem figamus , ubi ambigi

mus ', donec meditatione assequimur, qui

92쪽

D E IMTTAT. Poz T. 69 mens fuerat auctoris, ct quomodo ad usum quidque debeat transferri , Et sane sine istiusmodi meditatione tam lectio est arida, quam meditatio eitra lectionem est er

omnino igitur lectio, & meditatio. aris chissimo societatis vinculo colligari debent. Mera enim lectio non penetrat in animum. Siquidem attentione opus est in legendo ; Ela ubi legeris, meditatione , cur quidque dicatur, cur sic potius, quam aliter, dc quomodo lecta ad res similes possimus transferre. Sine istis, quod legitur, non satis intelligitur, Sc minutum illud, quod capitur , eo quod radice careat, non feret fructum. Imo facile ejus subibit oblivio : quomodo , quae non alte inhaerent solo, fere vento auferuntur. Ut mirandum non sit . si saepe lectionis multi jugae homines exigui sint judicii, ac pene nullius. Nimirum hoc inde est, quia memoriam onerant: judicium uon acuunt, vel e Xercent. Sed ut hac parte delinquunt complures librorum helluones; qui multa UO'rant, nulla concoquunt : ita in contrarium peccant, qui, alienis laboribus con . tenuis , assidui sunt in meditando & quia aliena nesciunt , quae multis plurimum parvibus sunt veriora, melioraque .sua IO ties somnia amplectuntur pro Oraculis

93쪽

7o GER. Io N. VOS A l6.9. Ad hujusmodi vellectionem , vel medι- rationem, sunt inepti; quι non prius voeum proprietatem tum simplicium, tum conjunctarum, didiserunt. Quomodo enim haec praestabit, qui scriptiaris mentem non inrelligit Quem qui non capit, quo pacto eum possit imitari Quam orbem de eorum studiis desperandum, qui, priusquam tincti sint literis,uo de eruditi appellamur ad eloquentiam, vel soluta. vel vinel am, animum applicarint. 7. g. Cumque meditatio non ad terba solum se extendat: sed ad eone tus scriptoris universos: quid manifestius, quam versandum esse animum, tum per ea, qua inventionis sunt, tum qua d1'ositionis, tum

etiam eloeutionis. In inventione attendimus ad argumentiam sabulae; inque eo tractando , ηλ, πιθη. ' In dispositione, utrum naturae, vel temporis ordo serverur, an arris &cur ordo unus alteri prasseratur. In elocutione potissimum spectamus sermonis characterem ; qui quodammodo ipsius hominis est character. 8. g. Vbique verὸ consideramus, a qNo, quam re, quo loco, quo tempore,qua occasione . unumquodque promatur. Multa quippe

Deo, se tempore Ao , bella dicuntur quaiietiosa sint, si alium in usium detersoris.. ' Argumenta, mores, a femu. HOC

94쪽

DE IM 1π AT. PO E 7IHoc non intelligunt, qui quidvis oblatum imirantur: quasi satis sir,aliquid inveniri apud scriptorem,qui omni exceptione sit major;nec simul sit considerandum,an non in usus ratione latum sit discrimen. g. Postremo loco duo de lectione adjungam. Prius in, plurimum referre in tegendo , ut quam emendatissimis codicibus utamur.

Nec enim aliter fieri potest , quin si vitiosos sequamur libros , vitiosa etiam sit imitatis

Ut cum Petrus Bembus usurpat multus mus: deceptus editione Ascensiana , quae ad Attitum lib. xx. epist. Ii , multis in haber pro multis meis. Quam multi etiam se cum Cicerone loqui purant,cum dicunt fidem adhibere, pro crederes Atqui in optimis quibusqueCiceronis libris pro eo sem

per est fidem habere. At fidem habere longe

alia significatione usurpat: nempe quo modo dicimus adhibere indoriam. Sic fuere,qui Plautina crederent mansicterna & nocerritur. At pro priori nunc in bonis omnibus libris est nasiterna. Nec procerrito, sed duabus vocibus pro territo. Multa ejus Reneris adduximus in libris de Vitiis Ser

monis.

