장음표시 사용
41쪽
nitas. Nec vero audiendi sunt Cynici , aut si qui fuerunt Stoici paene Cynici, qui reprehendunt, et irrident,
quod ea, quae re turpia non sunt, verbis sagiti0Sa ducamus cilla autem, quae turpia sunt, n0minibus appellemus suis Latrocinari, fraudare, adulterare, re turpe est Sed dicitur non obscoene Hiberis dare operam', re honestum
eSt, 0mine obscaenum pluraque, in eam sententiam, ab eisdem contra verecundiam disputantur. Nos autem naturam Sequamur, et ab omni, quod abhorret ab ocul0rum auriumque approbatione, fugiamus. StatuS, inceSSUS, SeSSi0, decubatio, Vultus, octili, manuum motus, teneant illud
Quibus in rebus duo maxime sunt sugienda : ne quid esseminatum, aut molle, et ne quid durum, aut rusticum, Sit. Nec vero histrionibus, oratoribusque concedendum eSt, ut iis haec apta sint, nobis dissoluta'. Scenicorum quidem mos tantam habet, vetere disciplina, verecundiam, ut in cenam sine subligaculo prodeat nemo : verentur enim, ne, Si quo emu Venerit, ut 0rp0ris partes quaedam aperiantur, adspiciantur non decore. 0Stro quidem m0re, cum parentibus puberes silii, cum soceris generi, n0n laVantui . Retinenda igitur est hujus generis verecundia, praesertim natura ipsa magistra et duce.
de cypre landa teur de a doctrine des Stoiciens, volt te lediscipi de Crati sese Cynique, Pi
vena di que Cynique et to eiens ne dissὸrent que par utuntque:
Et qui nec Cynicos, ite Stoica oomata tofit Criticis tunica distantia.
a Dare operam EuphemiSme. Dissoluta, e. -a-d libera
XXXVI duum autem pulchritudinis duo genera Sint, quo rum in altero venustas sit, in altero dignitas; venustatem muliebrem ducere debemus dignitatem, Virilem. Ergo et a
larma removeatur omnis, Vir nun dignus, ornatus; et huic simile vitium in gestu, m0luque ea eatur. Nam et palaeSirici m0tus sunt saepe di0si0res; et histri0num n0nnulli gestus ineptiis n0n Vacant; et, in utroque genere, quae sunt recta, et Simplicia, laudantur. Formae autem dignitas, coloris b0nitale'. tuenda est; 0l0r, exercitationibus corp0ris. illlibenda prieterea munditia St, 0n0di0Sa, neque exquisita nimis tantum quae fugiat agrestem et inhumanam negligentiam. adem ratio est habenda estitus in quo, sicut in plerisque rebuS, medi0crita optima St.
Cavendum est autem, ne, aut tarditatibus istamur ingressu m0lli0ribus, ut pomparum serculis similes esse videamur aut in sestinationibus suscipiamus nimias celeritates: quae quum sunt, anhelituSM0Ventur, Vultu mutantur, rariorquentur ex quibus magna signisicatio sit, non adesse constantiam. Sed multo etiam magis elaborandum est, ne animi m0tus a natura recedant; qu0d4SSequemur, si cavebimus, ne in perturbati0nes, atque exanimati0nes incidamus; et si attentos anim0s, ad decori conservati0
Coloris bonitale Laionne eouleur L paleii duo isage ἡ- noteta'ordinatre une te molle et oi Sive Ciceron appelle illeursee genre de vi e vita umbratilis ei ve ut des visages brunis par te soleti, et non e te in blanc et se uri des voluptueu doni parte Horaee, liv. I, Sat. 2 V. 23,ῆdit. Alla de ait ly. Tarditatibus eui se tradu ire en hanca is par te ingui.
lente ur. Fereulis similes, i. 1- d.
