De linguae latinae in Germania per 17. saecula amplius fatis, ab ipso tempore, quo Romanorum arma et commercia nonnullum eius vsum intulerunt, ad nostram vsque aetatem, commentarii, auctore Iacobo Burckhard ..

71쪽

. ELENCHus in eodem negotio urgendo sociis odia mentione: quorum haud exiguo numero Conr. Ρeutingerus, IO. Camerarius Dalburgius, Bilib. Pirckheimerus, F complures alii grauis mi linguae Romana assertores fuerunt. huius utilissimum sudium subleuatum commonstratur summo Germaniae Principum, Electorum, a

que ipsius augusti mi Maximiliani I, quo

iureatos dignati sunt, fauore. qui in uniuersa Europa communis tum cI ino

Musas finguiarismane fuisse, ostenditur:

ita, ut Germaniae nobilitas, Principum exemplo incitata, litteratissima exstiterita

doctrinae sudio propositis, s cum honoreariis mo umtulo coniunctis praemiis magnopere adiutor grasse ma insuper concordia inter litterarum vindices constituta, s tam bene confirmata, ut bona sua inter se habuerint communia. Ratio denique, quam saeculum istud in L tina lingua sordibus purganda iniit, breuiter declaratur. hanc adinventa a

Germanis libros typis exscribendi aratam facilem reddidit, ut Romani sermonis in Germania feliciter asserti infantia

72쪽

CAPITUM. at pueritia non ita miaeorum lustrari spatio circumscribi pos videasuri

CAP. V.

Inter usos, qui procedente saeculo XVI incredibili suo sudio diligentiaque rem

eo perduxerunt, ut Latina tingua tam euisa in Germania exinterit, atque or-ι nata, ut a perfectione non procul abesses videretur, quorum numerus ingens omni-

, no fuit 3 primo loco qui ponantur, di- gnissimi sunt Io. Murmellius, Herm. Buschius, Def. Erasmus, optimi eruditi Hegii discipuli. quorum duo priores in- ι signem in Alexanisi Doctrinati s res, quis linguae impuritatibus ex fluis eluisendis nauarunt operam; quibuου ΙαMe tinus suam etiam adiunxit, eamque per- . utilem. Era mi vero merita tanta sunt, in scholae unicum fere litterarum inter

Germanos venerentur eum in urat rem. cui in vindicando litterarum Romanique sermonis sudio opportunam maxime atque fidelem opem tulerunt voricus Huttenus, qui obseurorum virorum ad Ortinum Gratium Epistolaom -- Q e 3 αδε

73쪽

ctar putatur es Hermannus Comes Nuenarius; fortissimus uterque Reuch- linianae cavos defensor. Atque horum praefantissimorum virorum aetate Latinae linguae, is cuius etiam orthographiape

frienda eruditi siliciti fuisse demon-

srantur, adolescentia definienda vid eur, ita tamen, ut virilem etiam vigo rem sue aureum linguae in Germania saeculum attigerit: quale ut hoc se summa excelgentis Di Melanchthonis m gulas disciplinas merita essecerunt. Et hoc ipsum peritissimos ostentauit in

Germania scholarum moderatores, δε-ctissimos grammaticos, interpretes, a que rhetores, elegantissimos porro po tas, graui mosque historicos, ac orat res, facundissimos senatores, atque iure constutos, Latinis os medicos, s b maram denique siuerarum cupidi mos theologos. uae adfirmatio nonnuin e vularum artium disciplinarumque is diis eruditis is viris nominatis com probatur ; s eorum principem Ioach. Camerarium recte haberi, Venditur auemadmodum vero.superiora tempore

