Conspectus medicinae theoreticae : ad usum academicum

71쪽

MEDICINAE THEO RETICAE 37

Ioa . Oma mitia plerumque admodum salutaria sunt, et a multi morbis aliquando defendunt, et quosdam praesente summovent, et brevi solvuntur et facile concoquuntur in ventriculo, modo neque nimia copia devorata fuerint, neque tempore minus idoneo. Tutissima sunt vel pro entaculo vel pro coena assumpra, vel aliquamdiu ante vel aliquamdiu poli prandiumn nam statim a prandio, pleno scilicet ventriculo, vel forsitan nimis jam onerato, si fuerint assumpta, perspicuum est haud parum esse nocitura. Quod si ventriculus valde infirmus est, et cor imprimis ob

nOXiUS, tum poma, quamvi maturis1ima, aut omnino deneganda sunt aegro, aut caute et parce admodum concedenda.

Ioas. Plurimi aegri, diaetae ex carnibus pro maxima parte diu assueti, frugibus, siquando hae propter varia causa magi Saptae creditae sunt, atque praescriptae, dissicillime assuescunt, neque has sine fastidio sumere, aut sumpta sine magno tumultu in

72쪽

38 CONSPECTUS Cap. XXV.

in ventriculo concoquere, Possunt. Tamen rudentia atque perseVerantia, subducta vel minuta paulatim carnium quantitate, auctaque Pro rata parte frugum copia, omne fere homine eo perduci queunt, ut a et sati appetant, et sine incommodo assumant, et vel solis frugibus, si opus fuerit), vel iis saltem pro maxima cibi parte vesicantur, idque non modo sine periculo aut incommodo, sed cum magno beneficio. 1o26. Ex iis rebus quibus pro entaculo uti solemuS, thea, costea, cacao, haec sola aliquid nutrimenti suggerit priores enim duae res nihil nutriunt, nisi ope lactis et

sacchari quae cum iis commiscentur. Praeterea vi quadam sedante et solvente in ventriculo pollent, praesertim quum calidae bibuntur, et ideo parum salutare fiunt; quapropter omnibu fere aegris vetustis morbis laborantibus prohibendae sunt, vel parcissime permittendae Caca Vero, Ultum olei et quasi farinae continens, valde

nutriens

73쪽

MEDICINAE THEO RETICAE 39

nutriens est potusque e eo confectus, dummodo bene coctus sit, et non nimis crassus factus, et fabae in pollen tenuissimum tritae fuissent, neque cum aromatis mixtae, a multis hominibu bene concoquitur, et iis igitur satis aptus cibus est. Io 27. Ova demum recentia atque sorbilia, et multum nutrimenti praebent, et concoctu facilia sunt, et ideo bonus et salutaris cibus plerumque fiunt, et saepe cum insigni beneficio in locum aliarum rerum Projentaculo aut coena sussiciuntur.

Ioa 8. Delectus denique cibi haud levis

momenti in morbis vetustis fieri debet, ratione habita naturae morbi, cui cibus ita accommodari debet, ut ei quam maxime adversetur, et morbosum corporis statum

aliquatenus corrigat sic, in morbis hydropicis, sicca et solida diaeta ex carnibus assis et similibus rebus in morbis putridis vero diaeta tenui ex frugibuS, pomiS, C.

maxime idonea erit. Sed de his rebus fusius

74쪽

6 CONSPECTUS Cap. XXV.

sius postea agendum erit, sub variis titulis remediorum quae advertu singulos morbosos corporis statu Valent. IO29. Potui quoque aegrotantium in longis morbis cura non levis danda est, scilicet qui vel solum ventriculum vel totum corpus pari ratione ac cibus assicere potest. Potu omniS, Origine, et natura etiam promaXima parte, aqUa est; quae quidem pura, sive fontana sive fluviatilis, nihil mali in se habet, et omnibus aegri et omnibus ventriculis, utcunque delicatis atque infirmis, nisi prava consuetudine aliquid meraci necessarium factum fuerit , apta et accommodata est. Sunt profecto multae aquae quae alia atque alia ratione corpori nocere possunt; funt quoque multet medicinales aqua in varii morbi saluberrimae. Sed de his non hic est locus ageudi. Io 3O. Pura autem aqua fontana, praesertim recens et frigida, optimus, et saluberrimus, et fere gratissimus sitientibus, sive

75쪽

MEDICINAE THEO RETIC R. 61

ssive sanis sive aegris, potus est nimirum qui sitim restinguit, corpuS refrigera i acria diluit et sic obtundit, urinam, et saepe sudorem, moVet, noXia expellit, putredini obstat, concoctioni opitulatur, et demum

ventriculum roborat.

IO3I. Sunt tamen, quamvis paucissimi, quibus frigida, propter insignem vel totius corporis vel Ventriculi tantum infirmitatem, suo frigore nocere videtur. His interdum eadem aqua, Vel levissime tepefacta, vel cocta et iterum frigescens, et sic quasi mollita, fati conveniet. IO32. Homines vero semper et ubique in liquoribus quibusdam fermentatis et inebriantibus sibimet comparandis solertes fuere; et tenuioribus saltem hujusmodi liquorum Pro Potu communi, sicut meracioribus, luxuriae causa saepe utuntur ita ut multi per plures annoS, aquam, Uae sola fere naturalis potus dici queat, ne semel

quidem gustaverint. Quin et multi iis ita

assuescunt.

