장음표시 사용
101쪽
Murfrustus studiorum multis partibus augeri, a labores eorum maxime minui celerrime sentiemus.Etenim via graniaticis puer informatus, cilin ad rhetoras accesse rit,pra teritasgrammaticae vigilias non destitit, verum fermonis elegantia maiore,tumpropositos auctores imiai
tando,tum plurimum to Uidue scribodo b dicendo sibi
comparat: sic idem troporum π figurarum ornamentis a rhetoribus ornatus cum ad dialecticos transibit. rhetorica ille ornamenta non contemnet,sed dialecticorum coiuncta prudentia iegendis poetis, cognoscenda biforia, oratoribus audiendis bonarum artium priptoribusperuolutandi π exercitationis gratia laudandis, interpretandis, corrigendis,uituperandis,refellendis, in cotrari, aspartes distulandis,omnibus omniumscriptionum, meditationum,declamationum modis amplificabit.Nῆc vero puer ille quid agit s multos annos in grammaticis brbetoricis retinetur,dum aliquid in eo maturum etape
fectum videatur,id laudo:tum abiecta omni pure o proprie laquedi cura,damnata fili b orationisprisina di
ligetia,multis ministiarums etia virgis,lestione poetarum edi oratoruinte isti,in altercationes o clamores sibolae coniicitur,vtiadem irammaticae S rhetori
eae studiis longa obliuione deletis, pro puro σ nitido sermone barbarismos σsolare nos facere,profluaui bomnata oratione, 'inosium aliquod oe ieiunum sophisma iatrare consuescat. At conivnfiis At dixi toto triennii tempore ludii si epi lota antea facere,elegiam codere, rem a . . m ij propositum
102쪽
'propositum ornatepronunciare didicerit, non modo haec.
eadem decurredisphilosophici curriculi1 Iidiis retincti sed ampliora multo ac uberiora praestabit. Haec utilitas magna quidem perse nobis videri debet AVD. quod cousequentibus sudiisAntecedentium nulli frustus amittuntur ed omnes augeaturris tamen eo maior exsiniada, quod insignem quandam doctrinarum lucem coniunctam secum babeat:num cum illo modo artium fruHum exquiremus quid erit ab earum doHoribus inepte π imprudentre conturbatum,omnis ei modi error facile deprehendetur,ac tolletur. Usus enim colanctus demonstrabit
quid utile,quidsolidum,quid verilsit in praeceptis: ira, si quid erit inutile,vanufasum,idem usus manifeste δε-
clarabit. Ita fet v quemadmodum in bonoru arboribus, sic tu drtium institutionibus alias construemus,quia stum erant,alias amputemus,quia fructum non ferant. Quid'quod eadem ratioue repora studiorum,labose que mirifice minuutur Certos gradus in disciplinis explican dis,ita distinctos temporibus habemus, ut primo tempore grammatica ecundo Getorica, tertio philosopbia pem distatur. Sit igitur puer decimo aut duodecimo aetatis anno a grammaticis sic eruditus, ut latine loqui,ut vers Iosfluere,ut sermonem familiarem in epistola exarare Mu inepte possit, is Academiae nostrae moribus, in rhet ricis annos duos aepe etiam plures exercetur bocbecundum tempus es tum demu decimo π quinto circiter anno,tertio quippe teporeo bilosophos superioribus f
103쪽
