장음표시 사용
121쪽
. eepta, quae ad humanae vitae regulatia ac Masticiun ne . spe Pnt,onanes ita comten.isse inueniuntur, ut non pq qe i diuersis,sed ab eodem prorsus defluxiste omnia videantur. Protulere equidem S suas Matiqui trusententi a sώquas tamen si diligentius 'eusseris,neς omnino persectas, nec sem n respon- Iuriscosultis sadde Christi alia na diem)nihil ab Euangelica doctima recedit. Seques: in vicenci stilus,quo nullus sane eruditorum. Hi in uenaturivi neci 'PM qui in Omaa re eloquentia parens Cicero si . : a 'eges condere malitisset) existinae tur melius suisse dictui sis: Vix enim potest cum breuitate eloquentia esse coniuncta: atqui in Iure salaltis no satis li- ibi b uitatem, an elegantiam magis adnii Laurentii 'es cum longe di tertius a Laurentio vastae iu-. Vallensi explicata fuerit, eius verba res erre prae dicis . . ῆbix Perlegi inquio proximὸ quinquaginta Digettoruna libros,ex pleritq; Iurisconsultorum voltimi. x, eXcerptos relegi cum libenter, tum vero quadam cum admiratione. Primit m quod nescias, es. .ν tru' diluentiane,an grauitas:prudentia naequi- , - a rerun , an Orationis dignitas praestet, mali' lauci danda esse videatur.Deinde,quia haec .aps h it in unoquoq; illorum omnia sunt egregia &perfecta,ut vehementer dubites,quem cui praetereus cuna putes. Cui simile quiddam ut de ultima tantu parte quae ad nos pertinet dicam in epistolis Cice--ronIS admirari solebam, quae quum a pluribus seri' -υβntur,onines tantum ab uno,eodemque caudacius id1xerim si personas sustuleris,ab uno Cicerone scriptae iudicentur: ita verba ac sententiae, charactermis dicendi ubique sui est similis. 6uod eo magis in Iurisconsultis est admirandum , qu id illi eadem . cucti materiint,in eodem quasi ludo ac schola anitituti: hi vero inter se etiam seculis distant iis
122쪽
post Ciceronem. Ideoque quibusdam in verbis ab eo disserentes,quales omnes a Virgilio usque ad Liuium fuerunt. Nam Servii Sulpitii, atque Mutii Scaeuolae nil extat, sed alterius Mutii recentioris.
Et prisci illi quidem Iurisconsulti quales, quantiq;
in eloquendo fuerint,iudicare non possumus: quis pe quorum nihil legimus. His autem qui inter m nus versantur, nihil est, mea sententia, quod addi, adimaue posse videatur,non tam eloquentiae quam quidem materia illa non magnoperὸ patitur quam latinitatis, atque elegantiae: sine qua caeca omnis
doctrina est,& illiberais, praesertim in iure Civili. Haec Valla. Philippus quoque Beroaldus summae
eruditionis ac iudicii vir,in e6mento secundae.Philippicae Ciceronis,ubi de coeunda societate loquitur,Iurisconsultos nostros purissime atq; elegantis-
sine scripsisse testatur. Postremum est quod magis
me mouet in omnem scientiam,ac sermonis splendorem longe praecurrite nempe integritas Vitae,
innata quaedam probitas , quae illos ab omni hominum genere segregauit. Habemus certὸ praeclaras ex antiquis philosophis sententias,& vitae praece
. Pta non contemnenda,sed quibus authorum mores minime respondebant. Enimuero quosdam hum narum rerum egregios cotemptores suisse legimus, sed ut popularem auram captarent,& priuata proderelictis habentes omotum iacilitate abuterentur. Alios vesanis amoribus deperiisse, alios minus Iibere prolocutosmonnullos tyrannoru minis & ter riculamentis euictos,in veritatem & iustitiam coniurasse: plerosque vel ambitione, vel maritia adeo flagrasse,ut quas ipsi leges aliis praescripserant, nulli pertinacius violarent. Hi vero quam similem eorum orationi ac sententiis vitam vixerint, quam ab omni vitiorum genere temperauerint, q; liberali bus , ac planc candidis moribus. extiterint, nemini
123쪽
' obscurum esse potest. Nempe ut ab his qui inter
