Nicolai Tulpii, Amstelredamensis, observationvm medicarvm : Libri tres : cum aeneis figuris

131쪽

MEDICARV LIB. ΙΕ Io 7 CAP v III. Pleuritis, sanguinem penis, subtrahens. V Xor Martini Collensis, mulier macra, ac summe biliosa, obsessi a lateris morbo, expetiit summopere detractionem sanguinis sed ea mature satis instituta, retraheba tur tam potenter sanguis, versus thoracem, ab acerrimo ipsius dolore ut vix quicquam illius erumperet, ex vena incisa Sed ubi imperatum fuit aegrae, per validiorem tussim, reciproco cursu, sanguinem a thorace te rum, versus brachium propellere vidimus

eum liberalius prosiliisse, aegrana brevi, a

dolore liberatam.

Siquidem itaque simili quis involvatur

procella, confugiendum protiniis ad hoc ipsum asylum excitanda ilico tuinis, &repet lendus ea ratione sanguis, ad brachium. Quod inventum equidem vidi, multis dein ceps, admodum feliciter successisse : tollit quippe, quod alias tolleret hominem. CAP v IV. Pleuritis suppurata. IIduce sexagenariae, in lateris morbo, mi

ius mature , cum exsolveretur bra

chium collegit inde plurimum puris, in

thoraceet

132쪽

1og BsΕRV AΤIONVM thorace cujus onus, qud expelleret ossicio sa natura,demonstravit tandem quasi digito, locum inter costas, evidenter protuberan tem quem ubi perforavit Chirurgus, an si aegra exitio suo superstes Meiecit cottia die, per inflictum vulnus, foetidum, ac sor didum puS. Quam, lateris suppurati, incisionem, e quidem frequenter vidi institutam: inter dum quidem prospere, sed pluries infelici ter. Sive quod adimat pulmoni motum sive quod tam diu plerumque continuet ut vix id sufferant vires vel corporis totius; vel pectoris solius cujus viscera usque eo infirmat frigidus, ac indigestus aer ut rarb evadant mortem, quibus hac via pus elicitur. CΑΡv V. Legitima thoracis sectio.

O Uod si tamen pus incumbens septo

transverso reddiderit spiritum admo dum difficilem, jubent medici latus incidi; sed de sectionis loco, magnus sententiarum conflictiis est Eligentibus aliis interstitium

quartae, a quintae aliis Vero, tertiae ac quartae costae. Sed posterior sententia praeponde rat evidenter educendo convenientissime,

quicquid diaphragmati negotium parit. Sed dispar est vivi, ac mortui hominis ratio:

133쪽

MEDICARVM LIB. ΙΙ. Iostio quippe in viventibus, elevatur diaphrama, multo altius, quam in mortuis. Sed in diutina suppuratione, languet, vel potius e moritur tantopere, vis expultrix ut multo facilius expellat onus suum, per viam decli

vem, quam sublimem. Vidit id aliquando valetudinarium publicum, in homine vere infelici , cui viventi, nihil puris subduxit superior sed plurimum sectio inferior, post

mortem instituta.

Dirige itaque cursum tuum 5 edice, per lineas hic signatas & excipe grate, quod

praesertur lumen Sed seca mature, consta tibus viribus, integris visceribus alias e duces quidem pus vel cruorem sed neuti quam expericulo aegrum. Ac proinde non temere monuit prudentiae genius, Hippo crates Tabescentes citdinurendos.aph.VIII.

MAgni quidem facienda,salutaria Media

ci; sed non minoris,natura auxilia:quia bus juvat nonnunquam , humana ope de stitutos Satagens nihil non tentare, antequam dissolvatur nobilis humanae fabriacae compages. Praeclusa via superiore, de

currit inseriorem eaque similiter impedita,

134쪽

dcflectit altrinsecus. Nihil quippe ipsi est in

vium. Quin potius omnia pervadit, dum modb in libertatem asserat hominem. Sponsa pleuriticae serius opem imploranti, ademit quidem sanguinem deinceps Chirurgus sed neutiquam dolorem, nedum tussim,&sus in quod se converterat inflammatio pleurae; minus mature, per detractio nem sanguinis, adiuta. In quo urgente vitae periculo, Varia quidem tentavit ars, sed fer me incassum. Tandem Vero, manum operi admovit ossiciosa natura: χXcitav1 priumum quidem, insignem abscessum in alis: sed deinde similem,imo majorem prope Umbilicum per quas vias expulit ipsa quidem

lente; attamen aded salubriter, pus in thora ce contentum: ut pristinam sanitatem, brevi inde recuperaVCrit aegra.

