장음표시 사용
11쪽
t0ute les societes a plus ain te la plus impos ante est elleque hac uni nous a contracte axe tu republique. Cu XIX. D cour age, de lariore de rame. -Le 0urage saris a justice cesse d'eire ne Vertu. cu XX XXI. ne a me sorte se reconnait a deu ch0Ses, e me-pris de biens exteri eurs, et raudace qui ait entreprendre escnoses grandes et dissiciles. Cub XXII, XXIII. Il est ui eour age civi qui ne te estde poliat enectat a courage uerrier. - O ne doli se decide a a guerre qu'en uerae lalaix, et te signe distinctis d'unorat eourage estator la presencera' esprit et a prevorance. Lub XXIV. 'etat de guerreis' excuse pol nota eruaute et farrangenia de resolutions violentes. -Dans te circonStanee peril u-ses nous devons sacrifier nos propres interes a ceux de a patrie
eonvient que hacu sui ve so propre araetere, et e choi Si SSedes occupatioris anal0gues h la nature de Son Sprit. Cii XXXIV. Les devotrs varient selon usage et a conditi0 des
I. uanquam te, Marce fili, antium jam audienteni Ciatippum, idque Athenis , abundare op0rtet praeceptis iussi- tutisque phil080phiae, propter Summam et d0ct0ris auctoritatem, et urbis; quorum alter te cientia augere p0test, altera exemplis clamen, ut ipse ad meam utilitatem semper cum graecis latina conjunxi neque id in philos0phia solum, sed etiam in dicendi exercitati0n seci idem tibi cense faciendum, ut par si in utriusque orati0nis' sacvltate. Quam quidem ad rem n08, ut Videmur, magnum attulimus adjumentum h0minibus n0stris, ut non modo graecarin litterarum rudes, sed etiam docti, aliquantum se arbitrentur adeptos et ad dicendum, et ad judicandum. Quam0brem disces tu quidem a principe hujus elatis phi-l080phorum, et disces, quamdiu 0les tamdiu autem velle debebis, qu0ad te, quantum pro scias, n0n paenitebit. Sed tamen n0Stra legens, non mullum a Peripateticis dissideni Cratippum, idque thenis. Athpnes etait al0rs Pecole la plussameus en rece es eunes Roma in vena tento eludier. Cratippe, que Cicer0n appelle, quelque lignes plus has , leprincedes philosophe dulemps, viai cette ip0que te bes de recole peripat 'licienne. Utriusque orationis, es deu langues. Ciceron 'elait exerce dans Ies langues grestque et latine, semper cum roeeis latina conjunaei H erigage sonsit a sui ure s0 exemple, our se sortisse dans Peloquence.
12쪽
tia'; quoniam utrique, et 0cratici, et Platonici ' volumus esses de rebus ipsis utere tuo judicio nihil enim impedio et
orationem autem latinam efficies profecto legendis nostris pleniorem. Ne Vero arr0ganter li0c dictum existimari velim nam philos0pliandi scientiam concedens mulus; quod est oratoris proprium, apte, diStincte, ornate dicere, quoniam in eo studio aetatem c0nsumsi, Si id mihi assu-m0, ideo id meo jure quodam m0do Vindicare. Quam0brem magnopere te h0rtor, mi Cicero ut 0n 0lum ra
tiones meas, sed h0s etiam de phil0sophia libr0s, qui jam illos sere aequarunt L studiose legas. Vis enim maj0 est in illis dicendi sed hoc quoque c0lendum est aequabile et
temperatum orationi genus. Et id quidem nemini video G eorum adhuc contigisse, ut idem utroque in genere elaboraret, sequereturque et illud larens dicendi, et h0cquietum disputandi genus nisi lari Demetrius Phalereus in hoc numero haberi potest, disputator subtilis, orator parum vehemens; dulcis tamen, ut The0phrasti di-
Ciceron ait consister te ouVera in hien dans a veri u I nous saui, selon tui rechere heri hon-npletour lui-msi me sol rhon-nsite sevi, comme le oulaienties Stoiciens soli principalementi honne te, comme le oulaienties Peripatet, iens. Orique, e Socratici, e Platonici. Nous uires Academi ciens, et ous utres Peripatetieiens utrique , nous rem OntonSegalement a Socrate et a Platon. DEn esset, Socrate tuit a soli ree commune de ces de ux coles, puisque Platon, son disciple, a ait e tele mattreta' Aristote, ehes des Peripateticiens, et de Xenocrate, ehes de Academici ei S. Cicero ravait compos rangrandisombre 'ouvrages fur a
philosophie. I les appelle dans Pintroductio dii de uxi emeriture De la Divination. Demetrius de Phalpre, dis ei ple et a mi de Theophraste, ut
chasse par Demetrius Poliore He. Cicero caracteri se ei son eloque nee en ἡ me temps que elle
J. C. - Theophraste, discipi de Platon et ami 'Aristote, rem placa glorie usemen e dernier domine ches de recole peripate
scipulum possis agn0scere. 0s autem quantum in utroque profecerimus, aliurum sit judicium Putrumque certe secuti sumus. quidem et Platonem existimo, Si genus serense dicendi tractare voluisset, gravissime et copiosiSSi me potuisse dicere; et Dem0sthenem , si illa, quae a Plat0ne didicerat, tenuisset, et pronuntiare VoluiSset, ornate splendideque sacere p0tuisse. 0demque m0d de Aristotele, et Isocrate judico mu0rium uterque sit studio delectatus,c0ntemsit alterum.
