Petri Rami Veromandui Brutinae quaestiones in Oratorem Ciceronis, ..

12쪽

BRVTINAE QUAESTIONES

IN ORATOREM CICERONIS.

lNimaduerti M. Tulli te vehementer esse 1 comotum, quod oratorem, quem tantoperet probares,improbare potuerim: queri enim, cs expostulare laquam degraui b acerba iniuriasses,quod cum in eum libru quicquid de dicendo iudicii habueris,totum cotuleris audea non solsi ad Atti sed ad tripsemetia scribere: quod in eo tibi placeret id inibi dissilicere: Itaq; cognoscendo operleg do oratore tuo,quae mihi probata no fuerint, latui ad

tepescribere: non olum ut intelligas,qua ratione meuiudicium a tuo disiidere in oratoris informatione potuerit, Ad etiam ut percipias unius tui operis exemplo cur nobis asianus,non atticus orator videare : curque

puriq; Romani oratores qui attice cupiunt dicere siuperfluentem redundantiam,repetitionem nimiam,iuuenilem quanda iactantia in te reprehedant, Faciam igitur quo facilius tota dissensione mea clarius exponam, quod te in dicendo facere solitum commemini: rem seummam initio proponam, deinde in certas partes difflaibuam, tum ad ingulas explicationis tuae partes

contraria reprehensionis argumentasingulatim res ram.Quamobrem adesto iam animo ,ac memoriae mandato,qua contra te de tanta oratoris informatione di

a cam.

13쪽

pETRI RAMI

cavi. Dico descriptionem illum oratoriam perpetua coufusione conturbatam, multis locis inanem , piari que falsa vi mihi videri: luasque partes uniuersae confusionis tuae ad refellendum inibi latuo , alteram ab initio usique ad elocutiouis explicationem, alteram deinceps ad extremum: Quibus duabus partibus 9 oratorem oratoris omnem laudem infinitis erroribus commentis perdidisti. Atque ut a prima parte ordiar illud primo loco requiram,cilin oratorem persi Silavi definiendum iudicares,qui inforo causi que clartibus ita diceret,ut probaret,ut delectaret, ut scRGret: quamobrem tu bac definitione falsa praesertim, σabsurda tum longum, tam prolixum,tam inanem Asianae π redundantis copiae sermonem confinendum putasti Sive enim orationem,quae oratoris Hu ligati nem praecesiit ue quae de latinis o graecis oratoribus deque sopbistis dicuntur ue quae de partibus eloquentiae ψque ad oratoris definitionem distulantur ,siue quae deinceps ad inuentae definitionis exornationem adferuntur, pendere mecum,'subductis rationibus aestimare volueris:intelliges pro Uio non ut ex parte aliqua sis assecutus quod pollicebare,sed ut omnino nihil Iecutus esse videare. Etenim M. Tulli cum nos ingentis cuiusdam muneris exposlatione ad oratorem cognoscendum excitases, cogita quam adprolusione triabus violastis egresionibus abutare .Quaestionem ponis quis orator probandus sit marime repente quaestionis brius

14쪽

huius immemor de proposita via discedis, o ab ea lon ei me aberras nos'ad bene i Draudum incitas, σquasi signo quodam fiblato cobortaris exemplis poetarum 'bιlosophorumlictorum statuariorum, oratoria quorum non modo primu ed etiam fecundis, atq; etiainfra secundos locus strita ino que volumus,at ccrte quempossumus,cursum cu aliqua laude teneamus Verum quid i ta cohortatione tam bella,tam magnifica,ta ad eloquentiae tuae iactationem apta vobis opus fuit

auditorem babes quoniam disciplinae leges in lituis oforenses caussas agis uastonte vel potius utilitate ad

auricudum paratum prae sertim cum distulationis tuae

initio id abnuta perfectum sit Haec prima digresio e stvnde nos ad dialcncos inuitas, o ab bac egrsione prima tu fecundam vocas. Doces ex Platonis dccreto definienda vi rem esse ex gcnere uniuerso,ut firma sit et immutabilis definitio: bcile sane,acvcrerat quam indecenter, quam inepte, quase videamus:quid si in explicanda grammatica dialecticorum decreta isea conturbarem,an non ridicule o imprudenter facere iudicarer coeterest enim grammatica si lex, o prima do- Cirina, primo loco pueris ex fluis tantum institutis explicanda pecundo rhetorica,tertio dialectica,ac deinceps reliquae artes suo quaelibet ordine perdiscedae fui. Hunc docendi qui nou tenet ordinem,artes non in Rituit,sed confιndit: In arte vero rbetorica,quo iure i seu permiscere potius licebit nec enim iam expecto via ii inuentionem

15쪽

pETRI RAMI

iuuentione distositioncmque Actoricae partes esse defendas,quas O iu boc sermone tu aliis tuis libris dialemcae partes esse fateare. Sed quonia haec egressio obscura iuidebatur,tertia nos Ursione visecunda excuses aligas. Est utilis,ais,oratoriphilosophiae cognitio, quid tum': non est igitur alienum in explicando oratore de pbilosophiae legibus π institutis praecipere: Enimuero no est istud, non es inquam mihi crede,vclipsius dialecticae, qua loquimur,iudicio cosientaneum.