diis omnibus omissis, i , t cognita prius videlicet obliuifica tur ac dedificat deduci solet. Veru partitis,ut dixitbιh- sopbiae perdiscedae temporibus,vtpars altera manueetio ribus literis impendatur,intermedio illo tepore,quo toribus discipulus iste traditur,eodemphilosophis opportune cr commode committetur. Ita cum vno b eodem tepore S intelligendi σ ornandi praeceptis iustituetur, nullumpraeteriti; tempus amittet, sita imiermedio postr mu anteuerte π iuuenis admota eoperueniet, quo vix senex,ac ne vix quide unquafortasse peruenisset. Quod equidem AV D. vehementer animaduertetam esse nobis arbitror laborarunt enim superioribus annis Academiae nostrae moderatores ac principes, ut de constituto illo aedimense trium annorum sexque mesium curriculo annus unus detraberetur,propter molesta laborum I inquitatem,qua iuuentus debilitari, O a philosophia frequcter avocaridicebatur: decretae siunt publicis π consiliis σpecuniis legationes,quae id a Chri ianissimo rege impetrarent. Quam voluntate si publicae non priuatae rei caussa inducta est,equide laudare debeo.Se per Deu immortalem, quid ab optimo blonge post creatos reges humani limo rege postulamus, quod non eius erga vos pietate pri s assecuti simus,quam optare potuerimus Nouerat enim antiquum illum de quo initio dixi iuuentutis informandae morem, quem cum summa non sollimgloria flua, sed etiam faelicitate nostra reuocauit, prudctissimo simul exemplo quemadmodum iuuentutem in D mnasiis erudiam ιν
104쪽
remus quaque ratione graues, de quibus conquerimur, Iaborum molestias euitaremus,admonuit os adflubleua- dum diuturnitatis taedium , non unum de tribus annum, quod nostris legationibus petebatur,sed totu trienniu,si vere de diuinis eius erga nos meritis aestimare volumus, condonauit. Principis igitur nostri iamsingulare consiliude literis cum sapietia copuladis intueamur, admiremur, imitemur, oecopendia temportet tam vehementer optata,
tanto praesertim duce comonstrata ingrediamur. O popularem vereq; regiam sapientiam,o regem non folὐm Fracorum regno, sed omnium gelium imperio dignisiimum
Dii tibi- Regiis enim gratiis tererem lubet agari -si qua pios respectant numina,si quid Vsquam iustitiae est,& mens sibi conscia recti,
Praemia digna ferant:quae te tam laeta tulerunt a Saecula qui tanti talem genuere parentes In fieta dum fluuii current,dum montibus umbrae Lustrabunt,convexa polus dum sydera pascet, Semper honos,nomenque tuum,laudesque manebunt.
At fortasse dicet aliquis,illa quidem orationis'cognitionis coniunctione,praeclare o studiis, o artibus, oe teporibus cos litur,at nobis nibιl confiutitur.Si quis igitur eiusmodi qualem esse neminem existimo tum abieRus ac sordidus erit,qui nullam utilitate Uimet, nisi quae marsupio S crumena cocludatur,excitet ipse se, o quae dicaattentus audiat. Quid igitur in quo utilitatis oe emolumentis em reponemus an cum maximus in auditoriis nostris audicrium numerus fuerit At bone Deus, quid tum
105쪽
idoneum am opportunum,d cholas omxes complendusui vel excogitaripotuit S tanta mihi credite,regia illa consuetudine in scholas admissa, cognoscedi oe audiendi
cupiditas exorietur, ut non modo gymnasia sed ne Academia quidem tam multis tamq; crebris aetificiis multitudinem caperepose videatur.Nullus erit vir ingenuus ac nobilis, nullus senator, lius mercator, nullus agricola, nullus cui qua fortunae qui non cupiat liberos suos inomodo institui,nemo tam parcus,ta tena tam auarus pater erit ,qui non percupide cui uis mercedis pretio tam pretiosum doctrinae patrimonium liberis sivis relinquat. Quamobrem , videte num tale insitutionem amplecti,ae omni studio fouere debeamus,ex qua maximus iuuentu-tifructus,maxima disciplinis illa ratio, maximum temporibus solatium, maxima praeceptoribus emolumentaeomparantur. At quoniam de utilitate dixi, nuuc de voluptatepauca dicam potes enimsic exiblimari,hanc iustitutionem esse tam utilem,ut optanda sit: sic esse difficile, ut pertimescenda d.Vtinam AU D perinde verbis explicare possim quod sentiam. neminemprofectὸ tam durum, iamque agrestem esse arbitror, quem voluptatis futurae