74쪽

CAPITUM. potenti morum Principum clementia aenobilissimorum virorum fauor in Gemmanis doctrinae eloquentiaeque sudia

excolendi ardorem concitarunt sic emdem clementia ac idem fauor ardorem hunc aurea sa aetate quam maxime

fusenturum: siquidem Principes atque riuitates erigendis bonarum litterarum cinis , fouendisque litteratis hominiabus adeo inter se certabant, vi quo plures produceret respublica eruditos; eo orentior ista existimaretur atque ornatior. id quod Osuferanae in primis re

giones te sari possunt: quo do ii ex me

psalia consuxerunt. CAP. VI.. Latina linguae omnisque elegantioris doctrinae cultara eadem Melanchthonis aetate, qua ad summum in Germania adscenderat, retro sublabi iterum visa est; cuiuae mutationis culpam an Lutheranis meant, utram b. Lutherus bonarum titterarum vindices inuidia saltem aegrauarit, quemadmodum quidams tuerunt, inquiritur : utroque negato, mam, Ο ior,

75쪽

ELENCHVSior, aeque magna certe, Latini sermonis contemptio in Papatu deprehensa esset,

Menditur: eiusque aliae ac diuersae recensentur causse. Optimorum Romano eum scriptorum imitatione neglecta Apuleiani, obsoletaeque antiquitatis ad fectatores prouenerunt, minin tolerabiales, quam Ciceroniani. Adagiorum

abusus saeculi filo non parum quoque ob fuit; quem temeraria Criticorum, Ramistarumque soboles neutiquam adiu- t. auantopere docendi ratio degenerarit, a superiorum temporum felici- rate omnia subsecuti XVI exitum in Ger mania disereparint, luculensim nemo declarasse videtur, Cast. Hos ano. Imruenti barbaries strenue obuiam inter Germanos luerunt Io. Sturmius s Io. Caselius singulari Germaniae fato exorti,s de Romano sermone feliciter vindiis cando praeelare meriti viri. Murmii coaegis, successore, discipulisque nonnullas ul laudatis, pauci quidam eiusdem a sermonis assertores, ex aurea ista aetateras in Germania exeunte saeculo XVI reti. qui, nominantur: horumque de disco diῖν

76쪽

CAPI Tu M. dia, eruditorum animos quam maxime sdi octante, Maecenatum paucitate , satio incommodis, quae, Latinae tingua unia uersaeque humanitatis sudio perquam molesta atque noxia , eruditos in conἀσemptionem sensim adduxerunt, adforuntur querimoniae.

. . CAP. VII.

Euibus fatis Latina lingua in Gemmania saeculo XVII a, s qua rationes iuuentis in scholis ibi instituta si , singularum artium disciplinis eruditi mo--n virorum resimoniis devaratur: squemadmodum Germanorum linguam a

Uiam addisendi ardor magis magisque deferbuerit, ostenditur e stili formis, s -- characteribus aliquot, velut Philippico, Lipsiano, commonstratis, atque Iesultarum fiatina linguae sudio, non minus sensim diminuto, memorato. Eorum, qui ipsum hoc sudium inter Germanos conseruatum voluerint, popularibus faudabili praeeuntes exemplo, numero , primo loco nominatur Gem. IO. e S VOs-

77쪽

huius praeclara in Romanum sermonem merita pluribus praedicantur verbis, sidorum, qui apud Germanos operam nauarunt, ut optimis Latinis auctoribus meo cule esset, nec non Oratorum, poetarum, rhetorum, atque grammaticorum nonnulli nominantur. Neque daecenates proximo saeculo penitus defuerunt Germaniae. Eualia demum per hoc sum saeculum, quo vivimus, fata Latinae linguae imminere videantur praesantissimorum virorum iudiciis senditur ; spauca de eius dignitate, a quibusdam acriter fatis hodie impugnata, adduntura

78쪽

ADDENDA ET CORRIGENDA.

I Ouum, idque perspicuum maxime vi cissitudinis,cui res humanas numquam non obnoxias esse, singulae propemodum opusculi mei paginae demonstrant, exemplum praebuit nuperrime S. Galli monasterium. quominus enim de hoc adfirmari amplius posse videatur, quod p. 89 de eo adfirmaui, anceps belli fecit postea fortuna, quam illud scripsi. . Orationibus, ac reliquis de Ph. Melanchthonis Morte scriptis, Iudiciisque a Greg. Ri tres collectis, pag.366 in notis a me citatis,addan tur Locorum Communium Osiectanea, a Io. Manlio ex Phil. Melanchthonis potissimum i ctionibuου excerpta, Sudis a & alibi saepius saeculo XVI in 8 excusa. Quae quamuis Ioach. Camerario & aliis parum probata sint: plurima tamen lectu admodum iucunda, ac salutaria maxime consilia iis continen tur: praesertim ubi de Scholis N Studiis finguarum, artium ac facultatum a pag. 497 Vsq. y82, agitur. Enumeratio quoque ista quorumdam praeliantissimorum virorum quum ex magnatrem, tum ex aliis familiis ortorum