II. Sed quum statuissem scribere ad te aliquid h0c
temp0re, multa p0sthac, ab eo ordiri 0lui maxime, qu0 et aetati tuae esset aptissimum, et auctoritati meae . Nam quum multa sint in phil080phia et gravia, et utilia, accurate copioseque a phil0sophis disputata latissime patere bidentur ea, quae de ossiciis tradita ab illis, et praecepta Sunt. Nulla enim vitae pars neque publicis, neque privatis neque larensibus, neque d0mesticis in rebus neque si tecum agas quid, neque Si cum altero contrahas, Vacare mici potest in e0que et colendo sita vitae est honestas omnis, et in negligendo turpitudo. Atque haec quidem quaestio c0mmunis est omnium phil080ph0rum.
Quis est enim, qui nullis ossicii praeceptis tradendis philo-S0phum se audeat dicere praed sunt nonnullae disciplinae
tices qui sirent de tui te premi er
a Isocrate, 6 4 3 ans V. I. C, avait tereidve de Gorgias, de Prodicus, et de Theramene,cet honnsite collδgue des Trente, qu'ilis ut te coiirage de defendre. Sa timidit et a sat blesse de savoici'eloigithrent de la tribune si 'enseigne a rhetorique p0urdi mines, dis ait-il, ais licet ut qui me donnerat latardi esse et une belle voix, e paterais dixmille drachmes. Cette timiditen' emphcha pas que e tendema in de a mort de Socrate. ISocrate seu osa prendre te deuit. Ciceron pari ait a sonfiis et
. Sunt nonnulloe disciplinoe. Notaminent a doctrine 'spi cure Elle salsa it consister lebie dans te plat si des sens, et lema dans a dou leur, et ta italor lar repandue a Rome.
13쪽
quae propositis bonoruli et mal0rum sinibus, sicium Omne pervertant. Νam qui summum bonum sic instituit, ut nihil habeat cum virtute conjunctum, idque suis e0mmodiS,n0 honestate metitur hic, si sibi ipse c0useliliat, et n0n
interdum naturae bonitate Vineatur, neque amicitiam eo lere possit, nec justitiam, nec liberalitatem. 0rti Vero, lolorem Summum malum judicans aut temperanS V0luptatem Summum b0num Statuens, esse certe nullo modo 90test. Quae quanquam ita siliit in promtu, ut res diSputatione n0n egeat, tamen stitit a nobis alio l0cii disputata.
Hae disciplinae igitur si sibi c0nsentaneae Velint esse, de officio nihil queant dicere neque ulla Issicii praecepta
firma, labilia, conjuncta naturae , tradi possunt, niSi aut ab iis, qui s0lam, aut ab iis, qui maxinies honestatem propter Se dicant expetendam. Ita propria est ea praeceptio Stoicorum, Academicorium, Peripateticorum quoniam Aristonis, Pyrrh0uis, Herilli , jam pridem explosa Sententia Si qui tamen haberent iis suum disputandi de ossici 0, si rerum aliquem delectum reliquissent, ut ad ossicii inventi0nem aditus esset Sequimur igitur h0 quidem temp0re, et hac in quaestione potissimum Stoic0S, non ut interpretes; sed, ut solemus, e sontibus eorum, judicio arbitrioque n0Stro, quantum quoque modo Videbitur,
Placet igitur, qu0niam omnis disputatio demisicio sutura est, alii desilire, quid sit ossicium : quod a Panaetius prae
Ilio loco. Dans e De Finibus, et dans es useulanes.
Conjuncta naturae. Fon des surcia nature D
Au ab iis, qui solam, auι ab iis, etc. Les Stoiciens. 'uncote, et les Peripateticiens avectes Academiciens de Pautre.
otaitd'flee ier illus de Chale-do in o de Carthage. Explosa. Explodi 'appli-quaitaracteu chasse de arachne par les eris des spectate urS. Panaetius de Rhodes naquit vers 90 v. d. c. I s'etait sor-m vn systhme mixte o domin ait ourtant a philosophie duPortique. It vini a Romuli compta
DE OFFICIIS LIB. I. Piermissum esse miror. Omnis enim, quae a rati0ne Suscipitur de aliquare, institutio, debet a desiniti0ne prosicisci ut intelligatur, quid sit id, de quo disputetur. m. Omnis de ossicio duplex est quaestio. Unum genus est, quod pertinet ad sinem bonorum alterum, quod positum est in praeceptis, quibus in omne parte usu vitae conformari possit. Superioris generis hujusmodi exempla sunt omniane ossicia persecta sint numquid ossicium aliud ali majus sit et quae sunt generis ejusdem. Qu0rum autem ossiciorum prataeepta traduntur ea . quanquam pertinent ad sinem honorum, tamen minus id apparet, quia maetis ad institutionem vitae c0mmunis Spectare videntur
de quibus est n0bis his libris explicandum . Atque etiam alia divisio est ossicii : nam et medium quoddam ollicium dicitur, et persectum. Persectum dicium, rectum opin0r, Vocem , qu0 Graeci κω τορθωμ α, 0 autem commune, καθῆκου Oeant. Atque ea Sic definiunt, ut,
rectum qu0 sit, id ossicium persectum esse desiuiant; medium autem ossicium id esse dicunt, quod, cur actum sit, ratio probabilis si reddi possit. Triplex igitur est, ut Panaeti videtur, consilii capiendi bdeliberatio. Nam h0nestumne iactu sit, an turpe dubi 'tant, id, quod in deliberationem cadit in quo considerand0
parmi ses discipies Laelius, et Sei-pion, qui te garda longiemps presile lui; il mourulis thenes Ilavai sal unaruite des devotrs.
