Petri Rami Veromandui Brutinae quaestiones in Oratorem Ciceronis, ..

21쪽

eum forte ex langa solicitudine isti m colle erit

duriculus usilli a texerit ibi de reperto a sillogratulautis 'tua enim illa persimilis est indagatio. Sed

obliui simus,oratorem quem inuentum amisimus, requiramus:aut exemplum S etfgiem oratoris inusi-gemus ipsum ratione π cogitatione informatum tenemus:Nemo in Italia,ac ne in ipsa quide Graecia talis fuit: quid ira an ulla in arte quisqua excellentior fuit quum iu dicendo Demo 'henes aut Cicero in attamen Arsarcbum grammaticum,Platonemphilosophu, Euc I dem matbematicum dicimus ita quid obstabit,quin aliquod exemplum ad illam oratoris desinitionem accommodemus' quod postea ipse facere no es veritus, cueunde qui iam hic es inuentus,rursus inuentum oratorem in tribus dicendι generibus excellcntem , orationuiuarsi π Demos benis exemplis exornas. Poeticus Uicte furor Mar. Cicero, quo te potius in banc cogitatione impulsium, quam firma ratione adductusentio :admirabilis videri voluisti noua quaeda inusitatas uerunt promenda,trita usitata colitenenda. Itas tan-

qua prodigii cuiusda iustar negasti oratore ectu reperiri tu Graecis dui Latinis oratoribus quasi vero facilivs ipfcctu gramatici pfecta dialecticu festu medicis fedludeniq; in ulla alia arterim inuenire, quὰm in rhetorica: aut omnino id fieri posit,cu eiusmodi perfe-Bio ex tribus coli rebus, natura, arte, u:quarn vulla unqua fuit,vel erit in bomineperfecta. Poetica in qua

22쪽

quasunt Ha miracula picna quide puerilis admirati

nutrudentiae verὸ ac veritatis inania quibus tame co-tentus no es,in Romanos oratorcs atq; in meisium in

priuiis direderis: S quoniam nos attici esse γ' videri volumus , a inanem quandam verborum profu-entia desticimus inperiti tibi videmur:atticos oratores laudas, in quo tibi libenter assentior : eorum geucra quos accusesὶ trisfacis Lysiacos in acuto huc ridios in graui, Xenophoreos in mediocrigenere dc scribis: qua partitione videor abs te esse liberatus, et repreheusione criminis huius exceptusines enim in eorsi cnus Ulsi me vino includis:itas qui primo illo de atticis

sermone comotus te ex iure manu confertum vocare, iu

stoq, iccir sacrameto cotedere parabi: nuc me ad tua se tentia adiungo aggregoq; . Vereor tame id unu, ut tibi posem cocedere,qu)d Thuc diis orationesic attenues, vi nihil ab ea positi ad oratore truserri: N a iiij se reminiscere quae apud te de illo viro loquatur Antonius, Thucydides ait oes dicendi artifcio facile vincit: qui

ita creber est re frequentia, t verborusspe numersi senIentiaru numero cosequatur: Itaporro verbis aptu set pressus est,ut nescias utru res oratione,an verba sententus illusi rentur.Et tu ipsie in hoc praes nil fermone incitatior ais ferturis de bellicis rebus canit etiam quodamodo clasiicu. quid vero quod DemoRhenes a te marimis O quide ierissimis laudabus affectus Thuc

dide Θ legerit, S edidicerit ' quam caul si exictimabis

23쪽

PETRI RAMI

sui pμὴ quod oratorem iis illa,militaris,et bellica uiladiuuaret nimio studio corradicendi Iaberis,et di; caussam tua hoc modo superiore facere covaris, inferiore facissopbistaru esse dicis freque ter a re digredi,ut iis velut inamoena quaeda loca diuerticu lis audietes oblefient,at te quonamodo mollities illa ta delicata decuerit an est ista philosopborum squos imitari te glori ris consuetudo' baec docendi via atque ratio pbilosophum te verbo profiteris, rhetore oe sopbictum re ipsa praesas,neq; enim illa sunt curricula varioru,et ltipliciuIermonu,in quibus Platonis, Ari telis, Thoopbrassibunt impressa vestigia, tametsi mihi videris ali. quid rati erroris agnoscere Veranias nos igitur ais