qu'il ne aut pas essem bier a ceu qui portalent les statues desdieii dans te pompe religi ei SeS. On portat aussi dans estri omphe les attribuis destines arappete les havis satis duoa in queur. Horace dit de Tigellius, liv. I, Sat. 5 V. Q
Saepe velut qui Currebat fugiens hostem, persaepe elut qui
42쪽
nem tenebimus. Mulus autem animorum duplices sunt: alteri, cogitalionis alteri, appetitus. Cogitatio in vero exquirendo maxime versatur appetitus impellit ad agendum. Curandum est igitur, ut cogitatione ad res quam optimas utamur; appetitum rati0ni obedientem praebeamus. XXXVII. Et quoniam magna Vis orati0nis eSt, eaque duplex altera, contenti0nis Paltera, Sermonis 'ci contentio disceptationibus tribuatur judiciorum, conetonum, Senatus: sermo in circulis, disputati0nibus, congressionibus familiarium, versetur sequatur etiam c0nvivia. Contentionis praecepta rhetorum sunt nulla serm0ni quanquam haud scio'. an p0ssint haec quoque esse. Sed discentium studiis inveniuntur magistri; huic autem qui studeant, sunt nulli : rhetorum turba reserta omnia quanquam quae Verborum sententiarumque praecepta Sunt, eadem ad sermonem pertinebunt. Sed quum rati0nis indicem Vocem habeamus; in v0ce autem duo sequamur'. ut clara sit, ut Suavis utrumque omnino a naturi petendum est Verum alterum exercitatio augebit, alterum imitati presse inuentium'. et leniter. Nihil aliud fuit in altilis' ut 0s exquisito judiciopulares uti litterarum; quanquam erant litterati; sed et alii; hi autem optime uti lingua latina putabantur. 0nus erat dulcis; litterae, neque expreSSae, neque oppreSSae ne
Petendum est. Nous di sons dans te me me sens en runca is :c'est a Ia nature qu'il aut demander tellem teli eliose . Presse loquentium. Ceuxqui pro noncent ave ne ite te. Cici De Orat. III, 2 lenitate v0cis, atque ipso oris presSu. Catulis Les deu Catulus, pere et is . Neque expresset, neque oppressae. 'articulation 'elai ni
DE OFFICIIS LIB. I. 65 aut obscurum eSSel, aut putidum Q Sine c0nlentione vox, nec languens, nec can0ra Uberi0 oratio L. Crassi nec
minus aceta sed bene loquendi de Catulis opinio non min0r Sale vero et facetiis Caesarβ, Catuli patris frater , vicit omnes ut in ipso illo larensi genere dicendi, c0ntenti0nes aliorum sermone inceret.
In omnibus igitur his elab0randum est, si in omni re, quid deceat, exquirimuS. Sit et go hic sermo, in quo Socratici maxime excellunt, leniS, minimeque pertinax ; insit in eo lep0S. Nec Vero, tanquam in poSSeSSionem Suam Venerii, excludat alios; sed quum reliquis in rebus, tum in Sermone communi, vicissitudinem n0n iniquam putet. Ac videat, in primis, quibus de rel)us loquatur si seriis Se eritatem adhibeat si iocosis leporem. In primisque pro ideat, ne sermo vitium aliquod indicet inesse in moribus; quod maxime tum S0let evenire, quum Studi0Se de absentibus. detrahendi causa, aut per ridiculum, aut SeVere, maledice, contumeli0seque dicitur. Habentur autem plerumque sermones, aut de domesticis negotiis, aut de republica, aut de artium studiis atque docti inu. Danda igitti opera est, ut, etiam Si aberrare ad alia coeperit, ad lide revocetur oratio Sed utcumque aderunt neque enim omnes eiSilem de rebus, nec omni tempore, nec similiter, delectamur. Animadvertendum est etiam, quale
nti Sermo delectationem habeat; et, ut incipiendi ratio fuerit, ita sit desinendi modus. XXXVIII. Sed qu0m0do nimii vita rectissime praecipi-
trop, ni tro peu marque e. Expressa sint verba, ut suis quorque littero sonis enuntien-ιur etc. n Quintil. Inst. I, Q. Putidum. Desagreable parrasse talion, assecte. L. Crassi VOS. c. 50.
Catuli patris frater C. Cesar Strabon elait confin-germa inde Catulus te pere Les Roma insdunnatent quelque solite no in de
Ut eumqu3 aderunt, s. -ent. homines, et non paS es, comme
43쪽
tur, ut perturbati0nes sugiamus, id est, motus animi nimi0s, rati0ni 0n obtemperantes; sic ejusmodi motibus sermo debet vacare, ne aut ira exsistat, aut cupiditas aliqua, aut pigritia, aut ignavia, aut tale aliquid appareat maximeque curandum est, ut e0S, quibuSeum Sermonem e0nseremus, et Vereri, et diligere, Videamur objurgationes etiam nonnunquam incidunt neceSSaride, in quibus utendum est fortasse et vocis c0ntenti0ne maj0re, et Verb0rum gravitate acri0re. Id agendum etiam, ut ea sacere videamur irati Sed, ut ad urendum et Secandum, Sic ad hoc genus castigandi, raro, inVitique, Veniemus nec unquam, niSi necesSario, Si nulla reperietur alia medicina.