manus nostras versantur exempli suffragium peta Neratius Priscus,de quo meminit Pomponius,tantae fuisse probitatis legitur, ut Traianus Imperat rem omnium selicissimus,nihil eo inconsulto attentasse existimetur. ii in etiam ut Spartianus resert Deques fuit apud Romanos opinio.Traiano id animi fuist e,ut Neratium Priscum, no Adrianum successorem relinqueret, multis in hoc cosentientibus amicis: usq; eo ut prisco aliquando dixerit: Commendo tibi Prouincias,si ouid mihi fatale contigerit. Singularis omnino probitatis,ae scientiae virum esse oportuit,quem tantus princeps in Imperii Romani moderatorem designaret. Accedit Serbidius
Scaevola Magni Papiniani praeceptor, quo iurisporito Marcum Antonium Philosephum praecipuὰ usum suisse Iulius Capitolinus scribit. Porro δc virum grauem fuisse Scaevolam, & maximae peritiae
atq; integritatis,argumento sunt, cum eius responsa quibus nulla plane tutiora, tum-Marco Phil sopho Imperatorum omnium sapientissimo tant pere gratus extiterit. Quis diuini illius Papiniani virtutes, incredibilesque animi dotes enarret Erat./ quidem ille Iurisconsultorum omnium, quotquot vel ante, vel post eum suerunt excellentissimus: α ut spartianus vocat iuris asylum, ac doctrinae legalis thesaurus.In supremo dignitatum culmine viridi admodum aetate constitutus, ut qui praefectus p orio in trigesimo suae aetatis anno, secundum a principe locum obtineret, tantae apud populum autoritatis suit, ut nequitiam principis lacilὰ ponset emendare, & suspectum Imperatorem populo conciliare. Maluit tamen vir optimus mortem
oppetere,quam delictum principis excusare. O rarissimam probitatem to sortitudinem inauditam lQuem illi Philosophorum, etorum, Oratorum,
124쪽
aut Poetatum quos antiquitas veneratu iuste conseremus Audacius loquar neq; hoc tamen sine lachrymis & rubore pronuntio. Quem eorum qui &Christianum nome profitentur,& Christianis principibus assistunt, tale de se exemplum praebere, aut praebuisse unquam cognouimus Ar,inquiunt,principibus verum displicet eloquium.Μale perdant dij nephandas belluas. Cur non eis displiccat veritas,
quam nunquam audire coniueuerunt λ Cur non delectentur mendacio, qui inter adulatores & secos, inter vultures & coruos perpetuo sedent Excutiantur principes qui Iurisconsultorum opera & contaliis usi sunt: quales habuerint mores, quali iustitia imperia administrauerint,quam de se posteris fama
reliquerint. Antoninus Pius, omnium certὸ princi pum optimus, quo imperante nihil Romanis aduersum contigit,nulla maior in toto orbe traquillitas:
his teste Capitolino usus est iurisperitis,Vindio
Vero,Saluio Iuliano,Eburnio Ualente, Volusio Μetiano,Vlpio Marcello,& Prisco Iaboleno. Horum omnium, dempto Marcello, meminit Pomponius. Optimi quidem fuerunt, & talem principem reddideriint. Alexander quoq; Seuerus ab Antonini bonitate & iustitia non de enerans, bello tamen aliquantulum clarior, quiq; omnibus principibus virtutis & gloriae imaginem solus reserre potest, qu rumnam ope, vel consilio ad tantam imperii venustatem peruenit,nisi Iurisconsultorii λ Quod ne se tὰ quidam me salso, aut commentitiὸ iactare arbitrentur, ipsius Lampridii ad Constantinum verba audiantur: Notum est illud pietati tuae quod in Μ rio Maximo legisti, Meliorem esse rempublicam,&prope tutiorem,in qua priceps malus est, ea, in qua sunt amici principis mali. Siquidem unus malus p test a plurimis bonis corrigi,multi autem mali non posunt ab uno,quauis optimo, ulla ratione surari. Alexander
125쪽
Alexander igitur Imperator amicos & parentes si malos reperit,aut puniuit, aut si vetus vel amicitia vel necessitudo non sivit puniri,dimisit a se, dicens rHis charior est mihi tota respublica. Et ut scias qui viri in eius consilio fuerint, Fabius Sabinus Sabini insignis viri filius,Cato temporis sui,Domitius, VIIianus iurisperitissimus , Aelius Gordianus Go . iani Imperatoris pater, & ipse reuera vir insignis, tutius Paulus iurisperitissimus, Claudius Venatum orator amplissimus, Pomponius legum peritissimus, Alphenus, Aphricanus, Florentinus, Marti . nus, Callistratus, Hermogenes,Venuleius,Triph .nius, Metianus, Celsus, Proculus,Modestinus. Hi
