Morborum omnium qui corpus humanum affligunt, vt decet, & ex arte curandorum, accurata, & plenissima methodus. Auctore Demetrio Caneuario philosopho, et medico..

221쪽

nar, & ab omni praesecatione immunes sunt; vetarum praeterea ita citra oppressionem condenta tur, simu ue firmatur corpus, ut ipsi cum calore facile a nimia dissolutione prςseruentur,demum que omnia conseruantiajcorporis nostri munia se ucantur adeo, augeanturque, quod & uita cons quenter longior protrahatur. Atque sane omnino talis seruandarum virium gratia, aer procuradus est, quia potissi mrim ex usu, per integram rob ris sanitatem, talis esse consueuit , quamquam in ter curandum, ob praeter naturalem corporis constitutionem, attendenda ea semper aeris conditio

videatur, quς pr senti infirmς constitutioni, quoad permlisum tuerit, aduersetur. Id autem proculdubio evenit, si, ut er, qui morborum eatenus est opifex, quatenus vel qualitatu intemperie, vehsubstantiae uitio peccat, ita substantiae puritate, δίqualitatum earundem congruae proportione,mo

bis prorsus aduersetur,hac etenim ration e ille qgro conueniet, & sani tatis assequod 'rincipium erit. Porro quod ad qualitatem spectar cum per hario aer multiseriam morbo sit cotrarius ivlli dubium quin conuenientis assequendς causa, morbi prae omnibus ratio supponenda sit,ex qua scilicet , st tim quae con traria decernatur. Sed quod ad suta stantiς puritatem pertinet, certum est eam fouendis spiritibus summopere desideritri, quando aetexhalationibus coinqqinatus operi huic non bene inseruiat, sed crassiue mavisi sumul' c spiritus op. primat,

223쪽

Hia quaevis extri secus contingentia, quibus tum spiritus cuinsito calido a nimia ditatutione tueniatur, dum scilicet ipsi in tra si1bstan tiae nostrae septa, borum coungentium, beneficio seuentur,ma - nenturque, tum demum, si illi sorsan oppressi, . t una calor suppressus videatur, leuato quasi onem, Iiberantur, respirantque,& in simul calor insis impressus exurgit, seque seras validiorem proferte Haec illa ergo quaecunque fuerint,quamquam prinaegrotantis,& morbi, cui congrua lunt,cotingenti conditione, contingentia nuncupantur, necessario attameni quoniam per ea tempora indicantur, iure illa, ex arte, per summam diligentiam admianistranda sunt , verum qua ratione tama, &qua dein quantitate,ac opportunitate,conueniant, suo loco dicemus. Extrinsecus autem aduentantia haec, nosque ambitu suo, ob unam uirium in sim ationem, alteratia, ea iam sequun tur,quq Pe petuo in nobismetia nobisipsis perpetramur, inter quae sensi persectivarum actionum nostraru n exercitationes, & otia sconseruantia etenim op xa ad nutritionem reseruntur omnis generis, nec non & quae occasione cuxationis, aegrotanti contingenter accessa, by finitima esse conseiciun tur. Siquidem v t exuberans, immodicusq; exercitationis operationum harum labor, spiritus exhauries,

uirium substantiam dissipat, ita earum iubinde robur infringens , praesentes morbo difficiles , grauueri; reddit Ousim. uerbonodum, vi urmio

224쪽

p tergrediens,calorem inerte,spiritus ignavas, ad agendu ineptos,essiciliunde m erito morbus naturi oppresso robore,augeatur: Ita ex mediocri ha-TU,rum Ofi tu exercitio,contrariu fit.Namqnneia dioere exercitiri,c5uenienter.& opportune factu, spiritus facilὸ leuat,uiresque, atq; calore , partibustintimis quasi sopitu,& tepescente,excitat, Xacm diffundit, forasque,v eluti uentilatio flamma elio cat,& sic naturae opera omnia apposite adimat, ut demum morbus,quo aeger premitur,facilius dissipetur. Insuper conueniens,& rationi consentaneae

quies,adeo utilis,& proficua est,ut nihil magis:fa tigatae enim,aspici que uires,per illa comode re riuntur, ac restaurantur, ut ijs subinde pellendis, qu praeternatura insunt, omnibus belle sussiciat. Verum quod aegrotantium, & aegritudinis varia eonditio est, ob quam iure, uni exercitium, alteri

autem otium, tum intra, tum extra mediocritate,

est utile ι ne ideo ex his alterii trum proprie conumniat,& quale dein,quantum,& quando sit profariturum,p omnibus decernendu est. Triplex auiatem ut est exercitationu genus, quo aeger quilibet suis operibus multifaria exercetur: ita &otiu tria plex est,quo eger o1s ab opere quiestit. Exercetur

porro aeger tum primum corporis motu, unde caκlor innuus excitatur, ut obeundis naturae munijs promptius inseruiat; tum clemu exercetur an imi

affecti ibus,quibus& calor reuiuiseit, 55 ad pro siqueda etia opera spiritus aduocatur, tum ultim