Sed tamen ira procul absit, cum qua nilii recte seri, nihil considerate, p0teSt. Magnam autem partem clementi castigatione licet uti, gravitate tamen adjuncta, ut et Severitas adhibeatur, et contumelia repellatur atque etiam illud ipsum, quod acerbitatis habet objurgatio, significandum est, ipsius id causa qui
Objurgetur, SSe SuSceplum. Rectum est autem, etiam in illis contenti0nibus, quae cum inimicissimis fiunt, etiam sin0bis indigna audiamus, tamen gravitatem relinere, iracundiam pellere quae enim cum aliqua perturbati0ne sunt, ea nec constanter seri possunt, neque iis, qui ad- Sunt, Pr0bari. Deforme etiam est, de se ipsum praedicare, salsa praesertim, et, cum irrisione audientium, imitari uilitem gloriosum . XXXIX. Et, quoniam omnia perSequimur, v0lumus quidem certe, dicendum est etiam, qualem hominis honorati, et principis, domum pi iceat esse cujus sinis eSUUS , ad quem accomm0 danda est aedificandi descriptio, et ta-
Indigna. O di de gine age de Pyrgopolinice dans laen ranea is, en tendi des eliose comedi de Plaute de te nom, et indignes de sol. De elui de Thrason dans P Εu-
D OFFICIIS LIB. I. Tmen adhibenda commoditatis, dignitatisque diligentia Cn. Octavio inui primus ex illa lamilia consul factus est, ho-n0ri suisse accepimus, quod praeclaram aedificasset in Palatio' et plenam dignitatis, domum quae quum Iulgo ViSeretur, sussi agata domino, novo homini'. ad consulatum putabatur. Hanc Scaurus' demolitus, accessi0nem adjunxit aedibus. Itaque ille in suam domum c0nSulatum primus attulit hic, summi et clarissimi viri lius in d0mum multiplicatalla, non repulSam solum retulit, sed ignominiam etiam, et calamitatem Ornanda est enim dignitas domo, n0n ex domo tota quaerenda; nec domo d0minus, sed d0mino d0mus honestanda est et, ut in ceteris habenda
ratio non sua Solum, sed etiam ali0rum; sic in d0mo clari h0minis, in quam et hospites multi recipiendi, et admittenda huminum cujusque modi multitudo, adhibenda cura est laxitatis. Aliter ampla domus dedecori domino saepe sit, si est in ea solitud0; et maxime, si aliquando, alio domino, s0lita est frequentari. Odi0Sum est enim, quum a praetereuntibus dicitur : O 0mus antiqua, heu, qudm dispari dominare domino' qu0d quidem, his temporibus, in multis licet dicere 7.
su consul l'an de Rome 628. Palatio. e mont Palatin, qui elait en genera te quarti eriles grandes sam ille de Rome. Noto homini. Sa Iam ille erat sori ancienne, utSqu'elle pretendat remonte a rδgne de
5 Iliter. D'un aiatre eo te. Dominare domino. Verstir d'un ancien poete. 7 ieet ditere. Ciceron eutfans dout designe les mai fons de Pompe et de antra' autres, doni les nouueau mattres, creatures de Cesar, talent lo in devaloi te anciens.
44쪽
Cavendum autem est, praesertim si ipse aedisces, ne extra modum sumtu et magniscentia prodeas quo in genere multum mali etiam in exemplo est. Studi0se enim plerique, praesertim in hanc partem, facta principum imitantur; ut L. Luculli'. summi viri, virtutem quis P at quam multi villarum magniscentiam imitati quarum quidem certe est adhibendus m0dus, ad mediocritatemque reVocandus eadem que mediocritas ad omnem usum, cultumque Vitae tranS- serenda est. Sed haec hactenus. Inimni autem actione suscipienda, tria sunt tenenda primum, ut appetitus rati0ni pareat quo nihil est ad ossit cla conservanda accommodatius : deinde, ut animadvertatur, quanta illa res Sit, quam esticere velimus ut nevem 0r, ne e min0r, cura, et opera, SuScipiatur, quam cauSapostulet tertium est, ut caveamus, ut ea, quae pertinent ad liberalem speciem, et dignitatem' moderata Sint. Modus autem est optimus, decus ipsum tenere, de quo aut diximus, nec pr0gredi l0ngius. H0rum lamen trium praestantissimum est, appetitum obtemperare rati0ni. XL. Deinceps de ordine rerum' et opportunitate temporum dicendum est. Haec autem scientia continentur ea, quam Graeci εὐταξ αυ 0minant; 0n hanc, quam interpretamur modestiam, quo in verbo modus ilieS Sed illa est ευταζια, in qua intelligitur ordinis conservatio. Itaque, ut eamdem n0s modestiam appellemus , sic desinitur a Stoicis, ut m0- destia sit scientia rerum earum, quae agentur, aut dicentur,l0co su collocandarum ita videtur eadem vis ordinis
rem arque par se talent de ea- pilai ne et d'oruleur, mais Surtout
par a magnifice nee I va inquit Mithridate, o de Pont, et Tigrane, o d'Armenie. Liberalem speetem, et digni ιatem Tout te qui est dignite et
representation. De ordine rerum. 'auleurpasse idernier de trois devel oppernent qu'il a annonees, c. 55, ordre et l'd-propo3. Ut eamdem nos modestiam appellemus, . -a-d. si eam quoque ordinis conservationem nobis licet, ut Gropeis, hoc nomine eomprehendere.