ι o. s. Alterum est , et si iuniores Ra laude non sint privandi; in imitando tamen unis Peraferri veteres oportere: partim quia

95쪽

72 GER. IOAN. Vos s II juniores non accedant ad laudem antiquorum : partim quia , ut pares essent, tamen tutus in si ratur veterum vestigiis. Nam horism dictio eo recta est, quod ita fuerint locuti: juniorum autem tum demum probatur , quando cum antiquis consentiunt :vitiosa contra est, si temere abeant. Qui recentiorum lectione sic gaudent, in ore habere solent illud Taciti, vel alterius, libro de caussis corruptae eloquentiae, Vitio malignitatis humana vetera esse in laude, prasentia infastidio. Laudant quoque illud Martialis lib. V. epigr. X. Us. quid hoe diea,vivis quod fama negatur, Et 'a quod rar secula lector amet 'Hi fiunt inυidia nimirum, Regula, mores . Praserat antiquos semper ut illa novis. Sis vetere ingratiPo hi quartam umbram: Et laudans Catuli vilia templa sienes. Ennim ect lectus, salvo tibi, Roma, Maronei :Eipua riserunt facula Maonidem. Rara coronato plausere theatra Menandro. Norat Nasionem sola Corinna fluum. Quae eum lego, plane cogito illud poetae: mi istet ingenio cedere, rarus erit. Quamquam nunc non tam .de ingeniis nobis est sermo, quam utriusque eloquentiae studiis. Quibuscum sic comparatum

est, ut de se Laberius ' dicebat: ubi quid ad

96쪽

D g IMITA τ . POE τ, 7 3 ad lummum venerit claritatis gradum, oe- ore consistere, ac potius decidere , quam descendar. Imo, ut daremus, cunctis artibus ac scientiis, eos plurimum vinci nihil lane id mirandum foret , quando optimos annos tanto cum labore cogimur impendere addiscendae linguae Latinae, ac Graecae ἱ quarum alterutram saltem illi cum laete imbibebam. Et,ut rem in pauca conseram, inprimis nonc agimus de dictione. quae purior numquam, quam Iulii,& Augusti Gerare fuit. Ar Taciti, ac Martialis aevo . quos Obrendunt, paullum jam deflexerat sermo Romanus. Jam quam dispar ratio est aevi nostri l quo is Romae, totaque desiit Italia r ur non aliam habeamus scribendi normam , quam veteres illos, praecipue Classicos scriptores.

De Modo imitandi alios.

i Λ Lectione transita adscriptionem. qua uel eis, maximam partem in rotantiu se ipsorum imitatione consi-Rat ; ante omnia Uidendum nobis, quomodo, ct quousque, imitari alios con-

97쪽

74 G ε R. I o A N. V o S a I xplicibus, sive conjunctis. Sed leve ulteri see virilis imitatio extendit. Nimirum cor pin ipsium inuere oportet. Eo 'ue assumen dus ess alterius liritus, moresique induen-

. Ω -ρ ofuturum, ut similes sint concep - ίως ab simili locutionis forma eos ex

primamus.

Arque haec ipsa non in oratoria minus, quam Poetica. locum habent. Scita hoc similitudine illustrat Dionysius Longinus μους : t ubi vir; sicut vates ex ant rc Phoebi concipit spiritum,quo adflara vati. cinatur: sic qui praestantes legunt scripto res , concipere spiritum ad similiter 'stri. adum. Ac video hac etiam similitudine usum esse Car. Sigonium orat. de Elo

quentiata atque allos. . - . Θ -

2, g. Preterea imis di modus alius est servilis, alim vero ingensus. Servilis isse anxius, is morosus , cum quasi siverstitione qua dam ab so, qMm im t ndum nobis tropo --- , ne tran esum quidem igitum

discedere audemus fo

Talibus dicere cum Horatio ' licet: O imitatores, servumpum t ' -hi ope B lem,sve secum is rei movere tumultus s

Imo similes videntur cornIcalae Hora

98쪽

DE IMITAT. POET. 7 1

tianae , risum moventis , postquam grex avium venerat tua S repetitum plumas.