i Finem La n, te ut lanature Cette division enserine, 0 la theorie, lasci ene dubien, 2 rapplicatio de ceti sciencea latratique de la Vie. Exempla Les questions qui se apportenta larare partie.
. Construiser: a sollicia qu0rum Ulaiorum propeepta Gra duntur. Nut dout qu'ilis' existeu rappori necessa ire entre lascience qui desinit a vertu et celle qui ense igne acla prati quer. Explicandum. Cest de rapplication de a doctrine du devotraux hoses de la vi que Pauleur
Rutio probabilis ne aison plausible.
14쪽
8 M. T. CICER0Ms saepe animi in conuarias sententias distrahitiatur. um autem aut anquirunt, aut consultant, ad vitae c0mmoditatem jucunditatemque ad facultates rerum atque copias, adipes, ad p0tentiam, quibus et sep0sSint juvare et su0s, c0nducat id necne, de quo deliberant quae deliberalio omnis in rati0nem utilitatis cadit. ertium dubitandi genus est, quum pugnare videtur cum honesto id, quod videtur esse utile riuum enim utilitas ad Serapere, honestas contra revocare ad Se Videtur, sit, ut distrahatur deliberando animus, asseratque ancipitem curam cogitandi. Hac divisi0ne quum praeterire aliquid maximum vitium in dividendo sit, duo praetermissa Sunt I. Nee eniim Sulum uirium h0nestum, an turpe sit, deliberari solet, Sed etiam, duobus prop0sitis hunestis, utrum h0neStius itemque, duobus pr090sitis utilibus, utrum utilius.
Ita, quam ille triplicem putavit esse rati0nem, in quinque partes distribui debere reperitur. Primum igitur est de h0nesto, sed dupliciter : tum pari alione' de utili p0st
de c0mparatione eorum disserendum. IV. Principio generi animantium omni est a natura tribulum, ut Se Vitam, c0rpusque tueatur, declinetque ea, quae n0citur Videantur, omniaque, quae sunt ad vixendum neceSSaria, anquirat, et paret, ut pastum, ut latibula, ut alia generis ejusdem C0mmune autem animantium omnium est conjunctionis appetitus, pr0 creandi causa, et cura quaedam e0rum, quae pr0 creata sunt. Sed inter h0minem et belluam hoc maxime interest', quod haec tantium, quantum
rend homine plus sor en erendant plus independant. Isserasque. S. -entendu in deliberando. Duo praetermissa sunt. Cere proelie ait 4 Panaetius 'a dresse galement 1 tous te Stoi-eiens qui 'admettaientdo in dede gres dans ri'honne te et dans rutile. Primum igitur est. Cette division est celle de rouvrage de
Pari ratione, m-a-d dupliciter. Cicero considδre icti hom- me fous e pollit de ue de laraison et de la sociabilite.
sensu mo Vetur, ad id S0lum, qu0d adest, qu0dque praesens est, Se ace0mmodat , paullum admodum sentiens praeleritum, aut futurum. Homo autem, quod rationis est particeps, per quam conSequentia cernit, causas rerum Videt, earumque pr0greSSus, et quasi antecessiones n0n ignorat, Similitudines comparat, rebusque praesentibus adjungit atque annecti suturas : sacile totius vitae cursum videt, ad eamque degendam praeparat re necessarias. Eademque natura vi rationis hominem concilia homini et adorationis, et ad vitae societatem ingeneratque in primis praecipuum quemdam amorem in eos, qui procreati sunt; impellitque, ut h0minum coetus et celebrationes, et eSSe, et a se obiri velit ob easque causas studeat parare ea, quae Sus peditent et ad cultum, et ad victum nec sibi soli sed conjugi, liberis, ceterisque,quos caros habeat, tuerique debeat. Quae cura exsuscitat etiam animos, et majores ad rem gerendam acit. In primisque h0minis est propria veri inquisitio, atque investigati0. Itaque quum sumus necessariis negotiis curisque vacui, tum avemus aliquid videre, ait dire, addiscere cognitionemque rerum aut occultarum aut admirabilium ad beate vivendum necessariam ducimus: ex quo intelligitur, qu0 Verum, Simplex, incerumque sit, id esse naturae hominis aptissimum. Huic veri videndi cupiditati adjuncta est appetitio quaedam principatus', ut nemini parere animus bene informatus a natura velit, nisi praecipienti, aut docenti, aut utilitatis causa juste et legitime imperanti ex quo animi magnitudo exsistit, humanarumque rerum contemtio J. Nec vero illa parva vis naturae est rationisque, qudit unum hoc animal sentit, quid
sit ordo; quid sit, quod deceat in lactis dictisque qui m0
i se obiri, c. -a-d ipse ad imperandum magis quam pa-
obire reliι. rendum accommodatum. n
Appetitio quaedam princi Ciceron ait fouvent dume- tua. Voy De Fin. II, c. 44 pris iour cles hoses huma ines Eadem ratio habet in se quid la conseque nee necessat res dedam amplum atque magnificum, relevatio de ranae.