et coll0cati0nis, lare. Nam et ordinem sic desiniunt, com-p0sitionem rerum aptis et accommodatis locis locum amtem actionis, opportunitatem temporis esse dicunt Tempus autem actionis opp0rtunum, graece υκαιοι, latine appellatur occasio. Sic sit, ut modestia haec, quam ita interpretamur, ut dixi, scientia sit opp0rtunitatis idone0rum ad agendum temporum. Sed potest eadem esse prudentide desinitio, de qua principi0, diximus h 0 autem loco de moderati0ne, et temperantia, et earum Similibus Virtutibus, quaerimus. Itaque, quae erant prudentide propria, Suo loco dicta sunt quae autem harum virtutum, de quibus jamdiu loquimur, quae pertinent ad verecundiam, et ad eorum approbati0nem, quibuscum vivimus, nunc dicenda Sunt. Talis est igitur ordo acti0num adhibendi , ut, quemadmodum in oratione constanti', sic in vita omnia sint apta inter se, etc0nVenientia Turpe est enim, Ialdeque Vitiosum, in re severa convivii dicta, aut delicatum aliquem inferre Serm0nem. Bene Pericles, quum haberet collegam in praetura Sophoclem', iique de communi ossicio conveniSSent, et casu larmosus puer praeteriret, dixissetque Sophocles O puerum pulchrum, Pericleliat enim proel0rem, Sophocle, decet non solum manus, sed etiam oculos, abstinentes habere. Atque hoc idem Sophocles, si in athletarum probatione dixisSet justa reprehensione caruisset: tanta vis est et loci, et temp0ris. Ut Si qui, quum causam sit acturus, in itinere, aut in ambulatione, secum ipse meditetur, aut si quid aliud attentius cogitet, non reprehendatur; at hoc idem, si in convivi faciat, inhumanus videatur, inscilia temp0ris.
Oratione eonstanti Dis de Perieth dans e comman- eourghien ordonne dement de Parmee.
' Sophoclem. Sophocle, Probatione. 'examen des plus grand poete tragique 'Α- athletes, Pappreciation de lasoreethῆnes, ut archonte et collegur eo de Tadresses des athlsiles, mises a Pepreuve
45쪽
Sed ea, qui e multum ab humanitate discrepant, ut, si qui in soro cantet, aut si qua est alia magna perversitas, facilli apparent, nec magnopere adm0nitionem et praecepta desiderant. Quae autem parva videntur esse delicta, neque
a multis intelligi 0ssunt, ab iis est diligentius declinandum. Ut in fidibus , aut tibiis, quamvis paullum discrepent, tamen id a Sciente animadverti s0let sic videndum est in vita, ne ori quid discrepet vel mult etiatum agis, quo major et melior acti0num, quam S0norum, con
XLI. Itaque, ut in idibus, musicorum aures vel minima sentiunt; sic nos, si acres, ac diligentes, Sse Volumus , animadvel'Sore viliorum, magna saepe intelligemus ex parViS. X Oculorum obtulit, ex superciliorum aut remissione aut e0ntractione, ex maestitia, ex hilaritate, ex risu, ex locuti0ne, ex relicentia et contentione vocis, ex Submissione, ex ceteris similibus, facit judicabimus, quid eorum apte sat, quid ab ossicio naturaque discrepet. Quo in genere non est incommodum , quale quidque eorum sit, ex aliis judicare ut, si quid dedeceat in illis vitemus ipsi. Fit enim, nescio quomodo, ut magis in aliis cernamuS, quam in n0bismet ipsis, si quid delinquitur. Itaque facillime corriguntur in discendo, quorum ilia imitantur, emendandi
Nec vero alienum est ad ea eligenda, quae dubitationem asserunt, adhibere doctos homines, vel etiam usu perit0S,
et, quid iis de quoque ossicii genere placeat, exquirere. Major enim pars e sere deseri s0let, quo a natura ipsa deducitur. In quibus videndum est, n0n m0ddquid quisque
Ineommodum. Inutile est dans le ἴ me sens que o dite Dantais ne sera it pas
Major enim para L JOm-mes en general ontra sentimentura des devotra que leur impos la nature mal si do it tou-jοurs era in dre u is 'aient quelque motis de parte contrai rement a ce qu' iis pensent, ude pense te contraire de equeveu lentra nature et i a Verite.
loquatur, sed etiam quid quisque Sentiat, dique etiam qua de causa quisque Sentiat. Ut enim pictores, et ii, qui signa fabricantur, et ero etiam poetae, Suum quisque opus a Iulgo considerasi vult, ut, si quid reprehensum sit a pluribus, id corrigatur iique et secum, et cum aliis, quid in eo peccatum Sit, exquirunt: Sic aliorum judicio permulta nobis et lacienda, et n0n acienda, et mutanda, et corrigenda Sunt. Quae verbiore agentur, institutisque civilibus, de iis nihil est praecipiendum Lilla enim ipsa praecepta sunt; nec quemquam h0 err0re duci oportet, ut Si quid Socrates, aut Aristippus 40ntra morem consuetudinemque civilem, fecerint, locutive sint, idem sibi arbitretur licere. Magnis illi, et divinis bonis, hanc licentiam Ssequebantur Cynicorum' vero ratio t0ta est ejicienda : est enim inimica verecundide, Sine qua nihil rectum esse potest, nihil h0
Eos autem, quorum ita perspecta in rei u honestis, ab que magnis, Si bene de republicu SentienteS, a bene merit0S, aut merentes, Sic ut aliquo honore, aut imperio assec-i0S 0bServare et colere debemus : tribuere etiam multum
Senectuti, cedere iis, qui magistratum habebunt habere delectum civis et peregrini in ipsoque peregrino privatimne an publice Venerit. Ad Summum, ne agam de Singulis, communem totius generis hominum conciliationem, et conS0ciationem, colere, tueri, SerVare debemUS.