Animaduerte enim mecum, o attente considera, quid

tuis istis ιeRigiis possumus efficere,es utilis grammatica oratori,dialectico, aritbmetico , geometrae, imo vero omnes artes omnibus sunt viiles ac necessariae alienum igitur non est in alis,aut in grammatica de obsecro,iam absiuriam colesticae proprium es leges defutenri dare, cur igitur in quaestione de perfecto dicendi genere dialectica praecepta confunduntur' cur non suis locis potius dis utur' artium enim omnia quamuis usius comuni quoda quasi vincula nexus coniunctusquesit,in itutiones tamen dictinctae esse debent. Attamen cuiusmodi haec oratio est pbilosophia est oratori necessaria:an non ista multo verior'eloquentia ect philosopho nccessaria non enim cosequentibus antecedetia ed antecedentibus indiget consequentiastudia non es grammaticae rhetorica necessaria, sed grammatica rhetoricae,nec Aetoricae di lecticarithmetica de loquendi regu numeris praecepta dare: quisnclusionem feret 'Atqui dia-

16쪽

BRVTINAE QUAESTIONE s.

Iedlica sed rethorica dialecticae, ac deinceps reliquae

artes quanto communioressiunt,tanto minus egent re

liquarum.Quare nihil tua te ista praeclara ratio adiuuat, quae e falsa eR,c si vera e Gno id tamen effiaceret. At oratorem no illum vulgarem,sed perfecti*mum π doctismum hominem, o omnium participem artium facimus. Intelligo inquam O cofusionem ibia

reprehendo: quae unius artis nomine omnes alio pene artes conturbet. Plato cuperfectum reip. moderatorem

describerct,no dubitauit omnibus ei; disiciplinis instruere, ut magnificum quendam, b praeclarum duce faceret attamen loge aliud esse existimauit artem tradere, aliud artibus variispraestatem in rep.virum ornarersictu cum velis potiricum nobis quendam , rum pivgere, qui causas ciuium seuorum oratione tueri: qui consilia reip. Nitia interpretari,qui deniquepsit in omnig nere ciuilis orationis decore versaris hunc tu non populi magistrum,non reipgubernatorem ampla π πο-

bili appellatione sicuti decebat appellas,sed puerilis

exercitationis, S dofficinae nomine oratorem voco: bcum in huius nominis confusione dialecticam inuetione dis ositionemq;,tumpbilosophia reliqua, b leges,cet' bi lorias misi quideri tame vis arte una e liber Idus, o ingenuis aliqua, no ciuilis cui da facultatis prudeliam tradere. Itaquesipuer a grammaticis institutus ad rhetoricas tuas artesse conferat,tanquaproximas bis,unde venerit:admirabitur tu bis libris ita de

17쪽

PETRI RAMI

philosophia dici, quod ea formet oratore,quod ex academiae statiis,non e rbctoru ossicinis talis orator extia teris,quod Pericles, quod Demo beues a philosophis tales oratores sint effecti tu rhetoricis studiis omisiis

quae videt uel bilosophia percipi no posse tibicinis latini modo ad philosiopbi; trafibit,ut rhetorica quae abstesve famula π administrasipientiae dicitur,nuc via

deatur eius domina constitui. Hac ambitione comotos in omuibus fere artium studiis homines quosdam vanitatis cupidiores, quam veritatis videmus.Scribit hic de arre poetica viperfectum quem somniat poetam effingat' omnes ei dosirinas attribuit alius medicumperfectum cogitat nullam disciplinam medico non subicCia firmabit: alius grammaticum absolutum describit omnia bominum inuentagrammatici cognitione comprebens esse contendct: dcxique si coquus aliquis de arte sua loquatur,ut se beatum c gloriosium cssiciat, nihil erit quod isto iure sibi arrogare nonposiit. De obscuritate vero quae eR tu oratione ut mox de Thuc didedis vitium vel maximum) quid restondes s noua baec nempe victriplaerisque cum peruetcra tamen sint

sed incognita π inaudita: Quid ergo 'quid efficit aut quo progredi poten tyla defensio ' o cura distulatio de idest Plutonicis,o noua videtur dimperitis: qualis tundem dosiis cr peritis non facilis,non persticua' dii boni, quam θοute non fallimur' confultoque alios fallimus 'rudeo licet exictimas er ignaros, qui Pla-