15쪽
lum aliud animal pulchritudinem, Venustatem, e0nVenientiam partium sentit. Quam similitudinem natura ratioque ab oculis ad animum transserens'. multo etiam magis pulchritudinem, constantiam, ordinem in consiliis lactisque c0BSerVandum putat cavetque, ne quid indec0re essemina texe laciat tum in omnibus et opinionibus, et sactis, ne quid libidin0se aut faciat, aut c0gitet. Quibus ex rebus consatur et efficitur id, qu0d quaerimus, h0nestum AEu0d etiamsi u0bilitatum non sit'. tamen h0nestum est; quodque Vere dicimus, etiam si a nullo laudetur, natura esse laudabile. V. Formam quidem ipsam, Marce fili, et tanquam faciem h0nesti ides : quae, Si ocissis cerneretur, mirabiles amores, ut ait Plato, excitaret Sapientiae'. Sed inne, qu0d est h0nestum, id quatuor partium oritur ex aliquiP. Aut enim in perspicientia veri solertia lite versatur aut in hominum societate tuenda, tribuendoque suum cuique, et rerum contractarum sile aut in animi excelsi atque iu-xicti magnitudine ac robore aut in omnium, quaestunt, quaeque dicuntur, ordine et modo, in qu inest m0destia et temperantia. Quae quatuor quanquam inter se c0lligata atque implicata sunt, tamen ex singulis certa ossiciorum e nera nascuntur velut ex ea parte, quae prima descripta est, in qua sapientiam et prudentiam ponimus, inest indagali atque inventio veri eiusque virtutis h0 munus est pr0prium Ut enim quisque maxime perspicit, quid in re
dia beau du doma in phrsi laedans te domat ne intellecluet. Etiam si nobilitas um non sit. Allusion ara doctrine 'spicure, qui oui ait pour sanctiona honne te 'approbation et leslouanges de homineS. Platon, Phedre, hap. 65.
quaque Verissimum sit, quique acutissime et celerrime potest et videre, et explicare rationem, is prudentissimus et sapientissimus rite haberi s0let. Quocirca huic, quasi materia, quam tractet, et in qua Versetur, subjecta est veritas. Reliquis autem tribus virtutibus necessitates propositae sunt ad eas res parandas tuendasque, quibus actio ita continetur ut et Societas hominum conjunctioque Servetur et animi excellentia magnitudoque quum in augendis opibus, utilitatibusque et Sibi et suis comparandis, tum multo
magis in his ipsis despiciendis eluceat ordo i autem, eic0nStantia, et m0deratio, et ea quae sunt his Similia, Versantur in eo genere, ad quod adhibenda est actio quaedam, non solum mentis agitatio'. Iis enim rebus, quae tractan tur in Vitu, m0dum quemdan et ordinem adhibentes, honestatem et decus c0nSerVabimus.