XLII. Jam de artificiis, et quaestibus, qui liberales habendi, qui sordidi sint, haec sere accepimus'. Primum im-
46쪽
probantur ii quaestus, qui in odia h0minum incurrunt ut portitorum, ut faeneratorum . Illiberales autem et s0rdidi
quaestus mercenariorum mnium, quorum perae, 0nquorum artes, emuntur : est enim in illis ipsa merces auctoramentum servitutis. Sordidi etiam putandi, qui mereantur a mereatoribus, quod statim vendant; nihil enim prosiciunt, nisi admodum mentiantur; nec vero est quidquam durpius vanitate. Opificesque omnes in sordida arte Versantur; nec enim quidquam ingenuum al)ere 90test officina. Minimeque artes de probandast, quae miniStrae sunt voluptatum, cetarii, lanii, coqui, fartores, piscat 9- res, ut ait erentius'. Adde huc, si placet, unguentari08, saltatores, totumque ludum talarium . Quibus autem artibus aut Drudentia major ineSi aut non mediocris utilitas quaeritur, ut medicina, ut architectura, ut doctrina rerum h0nestarum , eae Sunt iiS, qu0rum Ordini c0nveniunt,40nestae Mercatura autem, Si tenuis St, sordida putanda est'; sin magna, et copiosa, multa undique app0rtans, multisque sine vanitate impertiens, non est admodum vituperanda : atque etiam, Si Satiata quaeStu, Vel contenta potius, ut saepe ex alto in portum, ex ipS0 0rtus in agr0S, possessionesque, contulit, Videtur jure optimo
Portuorum, ut foeneratorum. Les exacteurs portitores)etaient de gens a service despublicains On ait que 'usui e
Iuctoramentum signi si lerriae 'un erigasse ment, et Par
Ludum talarium Le en treprises de jeux. Doctrina rerum honestarum. 'ense ignem ent des aris
liberaux. Sordida putanda est. Lem epris de Ciceron poli Pindus
trie et e commerce 'aecordupeu Vec nos ille e modernes;
mais a Rome, 0r la guerre, toutes e profession e talent deda ignees par es cito Sens
et ab an donne es aux Sela Ves.
Les profession liberales memeetaient interdites a Paristoerat te; et te ait seu de PeScla vage renda it impossibi tota ce qui ut pii essembler a Pindustrie, telle
DE OFFICIIS LIB. I. 23p0sse laudari. Omnium autem rerum, ex quibus aliquid acquiritur, nihil est agricultura melius, nihil uberius, nihil dulcius, nihil h0mine libero dignius. De qua quoniam in Cal0ne majore' satis multa diximus, illinc asSumeS, quae ad hunc l0cum pertinebunt. XLIII. Sed ab iis partibus', quae sunt h0neStatis, quemadm0dumissicia ducerentur, Sali expositum Videtur. 0rum autem ipS0rum, quae h0nesta sunt, p0test incidere saepe contenti et comparatio de du0bus honestis utrumh0nestius : qui l0cus a Panaelio est praetermissus . Nam quum omnis h0nesta,manet a partibus quatu0r, quarum una sit cognitionis; altera, communitatis3; tertia, magnanimitatis; quarta m0derati0nis Dede in deligend ossici saepe inter se
Placet igitur, apti0ra eSSe natur ae ea ossicia, quae ex e0mmunitale, quam ea, quae exc0gni li0ne ducantur Didque hoc argument c0nsi mari p0teSt, quod, Si contigerit ea ita sapienti, ut in omnium rerum alliuentibus c0piis, quamvis omnia, quae c0gniti0ne digna sunt, Summo otio secum ipse consideret, et c0ntempletur tamen, 0litudo si tanta sit ut h0minem xidere non possit, excedat e Vita Princeps lae0mnium virtutum illa Sapientia, quam τορίαν Graeci vocant prudentiam enim, quam Graeci Fροω o dicunt, aliam quamdam intelligimus; quae est rerum expetendarum sugiendarumque scientia. Illa autem Sapientia, quam principem dixi, rerum est divinarum atque humanarum scientia : in qua continetur de0rum et h0minum c0mmunitas et socie.