3. g. Ingenuam imitationem appello, quando non verbum verbo reddimus, sid sic oriena tractamus , ut non in alterius possessionem irruisse, sed jure nostro venise creda--ιν : quaeque aliena lunt, ob dissimilem faciem, non pro at enci habeantur , sed agnoscantur pro nostris. Vade Horarius in Arte r

blica materies priυati j uris erit, si

Nec circa vilom, ρatulum p moraberis orbe; Nec verbum verbo curabis reddere sidus

Interpres.

Quo loco non hoc negat, fidi esse interis Pretis verbum verbo reddere : sed negat,so erae esse sic imitari, ut verbum verbo xeddar. Quippe sicuti hoc in interprete laudatur ; ita in Oratore, vel poeta,nullam mereatur laudem. Ut omnino officia illo-x iam plutimurn dilc repent. De hac immuis Tatione eorum, quae imitari proposuimus. ac Seneca scribit epistola Lxxxv. Apes de-

Haemus imitari, is quacunque ex diυersa Ie . Fone congessimus cis*arare. Metiiss enim diis mcta servantur. Deinde adhibita ingenii moriri cura , is facultate , in unum saporem αν νia illa l. bamenta confundere: ut etiamsi 'Paruerit unda sis, aliud tamen esse, quam siumtum est , appareat. Duod in corpore

99쪽

naturam. Alimenta, qua βccepimu , quam

diu in seus qualitate ριrdurant , ct Iolida in

natant somacho , onera sunt. At cum exeo', quod erant, mutata Aunt, tune demum in vi

res , ct ιν sanguinem transeunt. Idem in his, quibus aluntur ingenia, prolamin: ut, quacunque hausimus, non patiamin integra esse , ne aliena sint. Ae paullo post: - faciat animin noster. Omnia, quibuου est AEdjutus , abscondat. Ipsium ιandem ostendat, quod es*eis. Etiamsi alicujus in te eo arebit similitudo , similem te esse volo, quomodo sum: nquomodo imaginem. Quae & chori postea similitudine illustrat , ubi singulorum latent

voces,omnimm apparent.

q. f. Est vero deicius fatis ratio faciendi ma

ex alienta , quoties ex uno aliquo illustrifcriptore omnia petuntur. Periculum enim est, ne con*icua nimium sit imitatio; imo non tam imitatio, quamplamum videatur. stuare bis inprimis in opus, ut His , qua quis tractarisprior , alia addamus; alta demamin quadam mutemus; ρterseque adium ordinem, colorem, aut habitum, in-

ducamus.

Nuspiam igitur minus suffecerit puerilis illa immutatio,verba solum varians . Oua nihil facilius verborum copiam adsecuro, sive ex eodem poeta, . sive ex Variarum

100쪽

DE IMi TAT. POST 77 poetarum συγκω it. Proinde opus illa mascula, ut dixi, imitatione , qua & res muramus , de aliter disponimus; & quandoque etiam alium assumimus dicendi

characterem : ut si unus scribat abundanister alter presse : magnifice unus,atrer subtiliter ; gr. iter unus,ac severe, alter late,aC urbane concitate unus, alter moderare.

Etiam quae alter simplicius tractarit, splendidius reponere licet ; dummodo non splendori operam demus, instar sophistarum , omnia flosculis conspergentium. Quod saepe non ram rem illustrat, quam obscurat , nec tam laudem, quam odium parit: praesert i m si tractemus ηνοηἶκνι' ' In amatoriis enim, ac similibus,

plusculum licet deliciis illis indulgere. s. S. Facilius proinde ex alienis nostra Deie-mm, si non unum sequamur: sed plures suo simile erit,ac siquis,ex fontιbm mul-ris , rivum quempiam in animum derivet

Quemadmodum oprime monet Diony'sus' Halicarnassensis '. Idem hanc rem illustrat pulcherrimo Teuxidos exemplodquod a Tullio quoque refertur initio lib. tr. de Inventione. Atque , ut ex Senecae D 3 epi