Morborum omnium qui corpus humanum affligunt, vt decet, & ex arte curandorum, accurata, & plenissima methodus. Auctore Demetrio Caneuario philosopho, et medico..

31쪽

sera hqr facile sibi inuicem ex accidenti sueredat, ita ut ad excellentem manifestarum qualitatum . intemperiem, siquatur morbus a toto tempera. mento, & hunc ut plurimum aliud comittetur, ut docet experientia . Atqui ut prioris generis tot species eue censen tur, quot sunt qualitatum, te peramentum partis, constituentium, recessus a r cior ita pol, tan redue sunt secundi generis specie quot quantςque sunt. totius temperamenti an tu

pathiae uel contrarietates. Sunt profectb primi generis species multς,siim & secundi generismon paucae , ted hasta presenti, uniuersim duntaxatise morbis tractatu rus, particulatim recensere de- si stam. Cetteram dum instrumentalium, ex Mmilaribusque eompactirum partium concentus ut dictum est, perturbatut ι dissimilare iam priadem morbi genus fit, quoniam corporis etiam ςonstitutio labefactetur, quae nempe in partium dissimilarium recta si me tria collocatur, ex quatum eo nostrum, tum operari, secundum naru-ram pendet. Perturbatur uerbanultifariam, umturi eum propria, ima laque conformatio, seu gura, ad proprium munus obeundum aptissima, quomodolibet desinit, ruditate scituret accedent, quadam, di informitate perfungendis 'munerihus minime apta, cum ad recte agendum oporteat V ςomponentes partas iuste consormentur, M' ς ncinnitate figurae sibi consentiant. Ad hqc dic

asse s adeli, si parte nedem aut

32쪽

supra conuenientem naturς modum increuerint, aut infra substiterint,& ad bita magnitudine de cesserint, quae certa cuique indita est, extra cuius limites uitium oboritur. Amplius quoniam quς dissimilares uocantur partes, similarium partiti, ex quibus constant, certum , di Unitum ciue numerum sortiuntur, morbus propterea dissimila ris accedit, cum componentium partium n Umerus, uel exuberat, uel descit, ut quantus esse debeat, prici se tantus non sit, sed a proportione d cedat, Sc tandem ctiam ubi partes singulae aptem ter se colicr in tes,consentientesque non fuerint, ut quoniam fit tem perperam collocantur, uel f lucione labcrant, quod neutiquam pro uoto sibi inuicem serutant, merito alterum di siam darium morbi Tum genus fit. Ita ut d issimilare morbi genus ex componentium partium forma, magnitudine, nurnero atque situ, suas prccipuas dii erentias habere planum uid catuet; φ1amuis ultro ex quo eedem partes omnes multifariam per has differentias arces o turbari aptς nate sunt, omnino ideo alias plures inferiores obseruari differentias certum sit. Verum enim uero haec ia enarrata morborum genera, speciesve, quam plurassequuntur acciden

tia, ea quasi sola esse non possint, sed multiplici

potius horum accidentium comitatu undique ne cessario scpta. Accidentia autem hec, Simplomata Medicis nuncupantur, quasi a morbis, cau si Sq;

33쪽

eius immediate, vel mediate derivantia, morbo rumque prisentiam quomodolibet insequentia. porro Simploma quidquid pine atura mogbum, vel causam in sequitur, neque morbi ratio nem habet, quandoquidem licet plerusqRe mox,

bi morbum comitentur,lii ideo tamen nullatenus simpromatis rationem habent, cum ad genus,spe. ciemve morbi certam reserantur 1, sed smptoma,

lici morbi potius, latiori quadam denominatione. appellandi sunt: Quare quod solum Hsternatu, Iam in corpore reperitur,morbumhue similarem, vel dissimilarem, ut propriam causam insequitur. cum similaris, vel dissimilaris non sit deprauat partium constitutio, quς vere morbosest, sed de prauatam duntaxat constitutionem ipsam, &consequenti morbum comitetur , Ut Vmbra cor,

pus, proprie simploma est; Et quamuis plerun

re fiat, ut nec solu simploma ex morbo, Vt 4 ca λ, contingat,verum ut etiam ex simplomate in bus,tanquam ex legitima causa sit,nullo modo tarimen amborum, morbi scilicet, atque simplom tis,rationem confundere congruum est, sed v tris. que sua, quae propria, peculiarisque est, condonstrida ratio est. Est vero supremum simplomatum, ipsa actio laesa, quam postea sequuntur innumera alia, quae mutv fariam praeter naturam fieri apta nata sunt. Etenim ex corrupta deprauataque pam rium tam similarium, quam dissimilarium constiturione, non nisi perperam consueta nostri munia