In Catone majore Learallede a te illesse est in titule Ca
I iis partibus Savo i laprude nee la justice, te e0urage
des Devoirs 'explique par led0gine des l0iciens, qui 'adnas ita lentio in de degres dans lebi en non plus que daricle mal. Communitatis La Vertu quia p0ur liue la societ humat ne,
et les devotr Sociau X. Deorum et hominum communitas. Mundum e en Sent regi numine deorum, eumque SSequasi communem urbem et civi-
47쪽
tas inter ipsos. Ea si maxima eSt, ut est certe neceSSe St. qu0d a c0mmunitate ducatur ossicium, id esse maximum. Etenim cogniti contemplatioque naturae manca qu0dammodo atque inch0ata sit, si nulla actio rerum conSequatur. a autem actio in h0minum commodis tuendis maxime cernitur Pertinet igitur ad societatem generis humani. Ergo haec cognitioni antep0nenda est. Atque id optimus quisque reapse ostendit, et judicat. Quis enim est tam cupidus in perspicienda cogn0scendaque rerum natura, ut Si ei tractanti c0ntemplantique res cogniti0ue dignissimas, subit sit allatum periculum discrimenque patriae, cui subvenire opitularique possit, non illa omnia relinquat atque abjiciat, etiam si dinumerare se Stellas, aut metiri mundi magnitudinem p0sse arbitretur atque h0cidem in parentis, in amici re aut periculo secerit. Quibus rebus intelligitur, studiis ossiciisque scientiae praeponenda esse ossicia justitiae, quae perlinent ad hominum caritatem; qua nihil h0mini esse debet antiquius. XLIV. Atque illi, qu0rum Studia itaque omnis In rerum cognitione versata est, tamen ab augendis hominum utilitatibus et c0mmodis n0n receSSerunt. Nam et erudIVerunt mult0S, quo meli 0res cives, utili0reSque rebus Suis
publicis essent ut hebanum Epaminondam Lysis Pytha-g0reus'. Syracusium i0nem Plato'. multique multos n0sque ipsi, quidquid ad rempublicam attulimus si m0do aliquid attulimus , a doct0ribus, atque doctrina instructi ad eam et ornati accessimus. Neque s0lum ivi atque praeselites studi0s0s discendi erudiunt atque d0cent; sed hoc idemialem hominum et deorum. Cie. De Fin. II, 3 s. Thebanum Epaminondam Lysis Pythagoreus Epaminondas, e plus grandisapitatu deThδbes, ut our mattre te Sthagorici enarSi S. Syracusium Dionem Plato. Dion tali gentire de Denys Pancien tyran de Fracus ce ut Dion qui decida ce dernier a sat reveni a s cour Platon Son mal-tre et son mi, et qui ha SSade Srraeus Den 1 te eune. ΟΥ. CORNEL. NEP. Vie de Dion, edit classi I. de M. P0urmari n.
DE OFFICIIS LIB. I. 5etiam p0st moriem m0numentis litterarum assequuntur Nec enim l0cus ullus est praetermissus ab iis, qui ad te es qui ad mores, qui ad disciplinam reipublicae pertineret ut otium suum ad 0strum neg0lium c0ntulisse videantu . Ita illi ipsi d0ctrinae studiis et sapientiae dediti, ad hominum utilitatem suam prudentiam tutelligentiamque potissimum
conseruiit ob eamque causam el0qui c0pi0se, 0di piudenter, melius St, quam vel acutissime sine eloquontiucogitare' quod Gitatio in se ipsa versitur eloquentia complectitur e0s, quibuscum communitate iuncti sumus Atque ut apum examina non singend0rum avorum causa c0ngregantur, sed quum congregabilia natura sint, singunt favos sic h0mines, ac multo etiam magis natura congregati, adhibent agendi cogitandique s0lertiam. Itaque uisi ea tutus, quae c0nstat ex hominibus tuendis, id est exs0cietate generis humani, attingat i cogniti0nem rei unis0sivaga c0gniti0, et jejuna videatur. Itemque magnitudo animi', remota a communitate conjunctioneque humanus eritas si quaedam et immanitas. Ita sit, ut vincat c0guitio nis studium c0nsociati hominum atque communitas Nec Verum est, qu0 dicitur a qvibusdam β, propter lime stialem uae, quod ea, quae natura deside vi et con esse cum h0minibus communitatem et societatem 'lauod si
quisque ingenio, negotiis omnibus omissis, totum se in co
Virgula divina. u Commepar unebaguelle divine; phraseproverbiale. On dit de hine en
48쪽
dinem fugeret et s0cium studii quaereret tum docere,
ut ore vellet tum audire, tum dicere. Ergo omne Γλ- uod ad 6njunctionom hominum, et ad Societatem
tuendam alet, antep0nendum est illi ossicio, qu0d cogniti0ne et scientia continetur. XLV Illud larsitan quaerendum sit, num haec c0mmunI-
maxime est apta naturae, sit etiam moderationi: d. . que semper anteponenda. Non placet Sunt eium
ne e0nservanda quidem po triae causa, Sap en' detur
sit i a Posidonius c0llegit permulta, Sed ita elia tu ia bscoena, ut dictu qu0que videantur turpia. Haec
reipublicae, quidquam illorum sacere Sapientem. Quare hoc quidem essectum sit Gii Icus deligenti id si s Ici0rum excellere, qu0d teneatur b0mmum S0etate Etenim cogniti0nem prudentiamque sequetur conem acio. Ita sit, ut agere considerate pluris sit, quam
si prudenter. Atque haec quidem hactenuS: Mesae
m in Mid uiuue sit praeponendum, videre. In ipsa au em
