장음표시 사용
961쪽
secundum, nec posse priorem ab illo tangi, quare alia desuvii ai causia praeter increment lim sit bsequentis quaerenda sit. Sed cum appareat illud alveolorum septum d) una cum radicibus priorum destrui, si etiam alter dens non nisi delapso priore demum crestere incipit, si desinitum tempus dentitio servat nec vagum illud est, sed hepta di annorum adstrictum, intemnam certe dc in circuitu humorum constitutam esse decet istius desuvii causam ; Incrementum est aliquod ossium, quo constat varia foramina in ossibus calvae occludi, adeoque & alveoli priores simile quid eΣperiri potuerunt, quapropter salva aliorum sententia caula formalis defluvii alia osse non poterit, quam nutritionis iussicientis vel adaequatae defectus, idque ob causam mechanicam duplicem; prima est postici dentis incrementum, altera alveoli prioris spontanea concretio. Dentium enim secundorum coronae sormatae quidem, sed sine radice quiescentes tamdiu latent do nec exactam re perrectam suam acquisiverint duritiem, nec interea valde crescunt. Accedit & id, quod natura ad rite formandos dentes secundos certum in omnibus sit bjectis fibi statuerit tempus, nec alio defluere ordine patiatur, quam illos prodire eadem fecerat. Quemadmodum enim puer primos incisores nactus inferiores, dc his formatis, post semestre,
superiores gignit sic quoque hi inferiores defluvium passi non natim superiores habent comites, sed post semestre &ultra demum hi defluunt, & tunc illi, qui tranquilli hactenus latuerant ad sensum valde crescunt. Et ita quidem de-fnitum est tempus illud novae dentitionis, ut dentibus primisam puero, trienni, casu, vel alia Vi, evulsis, non subsequan-pur alterius ordinis dentes, sed septimo demum, si in ei sores
962쪽
fuerint, vel alio quodam anno, prout ordo dentium postulabat, prodeant. Si causa externa quaedam esset hujus defluvii, prout H1PPOCRATEs τὰ σιτια ciborum genera accusat, za vagum nec sic certum staret dentitionis secundae negotium,
nam prout dentes primi vel vim passi, vel optime culti fuerint, sic etiam prius vel tardius celebraretur secunda dentitio. lare facile apparere crederem, dentium primorum adfe-ditiones, quibus ad defluvium excitentur, esse incrementum secundi ordinis. Altera causa osto incrementum maxillae
ct fora minis in radice, priorisque alveoli obliteratio. De singulis seorsim.
Incrementum dentis posterioris prioris decrementi calasa cum sit, qua ratione id accidat, videndum est. Haberent illi, quibus niti possent, argumenta, qui fortasse attritum alterius ad radicem alterius hujus destructionis causam esse assirmarent. Corona enim alterius hujus, semper radice prioris durior, illam facile attritu suo destruere posset. Accedit & id, prout autopsa docet, prioris radicem in eoatere destrui incipere, quo corona dentis novi prodeuntis impingit. Iucundum est spectaculum in sceleto octo annorum pueri, cujus dentes incisores anteriores valde lati vicinis e latere sibi adpositis sulcos impresierunt. Quae certe rationes haud parvi momenti habendae sunt. As labuntur illae, si incrementum dentis tam accuratius perlustres, quam de destructionis rei, quae per attritum consumti debet, modum consideres. Certum est duriora corpora molliora per attritum facile posse destruere. Ast semper requiritur motus re iteratus & frictio, quam rem facile concipimus ex cultro Y code. Si enim cratia acies debet efiici tenuis. frictione vi motu reiterato opus est. Ast in dente quidem pressio, non
autem frictio reiterata quidem adest, quare attritum destructio.
963쪽
39Istriustionem hanc emcere non facile assirmarem. Denique cum septum alveolis intersit, ille attritus ne mente quidemas concipi potest. In eo autores conveniunt quotquot legi, expelli dentes, ast quorsum evaserint radices, alto silentio premitur. e
Ex defectu autem vaserum nutrientium rem fieri polle his, ι-
probabile admodum videtur. Dentes enim licet corpora menui carissdurissima, aeque ac caeterae partes durae sanguine arterio nutriuntur, nervosque suos subs antiae immersos 3c per medullam distributos habent. Singulo denti in basi radicis foraminutum inest, per quod arteria & nervus intrant, Vena redit, quam rem si non aliae rationes, certe sanguinis ex dente carioso profluvium, & illius sensibilis admodum dolor commonstrarent. Sed constant nobis haec vasa ipsius autopsiae testimonio. Et quidem nervi a maxillaribus, qui sunt ramus secundus & tertius quinti paris, originem trahunt& arteriae a carotidibus progerminant externis, earundeliaque ramo maxillari inferiori, res ab' omnibus Anatomicis extra dubium constituta. Patet vero, prestione nervos stupidos fieri arteriasque pressas membrum tabidum reddere & putredini obnoxium. Dentem autem primorem a durioris succrescentis corona, dum actis radicibus surgit, premi, praeparata docent, quibus constat, priores, dum defluvio proximi sunt, tu Xari quasi & eXtrorsum vergere, quου propter eorUndem vasa in radice. primo distocantur , post a circulo excluduntur, tunc omnia ea experiuntur, quae reliquis ossibus accidunt, quibus periosteum vitio laborat & circulus humorum
liber denegatur. Objiciat quis, dentem dc ejus radicem es.
