De dolore Simonis Portii Neapolitani liber

11쪽

n s IMONIs poRTH Li 3 nis continui. quasi nos moneat, ut una cum temps ramenti mutatione , selutam etiam continuitatem

esse intelligamus. Neque enim potest sine selutione

continui intemperies acerbum dolorem generare:eo

quod ad eius generationem ingens laeso requiratur, quae non fit, nisi intercedente causa seluente contianuum;quemadmodum libro septimo de Placit.Ηyp.& Plat. traditum etiam est a Galeno. QiΡmuis autecauis plurimae, ac specie distinctae sint, ut videre est apud Galenum, ubi eas enumerat primo de sympti caus& duodecimo Method. quas libro Artis medic: ct in secundo de Ratione vidi. ac libro de Inaequali intemperie, omnes seb duabus complexus est, sub intemperie,& lutione continui. Licet duodecimo libro Meth.& quarto de Simpl. med. facul .unam

proximam doloris causam posuerit, internam ac latentem continui sellationem: quod non immerito ab Avicena ct Auer.ipsi adscribitur Has omnes doloris causas Aetius in sua Des conclusit. Generant porro intemperies & solutio continui dolorem, non modo in sensu tactus: versim etiam in omnibus aliis sentabus, ut Galenus in libro de Different.sympi.& in primo de Sympl. caus uberrime demonstrauit. Atqui

Avicena,& recentiores medici acriter Galenti reprehendunt, quod variis in locis varie de dolore loquatur, quasi sibi non constet. Sed ut mea fert opinio in si phistarum gregem adscribendi sunt; cum in dubium vertant id quod mente aste liti non possunt, id enim Gilenus sophi l .irum esse propitim libro de

Catis proca tardi perbelle adnota uir. At nos tantum absumus ab eisas sentelia repi elaedenda, ut a malevolorum litiore, ac detrahetilina inuidia, ipsam vindicare constituPrimus, quo magis ipsa veritas elucestar.

12쪽

D E D o L o R λ q. contra Galem is ratione γ eausa Aluris obiici tur. Cap. II L Alenum igitur accusant, uod sibi non constet in doloris explicatione. Aliquando enim tristem esse senuim scrib it, vi su perius patu it; at in libro de Different.*mpl. inquit tactum,egregium praeter caeteros sensias in actione sua symptoma experiri, nempe dolorem. quod & reliquis sensibus est

commune. Vt hinc aperte patet, dolorem non esse

actionem; sed actionis symptoma. Nam quod alicui accidit, nulla ratione dici poterit esse illud, cui accidit i Dolor ergo in actione sensus fit,&actio eius non est. In libro etiam de Arte medic. ait, Quae dolent, & quorum motus sunt deprauati, aut interierunt , manifestam habent determinationem. haec Galenus ubi dolorem ab actibus, & motibus deprauatis secernit; ita sane , ut dolorem non este actionem deprauatam ex his locis astruere liceat. Praet

rea non hoc solum, sed etiam in explicandis causis doloris varie loquitur . nam in libro de Inaequa l. in- temp. Alterationem doloris causam statim. iis em sensisse videtur, &in libro de Natura humana, Hippocratem exponens , qui ait, si homo volim esset, ani mal non doleret; quia inquit Galenus non ali craretur. Igitur alteratio videtur esse caiisa doloris. Quinetiam,& de intemperie,qtiae conrmuum sol Uit, ambigua profert. duodecimo enim Method frigidum, S calidum primas causis continuum trientes esse credidit: ut in secundo de Comp med c. secun drim loca, siccitatem addidit, humiditatem excludi ,' ratame admilit libro Artis med.&, de ingqual. in temp.

13쪽

& libro de Const. Art. humidum enim inquit etsi non pari celeritate,spatio tamen teporis transiutat. Desensio Galent. Cap. IIII.