qui vel ipsi litterarum cognitione studioquo indefesso, velliberalitate re aliis beneficiis de Ecclesia bene meriti sunt in adhuc in idincum burio capiti IV & V Commentariorum meo rum, ubi ostendi, quantum Germaniae Musae summorum Principum munificentia debeant, singularem plane fidem atque robur ad ferre

potest

79쪽

potest. Multa enim enumeratione hae, pag. 48, seqq. recensentur de iumma liberalitate, qua in litteratos usi sint, & quantopere litterarum in Germania renascentium caussa voluerint Principes ; quorum numero: Maxia milianus I, & Caroluc V, Imperatores, Fridericu , Ioannes, Mauritiin, Augustus, Electores& Saxoniae Duces, Georgiuae Marchio Bran-denb. Albertus, Senior, Princeps Borussiae,

Mnestin Dux Luneburgensis, Philippus Landingrafius Hassiae, Gerhardis Dux murten b. Georgius An haltinus, Carolus Marchio Ba densis, D. Albertus Dux Mega pol. De Carolo V p.rio narratur, ipsum Thucydidem plurimum legisseo cubiculariorum eius hanc foisse consuetudinem, ut, precationibus dictis, singuli aliquid legerent , donec Imperator surrexerit; alius Thucydidem, alius Hero dotum, alius Liuium, alius Gallicam histori

am, alius aliud: ipsum autem Imperatorem,. postquam surrexerit,precibus recitatis, inter

rogasse, quid singuli legerint, ut sic ad hilaritatem excitaretur. Iacobus Marchio Baden

sis, Treuirensis Episcopus, p. Π6 excelgenter doctuου dicitur, quem Maximilianus Imperator Episcopum esse voluerit propter excedens ingenium, eruditionem, eloquentiam & omnem ingenii s corporispraestantiam e & qui in con uentu Coipniensi nomine Imperii responderit legatis Gallicis Gallice, legayis Pontificiis

80쪽

CORRIGENDA.

Latine, legatis Venetis Italice, & Germanicis Germanice. De Triderico Saxoniae p. sso legitur : Euandocunque legebat in optimis au-LIoribus sententiam quamdam insignem, eam parieti inscribis, re semper eam in conspectu

haberet,ne excideret ipse mente. sic amsulans in musio, talia duIa tacitus secum consider

.uis. De Philippo Landgrafio Hassiae p. Πλ: Tempore obsidionis rebis Monasteriensis ad me tacebat: Nune ego incipio magis diligere su-aeia, quia video, si homines negligunt studia is, re is,iactant libros Prop elisos oe Apostolicos, fleri plurimos phanaticos homines, suos e thusa os s reuelationes iactantes. &paullo post de D. Aberto Duce Mega polit: In Italia mos es, Pt Principes audiant S inspiciant stadia, sicut etiam inter Principes Germaniae olim fuit consuetudo. Vix vitam autem hanc comsuetudinem imitari video, nisi Ioannem Albertum Principem Merapol. qui quotannis aliqua

examina in schola Suerinensi instituit, quibuWEgustris mas Princeps ipse interes, oe simul

pueror examinat et bene quoque respondentibuου munera non exigua largitur. Alias etiam eriera examina idem Princeps scholas accedit, ae dia ac mores iuuenum considerat. de Eme

flo Saxoniae Duce pag. s78 legitur: Ernestus, frater Ioannis Eriderici Hectoris, res haberet exiguos redituου ex sua ditione, tamen adeo fuit munific-,σ liberalis erga homines doctos σstudio- Φ