ad eu que volumus, inchoanda: belle me hercule res habet, magno labore leuatus sum. meturba enim ut rudia

bus O impcritis te toties a proposito digressum pro

barem,tuae vos errationis admones,iu viam reuoco,ct

culpam novΔι accusatus stonte confiteris. At deiι immortalem quid tibi vis exbortaris nos ad rectius d inceps iter ingrediendum , O quod agitur aliquando considerandum, verum quinto loco viam desicris, o certo cursu dimisso indomiti in lar π est renis equis quocunq; rapit impetus excurris, ad eosdem ueluti carceres exorii relaberis, S quoniam in bac Iudicra credo a ioculatoria lusione tibi commodum est, idem

argumentum tertio loco repetis. Etenim magnus icte tuus in nos amor, ingens difficultatis magnitudo

24쪽

nonne primo exordio nossetis incitauerant bis cur ire ranturescur amplificantur quid isa testificatio voluntutis ad institutam rationem pertinet doceri de oratore quid optimum iudicare volebam:blanditias i fas Iaudationum non requirebam.maxima voluntate quoniate precibus impuleram ) ad iudicium tuum percipis dum commotus eravn. quaestionis grauitate quam tantum facis toties stu citra excitandus nihil eram: Pe gis oratorem inuetum sui antea dixi tamen indagare,oe eius effigiem quam in Latinis, in Graecis etiam oratoribus nullam videras ) in sopbistarum o rhetorum scholis inquirere, quorum oratio quia discrepat ab oratoris oratione,illa enim dulcis,effluens,concinna, fluauis,aperte omnibus pigmentis rhetoricis colorata ta di lucta,baec fortis,contorta robabilis occulte o velut ex insidiis non tam ornata, quam armata insigniabus elocutionis,illa ex ludo etpalaestra in pompam,haec in acie pugna, dimicationeq; veni iccirco cocludis oratorem apud bos magishros artifices orationis non

esse: Quod non satis acute dicti uis: quasi persesius orator istam quoquesophisticam dictionem non acti beat aliquando,cum opus sit, o in bumma eloquentia nou etiam Idus ista dicendista sit: Etenim si quid scienter oe artificio se numeris explicatur, ea laus quantacunque sit,arithmeticae es: sic orationis ornatus pref sus,an effusus:amplus ,copiosius,an rotundus o limatus ad post sonis ius ribit interes,rbetoricae proprius bili putandus

25쪽

putandus enfusceperispanathenaicum aliquod dicendi argumentum,aut imperatorem laudandum,ubi populus orationis tuaesiuauitate oblectari volet, tu qui auditoremfacis eloquentiae moderatorem, quomodo dices num Isocratis mores sic opinori nam tu ipse postea

moderatu dicedι genus quod oratoris essesto subiicis)e sopbi larum fontibus defluxisse co*mas,in eoq; ais

omnia dicendi ornamenta concedi ac permitti . Atilio genere orationis inforo non utitur orator: quid tum ut alicubi certe vii potest mallem igitur itu diceres,rbe

torum orationem , sicut omnem elocutionem oratoris

quidem esse propriasia in ea non esse omnia. Sed quid tam longa oratio ad banc differentiam constituendam exprimenda fuit'it o vidistirigeneris inuetores, autore perscsiores cognosceremus o quae aliena etiam hic erant,de Thucydidis, Herodoti, Isocratis Ludibus audiremus ac etiam diis placet,nos refelleres, quod Plato laudaret Isocratem,que nos improbarem . Ego vero mi Cicero non multo plus de fama Isocratis detrabo quam ipse tu in hoc ipso loco dctrax i. Principem sopbi larum facis,quipalaestrae homines dicati,& pompae ad pucrilem quandam, o inanem oRentationem iustituti, o formati omites delicias, vel potius ineptias confectentur. Quid ergo miraris: mollitiem vix satis uodico bouesto viro,sed modesa muliere dignam ser-