AT haec omnia paruisiciat qui diligenter Gai

ni sententiam perscrutetur, nec magno negotio ea omnia diluet. In libro enim de Arte Med. vi huic loco primum satisfaciamus signa proponens, per quae morbosiim corpus ab optime constituto di sti nguamus, ea recenset, quae sensui patent , ubi in quit: Quae igitur dolore infestatur,& quorum moritus sunt deprauati aut omnino interierunt, manifestas habent determinationes.haec Galenus.exponunt aduersarii hunc locum ita, ut colligant, dolorem non esse actionem laesam; quasi eum a motibus depratratis separauerit. Sunt alii qui velint Galenum distinguere dolorem non ab omni motu deprauato,sed ab impersedio tantum, atque imminuto, quasi permotus deprauatos intelligat diminutos . Verum dolor actio deprauata est, & ut inquit Avicenna corrupta, eo modo, quo & pregnantium appetitus cose Tumpitur, dum terram, carbones, aut lapillos persequuntur. Nam actio, iuxta Galeni sententiam in libro de Different. sympl. tripliciter laedituriduobus quide modis vitiosa efficitur, & clim imminuitur,&cum deprauatur; sub qua deprauatione dolor compreheditur. Tertio vero modo prorsus tollitur, neq- dolore habet sub se. In secundo igitur ordine, cum deprauatur actio dolorem reposuit. Sed redeundum est ad verba Galeni in Arte med. quae alii sic interpretantur, ut coniunctionem illam, Et, non pro coniungente ; sed pro exponente accipiant: ac si Cal

14쪽

hus dicat: Quae dolent,& id est quorum motus sunt

depravati; Ita, ut omnem vitiosam act ionem, & imminutam ,&deprauatam uno in loco comprehendere voluerit. Ego vero eiusmodi expositiones non probo; licet a Galeni v erbis non omnino videantur alienae: quamobre,ex libro de Sympl.differ. apertius Galeni mentem elicio, ubi actiones sensitum bipa tito d stinguit: quatenus vel ex totossiereunt, chim scilicet, obiecta sensuum non perci Duntun & qu tenus vitiose obiecta percipiuntur. atque laoc secundum diuisionis membrum in duo ruisiis secat, in deprauatas, atque imminutas: Deinde subiicit: tactus egregium praeter caeteros sensus in actione sua doloris syptoma experitur. In reliquis quidem sensibus excitatur etiam dolori: Veium qui in tactu sentitur. a caeterorum sensitum dolore duplici ratione distinguitur ; Vna, quod in caeteris, tantum producatur a propriis obiectis: in tactu aute,no modo ab externis obiectis; sed multo magis ab internis a Getibus infertur. Altera, quod dolor tactus,prae eo qui in reliquissensibus excitatur , usqueadeo intolerabilis cst, ut nonnonnuli sibi ipsi ob eum mortem conciscat. Ex his itaque verbis Galeni patet,Dolorem in sensu iactus , tanquam egregium , & vehementem separaria deprauatis aliorum sensuum actionibus. Eigo cum in libris Artis med. dicat, quae dolore insistantur, &quorum motus sunt deprauati ; Censco ibi secern - re dolorem in sensu tactus , a motibus aliorum senseum deprauatis ; non quod & ipsem tactu non sit motus, aut eius symptoma; sed quod vclumcntior st, ct propterea longe ab aliis motibus disserat; at q. ob id solus doloris no mine appellari mereatur, cum alii tantum motus deprauati vocentur. Sed causam,

15쪽

Propter quam maior sit dolor in sensit tactus, quHin aliis; ipse quoque Galenus primo de Sympl. causdocet,eamque in instrumenti crassitudinem, reiicit. quo enim crassius instrumentum eo maiorem voluptatem, & maiorem dolorem percipit, ac maiori cuviolentia.Tactus itaque, cum instrumentum habeat carnem musculorum, vel neruum, qui intra carnem est; magis quam alii sensis assicitur, atque alteratur, eoque alterationis sensus est efficacior. Neq.necessariu est Galeni placita sectanti quartu symptoma in aetione laesa collocare, sub quo dolor comprehendatur, cum commode ad symptoma deprauatae actionis reseratur, primumque in ea locum sibi vendicet. Philosophi tamen aliam sertasse afferrent rationem, cur dolor adeo afficiat sensum tactus. ea autem est, quod vitae animalis statim aduersetur: animal enim per tactum animal est. At in caeteris sensibus, dolor uni sensui unique eius organo infestus est. Neque prorsus vitae animalis est inimicus, proptereaque minus tunc hominem afficit , minusque excruciat. In serius aliam dabimus ad Arist. metem propius accedens. Iis ita constitutis venio ad rationes, asseroque dolores in actione consistere, & este actionem. Neq.