VI. x quatu0r autem locis, in quos honesti naturam vimque divisimus, primus ille, qui in veri c0gnitione con Sistit, maxime naturam attingit humanam. Omnes enim trahimur et ducimur ad cognitionis et scientiae cupidi latent: in qua excellere pulchrum putamus ; labi autem, errare. nescire, decipi, et malum, et turpe ducimus. In hodige nere et naturali, et honesto, duo vitia Vitanda sunt: unum, ne incognita pro cognitis habeamus, iisque temere SSenitamur ; quod vitium est gere qui v0let omnes autem Velle debent , adhibebit ad considerandas res, et tempuS, et diligentiam. Alterum est vilium, quod quidam nimis magnum studium, multamque operam in res obscuras atque dissit elle c0nserunt, easdemque non necessarias. Quibus Vitiis declinatis, quod tu rebus honestis, et cognitione dignis, 0perae utaeque ponetur, id iure laudabitur in in astrologia C. Sulpicium audivimus in geomet a Segi P0M-
Ordo enare σευταξ α δ C. Sulpieius Gallus I Mentis agitatio. Cogitatio, mi e de Romain quieonsilium et explique les delir
16쪽
peium ipsi c0gnovimus multos in dialecticis, plures iii
jure civili Quae omnes artes in veri investigati0ne Versantur cujus studio a rebus gerendis abduci, contra ossicium est Virtutis enim laus omnis in actione consistit aqua tamen sit intermissio saepe, multique dantur ad studia reditus Dium agitatio mentis', quae nunquam acquieScit, potest nos in studiis cogniti0nis, etiam sine opera nostra Rc0ntinere. Omnis autem cogitatio, m0lusque animi, aut in consiliis capiendis de rebus h0nestis, et pertinentibus ad bene beateque vivendum, aut in studiis scientiae cognitionisque versabitur. Ac de primo quidem ossicii lante diximus. VII. De tribus autem reliquis latissime patet ea ratio qua societas hominum inter ipsos, et Vitae quasi communitas continetur. Cujus partes duae sunt justitia, in qua virtutis est splendor maximus; ex qua boni viri n0minantur et huic conjuncta beneficentia, quam eamdem Vel benignitatem, vel liberalitatem appellari licet. Sed justitiae primum munus est, ut ne cui quis n0ceat, nisi lacessitus injuria; deinde ut communibus pro communibus utatur'. privatis
ut Suis. Sunt autem privata nulla natura' sed aut veteri occupatione, ut qui quondam in Vacua venerunt aut Vict0
ria, ut qui bello p0titi sunt aut lege: pactione, condi
Sextus Pompeius, nete dugran Pompee, habile juiiscon
Tum ogit otio mensis. Vae axit de uolre sprit. Sine opera nostra Sanstra vati de no ire part e. -a- d. sans desse in premedi id, sans I intervention de nol re volonte.
8 : Ac de inserenda quidem injuri si salis dictum St. De tribus autem reliquis,
eommunia sibi vindice soli. Sunt autem privas nulla. Ciceron enumere es diverses Sources de la propriete. Ledroit premier occupant, veteri Oe- eupatione; a conquε te, victo
tione, sorte. Ex quo si, ut ager Arpinas Arpinatium dicatur; usculanus, usculanorum Q Similisque est privata. rum possessionum descriptio'. Ex qu0, quia Suum cujus. que sit eorum, quae natura fuerant e0mmunia, qu0d cuique
obtigit, id quisque teneat si qui sibi plus appetet,
vi0labit jus humanae societatis. Sed quoniam, ut praeclare scriptum est a Platone, non nubi S0lum nati sumus, ortusque n0stri partem - patria vindicat, partem amici; alque, ut placet St0icis, quae in terris gignantur, ad usum hominum omnia creari, homines aulem h0minum calcia esse generat0s, ut ipsi inter se, aliis alii prodesse possent: in hoc naturam debemus ducem equi, e0mmunes utilitates in medium asserre, mutatis ne sticiorum, dando, accipiendo, tum artibus, tum opera tum saeuitatibus devincire hominum inter h0mines Societatem. Fundamentum autem justitiae est side' id est, dict0rum convent0rumque conStantia et Veritas. Ex quo, quanquam h0 videbitur lartasse cuipilam durius, tamen audeamusimilari Stoicos, qui studiose exquirunt, unde Verba intducta , credamusque, quia fiat, quod dictum est, appellatam sidem'. Sed injustitiae genera duo sunt: unum eorum, qui
victoria, eoni me e sera it jure eivili a jure belli. Irpinum Arpino , dans te Latium Celai la patri de Marius et de Ciceron. Tusculum Dansle Latium. Cetait a patrie de Cincinnatus et de Cato te enseur. Ciceron possedait aucen virons ne mai-son de campagne oti l comp0Sases Tusculanes. I reste de usculum quelque ruines silueesau-dessus de raseati. Privatarum poss63sionum descriptio. Plus haut privatas'enten des choses qui appartiennent en propre Sol aux talS,
s' agit plus que des particuli ers. Deseriptio c. -a-d divisi', dimensio, assignatio. Ortusque nostri partem
Volei cle passages de Platon Q
Fides ieni, de Davo de Ciceron, de feri et de dicere;
17쪽