exercentur,

34쪽

exercentur subinde verb licet multa malac utinagant, ea tartinn ab uno achionum vitio primu pr ueniunt, suntque vel morbi, simplomatique signa, aut mavis cause . siue principia, nisi fortasse etiam 1 rbi sint, sim promitave, ut iam fieri pos se premissium ess . Vitiata autem amo haec,ut m dis plurimis obseruari consueuit, ita plures sub se continet simplomatum species , Vitiatur enim aut ablate, aut potius diminute, seu mauis aucte nimis, aut praeterea etiam corrupter quandoqui dem lesionis modu alius ab his non obseruetur. Etenim primum euenit aboleri, quando desinit,e prorsiis denique cessat, nec amplius ad extra in aetiim erumpit. Verum preter naturam dimianuitur, Ut Cum minus quam congruat eam exerceri apparet: Aut mavis augetur nimis, quandocunque modum excedat, Sc quasi violento imp tu foras se prodat. Atqui ulterius corrupte exercetur, cum prepostere omnino, ordineq; uel modo peruerso fit:. mobrem uaria cum sint multipliciaque uiuentis corporis munia, que per sani-

Iatem, certo modo, certaque ratione, pro aetate, ac

constitutione, nature nostre congrua,obiri consuescunt; hinc profecto fit, ut innumera etiam si riplomata in egrotantibus observentur, quatenus

multipliciter sngula in singulis,ut dictum est, uitiari aliquando possint, fitque praeterea ut hine

tam ingens rerum preternaturam numerus in no

35쪽

.periculis, insidiemur: Immo qu vel. hic solii morborum , atque simpion intwm j sesequentia, raro si mplex morbus accedat, quoniam uel fortasse etiam permixta illius cauta est,hi etiam ut plurium morborum,ita etiam sinapi'matum complicatio multiplex observetur, quod unius scilicet, uel alterius generis illa,aut ex uno morbo., aut e pluribus, mediatὶ, vel immediate emanantia, ii uicem confundan tur,adeo quod post morborum, atque simplornatum prima, certaque genera, rito etiam uariς eorundem differentis constituan 'tu cum ex tanta eoru uarietiue, multiplices mimque nasci eorudem distinctiones oporteat, quia pus salte uniuersim liqc indicasse sat sit, iam morborum omnium communes causas indage A.

unde morbi, simplomataque. ducum, .

AusAE unde Hrotamus , quon non ad morborum rccham cur tionem duntaxat pcrquiruntur, verum adhuc ad corum dem co-

gnitionem , quς curationem an ii tecedit, desideratur , omni con

tu ideo Medicis, quibus rationalis medendi via cur est, praenoscendae, praemeditand que iunt ἀPorro cum morbi, seu mauis qgri conditionu icirgoporteat,

36쪽

porteat,antequam ei ex arte remedia dentur: nulliusque rei iam pridem queat haberi cognitio, cuius ignorata adhuc principia videantum, hinc ca saru m, qu e qgru m esiciunt,eon scruati tque obseruatio anteponenda est, ut nempe habita ipsarum notitia, dein liceat aduersus morbos insulgere. Harum itaque tria genera tantum necessario ponere con su eui mus, materiae uidelicet, formae, Solem cientis, vel ex eo sane quod unumquodque de nouo faciendum , causam in primis expostulet, a qua in actum producatur, cu nihil se ipsumessiciat, producatve , Secundo subicctiim aliquod

desideratur, in quo S ex quo, tanquam ex lUb- strata materia, res ipsa subsistat, quoniam ex nullo supposito subiecto, nihil omnino fiat: Demum tertio aliud necessarid ad rei costitutionem requirit ur, quod formae rationem habeat, cuius puta praesentia, ad nouam agentis in subiectum eiu- cientiam,aliquid tam dem, hoc est esse hiis,den Ouo resurgat. Nascentis morbi subicctitan, corpus humanum, vel pars eius cristit, quandoquidem id cuius morbus cst, & non naturalis affectio, aut

partium si mi larium, aut dissimilarium si metria est: Vtut aurem morbus ipse contingat, semper corpus, vel partem illius ariccre manifestum est, in corpore idcirco, uel partibus ipsius, tanquam in subiecto, morbus sedem habet. Prete rea, forma est morbi species, quae corpori, uel mauis parti eius, ueluti materie impresia, egrum constituit.

37쪽

Atqui essiciens omniti ex his, qns o Medico per penduntur, causis pr stantissiana, ac princeps, ea iure censenda, qu dum in nostra agit corpora, ea tandem de bono, prMinom insito statu deturbat. Ei harum equidem causatum omnium in qgris inquisitioinon tam sciendi, quam Sc curandi gratia a Medico desideratur: Qqoniam morbi specie plene peripecta, siue similatis ea, siue dissimilaris

existat, uel demum simplomatica sit, planum coissequenter sit, quibusnam remediis curatio eiuninstituenda sit ε, Sed deinde ipsa subiecta materia

explicata, quς non unius, nec eiusdem rationis momnibus uiuentibus est,statim pro conditione inriten curandum singulares prςbet artis usus. EJ-eientibus uero omnis generis intellectis, pr c gnitisque, quid puta morbum gignat, augeat, s ueatque, siue primo, siue secundo, siue item per se, sue per accidens, aliove quouis pacto contingar,tota profecto pri sentis, atque suturi nonnaturalis affectus medicina concipitur . QIire licet