haec inter se pugnat. Dolor enim duobus modis capitur,tum a medicis,tum a philosephis;Vno ut a voluptate distinguitur,&,ut est accidens, atque hac ratione , ut accidens, dolor est in ipsa actione, & actio

est quasi genus subiectu in suas differentias diuisum

puta dolorem , & voluptatem. Alia praeterea ratione accipitur pro actu, quo dolemus: Atque ita est actio deprauata. quod per exemptu tibi manifestius siet.Rationale cum differentiam significat, in generς non compreheditur,neque de eo genus vere dicitur,

vitertio

16쪽

D A D o L o R E PIvt tertio Metaphy. Philosephus docuit. at si ration te hominem nobis denotat & speciem ipsam; vere diacimus rationale esse animal .idem dolori accidit, nams pro actu quo dolemus accipitur,est actio; sin aute, ut accidens in actione, dicitur ac ionis symptoma. Atque sic argumento satisficiemus superius adducto. Quod vero pertinet ad causas doloris,in quibus tradendis sibi non constare Galensi dicebant: si memoria tenemus, iam superius enarratam diuisionem causarum doloris, soluetur nodus.causas enim doloris alias esse docuimus manifestas i alias obscuras, quas haudquaquam sensibus, sed ratione tantum coprehendi diximus. Manifestae quidem sunt, seluta

continuitas a causa externa,atq. immoderata intemperies. At solutio continui ab interna intemperie prosecta, obscura est, eaque solum erudito medico innotescit: & de hac Aetium locutum esse supra dicebamus . Galenus itaque cum alterationem, & s lutam continuitatem esse doloris causas dixit, intemdum eam accipit,quae euidens est sensui: Ita ut selita continuitas dolorem generet, quem postea sequitur intemperies. Cui sententiae penitus Auer. conatur repugnare. at contrἱ ubi alteratione doloris causam ponit, intelligi semper continui solutio debet; quod in Aetii loco exponendo supra monuimus. Et

quanquam Galenus intemperiem, tanquam causanImanifestiorem; plerumque tamen solutionum continui siue externam, siue internam, causam proximam doloris attulit. Sed ignorare non oportet,qubdsolutio continui in corpore, sequitur intemperiem: Externam Vero intemperiem, lutio continui comitatur. uare Ut mutuam harum consecutionem percipias i scire conuenit, continuum intra corpus ple-

17쪽

rumque silui non posse a causa interna, nisi assectio

praecedat: & propterea Blutionem , quae intra compus fit,intemperies necessario praecedit:sed externa, quae ab ictu procedit, intemperies sequitur, Dolor tamen ipsam Glutionem proximς sequitur. Nec te moueant , qui Galenum asserunt solutionem continui, & intemperiem interdum simul generari: pr pterea quod Blutionem continui aliquando intemperies sequi soleat, a qua dolor gignitur. recedunt enim ii a Galeni sententia; & toto caelo aberrant. Nam ubi continuitas soluitur, spiritus , ct humores dolorem generantes ad eum locum conficiunt. quapropter si post factam diuisionem, alius dolor a priori inducitur, ille iuxta Galeni sententiam,inoua selutione oritur, quam producunt humores, obsitam siue crassitudinem,Hie acrimoniam,aut aliam qualitatem. Atque hoc pacto huic questioni satisfacimus de causis doloris; cur aliquando una,aliquando duae a Galeno afferantur. Porro siccitas,cum minus agat, neque vehemens sit, in agendo ut aliae qualitates,leuiorem inducit'dolorem; humiditas autem, cum segnis sit admodum , nullum dolorem excitati: Vt secudo κατατο ια asserit Galenus. Quod si libro de In qual. in temp.dixit omnes intemperies dolorem gi. gnere, inferius tamen eodem capite precipuas dolo - .ris causas duas ponit, nempe calidum, S frigidum ruibus postea annectit siccum ; & postremὁ humi-ium . siccitas enim ratione priuationis potius quam,

alio modo dolorem insert; at humiditas, quantum spectat ad suam qualitate,dolore minime efficere potest no aliterquam in similaribus partibus solae inteperies, dolore sua vi minime producunt sed tantum

ob sui crassitiem, di copiam in partibus dissimilari

18쪽

bus dolorem generat. Neque aliam puto fuisse G leni mentem in loco proxime adducto: Sic humores capitis dolorem non inserunt , alia ratione, nisi sui