inserunt; alterum eorum, qui ab iis, quibus insertur, Si P0SSunt, n0n propulsant injuriam. Nam qui injuste impetum in quempiam facit, aut ira, aut aliqua perturbati0ne incitatus, is quasi manus asserre videtur soci0; qui autem non defendit, nec obsistit, si potest, injuriae, tam est in Vitio, quam si parentes, aut amicos, aut patriam deSerat. Atque illae quidem injuriae, quae n0cendi causa de induStria inseruntur, saepe a metu proficiscuntur quum is, qui nocere alteri c0gitat, timet, ne, nisi id fecerit, ipse aliqu0assiciatur inc0mm0d0. Maxiuiam autem partem ad injuriam aciendam aggrediuntur, ut adipiscantur ea, quae concupiverunt in quo vitio latissime patet avaritia. VIII. Expetuntur autem divitiae quum ad usus vitae neceSSari0S, tum ad perfruendas Voluptates. In quibus autem major est animus, in iis pecuniae cupiditas spectat ad opes, et ad gratificandi facultatem taut nuper M. Crassus 1 negabat, ullam Salis magnam pecuniam esse ei, qui in republica princeps vellet esse, cujus si uelibus exercitum alere non posset. Delectant etiam magnis ci apparatus, Vilaeque ultus cum elegantia et copia : quibus rebus essectum est, ut insuit pecuniae cupiditas esset. Nec vero rei familiaris amplificatio, nemini nocens, vituperanda est; sed iugienda semper injuria est. Maxime autem adducuntur plerique, ut e0s justitia capiat oblivio, quum in imperi0rum,h0n0rum, gloride cupiditatem inciderunt. Quod enim est apud Ennium'. Nulla sancta societas, nec de regni
ei sui vant d'autres de πιττις, quelos soliens eri valent πίτυς. M. Crassus, collegue de Cesar et de Pompe dans e re mi e triumvirat, possedait 'im
Venus pecunia exprime les ri-eli esses en generat. Mazime autem. a'auleurpasse a lararo iste me cause 'inia justice, ambition. Eunius Quintus , ne a Ru dies, dans a Calabre 240 ansa vani J. C, ut rami de CatonPancien et dui a se versi droit de bourgeoisi roma ine I s'etait gur en songe que a med Homere etait devenue larii enne. ut en terre dans le tum
esti id talius patet. Nam quidquid eiusm0di est, in qu0n0n
possint plures excellere, in eo sit plerumque tanta e0nlentio, ut dissicillimum sit, servare sanctam societatem ieclaravit
id Od temeritas C. Caesaris' qui omnia jura divina et humana perVertit, propter eum, quem sibi ipse pini0nis
errore snxerat , principatum. Si autem tu hoc genere m0lestum, quod in maximis animis, splendidissimisque iugeniis plerumque exsistunt honoris, imperii, potentiae, gloriae cupiditates. Quo magis cavendum est, ne quid in e0 genere peccetur. Sed in omni injustitia permultum interest, utrum perturbatione aliqua animi, quae plerumque brevis eSt, et ad tempus, an consulto et cogitate sat injuria Leviora enim sunt ea, quae repentin aliquo m0 tu accidunt, quam ea, quae meditata et praeparata inseruntur. Ac de inserendas quidem injuria satis dictum est. IX. Praetermittendae autem defensionis, deserendique ossicii, pilares s0lent esse causae. Nam aut inimicitias, aut lab0rem, aut Sumtus SuScipere nolunt aut etiam negligentia, pigritia, inertia mulsuis studiis ' quibusdam occupationibusve sic impediuntur, ut eos, quos tutari debeant, deSemtus esse patiantur. Itaque Videndum est, ne non satis sit id,
qu0d apud Platonem est in philos0phos dictum', quod in veri
bea de Scipions donici avait se te rami. Ce tombeau etait Rome pre de la porte Capδne. Me fides regni est. ConS
trui se nulla regni est nec sancta societas, nec fides. 'au te ur explique cette pense partes mois sui Vanis. Servare sanctam Societa
tem. Respecte les rotis sacres de la uel si te. Temeritas C. Coesaris. Cesar etait mort e qui explique comment Cicero e parte si hardi ment, Finxerat. Ce an qu'ilcro 3 ait avssemen te premi e , ,
ro Saule, qui est e rove de tuus te anili ille ux, mais qui 'est qu'un re, e laveritable grandeurnepouvant exister que dans es limites dii devotr. In hoc genere, Suri potnt.
6, acia sin. Iu suis studiis Levi sgo uis, leurs habitudes, leur tra-vaux particuli ers. In philosophos dies um . PLAT. Rep. li V. VI, et VII.
18쪽
investigatione versentur, quodque ea, quae plerique elidi menter expetunt, de quibus inter se digladiari s0lent,
contemnant, et pro nihil pulent, propterea justos Me. Nam alterum genus assequuntur, inserenda ne cui no
ceant iniuria in alterum incidunt discendi enim stu
di impediti, qu0 tueri debeant, deserunt. Itaque e0S ne ad rempublicam quidem accessuros putant , niSi coact0S. Tqulus autem erat ' id voluntate seri nam hoc ipsum ita justum est, qu0d recte sit, si est voluntarium. Sunt etiam qui aut ludi rei familiaris tuendae, aut odio quodam h0minum, Suum se neg0tium agere dicant, ne sacere cuiquam videantur injuriam; qui altero genere injustitiae vacant, in alterum incurrunt : deserunt enim vitae societatem, quia nihil conserunt in eam studii, nihil operae, nihil acultatum. Qu0niam igitur du0bus generibus injustitiis prop0Sltis adjunximus causa utriusque generis, easque res anthc0nstituimus, quibus justitia contineretur; sarith, quod cujusque temp0ris0ssicium sit, p0terimus, nisi n0smet ipsos valde amabimus, judicare. Est enim dissi ei lis cura rerum alienarum. Quanquam Terentianus ille Chremes. humana m illa e alienum putat' sed tamen, quia magis ea percipimus, atque Seniimus, qu P nobis ipsis aut prospera, aut adversa Veniunt, quam illa, quae ceteris quae, quasi longo intervallo interjecto, videmus aliter de illis, ac de nobis, judicamus. Qu0circa bene praecipiunt, qui vetant quidquam agere, qu0d dubites, aequum Sit, an iniquum AEquitas enim lucet ipsa per se dubitati c0gitationem significat injuriae.