cogitatio'comemoratio non siumma voluptate afficiat. Quid enim est,in quo exultare animus,laetιtia sterr triumpbare deniq; soleamus s rupe cu iis rebus quas ama uimus,quas optauimus,perfruimur. Discipuli nostri e lueginquispiarunq; terris ad xos deduciιtur. quoporro demerio incensitquo amore is lammati Οἱ b inae. Quantoni iiij igitur
106쪽
igitur in omni don ina maiores progrsiones fecerint
tanto pleniores voluptates percipient. Atq; ut antea molas imis stunt; dcbilitati, inanibus clamoribus frata,
perpetua rerum o curitate deterriti, amorem philosophiae deponebant:ita nunc suauis imis rebus illecti, liberalibus exercitationibus confirmati,clarifima lace iuuitati, cilin omnibus modis st-doctiores O di seniores quotidiocri flentiat, incredibili volutate omnes vigilias tolerabunt ion sibi negotium exbiberῖ sed otium condonari, non laborem imperari ed delectationem comparari iudicabunt Neq; verὸ magistri in tanta disicipulorum laetitia lugebunt, ed ut boni agricolae cum I ctra quas ipsi seuerint, laetas ac luxuriantes alliciunt, magno gaudio affecti Fuperis gratias agunt: sc liberalis animi praeceptores immortaliter uberrimo ingeniorum,siua diligentia velut excultorum o fatorum,prouentu gaudebunt. Et
qui prius duobus aut tribus discipulis,velut in nido pullis excludendis,frigesiebat, ii cumbe frequentis o celebris auditorii doctores, T quidem cum fortuna quam discetium liberalitas adferet tum sapientia squam oncerior Uus efficie6pulchros O beatos intelligent, quibus modis gelliet antea de dialetacae duris admodum oe iniucundis praeceptiunculis sis obtundebant,nμnc eius amoenissimu in omnibus dictis fatas maximis o minimisium intelligent. Legebat antea piRos hominia mores ius bilosiopborsi libris,quid esset fortitudo, quid temeritas, quid liberalitas,quid effusio: nunc in poetis, in oratoria
107쪽
bus,in historicis,cosdem mores,sed veris er vivis ex apsis impressos perstitient. Antea quid essent venti, quid pluui quid te sates,quae caulsae rerum o ortus
interitus est icerent,inquirebant: nunc eorum generum
est cientiam in virgilio,in Homero,in reliquis bonis aurboribus siuauitate magna recognoscet.Quhetia cu pulosiopbia de situ , moribus,Horatii licebit, er Ciceronis morales libros coniungant: cum physicis Lucretium, ex multis in locis Ouidium es Virgilium:nec in ulla philosiopbiae parte oblectandi oti, materies unquam diligentibus S attentis doctoribus desse poterit. Immortales, ita me Deus ame esse cupient. ut ista coηditione perpetuo doceant. Tertius S ultimus locus restat de dignit te: satis enim multa verba mibi fecise rii oriquam ob reesset baec institutio variis commodis necessaria, er multis obtestationibusperiucunda: nunc quis bonor,quae gloria post binc expectari,dicendum est. Magnum opus S arduum AU D. multorum inuidiae, calumnis que obie-Hum H ingredientibus aliud statuendum fuit, quo
queremurri nunc quide iam quocunqferemur,danda via mirum vela suut. At quoniam res eiusmodi est, quae non facili verbis explicariposit, veterem alique huius Academiae doctorem centum abhinc annos vitasunctum cogitationesi placet quoniam mentes nonrae liberae sunt, er ea quae volun intuentur excitemus.Quid ille si teporum suorum memoriam cum bis temporibus comparabit,non quae futura es praedico es quae iam in Gallia,