praestet intelligi possit ut prima diis inmorta bus, Secunda patriae tertia, parentibus deinceps gladatim reli-
ili locus a Panani est, ut supra dixi, praetermiSsus. Sed
dans e sens de eonclusum sit, si ersetur
DE 'UTILE. LII. I, II. Ivant-prop01. Cicero ex pose les motis qui Pon conduit a composer et ouxrage, et Sescide es en philosophie. H. III, IV V De utile. - L'utile est inseparabie de honne te, Cette pense sera la base de toute la doctrine de noti e aut eur sur utile. - Tout e qui e ut ire utile ou uisibi a rhoni me se dixis en tres inanimes et animes les tres animes sontisu prives ou doues de raison ceu qui sont dousis derat son soni de deux spue es, te die u et les hommes. - Aprestes di eux, ilis' est te qui uisse tre plus utile aux hominesque es hommes ux-momes, et ious les avantages que nous re- tiron des choses inanimsi es elles-msimes, sera ient absolument nul sans Pindustrie et te secour de nos semblabies. - S'il est ra que lesio in messuissent beaucoumnous uir et n0us Ser- ir, te propre de lavertu sera de se les concilier et dera' assurerleur appui. CH. VI. Apres avoi e tabli quelle part acla fortune dans nos prosperiteS, comme dans nos adversites, Pauleur entre dans explication des morens propres a nous concilier appui de n0s Semblabies. -Des divers mobiles qui portent les ommes honore et a leve en dignite certa insta' entre ux. CH. VII, VIII. De totis les οyens de fouieni sa sortune, te me ille ur est de se sui remimer, te pire, de se satre era indre. - Queis sontes es morens de se satre almer B. IX, X XI, XII. De amis. -De la glo ire On Obtient Iarato ire sici'on ait inspirer a la multitude la bienve illa nee la consanee et admiration. - Queis sonicies morens d' inspirer au au tresees trois sentiment. CH. XIII XIV. Ce que do it tre et se que do it latre un eune honi me our arrive a laaloire. De la guerre, de la modestie, de lati et filiale, de laiienve illance en vers les siens, de imitation des grand hommes, et de Peloquence, considere es commeautant de s0ure es de gloire. CH. XV XVI, XVII. De la biensai sane et de la liberalite. Tette veri a deu morens, argent et les Services. - Il est galement eu maniores de laire des largesses Pune est elle duprodigue, autre elle de rhomme liberat.
49쪽
Cu. XVIII. D ehoi et dii discernem en qu 'il aut apporter dansi exere te de la liberalite. - Deci 'hospitalite. u. XIX. Le bien qu'on ait par son tra vati, et non par es ar- gesse sis' applique a corps entie deI'stat, et a Phaeui en particulier. -Du jurisconsulte de orate ur et de ceu qui 'etant ni jurisconsulte ni orate urs, euvent cependant endre servie ea leur semblabies et se sitire des amis. i n. XX. Dan te bien uera 'on ait, ii aut avo i egari pluto auxnaceur qu'acia fortune des pers0nnes ti aut furtout respectersequite et i a justice. u. XXI, XXlI, XXIII, XXIV. Dans es services qui e rapportenta corps entie de stat, ii aut concilier Pintere genera axe eles interhis priVes. De la proprietsi de 'impot de avarie edans lectioni me charges de s0nctions publique S. - De eeu qui, pcur Se endre popula ireS, metient en avant lecto is a graire eti' abolition des elles. - Duso in decla ante et de a fortune. Cn. XXV. De la compara is0n entre les hoses utiles.
I. Qiuemadm0dumisticia ducerentur ab h0nestate, Marcesili, atque ab omni genere Virtutis, satis explicatum arbitror libro superiore Sequitur, ut haec ossiciorum genera persequar, quae pertinent ad Vitae cultum, et ad earum rerum quibu utuntur h0mines , acultatem'. ad opes, ad
0pias . In qu0 tum quaeri dixi, quid utile, quid inutile tum ex utilibus quid utilius, aut quid maxime utile. De quibus dicere aggrediar, si pauca prius de instituto, ac de
judici meo dixer0. Quanquam enim libri n0stri compli ires n0n 0do ad le- rendi sed etiam ad scribendi studium excitaverunt tamen interdum vereor, ne quibusdam bonis viris philosophiae n0men Sit invisum mirenturque, in ea tantum me operaeel temp0ris p0nere. Ego autem quamdiu respublica per eos gerebatur , quibus Se ipsa c0mmiSerat, Omnes mea curas cogitati0nesque in eam conserebam viuum autem d0 minatu unius si omnia tenerentur, neque esset usquam c0nsilio aut auct0ritali locus, s0ci0s denique tuendae reipublicae, Sum-
e ullatem earum rerum , n par possesSionem et Sum earum
eh. 25 neque ope aut potentiam consectabitur D
meo. Instituto, mon ret0ur aux
etudes philosophi ques, et te motiss qui rei'y ontra me ne Iudicio, me scide es, mon system fur amati pre philosophi que. Si invisum. Celle phrasene aurait 'ηpplique qu' unpeii numbre de Vie illariis, partis an obstines des ancienne Sminum, qui pro te Staient ne ore contre es sciences de la Grece, quand dej elles valent en valli
quandra constitutioni'avait pasencore et violee, et que la republique etait ouuerne par les enat et leseuple. Dominaι unius Anto inequi avait succede a Cesar.