ver ac contemnam ' Hri,inquam,tam prolixa oratio,

quid ad inuestationem oratoris attinet nisi forte

simili

26쪽

sii uili ratione duceris atq; antea: Est utilispbilosopbia oratori,non igitur est alienu de philosophoru derectis in eloquentiae explicatione dicererita nunc sopbistisigeneris nutrimentis eloquentia alitur et educatur, noni itur est ulienum tu hac oratoria quasione de primis illis incunabulis paulo copiosius eivberim qu rere:Nepe iii a subtili O acuta conclusione miseeas,s consumdas omnia , alienum nihil erit, quandoquidem ni bιlesta rei de qua quaeritu natura tam diuersium, quod emolumetinibit afferrepsit. Oleno Rhodii molonis Marce Cicero ed Hieroclis AsianidiscipliIum,nes enim tainanem loquacitate aliunde sumpsi isti definis oratorem,

, tamen definitionem eius inquiris: nos in iucundiorem locum unum,item atq; alterum e molesta vias flos, idclicet adducis: res alienas' commentitias interpo

nisesbocsopbistarum proprium esse confiteris. Sed baec fecunda primae reprehensionis parte satis. Ad tertia transeamus. Tria oratori ,ridenda ese dicis, quid, quo loco, quomodo. vestigia tua sicut actussccile equar: σvbimq; notas cofusionis inustas inuenia,inibi quoq;

verae oe collatis admonitionis cotraria lucem imprima. Magnia opus etorno arduumMarce Tulli conamur,sed nihil difficile amanti puto. Amo autem cum omnibus in rebus in in publicispraesertim veritatem,incendorq;1uaeis ac magis non solum de oderio quoquidem con-sicior artium ingenuarum luccm π persticuam explicationem requircns: sed etiam admirobili frustu d Arinarum que

27쪽

nriuarumque praeceptis distares usu coniunguntur. . Nos igitur ad eloquentiae partes quae dicuntur addu-cu,in elocutione sola caeteris partibus repudiatis oratoris propriam laudem positam esse dicis: Sed has tomen partes nouo quodam, o inusitato modo partiris, ut incressibili obliuione partem eam omiseris, quae nisi esset,nihil meminisse posiimus. Memoriae enim nullum Iocum relinquis, magno quidem errore in partiendo,ut partes quaesunt,us omnem rei diuisae vim complectuna atur. Dicis oratori tria esse videnda, quid dicat, quo quidque loco , π quomodo:primo membro inuentio

nem, fecundo collocationem,tertio elocutionem GHionem comprehendis: memoria igitur ubi cR Communis en sals) muItarum artium,propterea omittitur. Enimuero, inquam, inuentionem π distositionem communes cum multis esse sain cur igitur baec recensim tur,illa contemnitur Sed maiora sunt in bac partiatione vulnera, quibus aequa ratio mederi nullo modo post.Tria videlia esse oratori dicis,quid,quo loco,quomodo dicat at unu duntaxat videndu eoe oratori non modo contendosed necessariis rebus addico : iuuentio oe d positio quae rerum S copiam, ordinem suppeditant diu dii partes propriae punt, quod bis

non dilffleris,cum ais magis proprias esse prudentiae, quam eloquentiae, o alias idem apertius saepe confirmasti,cum doces omnem diligentem rationem disserendi duabus partibus consitare,vna inueniendi altera iudicandi:

28쪽

BRVTINAE QUAESTIONE s. '

diraudi iudicium autem distrositionest,ut intelligitur ex IIII fmo,iu quo ex argumenti cum partibus quae Ilionis collocatione quaesto iudicaturi. c hoc loco. mprobas iuuentioncm-LPositionem communes esse cum multis scioqueris Iuvenire iudicare propria magis prudentiae quam eloquentiae,ubi iudicandi ,erbum ad dis initionem retulisti Quid igitur quous ιe tandem confusionem artium tantam perferemus annunquam intelligemus,ut in repub.optimis legibus moribusq; constituta fundos π possiones singuloru cianium certis finibus terminari-circumscribi se tuartibus proprie vereq; traditis materio distinctas, pamtitas Gnitas esse oportere Docet grammatica dictionumproprietates,coniunctiones,rationes iv proferendo, o scribendo:ne igitur baec alia sibi doctriva vendicet. Explicat rhetorica tropos guras, numeros orationis:adde vocis o gestus varietatem ac dignitatem: in