annos, divexatus ab indefatigabili tus Retraxit continenter spiritum, adeo dissiculter ut corpus ipsi summopere emarcuerit. Sed jecto tandem, per vehementissimam tussim putamine, nucis avellante duxit ilico spiritum commodius evasit celerrime, quod hae intentabatur, periculum. Inhae

135쪽

MEDICARVM LIB. II III Inhaeserat autem hoc putamen quod adaequabat unguem humanum circa caput asperae arteriae uti satis distincte indicavit teger Forte Prope illum locum, in quo aureum numum, scribit ultra biennium deli tuisse Thilippus hechsteterus, obs decad.

Marcor ostreis sanatus. MEdicus meticulosus, veritus, ob imbecillitatem,venam ferire Catharinae erige , acerbissime ex latere dolenti, auxit tantopere,febrem; utique inflammationem, in membrana costas succingente, conceptam:

ut ex retorridi sanguinis aestu, ipsa non secus emarcuerit; ac si laborasset, immedicabilitabe. Quam etiam non obscure videbantur designare, sputa ita frequentia, ac sordida ut copia, capacem pelvim;& foetore, spatiosum facile replevissent conclave. Re autem Ipsius, jam plane desperata, morbo, ultra quartum mensem, in ipsam is viente apparuit ipsi, quasi ex machina Deus.

Excitando , nescio quod crudorum ostreorum, desiderium. Quod eo quoque luben tius concessimus, quo minus hactenus pro fuissent, potiones concinnatae, ex humidis,

ac frigidis herbis.

136쪽

112 OBSERVAΤION MQua spe ctiam minime excidimus. Vix cnim comederat cruda haec ostrea, quin

protinus imminuerentur non tantum calor,

ac scbris sed etiam usque eo perniciosissimus

hic morbus ut brevi intcgre convalucrit. Ιξxtincto, ab algido, ac viscido ostreorum succo, pertinacissimo illo inccndiora quo, proculdubio, conflagrasset miserrime unia versum ipsus corpus. ει Non temere itaque Celsus Qtios ratios non rcstituit, adjuvat temeritas. Neque ce te inconsiderate agere videtur, qui circum specte cedit natu ae inclinationibus Mobli quam prudenter sinus, ubi non licet, recthim. ς tenere curium. Satius quippe st, anceps rem Cilium CX periri, quam nullum Dubia namque spes, certa desperatione potior. ΑΡ Υ IX.

M sccessui, asela natura.

Oannes vander ilicia , vir pleni habitus. procidetis sorte in terram,licet non videre tur, plurimum offendisse latus declive inci di tamen post aliquot menses, in insignem ejus partis dolorem, cum tuis indefatigabili, scbre intensa, sputis adco cruciatis, ac

scotidis ut nonnunquam anima desecerit S Obortum sit inde,tantum ciborum fastidium:

137쪽

ML DICAR usi LIB. II. ος ut exhaustis viribus, Memaciat corpore,

crederetur certo certius pessum iturus.

Sed ea fuit fortitudine, ut haec incommoda fuerit ferendo, ultra quartum mensem: sub cujus finem, enavigavit feliciter pericu losam hancce charibdim. In quam tamen, haud diu post bis iterum incidit, oblatus, purulentis succis, rursus repletum. Quibus si irsum prorumpentibus, dici vix potest, quantus foetor in ore,& quam vehemens a gustia fuerit, circa praecordia.