Putant Les spicuriens. AEquius autem erat. 'in dicatis erat assirme an restrictio possibie.
comique, ne a Carthage 3 20 ansa vant Virgile. I eui ou amis Laelius et Scipion. Chremδs, person nage de laeo medie de Tere nee in titule eueautontimorumen93. . . . Putat LeSanciens stommeles m0dernes, ni ouvent cilsice vers. Heautontim. I, 4, 25.
X. Sed incidunt saepe temp0ra, quum ea, quae maxime videntur digna esse justo homine, eoque, quem Virum bonum dicimus, commulantur, suntque contraria : ut reddere dep0Situm, promissum sacere; quaeque pertinent ad veritatem, et ad dem, ea migrare interdum, et n0n servare sit justum. Referri enim decet ad ea, quae pusui principio, fundamenta β justitiae : primum, ut ne cui noceatur deinde, ut communi utilitati serviatur. Ea quum tempore commutantur, commutatur ossicium, et n0n Seniper est idem Potest enim accidere promissum aliqu0d et conventum, ut id estici sit inutile vel ei, cui promissum sit, vel ei, qui promiserit. Nam si, ut in sabulis est, Neptunus, quod hese pr0miserat, n0n secisset, Theseus Hippolyto silio nun esset orbatus L Ex tribus 'enim optatis, ut scribitur, hoc erat tertium, qu0 de Hippolyti interitu iratus optavit quo impetrat0, in maxim0s luctus incidit. Nec promissa igitur Servanda Sunt ea, quae sint iis, quibus promiseris, inutilia nec, si plus tibi noceant, quam illi prosint, cui promiseris, contra ossicium est, majus antep0ni min0ri ut, si constitueris cuipiam te
Celle pense est de vel0ppe li-vre III, h. 8. Virum bonum , 0nne te
Migrare. Transilire. Referri. ad ea . . fundamen ta Tolites es question dolvent
ρtre discute es 'apres le basesque 'ai indique es comme tanteelles de la justice. O id. Id est ne redon-
in vo lua Neptune et tui demandala mort de so fils; 'sita it ederitior es trois ceu que ledio des mers tui avait promisd' exaucer et Hippolrte perit. Voy. a Phedre de Racine, alte V, csine .)6 ae tribus These avait demande a Neptune de ui donneria victo ire fur e Minotaure, delui ou uri Pentre de Ensers, id satre peri son fit nippolrte, calumni pariligdre. O si constitueris euipiam
19쪽
interim graviter aegrotare filius coeperit, n0n Sit contra ossicium, non sacere, qu0 dixeris magisque ille, cui promissum sit, ab officio discedat, si se destitutum quer, tur Iam illis promissi Standum n0n Sse, qui n0n Videt, quae c0aetuS qui metu, quae deceptus dolo promiserit quae quidem pleraque jure praetorii liberantur, n0nnulla legibUS. Exsistunt etiam saepe injuriae calumnia quadam, et nimis callida, sed malitiosa juris interpretatione. x quo illud: Si in mumjus, summa injuria, factum est jam tritum Sermone pr0Verbium seu in genere etiam tu republica multa peccantur mi ille, qui, quum triginta dierum essent cum h0ste induciae lactae, noctu populabatur agr0S, qudddierum essetit pactae, non noctium induciae L Ne noster
quidem pr0bandus, Si verum est, Q. Fabium Labeonem seu quem alium nihil enim habeo praeter auditum , arbitrum N0lanis et Neap0litanis ' de sinibus a senatu datum, quum ad l0cum Venisset, cum utrisque Separatim locutum, ut ne cupide quid agerent, ne appetenter, atque ut
In rem praesentem. Se it generalem erit quan ii 'agitd'une assa ire dans laquelle ejuge o Parbitre sont mi en pre- sene de obj et e litige Cic. pro Caecin si Placuit Caecinae de amicorum sententia constituere, quo die in rem praesentem venirent. D Senstque De Benef. IV, 55, de veloppe cette me me idee. Iure pro torio Le prsiteu interpreta it a tot et ouvent a jurisprudence etait en opposilio avectia letire erite. Calumnia est explique partes mois sui vanis tamalitiosa juris interpretatione. I s' agit an dolite de lati due conelue parci Lacede monte Cleoni sine aveccles Argiens. Q. Fabium Labeonem. Ilsuteonsul Pan de Rome 570. Nolanis. Nole, ville importante de la Campanie. Mopolitanis. Naples, olo ni greeque, en Campanie.