harum causarum numerus cognitus,perspectaque conditio, ad recte curandum maxime faciat, ut earum perinde omnium iudifferenter habeda rario videatur: essicientis attamen principii, unde

morbi semes, & origo dependet, precipua habenda obseruatio est,cum inter meden um illud prς-cipue demoliatur. Atqui primum quodnam trulud ipsum sit,& quotuplex: deinde uero qua uisiacmmet, corporis nostri constitutionem, tam si

milarem s

38쪽

CAP. SECUNDUM. 23

milarem, quam dissimilarem, peruertat, inquir re opereprctium est. Sane aut e multa sunt,unde tamquam ex causa morbus habet originem, cum multa, diuersaque sint illa, ex quibus constitutio corporis perturbatur, atque certe ea, quaecunque

sint, planum est ad certum ordinem adamussim redigi hucusque nunquam a quopiam potuisse, quando eadem plerunque indifferenter agant, dc morbum ipsum indiscriminatim facere apta nata sint. Attamen quamquam res ita se habet,ut plurimum nihilominus euenit, quod omnes morbi exessicientibus duorum generum trahant Origi

nem, quorum Vnum remotum,ac mediatum est,& alterum prox1mum, immediatumque nuncupatur. Remotum eiu ciens principium est, quod morbo fu tu ro manifesta parat in i na, eumque mediate tantummodo excitat. Proximum autem est, quod morbum presentem immediate facit, atque conseruat. Quorum quidem amboru ideo magna esse debet consideratio, quod ipsorum unumorbo occasionem & fomitem paret: alterum autem morbum ipsum, illius quoniam semes, Cum ideo proxime causet, ac nutriat; adeo quod nisi utrunque Optime cognitum, penitus tandem demoliatur, impossibile omnino sit amissam sanitatem adipisci. Etenim fere semper morbus tamdiu perseueret necessiarib,quamdiu proxima Illius causa perdurauerit . In luper autem proxima ipsa causa eo usque consistat, uigeatque, quousseue rem O

B ta illi

39쪽

consequenti adhςsione, proxima causa ex remota proueniens omnino ab ea manisestam originem habeat. Et quamuis interdum ex ima causarumdun taxat morbus oboriatur, dc fiat, puta quod in illa suiliciens tam remotae, quam proXimae ratio contineatur: ex duabus nihilominus his inuicem consequentibus, ut dictum est, morbus ut pluriamum euenit. Itaque cum discendae res omnes,& causae sint,quarum vi tam ex rςmoto, quam ex propinquo in morbos incidimus, merito ab his, quae ex remoto nos facile turbant, sumpto princiapio, statuendum nobis est unum , quod ab omniabus passim communi consensu recipitur : nempuquodcunque quod nos per summa sensuum euia dentiam inter uiuendum exercens, ita immoderatione nimia concutiat, ut optimum vitae statum deturbare sit aptum, illudmet euid en ter nolimus Delimus morboru salte occasione esse, perindeq; tanquam ex remoto, ad morbos nos promptos es

ficere . Est uero illud uel fortuitum quodpiam,d

casu contingens, uel quod necessarium est, quod inquam perpetuo,& necessario ita nobis ferendum est, ut sine eo vivere nobis nullo modo liaceat : Quodcunque vero idipsum fuerit,illud vel unius ex tribus generibus est: Aut enim primum est, quod extrinsecus accedens suo nos ambitu afficit: Aut secundum est, quod in trinsecus assiana pium, receptu suo nos palam immutat: Aut dense

40쪽

que tertium est, quod in nobis ex ipsis mei Achu; sua saltem essicientia nos alios reddit. Ad haec siquidem tria quodcunque deducitur, quod nos

pes uitam sua immoderatione concutiens egi denter morbis facit obnoxios, ac ueluti ex rembro in

nobis morborum principia parat ; ueluti contra si probe,& opportune praestost, optatam sanitatem incolumem, intactamq; ad statam usque uit periodum te ruat. Ad primum genus, quod am- hientium est, aer iure deducitur, in eo etenim curios perpetuo de necessitate versemur, eumque coacti ad insiti caloris eueti lationem inspiremus, Ec respiremus, utique per rerum cuncta meabilis, in omne corpus perflabile mox quasi momento diffusus, nihil usquam nostri inrachum relinquit, Vnde is quacunque coinquinatione donatur, ea ipsa in intima quaeque penetrans,ira contagio assi cit, ut illius uis maxima, essicacissimaque ad morbos infligendos censeatur, & sit, quippe ipse unus

omnia pariter attingens, & nusquam eque omnibus commode congruens, cuius praeterea non ut

caeterorum incommoda declinentur, puta quod siti emendationem raro expectet, proprijs Viiij somnia perfundat, malis innumeris praecipua occasio siti: quando uel manifestis, uel occultis aliena inquinatione imprestis qualitatibus, occulte etiam , aut manifeste, immediate, uel mediate morbos ex sussitet. Post aerem ipsum, ad idem

genus reducuntur,qu cunque corpus contingen . . Us Ou ter