omnes iuris profestares, discipuli fuere splendidissimi Papiniani , & Alexandri imperatoris familiares, & socii cut scribit Aeolius & Marius Maximus Catilitis Seuerus cognatus eius. vir onmi inndoctissimus, Aelius Serenianus omnium vir sanctis simus, Quintilius Caius Marcellus, quo meliorem ne historiae quidem continent. His tot atque aliis talibus viris,quid mali potuit cogitari vel fieri ,eum ad bonum omnes consentirent Et eos quidem malorum cohors depulerat, qui circumuenerant Alexandrum primis diebus: sed prudentia iuuenis, his malis occisis ac depulsis amicitia ista sancta conu luit. Isti sunt qui bonum principem suum secerunt,& iterum amici mali qui Romanos pessimos etiam
posteris tradiderunt,suis vitiis laborates. Haec Lampridius. Quae utinam in cor cuiusque principis phnetrarent,ut ad imaginem Alexandri, se ad virtutes Sc iustitiam coponerent ac excitarent. Iuvenis qui qdem ille,nec Christiani dogmatis satis peritus, ve 'rum insignium,atque bonorum virorum consuetu dine, opera, & consilio continue vius, optimi pri ipis, & rempublicam optime moderantis, exemplum caeteris immortale reliqui se . . . s
126쪽
. Η ΛΕ e dilectissimi iuuenes de iurisconsultora
laudibus studiose collegi, ut priscos cum modernis Conserentes , vobiscum reputetis quantum Hector hic distet ab illo Hectore, qui rediit exuuias indutus Achillis, vosq, ad illorum imaginem re tis qui bonos principes essicere poterant, studebat, exiuimetisq; nullum in terris numen augustius ac diuinius inueniri,viro qui spectatam habeat probitatem simul cum scientia & eruditione c6 iunctam Ad quod celsi Gentilium exempla vos excitare ma gnopere possunt maxime verb Christi sospitatoris meminisse debetis,a quo omnis gratia,omnisq; sapientia manat: qui non raro vobis salubre illud, ae perpetuo memorandum praescriptum inculcauit rNihil omnino prodesse homini si uniuersum orbe
lucretur,animae vero suae iacturam patiatur.
Nunquam parcendum calamo, er τι cun vel mi. legibus,ve idoneis autoribiu excerpuntur , inrepe toriam atque ordinem redigenda. Cv. x XII.
ULT I M v s studioso iuueni labor superest posteaquam & in legibus bene versari,& doctorii opiniones discutere subtiliter,atq; igeniose didicerit memoriam firmiter stabilire,ne ut aliquando pra diximus tot vigiliae,totq; labores intereant.Quipse & memoriam hominis labile esse constat,& uulam fere disciplina ossicium memoriae magis,quam legalem desiderare . inocirca magnopere enite dum est,ut quod memoriae viribus effici non potest, solerti id calamo suppleatur. Debet itaq; iuuenis,
clim ex lege aliqua memorabilem regulam,vel sen--ἀentiam notauerit,aut ex glossematis,doctoribusue enutiatum aliquod excerpserit,ocyter in librum s Iecium,sub cog ruis locis ac titulis reserre, nec aliorum fidere repertoriis quae parum ouidem conserui
127쪽
Hoc certo certius est, nullum a legibus coditis spectatae scietiae virum, aut magni nominis doctorem, suo indice vel repertorio caruisse. Alius enim materiales tantum regulas in elementorum ordinem redegit: alius iuris regulas sub congruis titulis collo cauit: pleriq; vero cecisiones doctorum, seu comunes opiniones tum ex illorum commentariis, tum
etiam consiliis latissimὰ congesserunt, ut quoties casus occurreret singula ad manum haberent. Mihi autem studiosi iuuenes disponendus sic liber videtur,ut ab initio; in tres partes distinguatur: in quara prima regulae materiales, in secunda morales, in tertia iuris regulae sub congruis locis ac titulis statuantur. Rursum pars ultima, quae iups regulas continebit, in triplicem tractatum diuidatur: quoru primus
contractuum,secundus ultimarum voluntatum, te
titis iudiciorum regulas complectatur : atq; ita persectistinuis totius ciuilis scientiae index, modico labore comparabitur. Nec esse forte contemnendi laboris opus , omnes Barioli theoricas in regulas &exceptiones redigere: quod permultos quidem attentave scio,persecisse adhuc neminem.Sunt pri terea noni illi ut praediximus qui labori magis quam ingenio vacantes, reiectis legum subtilitatibus, s .