iuria sis dialectica bi barum explicationem reri; attribuat: Dialecticaeaepria vis est oe inuctionis fontes aperire,et collocationis ordinem describere qua igitur ratione rhetorica idipsu profiteri ac si cipere audeat' At sine bis rebus rhetorica imperfecta sit:quid tum vero An idcirco perturbatio baec γ' confusio dostrinae confingenda esRNon potest ut ad eosdem impetus -- pius iteratos,idem murus nobis opponatur ne numeris geometris,musica,athologia cosi tereran proptereabae artes numeros explicare o Auaeprofestioni bubiice

29쪽

redebebunt 'usus artium ut antea, iam dixi copulatus

est persepe,praecepta tamen confundenda nonsunt edpropriis o separatis studiis declaranda. Attamen quod dicitur rbetoricam sine inuentione d 'ositione non posse constare,id plane a urdum et spum est: potest enim puer cum a grammaticis discesserit tropos,

figuras,numeros in poctu a oratoribus intelligere,et materia proposita tras iure, O pcr se excrcere, σcum dgnitalepronunciare,quodsiolum rhetoricae proprium csil.Quanto itaq; deum immortalem clarius melius a beteribus illis maristris rhetorica docebatur:

a quibus sui paulo aute diccbas sola dicendi ornamenta tradebantur. De persticuitate doctrinae Alluto, ut huis silui posscsionibus artes distincta , non alienis confuse: non recuso,immo vero maxime probo ac laudo, visit idem erammatica ,rbetoricae,diat clicae,caetera

rub; disciplinarum sit feri post doctor ac magister,

qui disiimiliu ac varioru dogmatu Uus ad mente oe liugua conformandiιbociatos π coiunctos ostendat ed tamen qui seuo tempore,qui fluo ordine, qui sua velut aetate, o maturitate singula partita ac definita doceri, ac de tota vi oratoris,ac facultate paulo post exactius o uberius diceretur. Nunc quod carpimus agamus,diacis inuentionem O distositionem non tam insignes esse ad laude,quam necessarias quod bis videlicet praeRet elocutio, o tamen continu)post adfirmas tanquam animi instar esse in corpore t intelligamus antecedotia

30쪽

consiqu entibus esse costata, vepe quato sit animus corpore praestantior ,tato inuentione ta' dii initione elocutione esse nobiliore σ excelletiore. Scit tamen quid bis prudentia vocas cuius iuuetis o distositio apriasint an callida quanda π naturalesolertia, quae nihil admosi habeat'artis , laboris Sic enim paulo pὀct firmas:quid ergo dialectica, quae inueniendi oe dispoianendi partes proprias babet ' an nulla ars erit At eano modo artem, sed etiam artia omnia artifice tu ipse, tu inquam ipsie,nequid alios teResprofera,quoties testatus es s an sine ullo labore ine exercitatione ulla teneri percipiq; poterit O dies frustra nobis cosumptos in audiendis dialecticis si modo verasut quae praedicas: sed fide nedum isto modo elocutionem amplificare vis, o iusiummo loco hisce gradibus collocare,in infimum praecipites atq; abiicias. Recordare te paulo post longe secus de dialectica b rhetorica loquutum , cum illam contractam ad trictum eloquentiam,banc dialeB cavi dilatatam facias. At mirifica quaedam siubtilitas iugenii tui est in hunc unum essu se locum. Tribuis oratori inuentionem et distositione cu ais vidcdsi oratori quid dicat quo loco dicat: tum detrahis,cum negas eius esse proprias: ac rusussubiicis, cum iubes ei no tos esse argumentorum locos:acutasne oe sibi contasias oratio. ι aestionsi, ques oratori tracta sputas, genera tria facis, an eR,quideR, quale est, quae quia sine argumctis explicari no psint,inuentione orationi