Aquibus tamen ubi ipsum, post aliquot,

mensium, curriculum, denuo vidimus, iis que eb assertum ut potuerit iterum in publicum prodire: libere obire, quaecunque, sani hominis, ossicia: mirati certe, non parum fuimus, qui prodierint,ex thorace, jam ter tot cruenta, ac sordida sputa, sine inse quente tabe. Sed judicavimus forte, non praeter rationem pusillud non delituisse in pulmonibus. Sed per eos duntaxat transiisse. Dolebat enim semper inlatere sinistro:a quo ubi secerneretur pus superfluum invenit forte pulmonis viscus adeo validum; ut potuerit illic transire sine evidente labe ullove

sanitatis dispendio. H CAP.

138쪽

Omicam teste Galeno, lib. 1. de locis

ais ut facile concipit pulmo i viscus flaccidum, ac putredini summe obnoxium taconspicitur illa, vix ullibi locorum,freque lius quam in nostra Batavia Sive ob alimenta humida; sive ab aerem uliginosum; vel

loca plerumque pluvia, ac irrigua. Latet hoc vitium inter initia, aded clanculum; ut vix ulla sui proferat inditia pra tertusuli uiam, primum siccam, sed mox humidam. Qua aliquandiu continuante, trahitur dissiculter spiritus deficit anima; Z e marcescit paullatim corpus licet interim,

nec pus, nec sanguinem prae se ferant sputa. Sed si rumpatur, nec opinanti, vomica: oc

ciditur dictum ac factum homo. Vel si man serit, aliquandiu exitio suo superstes co sumitur tamen lente, febricula; sive ob pus; sive ob sanguinem, per thoracis interiora eL fusum. Eliae Trippio, gravius respiranti, ire brilis tussienti, concidere tantopere vires s ne ulla, vel sanguinis, vel puris excretione: ut nequiverit amplitis in publicum prodire. Quo languore indies increscente,disrumpebatur tandem vomica cujus reseratio, prostravit

139쪽

MEDICARVM LIB. ΙΙ. IIs stravit usque eo debile ipsius corpus ut amisso omni colore, ac decore, composuerit se protinus, ad mortem quam etiam haud diu post oppetiit cum butis, non minus cruentis, quam stetidis. C, Quem tragicum eventum, etiam aliis, a similivomica vidimus usu venisse sed prae cipue praeclaro Senatori, Petro pmerio:cui aded exitialis fuit, disrupta thoracis vomica: ut intra biduum ipsum occiderint, cum dolor eruptionem praecedens tum pus eam in sequens. Quae duo tam inopinato interv nere ipsi febre continua laboranti ut sumiamopere miraretur, inexspectatum illum

ventum.

Afferens religiose se nullas insidiantis

vomicae, animadvertisse notas: nedum tus siculam, aut ullum, incessus sui, incommodum. Attamen se satis evidenter nunc videre inexspectatum illud pus non here atque hodie, sed diu ante fuisse colledriim constare sibi abunde res, eventus humanos, sis pylatere, in alta nocte. Et ut ferrum rubigo, ita absconditas caussas, tecte nonnun quam consumere homines, nihil sequius cogitanteS.

140쪽

CADv XI. Sputum anguinis, triginta annorum a Iutum sanguinis a pulmone, Ut non per- inde occidit, sic neque inducit aeque celeriter tabem Qtiae enim alios decimo, illa ipsa invadit alios, anno demum trigesimo. quocirca inconsiderate facit, quisquis prae propere animum prosternit , sanguinem exspuentibus. Ρauci quidem evadunt, impendentem calamitatem sed differtur saepe tamdiu putnihil mortem magis maturet quam importunum praesagium. Non inconcinne itaque ec Aretaeus lib. II. cap. II. Sanguinis α ι γ ce sive rejeiftionem, vel a principe viscere, Vel cc avenis majoribus, valde lethalem esse: at ac pulmone, non aeque cito interimere. Sedae tandem desinere,in ' in, sive veram pinu ιι sim.

Pi r chius obnoxius a puero, acris ac salse destillationi exspuit plurimum san guinis, annos amplius triginta. In quibus tamen licuit ipsi, modo in Britanniam trajicere; modo vero in Hispaniam, ac Galliam

iter facere. Sed referebatur tandem, tam late volatico homini dehiscens vena ut ne si

lus quidem ipsa, ipsum servasset. Quod ipsum, validioris naturae, robur ii cult