Morborum omnium qui corpus humanum affligunt, vt decet, & ex arte curandorum, accurata, & plenissima methodus. Auctore Demetrio Caneuario philosopho, et medico..

231쪽

;x magis conueniat, minusque aduersetur ei ita namque apposite seruantur uires, quarum bo- .neficio semper curatio morborum belle pros

m-praeter naturam insunt , dc potissimum qua ratione sit incumberinum, dc pii.

c A P. V.

tu IO s T E A QUA M autem, vigibus Vndequaque con sultum , prout sumque fuerit, operae pretium erit,id quod prarier natura aegrulabefactarit, funditus extirpare, Id ergo iam quatenus certis prς-ceptra consequi ualeat, demon strabimus . t Porro quae prarier naturam aegrum assiciunt , duo sunt: MOIbus nempe, dc Simploma, quod morbum eiusve causam sequitur. Hunc ipsum itaque motabum, Una cum simplomate, ex arte pellere doceamus . Pellitur autem morbus per se a suo contra

rim atqui primum eius sum mota causa, quoniam causi perustente morbiu ipse manetinnec penitus euelli potest , quod si in itaris , quintum huius demes, tantumdem assidua causi proferetia mun quam enim , natu is libae cum sit, otiose manet, arque licet morbus , perstilente causa, interdum U leuior

232쪽

leuior fiat, minime tamen eius seccedit perfecta curatio. Causa igitur primum iure demolieda est, ita enim quod praeter naturam inerit,radicitus e tirpabitur, nihil ut deinceps eius repullulet tum

ilicet morbus,quo inprimis corpus assicitur,tum deinde simploma, quod ut ex morbo, vel causa eius ducit originem, ita ad morbi eiusque causae destructionem funditus evanescit. Verum enim .uero,quoniam morbi cuiusuis cauis, aliae remotae sunt, quae praeincipientes appellintur, & demum aliae proximae., quae in coniunctas, & anteceden tes subdiuiduntur, quatenus propterea Vn qu q, harum ad morbi simplomatisve facturam conculi rit, eatenus earum dem unaquςq; ordine congruo demolienda. Ex proximis quide m causis, hoc est coniuncta, Sc antecedenti, morbus, ac simploma, primariam ducunt originem, ex his tamen, quod

coluncta ab antecedenti fere semper proueniat, ea nempe ratione, qua id quod illius ia an tecedit, ursua& potestate proxima morbo hsrente causamaquς coniuncta dr,ad morbum se pendu,factumq=ultro magis,magisq; augedu inducit. At prςtere a quonia antecedens ex pr incipienti, tanqua ex p tissima eius occasione, pendet,causis idcirco oibus quomodolibet inorbu, uel illi annexu simplomae facientibus,ordine recto ad sanitate usq; dissipaturis, rationi maxime cossentaneu est, ut ex his, haeo pretincipiens si aderit priori loco pellatur: Secundo aute loco proxima,quae antecedens ε, '& ultimb

233쪽

quae coniuncha mmediataque est: ta namque se- .undum artem , quae ex his reliquarum causa est, di a qua successive alia fit, rationabiliter dissipabiatur primum ; qua sane via,recha curatio prosequiarur, quandoquidem prius diligenter incumben dum, ne factum malum crescat, posterius autem, ut iam factum omnino esse desinat, ni si si mul,atque semel,utrique consulere concessum uideatur Ergo a remotis,& p incipientibus causis sumpto principio,unde potissimum morbis occasio pr est, animaduertendnm, ut alias diximus eas quamplutes esse potuisse,utcunque autem ipse fuerint,vniuersim de illis sc habeto: Vbi iam fortὸ ipsς rece

serint,vtiam earum nulla sua pr sentia adsit, nulla similiter earum inter curandum habenda ratio est; quippe nou eritis nulla operatio uideatum, sed ubi huc ex his aliquς maneant, si cognoscantur,

quoad fieri possit auferend*abolend que sunt, M od equidem facile futurum est, ex quo etiam. Delii ea prompte declinent, a quibus sentiunt se offendi FQuod si prorsus auferri illet nequierint, in modum redigi saltem quoad possibile fuerit leuintandu m erit, tentandum inquam ur citra u irm i maram tales, tintaeque sint, & insuper opportune Mmiuatur,v nequaquam ulteriorem morbis Ο

cssionein prineant, illis quin potius omniquaque aduersentur. Atque ita de his uniuersim sentieri dum su8 taed e genere eorum sint, quae extrinia secus adueritantia , ambito suo assiciuut nos , siue quod