las doctorum Opiniones amplecturilr,easq, ex omnium voluminibus collectas in ordinem redigunt,
ac dispomini. Ad quod abunde surticere potest, amplissimum illud Firmani Bertachini repertorium an tria volumina distinctum. Nos aliquando saue te Deo persectum indicem in communem utilit tena proferemus, in quo non minus ingenio quam labori tribuisse probabimur. At vero citi uenes seliacissimi in praesentia satis sit, hanc breuissimam methodum ex tempore meditatam vobis progredi incipientibus,vice Saturnalitii muneris edidis e, ut
quo pacto leges tractari det ant talisper ediscatis,
128쪽
R AΥ. s Υ v D. L IE. r. ε 3 donec alia maioris argumenti opera excudantur.
Caeteriim locos ipsos, ta ad materiales & morales, quam ad iuris regulas pertinentes, studiosὰ subiecimus, quo suturi indicis specimen aliquod iam agnoscere incipiatis.
Αccessorium. Aecidens. Actus Adaequatum. Adiunctum. Adiectivum.
Agens. Antecedens. Argumentum. Αras Augmentum. Casus. Causa. Causatum. Certum. Cohaerens. Communea Compositum. Concretum. Coniunctum. Connexum. Consequens. Cosecutivum. Confusum. Continens. Contentum. Continuum.
Contingens. Contiguum. Contrarium. Co tradictori v. Correlativum. CorrespectivuCorruptum.
Destinatum. Determinabile. Differens. Difficile. Disanitum. Diminutio. Di rectum
Dillinctum. Diuersum. Dividuum. Dubium I
Extremum. Exceptum. Exitus.. t . R
Indiuiduum. Indifferens. II. Indistinctum. I Infinitum.
129쪽
Nateria. Nateriatum. Nedium. Ninimum. Missum.
Nodicum. Notusa Natur . . Necessarium. Nouum. Numerus.
Oppositum . ordo. Ordinatum. Organum is
PatienS. Remotum. Persectum. Perplexum. Separatum. Perpetuum. . Simile. Posteri us. . Simplex. ἰPotentia. Singulare. Praedicatum.
Species. Pr suppositu Substantia. Himum. Substantivum. Principium. Subiectum. Prius a Superfluum. Principale. surrogatum. Privatio.
Propinquum. Propositun . Tacitum.
Tempus. Purificatum. Totum. Qualitas. Varium. Qualificatum Vltimum. Quantitas. Vnisorme. Quiditas. Vnitum. Universem. Raruntin ms Moralium requiarum . Arbitrium. Carum. Aud cia. Castitas. Charitas. Benignitas. Cogitatio. Beatus. Commissum. Benefactor. Commodum. Beneficium. Consenses.
Consilium. . Conatus. . Contem-
130쪽
Deformitas. I IBesensio. Dignito. Diligentia. Discordia. PDolora Dolus.
Gloria. Gratum. Gratia. Gravamen.
Inconifantia. Incommodum. Inconueniens. Inciuile. Indignus. Iniquum. In maicitia. . Iniustumia Iniustitia.
Laesio. Levitas. Liberum. Liberale.
uendacium. Neritum. Misericordia. Nodus. l.
Necessitas. Negligentia. Nobilitas.
Pae υ Poenitentia. 'Permissum. Pietas.