multitudine, mora, & acrimonia.Iccirco cum Galenus Hyppocratis sentetiam interpretatur ubi inquit, quod in omni morbo sit ulcus, hoc propterea euenire probauit, quia humores in quovis morbo erodendo,tendendo,premendo, euellendoque aliquanti faciunt continuitatis selutionem . Quibus ita constitutis, facile intelligitur ratio,qua affert Hippocrates in libro de Natura humana: quare si homo Vnu esset, non doleret,quoniam scilicet alterari no posset.Nam si dolor est tristis sensus, necesse est eum , qui dot re debet, alterari. Alteratio autem in simplici non contingit. Animal vero quod ex quatuor constat elementis, per tactum animal est, ut tertio de Antima docuit Arist. inquit enim sensum non est necesse in omnibus vivetibus esse. Neque enim ea,quorum corpus simplex est, contiisit habere tactum, nequesne hoc possibile ullum esse animal. Ex quibus Verbis facile patet, non posse dolere quod simplex est, quia sensu caret: clim dolor sit actio ipsius sensus, ut ex Galeni sententia iam demonstrauimus. Si quis autem haec uberius tradita desiderat, reiiciendus est ad Galeni librum, non selum de Natura humana & de elementis secundum Hippocratem, sed ad eum, qui de Const. artis inscribitur: Ubi priscorum philosorum sententias euertit,& cum Democrito, atque Epicuro certat qui natura ex atomis esse cocreta volebat: sed hanc haeresim e medio sustulit ;quia si ex his

constaret non alteraretur, nec sentiret: clam atomi non patiantur, nec alteretur; & sublata alteratione,

19쪽

sIMON is post Tri Lix de Natura humana. Hippocrates, quod si corpus simplici constaret elemento, non utique doleret. nihil enim esset quod in ipsum ageret. At si quis inst ret , quasi ex seipso pati posset :Si hoc, inquit, esset,

unica medela sufficeret: verum hoc ab experimento, et re ipsa recedere compertuest:quare ut omnibus notum praetermittatur. Caeterum ut Hippocratis sentelias medicorii, philosephorii decretis confirmemus, primu aperte intelligo ratione Aristotelis primo de Caelo,qua caelum esie incorruptibile probat,ab Hippocratis ratione non dissentire. Probat enim Arist. caelum esse incorruptibile, ex unitate: Nam caelum ex tota constat materia. Illud autem, quod ex toto constat elemento primo, unum esse necesse est. quod si unum est ex toto primo elemento; nec pati, nec corrumpi potest, quod nihil habeat, quod in ipsum agat. Nam teste Averroe, A iteratio compositionem significat.Si quis praeterea obiiciet elementa quatuor secudum se tota aeterna esse, ut tertio de Caelo ostensum est ab Aristotele, & tamen habente Ni tem materiae habere intellige esse aeterna per successionem, ac partium continUam generationem, velutilproba runt philo phi; & cum aequales habeant materi pportiones, seruari in illis proportionem , ut docuit primo libro Meteor. Arist. Atque haec pro Galeni defensione contra recentiores sufficiant. ιμ-mnae uermis opinio de Dolire. p. V.

Estndimus in superiori capite Golenum ab his

qui ipsium sibi aduersari ottendere nitebantur: ne quid desideretur in hac nostra tractatione,

20쪽

Antequa ad veram de dolore explicationem accedamus, paucis recentiorum medicorum sententias de

dolore discutiamus. Primum igitur sese nobis offert Avicenna , Qui in secunda Fen. primi libri Doctrin.

secunda, summa secunda tribus argumentis contra

Galenum insurgit, quorum Primum est.: Dolor in partibus similibus, & continuis, ubi nulla est seluta

continuitas, sentitur. hinc ergo sequitur, solutionem, non esse causam doloris . utitur deinde exemplo , ad declarandum assumptum esse verum. In partibus inquit continuis, ubi nulla est Blutio dolorem

sentimus. nempe membrum totum interdum dolet, cum tame non sit selutum aut diuissim totum. Secundum Argumentum est: Frigus dolorem in partibus

refrigeratis continuis excitat,& non sentitur: ubi manifeste soluitur continuum.quare malam temperiem potius causam doloris esse, quam selutam continuitatem conclusit. Postremo idem persuadet. hac ratione : Dolor est rei contrariae sensus; sed contrarium sensum intemperies efficit, & non seluta continuitas . igitur intemperies erit causa. Idem quoque Auicenna sexto Naturai. duas esse doloris causas praecipuas docet,Intemperiem,& tutam continuitatem. quod ex eo probat, quia sanitas in ipsa teperie atque unitate consistit. quare corruptio temperiei, & continui selutio, quam sensus tactus sensit,dolorem a fert.discernit enim tactus noxia a familiaribus: cumque noxia diiudicat, dolet. Nobis autem haec Aui-cenns sententia non probathir.neq. cnim explicat proxima doloris causam,stne ea intemperies, an seluta cotinuitas. Demostratu enim est a philosophis, quod ubi cu q. unius effectu lures si in t causae eius degeneris,certo ordine iuvessici ut causatq. ita ut alia prior