76쪽

6 CONSPECTU, Cap. XXV.

assuescunt ut potu quodam meraco sine gravi incommodo carere nequeant.1o33. Ex iis liquoribus, vina et cere visiae variorum generum maxime in usu sunt, et sanis hominibus fere tuta, et multis aegris salutaria, modo sua natura bona fuerint, satis scilicet fermentata, neque adhuc ad corem nimis Vergentia), neque nimia copia assumpta. IO34. Incommodo vero quodam, vel aliquando periculo aliquo, in multis longis morbi non carent. Corpus imprimi nutriunt, quod aqua non facit, idque forsan cum tali subsidio minime opus est, et sic

nocent. Praeterea, excitant et calefaciunt corpus, forsitan am nimis calens. Et denique, natura sua acescentia, ventriculo jam infirmo saepe nocent acorem in eo gignunt, concoctionem alimentorum, et nutrimentum, et refectionem corporis, impediunt, et hoc ideo brevi infirmant. io 33. Quaedam

77쪽

MEDICINAE THEO RETIC Ga

Ioas. Quaedam e ii propter tenuitatem ad corem valde proclivia existentia,

quaedam contra natura magi meraca, secitando primo, postea infirmando stomachum et totum Orpus, aegroti maXime

nocent. Si parce bibendum est, meraciora Hispaniae et Lusitania vina optima sunt et maxime salutaria, dii largius puriora et saniora Galliae vina tutiora sunt et aegris et sanis. Ex cerevisiis vero, Londinensis illa fortis atque amara, quae Porter Ocatur, saluberrima est, et aegrotantibus, iis praesertim qui a stomacho laborant, accommodatissima, et fere sola permittenda. Io36. Praeter Vero Omne liquores se mentatos, meracissimi illi latices, qui spiritus desillati vocantur, apud multos in usu quotidiano sunt, aut meri, aut cum aqua et aliis rebus commisti. Hi sane incommodis quibusdam vinorum plane carent;

neque enim corpUS nutriunt, neque aces

cunt in ventriculo, sed potius corem in eo impediunt commoda quoques haud exigua

78쪽

6. ONSPECTUS. Cap. XXV.

exigua plane possident; ventriculum et totum Corpu excitant, et sic concoctionem alimentorum, aliter dissicillimam futuram, sepe promovent. Nihilominus vero plurima et pessima incommoda nunquam non habent, et merit omnium rerum quaSha fienus luxuria humana XCogitaverit

perniciosissimi habentur. Nimi excitando saepe nocent saeptu adhuc et magis infirmando generi neret os imprimis inimici sunt, et ventriculo, et jecori; unde infirmitas generalis, et dirus et infanabilis hydrops, vel ab hac, vel ab obstructionibus viscerum, qua liquores isti gignere solent. Rarissime igitur aegrotantibus permittendi sunt spirisus isti desillati, utcunque diluti, nam vi consuetudiniS, quamvis Primo parum grati, paulatim suaviores fiunt, et meraciore bibuntur. - Mitescunt aliquantum et obtunduntur in potu nostro Punch, non modo multa aqua diluti, sed cum saccharo simul et succo pomorum

quorundam commisti. Sed tum nihil peculiaris commodi habent; nam liquor illa, sicut

79쪽

MEDICINAE THEO RETICAE is

sicut vinum, sed magis adhuc, in ventriculo acescit, et toti corpori magis nocet. Io37. Superest et una alia reS, quae et cibo et potu, cum sanis tum maxime aegriS, sive acutis sive vetustis morbis laborantibus, magis necessaria est, et saepe omnibus medicamentis et medicina ipsa praestantior; aer nimirum purus et bonus, quo nihil ad vitam retinendam, et sanitatem conservandam, magi necessarium est, nec quicquam ad multos morbos sanandos utilius; scilicet sine quo medicamenta alioquin optima et essicacissima parum omnino Valent, et morbi, natura leves et facile sanabiles,

maligni prorsus et saepe insanabiles fiunt. IO38. Aer enim purus Venenatam illam mephitim quam sanissimi etiam homines,

et multo magi aegri, a Pulmone et Cute usque exhalant, aufert, et per auras diffundit, donec tandem deposita vi sua pestifera, et ipsis et aliis innoxia fiat. Purus praeterea aer corpuS reficit atque refrigerat, vi-

80쪽

ε6 CONSPECTUS Cap. XXV.

res fortasse multum labefactas confirmat, cibi appetitum et concoctionem juvat, et putredini fortiter occurrit praesertim frigidulus. In acutis morbi apprime necessarius fit, propter rationes satis manifestas; praesertim in febribus a contagio ortis. In omnibus istiusmodi morbis, aer puruS, et quam saepissime renovatus, salutari et necessarius est. In mustis, aer aliquantum frigidior quam sanis aut gratu aut tutuSesset, et saluberrimus, et ipsi aegris jucundissimus existit. Non omnes vero morbi acuti adeo frigidum aera tolerant praesertim qui a frigore collecto oriuntur, vel in quibus pulmone multum afficiuntur, cujuscunque fuerint originis. In omnibus

vero morbi aer caliduS, et impurUS, et morbosis efflaviis Corruptus, et stagnanS, neque ut decet mutatus, haud parum

nocet.

1O39. Neque mediocris in morbis vetustis est vis, neque mediocris utilitas, idonei aeris, qui Profecto in quibusdam mor