234쪽

quod intrinsecus assumpta,nos quoq; receptu suo, suaque praesentia nautant, siue demum quoniam l - cum a nobismet facta sint, inter agendum neces, sario alteranti Ad tria enim capita haec omnis mori boru pr incipiens occasio,ut diximus, redigi coni sumit. Singulorum autem alia, vel omnino alia quod habenda ratio sit,proculdubio uua omnibus Communis uniuersim exprimi non potest. Caet Tum remotis,priincipientibusve causis hisce, pr ximae morbi caust succedunt, earum ideo propulsatio consequenter molienda est. vero quamuis fortasse pIures, differentesque etiam esse ρος- sint,e dem nihilominus, ut alias diximus, ad humores nostro in sidentes corpori, ut plurimuin reducuntur, ad humores inquam sua quantitate, dc qualitate peccantes, qui tum proxime, & coniun- ... Ae morbum essiciunt, tum antecedenter.morbo eidem sese praebent ad causandum ac modatos, adeo,quod ne causae morbi proximae, dc coiunctae, quς ipsarum mei antecedentium,humorum n m-

pe peccantium , naturam sapiunt eorum quippὸ

di siecta portio sint, quae eadem cum toto naturam habet) ne illae inquam ex his habeat augmentum, profecto post remotas, pr incipientesve morbi caui fas,ad abolendas proximiores accessuri,anteeedeat tes prς alijs omnes,humores scilicet, tum qualit

te, tum quantitate ad causandum accommodatos,l. demum proxime, Sc coiuncte caulantes, operibusl ac instru mentis idoneis, in modum, si liceat redigendi,

235쪽

..2ΣΟ ΡART. TERTIAE geruli, vel tandem dissipandi sunt. Idonea a

item opera sunt, Sc instrumenta, quaecunque huic assequendae indicationi, tuto cito , atque iocur1 rdei tussiciunt. Sussiciunt uero, si ex praescriptis Tegulis certa qualitate ,& quantitate donentur; si inseper usu uenerint tempore opportUno. Ca

terum, tum opera, tum instrumenta ad curati nem rcquisita, ab humoris peccato, unde mor'

hum iam fieri suppositum est, uniuersim india

cantur; humor quandoquidem ea ratione tantum arte corrrigendus, ammouendusve sit, qua ille praeter naturam existens morbi praesentis causa est, unde cum saepe talis sit, vel quia iam qualitatum propriam timetriam amiserit, vel quia in super proportionatam molis quantitatem sit Prietergressius, ut iam naturae imperio apte regi, gubernari ve, & in pristinam redigi simetriam nullo modo possit, merito cuiuis determinato humoris peceato, determinatum qdoque adue sarium opus, & instrumentum obij citur . Atque si solum in qualitate error adsit, alteratio tunc solum , appositis ingenijs, perpetranda indic tur: Alteratio quandoquidem sit humoris sua qualitate peccantis in contrarium facta mut tio. Si vero ignium modo peccatum in quantitate sit, tunc euacuatiorantum, idoneis artis auis

xiiijs, aggredienda est. Evacuatio porro sit humoris sua quantitate peccantis euidens demolitio, quod si demum utrumque, qualitatis scitili cet,

236쪽

Iicet, & quantitatis peccatum; sitrnil adsit fere enim semper adest j utrique etiam simul; pr

prio tum opere. tum instrumento, occurrere operae pretium est. Itaque de operibus his, alter tione stilicet, euacuationeque, ac Instrumentig, quibus utrilmque perficitur, dicendum nobigi est . Pcrquiremus autem utriusvis qualitatem, quantitatem, Zc opportunitatem atque ut in te

gritati doctrinae plene satisfiat, seorsim ab alteratione ordiemur. verum, quod ea circa qualitates Versetur , praemittenda ideo de qualitatibus quaedam lanci puta, eas plures esse, nempα calidum , frigidum, dc reliquas, quarum certae temperies humoribus per sanitatem inest, velu ti per a ritudinem intemperies. Rursum qu . litates uel primas, uel secundas ex primis em

n ntes existere: Peccare autem alias manis ste, per apertum excessum, desectumve; Sc Glias latenter, utpote, cum totius humoralis temperamenti harmonicum concentum aliquanda deserit , ut toto etiam nobis insito temperamento, quasi venenum e directo aduersetur. At qualiseunque qualitatum error fuerit, quo humores ab indita proprii ' temperamen ii simetria decedant , hiemet dubio procul

quanto citius emendandus est S Jmedioeri. tali ptistinae testatuendus. Resti Matur lautem, si' per alterationem, idonea instrumenta, quae

peccautibus qualitatibus e dimab aduersentur,

237쪽

administrata sint ελ quando similia si milibus eo seruentur,& contraria contrarijs dissipentur: At qualitates,ut dictum est,tum primae sunt, tum secundae, tum simplices, tum complicatae,siue latentyca wmve temperamento, siue manifeste assiciant, ergo his ab insito modo distantibus opere,&instrumento prorsus aduerse occurredum est. Aduersitas autem haec, contrarietasVe, penes mul attendenda est, posteaquam modis in strumen- totum uariis quaevis alteratio huiusmodi celebretur, tum inquam directe, hoc est per propriam, MTectam contrarietatis vim, tum indirecte, nempaesis,quodcunq; fuerit, mediatore,prisertim quod non ab arte solum, sed a natura etiam omnis serδalteratio fiat. Natura enim in ter coquendu quoiuuis in corpore residens, id caloris ioditi ope per petuo conficit, eoque demum perducit, quo vel utile, & perinde proficuum, nutritioniq; aptum, vel inutile, excrementitiumque, attamen minia me noxium, prauis scilicet qualitatibus, quibus illud morbis praeuia causi sit, denudatum euadat: Ars autem quoad fieri potest, accommodatis ingenijs, naturae imitatrix existens, eidem licet exquisite non respondeat, portuna saltem pabuli, &remediorum admin1stratione,facit,ut uel ad agendum natura solicitetur, uel ut impedimenta, quia bus ab utili opere retardatur, intercipiturve, aue tantur: Et quidem omnibus in contrarium alto. otibus, ut ex his demum simul uitiosa quae uis ' hum