regredi, quam pr0gredi mallent. Id quum utrique secissent, aliquantum agri in medio relictum est. Itaque illorum siues sicut ipsi dixerant, terminavit in medio relictum quouerat, populo Romano adjudicavit. Decipere huc quidem est, non judicare. u0circa in omni re sugienda est talis
solertia. XI. Sunt autem qupedamissicia etiam adversus e0 Servanda, a quibus injuriam acceperis. Est enim ulciscendi et puniendi m0dus. Atque haud Sci0, an Satis sit, eum, qui lacessierit injuriae suae paenitere ut et ipse ne quid tale posthac, et ceteri sint ad injuriam tardiures. Atque in republica maxime c0nservanda sunt jura belli. Nam quum sint duo genera decertandi, unum per diSceptationem, alterum per vim quumque illud proprium sit humi uis, hoc belluarum sc0nfugiendum est ad posterius, si uti n0n licet superi0re. Quare suscipienda quidem bella Sunt ob eam causana iit sine injuria in pace Vivatur parta autem Vict0ria, conservandi ii, qui non crudeles in bello, nec immanes fuerunt ut majores nostri i cuiau0S, qu0S V0lSc0S , Sabinos, Hernicos in civitatem etiam acceperunt; at a thaginem et Numantiam landitus sustulerunt. Nollem Corinthum sed credo aliquid secutos, opp0rtunitatem l0ci maxime, ne p0sset aliquando ad bellum faciendum locus ipse adhortari Mea quidem sententia, paci, quae nihil habitura sit insidiarum, semper est consulendum. In quo si mihi esset obtemperatum Si n0n optimam, at aliquam rempublicam, quae nunc nulla est, haberemus. Et quum iis,
habitatent a Pest du Latium. Lus Volsques, nation uissantedii Latium a sud desierni-ques, qui talent lici' est dii Latium proprement dit. Carthuge surrae rivage Sep lenti tonat de Afrique coloni ede Tyr, ne des plus uissantes
20쪽
quos vi deviceris consulendum est; tum ii, qui armis p0sitis, ad imperatorum dem coniugient, quamvis murum aries percusserit, recipiendi sunt. In quo tantopere apud nostros jussilia culta est, ut ii, qui civitates, aut nati0nes devictas bello in fidem recepissent, earum patroni eSSent
Ac belli quidem equitas sanctissime setiali populi 0-mani jure perscripta est ex quo intelligi potest, nullum bellum esse justum, nisi quod aut rebus repetitis geratur, aut denuntiatum ante sit, et indictum. Popilius imperat0r tenebat provinciam sin cujus exercitu Catonis silius tiro militabat. Quum autem Popilio videretur, unam dimittere legionem Cat0nis quoque silium, qui in eadem legione mi-
stabat, dimisit. Sed quum am0re pugnandi in exercitu remansisset, Cato ad Popilium Scripsit, ut Si eum pateretur in exercitu remanere, secundo eum obligaret militiae sacramento quia pri0re amisso, ure cum h0Stibu pugnaren0 poterat. Ade summa erat observatio in bello movend0. Marci quidem Catonis senis est epistola ad Marcumsilium, in qua scribit se uiasse eum missum factum Ssea consule, quum in Macedonia bello Persico miles esset. M0ne igitur, ut caveat, ne praelium ineat negat enim jus esse, qui miles n0n Sit, cum h0Ste pugnare. XII. Equidem etiam illud animadverto, quod, qui pr0 priun0mine perduellis isset, is h0stis vocaretur, lenitate verbitristitiam rei mitigatam. Hustis enim apud majore n0stros is dicebatur, quem nunc peregrinum dicimus. Indicant du0 decim tabulae, ut tutus dies cum h0ste. Itemque,
de Cato te cenSeur. Bello Persico. - La guerre contre Persee, dernier o de Macedoine. Perduellis. - Ciceron volt dans perduellis uii ennem enarmes, et attribu au mo hostisun Sens plus genera et plus dolax, celui 'etranger il est permis de si vo que en doute cette douceu de langage, quis' accorde eu avec te gente des
D OFFICIIS LIB. I. 21gdversus h0stem terna auctoritas . Quid ad hanc mansuetu sinem addi potest eum quicum bellum geras, lamm0lli 0mine appellaret uanquam id n0men durius esse-cit jam vetustas a peregrin enim recessit, et proprie ne qui arma contra ferret, remanSit.
Quum ver de imperio decertatur, bell0que quaeritur gl0ria causas omnin0 SubeSSe tamen p0rtet easdem, quas dixi paullo ante justas causas esse bell0rum. Sed ea bella, quibus imperii proposita gloria est, minus acerbe gerenda sinit. Ut enim cum civi aliter e0ntendimus, si est inimicus, aliter, si competit0r cum altero certamen honoris, et dignitatis est; cum altero capius, et saniae: sic cum Celti- heri cum Cimbris bellum, ut cum inimici gerebatur, uter esset, non uter imperaret cum Latinis, Sabinis
Samnitibus' Poenis, Pyrrho de imperio dimicabatur. Poeni laedi si agi crudelis Annibal, reliqui justiores Pyrrhi quidem de captivis reddendis, illa praeclara
Nec mi i aurum posco, nec mi pretium dederitis: Nec cauponantes bellum, sed belligerantes,
Ferro, non auro Vitam cernamus utrique.
Vosne velit, an me regnare, hera quidve serat Fors, Virtute experiamur. Et hoc simul accipe dictum Quorum virtuti belli fortuna pepercit, Eorumdem me libertati parcere certum est; Dono, ducite, doque volentibu eum magnis dis.