225쪽

mgilijs exercetur aeger,per quas necessatio Vnum vel altem ex dictis exercitationum generibus magis uiget,& celebratur: Contra,quiescit e durrv ab ipso motu corporis abstinet quiescit insuper sodalis prosus animi affectionibus,vellati magis atq; magi id illi per somnum euenit: Quam ob rem

Vtrum uis generum horum tu exercitationis,tum orij aegro curando conueniat,virium inprimis habendaxatio est, neputa illae oppressae, ditatutaeve sint; quoniam dato illas esse per morbum oppressas, tuncexercitium Vtile futurum est, dato vero eas iam dissipari ; tunc utile magis otiumest: Ve Tum adhuc ne morbo, causae, aut simplomati, ex exemitatione, vel quiete, aliquod immineatexesis tamentum,accu rate attendendum,quoniam licet uires,unum ex his alterumve,requirantiquod nuhilominus kpe,per exercitium,calor aliquis perpexam excitatur, uel humorum agitatio aliqua praesto sititandemque aegro detrimentum succedat,illud ideo Ape euitabitur; Vehit & deo plerunq;

dicendum est. Ergo posito locale corporisexerciarium,otiumue, admitti,sane quonia illud varium est,quippe modis innumeris, tum spontritum amre,corpus exerceatur,utique tale illud conuen tenet est, quale, robuste, mediocriter, aut parce, grum assiciat,at pro ratione formae, modive ex excitari

Dis,& Otij,magis aut minus ger assicae Sed quintum,& quousq; desideretur, permittarunque,tiatri occasionis magnitudo docet,propter quam sed

226쪽

eet, exercitatin, Otiumve cxpetitur, tum demum Terum Praeter naturalium omniu permissio monstrat , etsi interim non contemnendae in hoc praesentes vires sint, quatenus robore suo Vtrumvis

horum desideratum, atque permissum, serre via

Namque desideratae exercitationis, quiςri. ncor ris occasio magna, validam &Magnam sine dubio exercitationem, uel quietem petit , at mediocris,mediocrem: Verum magnitudo hqca prς-

ter naturalibus eo permittitur,quo ipsis incrementum nullum, aut horum curationi impedimetum nequidem minimum ex ea ducat origuaem: raporro quantitas,& qualitas exercitationis,ac quietis, hac ratione decernitur i, quamquam adhuc, u tres pro uoinsuccedat, uirium prςsentium semper habenda ratio est, ut inquam operi ex arte instituto illς adeo conuenientes, quod ad intentum consequendum belle se iuciant,nec detrimentum aliis quod ex eo passurae v siquam videantur. Quod autem ad opportunitatem spectat, etsi cuiquam non dubitandum uideatur, quin ubique semper consuetudo sit obseruanda,ita ut cum statis diei horis, per salubrem uictum, ςger exerceatur, siue ouiescat, necessari0 quoque, per ςgritudinem, nefas sit ab his velle decedere,attamen quod ad abolen amus priter naturam sunt, inter curandum,plura, &-multum uirium labefactantia, per euidentem utilitatemo moliri coacti sumus, iure in ri O et hoc

227쪽

Noe magis eosuetudo posthabenda erit, posteaqua nec ea in hoc negotij facescat plurimum, minusq; perinde grum assiciat, utcuque tamen, in hoc, Scan reliquis, no liceat minus,decedendu ab ea esLQuam ob rem, ea inter curandos Hros erit exerci rationis,& orij debita opportunitas,quam n6 uires solum exigent,sed & morbus,& quq pr aer naturam fuerint per eorum uaria tempora importabunt, & adhue etiam quam opera, Sc instrumenta ex arte praescripta, citra impedimentum, admittent. Animi exercitatio sequrtur, quae ex

variis eiusdem affectibus , ob irascibilis, & concupiscibilis passionis impetum sepissime cotingens, non parui facienda est: Affectionum quippe procellis, & fluctibus sani & aegrotantes ita saepe i ctamur immodice, ut vel inde potissimum o pressi spiritus facile praesecemvir, uel saltem dic

gregati eelerrime d i ssipentur, atque uiribus consequenter deficientibus, omniς naturae, Sc artis fauor,aduetses morbum requisitus, penitus intercia piatur. Quamquam eis de quoq; affectionibus inter curandum aliquadopine sopiti spiritus ita adi posite excitontur, ut reuiuiscentes,viribus ipsis ad obeunda munia apprirnc faueant, ut illimet etia

epe agitati , ac mox perinde nimis resilubiles,

commodὰ tunc reprimantur, reducanturque inmoduin, quo scilicet tum artis, tum naturae fauor

praesto sit, nec ullo modo deficiari Vt in aegris ideo, animum constantia quadaminini ij affecti