964쪽
duro , dc hanc ob cati sana facilius esse illum succo muriclo praeclusum integrum emuere, quam quod ita, prout in Vulgus cognitum est sine radicibus delabatur, quare aliam si ibesse caulam deceat, quae ossa illa dura dissolvat. Asi pathologia ossium hic in subsidium venire poterit. In genere eXempli loco elle poterunt omnia senum ossa, quae ob non adeo largum, quale in junioribus est nutrimentum, friabilia magistat ut fatis dura existunt. Qii id demum fiet denegato nutrimento Z Deinde etiam ad ossium morbos eorundemque cariem provocare licebit, quo ita friabilia ea fiunt, ut ne ambus palpari impune possint, quin diffringantur. Vnde constat defeelum niuritionis destriustionem radicis producere posse. Antequam autem radix dentis quid patitur, illa lamina, quae alveolos dividit, nec non in molaribus illa theca Osi ea tentorii in modum expansa destruitur, quod eodem modo seri posse arbitror. Res enim clara est : Si videas prout in exemplo octennis pueri habemus, incisorios post defluvium, secundos, locum invenies, ubi prior steterat, caVum Vacuumque, sed septum, quod tamen antea adeo
luculentum fuit, abest, est tamen etiam vacuus locus post secundum, ut intelligas eundem de ampliando suo alveolo cogitasse, & in prioris territorium inclinasse, donec incremento dentis & maxillarum lacunae supplerentur. Carie adeoque absumi radices dentium modeste arbitror. Dubiummo Vere Videtur, quod portiones radicis in dente elapse superstites durae sint. An si consideres exiguas illius portiones superesse, nec nisi lamellares, dentemque usque ad coronam in interiore parte radicis esse destriaci iura S ex cavatum & sanguine parum iliactum, qui moribundo densi
965쪽
parcius a vase datus fuerat, facile largieris eundem violentius habitum. Qia aeritur autem quorsum tandem illa rudix absumta abierit 3 sed dissicile haud est mente concipere, qua ratione, prout in ex liationibus ossium cariosiorum sub foriama sani ei ex gingivis progredi valeant ramenta paulatim paulatimque &lcnto naturae progressit. Id certe patitur dens, quod omnibus ossibus carie abs natis accidit, ut sabs antiae deo eritionem experiantur, antequam callus fiat Q aibus phoenomenis certe rem Optime sic declarari posse crederem. Nec absimilis cario abstumio ossi est corona dentis elapsi; sanguine conspurcatam videas, & sui interna prorsus substantia absumtam, de ut certo intelligas vasorum destrum ni negoti iuri istud else adscribendum, foramen pro introitu nervorum nullum, sed ejus loco amplissima quaedam cavitas. Quodsi quis objiciat, si carie absumatur dens, dolere eundem debere antequam defluat, quod secus accidit, nec simile quid in pueris dentitionem molientibuς observamus; scire eundem decet, plura in corporibus sanis fieri, quae morborum similitudinem habent, naturales sicilicec mutationes corporum, menstruorum, vel haemorrhoidum fluxus, sternutationem. tussim, febrem lacteam, lochiorum fluxum, aliaque morborum similitudinem habentia, cum quibus in aliquo tertio conveniunt, nec tamen nisi salubri successit. Sic nihil ima
pedit, quo minus cariem naturalem dentium, cum omnia conveniant, statuere possumus, naturamque morte partium veteranarum novis locum facere velle assirmemus. Tale
quid molitur natura in lanuginis defluvio, quo rigidi pilisticcedant, & in omnibus animantium, quae e Vias depo nunt, gani arorum, serpentum aliorum que, mutationibus,
quarum causa efficiens itidem est nutritionis defectus
De miro isthoe naturae ope- tum chrysalidis in murcam pue pilio re insecta reptilia per medium sta nem vel scarabaeum mutandi,quae
966쪽
Est tamen pueris aliquis dolor, antequam penitus corona e- 2οvellatur, nec movetur facile dens vacillans, quin molestum imprimat sensum; qui licet non prius, quam aliquos dies ante evulsionem demis eveniat, & magis in gingivis quam dente sit, illisque a dente commoto imprimi videatur, tamen non ineptus erit ad subindicandum dentiς ira orbam. Putrescere autem dentes, prout cariosis ossibus accidit, ideo assirmare nollem, quandoquidem dens jam destruestionem pati incipiens vegetum 3c prorsias albidum commonstret colorem , qui tamen in carie nigri care deprehenditur. Paulatim illa radicis absumptio & excavatio sit, videasque dentes primum leviter, post mediam partem, denique totos destructos fereque friabiles , sed quo tempore ante de fluvium id fiat, asserere ob experimentorum defectum non audeo. Diximus autem & incrementum maxillae aliquid conferre, pelvim alveoli a basi ad summum paulatim coalescere, hinc affigi dentem & morbo su in fieri, cujus rei in promtu sunt documen a ex sceletis juniorum desumta.