18쪽

tonis ideas ignorent a Platone ipse vel no intellem vcl certe tam obs ure traditas,ut qui ipsim audierint,

nihil certi de bis tenuerint: sed aby alio di traflip tim omnino deriserint, partim dissimillima ratione sint

interpretati: Nam eas Aristoteles modis omnibus Iab aflare conatus est, π ex bis qui Platonem magis amauerunt, alij quaedam rerum singularum quae a deo procreatur,aeterna ex L ideas appellant, alii qui minu, abstrusi s ad intelligentiam hominum magis accommodati esse voluerunt, everales rerum S pers Has uotiones hoc nomine definierunt. Itaque intelligis

no solum indoctissed eruditis quos hac ideam Brinam perobscuram videri:quare cum in omni oratione graue peccatum sit rem proposita no constanter persequi sed res alias agere: quanto grauior erit culpa semientias praesertim alienas vix ac ne vix quidem suis au Boribus cognitas admiscere de oratore nihil adhuc audiuimus : lusimus tantum, tres Ursiones habuimus: quam Icues,quam vix ioculatorias, quam etiam molestas oe odiosas, quonia vides, nihil acerbius accusabo. in scholam oratoris abs te inuitanium interim viridaria occurrit,eo voluptatepellecti trabimurabortipropiu- qui nos oblectarat, illlac percurrimus sunt circa ria gui fontcs,amoenitate illi quoque siua nos pellexerunt.

Veruntamen beus tu,in viam redeamus:velpotius via

ineamus,quovium nondum ingresii fumus,sedigrediamur abbisgloriosis digrestionibus, quodsecundum

. iiij in

19쪽

'ETRI RAMI

in prima reprehensione positum chad oratoris inqui sitionem ex Latinis S Graecis oratoribus 9 sopbisti aliquando veniamus. Inuestigemus bili igitur,asto Brute,quem nunqua iuidit Antonius,huc reuocatur exo

dium quod tuitio fuerat,idem diffficultatis arguinctum

iteratur. Attamen pergamus:tris dicendi genera,subtilegraue,temperatumproponis,quibus oratorpe GHus agnosci postprimum illa generum partitio elocutionis rhetoricae nihil es,nisi quod jubiecti proprium

est,adiunSiis rebus attribuasinec enim grauitassubtilitas, mediocritas orationis ex elocutionis ornamentis oritur,sed rebus ipsis quae elocutione tractatur: In comoedia simi omnes tropi, omne que ex sententiarum bverborum figurae sicuti sunt, oe in omni materia adhiberi possunt ,summissa tamen baec appellatur oratio, sint haec eadem in tragoedia sublimis sint in re moderata,mediocris: Ergo rerum varietas non elocutionis,hac

d iustionem partitionemqὶ facit. Finge comicaprosopopoeiam,humilis erit: fac eandem tragicam, ardebit: eadem tame figura est sed illius materiae velut humiliori fono Ianguidius,buius grauiore fortius inflatur. Sed tamen tria dicendi genera subiit moderatum, graue, tanqua signa nobis ostendis,quibus orator agnoscatur: Nam si quis erit qui tribus dicendi generibus peraeque excellat,is noster erit orator. Age porro qualisinam haec oratoris est inuectigatio definitur initio investigationis quod inuectigandumproponitur, ut inuentus iasit

orator

20쪽

orator illepri quam inuestigetur: quid enim tribus itilis siquis propositis nonne perfecta eloquentiae idea quam volumus Ungitur σ informatur'nisi forte tandem post iudaeationem to fimam non idem nos reper Se glorietitur .Recognosice igitur quae oratio tua Derit, o aude affirmare non es' prorsus eadem pronuntiantis,quae nobis initio signa baec tria significauerunt: complostar breui, ais disseram pluribus, is est eloques qui ct bumilia subtiliter, o magna grauiter, G mediocria temperate potest dicere: At nunc doces tria esse dicendi genera ubtilegraue,moderatum,quibus in omnibus qui peraeque praestiterit, eum esse oratore que

volumus . definitum igitur oratore tenemus,quem quaerimus.Tenemus inquics, animo,reipse non icvemus. Bene res habet,perfectae eloquentiae flectem mente O iu-telligentia complexi fumus , effigiem auribus quaerimus cur igitur tande exclamas,quasi noui aliquid post Iougifima di uisitionem iuuencris Tenemus igitur Brute quem quaerimus, sed animo,vam manu si comprehendissem,ne ipse quide siua tanta eloquentia mihi per suasisset,vse dimitterem sed inuentus est profecto cloquens, que nunqua vidit Antonius. Haec est gestientis, o exultantis exclamatio,ieque ipsum grauiter et acerbe accusantis: Inue ligare paras oratorem magnis ermolestis itineribus,at iam inuentus est: An no fabulam aliquam populo dare volumus rustici cuiusda usillum, in quo infideat,inquiretis,tandeq;post multos errores, 5 cum