108쪽
Germanis,laalia,Britannia, coniunctis cum rerum scie-tia literis effloruerunt, nonnesupefactus σ attonitus haerebit Neminem nisi barbare- inepte loquent audierat: audiet omnis aetatis innumerabiles latine s o nate scribentes oe dicentes : de Graecis literis vulgatum illud frequenter audierat, Graecum est,non legitur:audia et non qui Graece legat expeditisiime, quoties opus erit, sed qui totam eam Iinguam summa cum laude explicent. Quid reliquarum artium praeteritas tenebras cum prae senti luce ac silendore coferam': Audierat in grammatiatis,poetis,oratoribus, Alexandros de villa De Fucctos,
cina, Arabas:in theologia,nescio unde ortos:audiet Terentiu, Caesarem,Virgilium,Ciceronem, Arsotcle,PL-tonem alenum,Hippocrate,M enc Propbctasinpostolas, ac reliquos Euangelii veros germanosque nuntiaos, o quidem omnibus linguis loquetcs. Quae nou aliter admirabitur, quam si de mediis terrae viliceribus nuper exortus,solem,laxam,ac reliqua Odera sublatis in caelum oculis,derepetes liceret. Sentio AV D cta cogituri ne vos esse commotos, qva veteris disciplinae reuiuiscentis adumbratos duntaxe honores attigimus: quid si veri
cernerentur'. quantos amores,quantas admirationes ex
citarent fui ' nam quicquid est actuc esscctum d tantum est,ut illi magnifici S illu bres literarumprincipes ex monumentis suis agnoscerentur,ut eorum virtutes legerentur amarentur. At neminem adbuc illorum simile via
109쪽
demus:quam ob rem au Deus ille pares ingeniorum bartifex, excellentibus ingeniis procreandis defatigatus es . ego vero id existimare magnae impietatisfietus esse duco. Quid ergo institutio cr educatio legitima nobis deest,sit idem ingeniorum cultus, qui quondam fuerat, nonsimiles antiquis fores nos visuros si cremus, s pa- resfructus consecuturos comamus Existent ali ὼ grammaticis Aristarchi ex Varrones, alti, in poetis Homeri ac Marones,al- in oratoribus Crasti ex Cicerones, alii in
pbilosopbis Theophrasti ex Platone alii in medicis qui iampropemodumsiunn Aesculapij er Apollines η tb ologis Basilii , Chrysi omi, Cypriani, Hieronymi, alij
denis inomnibus humanitatis ac domi partibus excellentes viri acpraefantes, quorum opera ac virtute iuuentutem informari, Rempubgubernari,hominu alutem retiveri, veram religionem demonserari, non soli mest omnibus votis optandum ed omnium gelium linguis praessicabile cr gloriandum . O forentem Academiam Parisiensem tam insignia dignitatis ornamenta consi quatur. Consequetur autes cumpbilosophiaestudiis eloquentiam cossiunxerit. Una enim haec coniunctio summos omnes'oratores, o philosiophos, Vmedicos, e theo- Iogos dessit: contraria verὸ disiunctio omnes literarum peste eperit, o aluit.Quamobrem AVD.cum talis intasiratio bonorum omnium generibus,eximia commodis
te,singulari voluptate, ad rabili dignitalepraedita ticumque sit ab beroicis iam olim temporibus conseiruta, as
110쪽
gibus in banc Academiam maximis dotibus olim euocata, s nunc demum reuocata ne tam immanes tamque impie erga nosmetipsos ingratisimus, ut tam ccclesie, tamque diuinum bonum nobis diutius inuideamusscdpotius a Deo t. Max. communibus animis precemur, ut reges,ut regum familiares, ut omnium Rerumpublicarum,ac nostrae imprimis,principes ad hunc generis b munifo licitatem tuendum o amplificandum, quotidie magis ac magis velit incitare.