50쪽
m0S Vir0S, amisisSem ' nec me angoribus dedidi, quibus eSSem consectus, nisi iis restitissem nec rursum indiguish0mine docto V0luptatibu S. Atque utinam respublica Stetisset, quo coeperat, Statu', nec in homines n0n tam c0mmutandarum,quam eVertendarum rerum, cupidos incidisset Primum enim, ut Stante republica sacere solebamus, in agend0 plus quam in Scribend0, 0perae p0neremus; deinde ipsis Scripti n0n ea, quae nune, sed acti0nes nostras mandaremus, ut Saepe fecimuS. Quum autem respublica, in qua omni mea cura, cogitati0, peraponi s0lebat nulla esset omnino, illae scilicet litterae c0n- licuerunt , furenses et senatoriae. Nihil agere autem quum
animus non p0sset, in his ludiis ab initio versatus aetatis; existimavi 0 uestissime m0leslias p0sse dep0ni, si me ad phil0s0phiam retulissem. Cui quum multum adoleScens, discendi causa, temp0ris tribuissem: p0stea quam h0n0ribus inServire coepi, meque t0lum reipublicae tradidi tantum erat phil080phiae l0ci, quantum Superfuerat amic0rum, et reipublicae temp0tibus'. Id autem omne consumebatur in legendo scribendi otium n0n erat. II. Maximis igitur in malis h0c tamen boni assecuti videmur ut ea litteris mandaremus, quae nec erant satis n0lan0StriS et erant c0gniti0ne dignissima. Quid est enim, per de0S 091 misissem. Bea ue0up aValent per dans la guerre et ile, enire aut res, Pompe et Calon. Quo coeperat, statu LeSul Sentendent, 'etat de a re publique pres le re tablissemen de Paneienne constitution par Sylla; les a uires,l 'epoque ou la 0r de Cesar se in blait devoi re nil re laliberte a Rome: 'aut res ensin, celle ii Oetave, se aissan guide parcies conseil de Ciceron, se donnait omine te de senseurdes tuis. Quoi qu'il e soli, Peteta donici est parte ici estis idem mentippos a celui dela republique, ors tu' elle tali 0uverne par les homines, quel Ies' et ait eboisis elle-mpane. Sed actiones Me di Seours, sui judicia tres, soli politique ; i litterae larenses et senatoriae. D Conticuerunt Brul. α 5 si jam pridem enim conticuerunt tuae litterae; nam ut il-l0s de republica libros edidisti,
nihil a te sane p0stea accepimuS. D Temporibus a te te memesens que necessitatibus. Nota nostris. Ciceron se
iabilius sapientia quid praestantius quid homini melius 3 quid h0mine dignius Hanc igitur qui expetunt, phil0sophi
nominantur nec quidquam aliud est phil0sophia, si interpretari velis'. praeter studium sapientiae. Sapientia autem est, ut a veteribus phil080phis desinitum est, rerum divinarum
et humanarum, causarumque, quibus eae res continentur,
scientia cujus studium qui vituperat, haud sane intelligo, quidnam sit, quod laudandum putet. Nam sive oblectatio quaeritur animi, requiesque curarum quae conferri cum e0rum Studiis potest, qui Semper aliquid anquirunt, quod spectet et Valeat ad bene beateque vivendum p sive ratio
constantiae virtutisque ducitur' aut haec ars est, aut nulla omnino, per quam ea aSSequamur. Nullam dicere maximarum rerum artem SSe, quum minimarum Sine arte nulla sit, hominum est partim considerate loquentium, alque in maximis rebus errantium. Si autem est aliqua
disciplina virtutis, ubi ea quaeretur, quum ab hoc discendi genere discesseris Sed haec, quum ad philosophiam co-h0rtamur, accuratius disputari solent qu0d alio quodam libro secimus. Hoc autem temp0re tantum nobis declarandum fuit, cur orbati rei publicae muneribus, ad hoc n0s
studium potissimum e0ntuli SSemUS. Occurritur' autem n0bis, o quidem a d0ctis et erudi-itS, quaerentibus, Satisne constanter sacere Videamur, qui,
quum percipi nihil p0sse dicamus'. tamen et aliis de rebus
plat ut galement dans se Tusculanes, , , , dule de progres queri phil0s0phi avai salta Rome. Si interpretari velis. Siron examine, n0n palla signifieation e generat, mais te element doni se compose e molphilosophia, d0nt a traductionlitterale est studium sapienti6P. Dueitur. Einationem dueere u equiva ut a si rati0uem habere leni compte, etc.
Ilio quodam libro Leci iure in titule Hortensius, qui S per du, a is qui existat duoemps de salii Augustin comme I t-m0 igne te magnisque eloge qu'ilen ait dans se Confessi0ns, liv.
Occurri Tur. UContra dieitur. D. Peremi nihil posse dicamus. 'opinion de a seele academique, que Cicero presera it