228쪽

arum petus procul arceansur, atque ipsi quam .docunque utiles suinxi uir, in modum ,iquo ad

sieri possibile est, redigantur, stabilia firmaque

lege,ica stari endum. Omnem, animi impetum, qui repentim , ac ualide spiritus commoueat, ut eos subinde sic opprimat, dissipetve, ut naturae munia prosequ enda turben tu infirmis Nile svnis omnino uitato. Quod si remediij loco, ille,ea ratione praesertim veniat permittendus, quiuim mo ex arte, Rhetorico puta, vel Missico ingenio, procurandus, qua iam corti facti simus eum me . late, aut immediate, spiritus,aliudve, in gratiam

Curationis, excitaturum, aut mavis impedimen-1um aliquod eius intercepturum, iam tu illum i benter, per eonuenientem opportunitatem, hoc est nihil obsistente, admittito. O s Sed tam animi, quam corporis exercitio, quietive, ut sere umbus, ita quasi ordine, connexi, de assines sunt,somnus, atque vigilia: non enuo si tum motus, verum & sensus, omnisque persecti-uae actionis,somnus cessatio qMda est,in qua noumodo, ut in corporis quiete, partes omneS a motu

cessant,iaut per summam animi tranquillitamm, assectus omnes consopiri solent, ita merito somnus, laborum omnium corporis, animique, quasi perfugium aestimatur. Vigil autem similia ferinac exercitium praestat, quod spiritus ad modum,& functiones omnes prosequendas uniuersim ς citet. Quapropter, somni etiam, vigiliaequ

229쪽

regula quςdam necessaria 'st: In aegris quoniamst mnus, una cu vigilijs, quamquam naturalis est, saepe tamin etiam pri ter natura sit: Naturalis porro somnus est,qui spote vicissim post vigilias consueto tempore fici Non naturalis v ero est, qui vitissim licet peruigilias accidat, uiolenaei lamen,& intempestiue sal: Similiter 8c vigilia. Digno scitur vero utriusvis differentia ab effectis primum, ex quo semper aeger ex non naturali sem-no,uigiliaue,deterius se habet,& uires ipse euidentius infractae manent,quod has semnus opprimat, uigilia autem dissipet: Ex causis deinde, quod praeter naturale principium iam pridem antecesserit, siue illud morbus, eiusue causa, siue demum simploma sit 8, quod & de uigilia certum est: Atqui, ut somnus, uigiliave naturalis, non aliunde quam ab instinctu naturae ortum habet, perindeque ex se nihil usquam inaltagit ; iure inter ςgr tandum ille selum semnus, illaque uigilia, ad ui res Quendas utilis censebitur,quam a naturali, &consueta parum, aut minimum decessisse planum fuerit; quippe non naturalis, utpote a causa praeter naturam proueniens, siue semnus ipse fuerit, siue vigilia,semper assiciat,& Iedat: interdum licet re medij opportune desiderati causa, & somnus, a que uigilia, medicamentis utiliter, etsi uiolenter, cxcitentur, quo sane casis, damno, utilitas temper pr serenda est. Quamdiu autem , uel quantum dormire, uigilareve, aegris proficuum sit, accus

230쪽

inis seribendum, quando si modum se Gquamn naturalis exhesserit, post multam aegri detrimehium remitiosa mala, hoc uni prict

teris agat, quod spiritus offundat,& obscire fit ctionesque inde omnes torpore & ignauia infringat, ut m6rbo demum ipsi semes suppeditetur rvigilia vem nimia, tum e directis saepe curationiadue satur, tum ouod magis est, spiritus exhaurit,&.fatigatione dis luit,ut funalones pedetentim naturae omnes malo maiori cadant, & infringantur: Itaque, ut modus tam semno, quam uia

giliae maereurandum imponatur, duo semper 3 re qtos habeda sunt, quorum unum est, Virium

seruandarum robur, cuius necessitate magis, uel minus dormiendum,vigilandumve est e, alterum est, Indicatorum operuis inter curandum repugnantia, conuenientiaVὸ , ne porro his multum, aut minisnum,semnus, uigiliave repugnet, siue potius illis maxime conueniat ; posteaquam ali quos rum somnus,tum uigilia iuuer iliqvibus a tem omnino aduersetur: Duobus enim his adamussim obseritatis, inuidemque comparatis, prouincentis necessitateaationabilis uigilandi, & dormiendi oportio decernipotest: verum eo usro illud semper opportunil iactum veniendum est.

seruata quidem consuetudine, per quam timc ρο- tissimum temporis dormire, uigilareve aegris da rum est ρ merum praeterea magis dum indicato operi inter curandum celebrando,semnus, aut uia