238쪽

CAP. QVINTUM. 123

humoris presen iis qualitas permutetur, Vel si non in pristinu, in minus saltem noxium statum per ducatur: In quibus mehercle a Medico adminia. 1 andis, tum ob proprietates,quae sunt corporibus propriae, & quae sola experientia deprςhenduntur,

tum etiam ne uni tandem assuescens natura, eiusi uim non sentiat, & aspernatu dum in eodem g nere stet, per uaria,& multa vagari permittitur. Sed operibus instrumentisque delectis, propitias artificialis eorum usus est decernendus,hunc sane peccatis humoris sedes indicat, ea quoniam quam proximis vijs, quod expetitur, ut into aggredi tur, ostendat ei &ne intrinsecus, vel ratrinsecus, Tursum ne mediare, vel immediate prosequenda alteratio sit, siue in toto, siue in parte corrigendus, humor collocetur, per quae dema loca,ut ad agen dum, & pariendum, debitus contactus requisitus praest5 sit, remediaminis rada sint, & ut eo quam facile perducantur, qua forma praescribenda, em

te ad modum doceat. -

Alterationis speciem sequitur quantitas, quae magnitudinis excessus qualitatum, per ipsam ta

men tolerantiam totius, uel partium, quae hum ris occasione alterationi eidem sunt obnoxiae, me tienda est.. Etenim cum exeaeus qualitatum o

casion potissimum alteratio indicetur, prosequa turque, iure quantus aexcessus ipse fuerit , tanta etiam alteratio desiderabitur: mam ob rem lase

239쪽

minorem autem alterationem desiderari,dum parum a iusto temperamento decedat, uerissimum est: alioqui enim, ut quo separ, infirmiorve alteratio est, errorem quidem excessiis quadantenus minuat, scd nunquam prorsus tollat,uel emendet; ita, alterati Vmodu superans. , excessima in con trarium inducat; Vnde, si fieri posset, semper ea quae par excessui fuerit alteratio,quaeque tanto recessu, quantum & humor a propria constitutione sim corrigat,atque persanet. Sussicientem autem quantitatem hanc in medicamentis , hoc est ait tantibus instrumentis, bifariam adesse dicimus, intensiue nempe, & extensue, vel quatenus scilicet multi, aut pauci achiu itatis gradus, illismetinia sunt,quibus validius,aut imbecillius agere illis est concessum vel quatenus ex diuturniori adhesu, longius, altius, & latius, eorum uirtus communicat lese, ita quippe saepe imbecillum licet medic

mentum, uel hac nihilominus occasione, sensim tei malens,& potens evadit: Sedhhorum utraeuis modorum quantitas alterantium medicamentorum metienda sit, & situs,& toletantia partis,ostendite Situs enim,quoniam quanto altius pars stet, tanto maiorem instrumenti vim, eiusque usus diutur nitatem expetat: contra,quanto magis in extimis fuerit, tanto minorem; longiori etenim itinere

semper defatigatio, ac uitiu amissio maior, quam

breui

240쪽

Mὲdium, ergo tuin quoq; matbo, tu ininoxdrstan 'tia/d exactum quantitatis alterationis,& astorandm itistrumenti,delectum, est praeninendaι. Dunis attamsen alteratio tanna citra noxam tolere ur, qfil tolerantiae desectu; alterutra requisita inerario nisquantitas non 'conueniat. Tolertitiam autet haho,t5ditio totius aut partium corporis, quς -umodam corrigendorum occasibnei, ineratrinstit

ipsam sustinere emuntur, indieabit , qai o ue γrumst neutiquani mirus quod aisI parat svεeml omnes , constitiatione similes os sed 'irmicrem valde differre, perindeq; neutiqua eodem rob momis posse cuiusius alterationiqumpem sustimnore, eo quod ispe, post proprium in si tu metem Tin

mentum, quod operi', vel instrumenω aliqua lauddomistrarium est adhuc au i mollis,ant e rodumnorae , tu i densar sint consistentiae , λper quam magis, aut Hlnus ad patiendum accommo matur . Ex tim ipsa ergo totius, aut patris; conditio nei inuita , alterationis requisitae . idonea tot Irantia merit6 fiet con spicua , ne dum humor ne ' toto , uel parti leontentos, alios, alteratronaS OTI, reddero, do in Modum; redigere iratriden tes, o Riesitano eos facere, ob propria sedis, alterRasVo consistientis, repugnantiam; averramur ICuri

siimpruderiter adnuamur, ali ad abe&quod e 'pintur aliquandoreon tingat pista est uno bibumVtum predato j in xliud totius; vel parci ει corporis deterius, inopinatus' si nati situs -