plici His postis destructionis causs nihilo secius patet,
stri j., Π at, quo, si denti priori valde parcss, nec ob aliqua s t. lem dotiuis senium eundem puerulis evellas, iterum radi cena agat, firmiterque prope alterum inii flat, ordinem seriemque dentium turbet. Morbum esse istam conditionem nemo negat, nam actionem turbat, qna propter, quia
id non adeo saepe fit, supponendum est, dentem priorem vasa sua nutrientia ita fortiter servare, & labefactatis iisdem
gnus in hoc studio Vir RENEs ΛN
TO INE RE AD MUR, a cademicus Pati siensis, in Ol ere quod vocat Ne
967쪽
vacillare quidem, nec tamen defluere, & tanciem restitui, titnervi & arteriae parum compretiae circulum servent, alterquear dens suo loco, prout potest, crescat urgeatque priorem Versus labia. Tunc secundus dens facile partitur vasa cum primo, parciusque increlcit, dumque corona jam ex alveo lo est, patitur alterum vacillantem iterum nutriri & stibii stere. Quapropter adjuvmada est in opere nEtura, e Vel 'lendus dens prior Vacillans. Cavendum, quod saepius sit. ne duplex in uno alterove dente sit series. Adjuvandus dens jam deciduus, uno impetu eundem evellendo, vel monendo infantes, velint lingua ad eundem leviter mota sollicitare, & ne sanus esse malit, impedire h). Sic Salia quae caeteroquin cre sicerent Ec ruri rirentur, sarcomata tumoresque tunicatos, concutimus, subligamus & vasortuncommunionem clim corpore praescindimus. Elegantiae certe formae derogant haud parum ejusmodi dentes distorti& duplices : Loquelae ossiciunt, linguam pressione vulnerant, labia eXedunt, tandemque Unus alterque carie dolo
rosa absumitur. Ast si quid ejusmodi ex neglecto culta dentium factum fuerit, consilitum est, ut imus, ex his, qui duplices sunt, dentibus evellatur, sed sponte patet, priorem cedere debere posteriori, nec sussicit, illum seligi, qui vel seriem magis irregularem essicit, vel majus incommodum affert.
Incertus vero esse potest numerus dentium qui mu Dentes cauiri
tantur. Nec debiles, illive, qui ossium laborant
b Habentur tamen exempla plu- fuerunt: H RcvLpς triplicem denti-rium serierum in dentibus. REAL uni serieni habet Lu D. CAEL. Rii Dus Co LuMpvs l. c. in proprio filio DIGIN. I ect. antiqv. L. XXX. Frf. suo PHOEBO, Plaesius in TiΜARcrio ls Sp. sol Libr IU. Ρ i 37, quoto NicoLAi filio, Hist. Naturai. Libr. co etiam leges dentes ex uiro osse XI. Cap. 37. duplices seriga recen- omnes.
968쪽
ab hoc naturae exempti negotio sint pueri. Rachitide oppressos, quibus ob humores acres δί valde corruptos ossium genesis male cedit, dentium vicissilii dinibus quandoque non iuccumbere probabile est. Nam sicut ii, qui ob perpetuos morbos valde emaciati sunt infantes, hoc experiuntur negotium, siepius observamus sic junioribus morbo forte ac istietis, dentium mutationes neutiquam succedere, vel tardius contingere vel secundae dentitionis dentes cum primis coalescere, adeoque non mutari, nam multis, nec tamen omnibus molares persistunt i . Licet autem omnibus mutentur dentes, numerus tamen variare potest; certum est atque constans, incisores atque caninos
sanis semper defluere. Et ad hujus rei constantiam fortasse id aliquid c 11 fert, quod his unica saltim sit radix, cum secus id fiat in molaribus. Ast molares posteriores quandoque sat contumaces, cedere nesciunt, molarem, qui secundo loco proditurus erat superant, eidem vasa praeri Diunt, quominusi radices agere positi impediunt, quo ipsi, quietus omni vita in suo alveolo remanet & contabescit.
Sicut cum dentibus sapientiae fieri dictum fuit.
De mutatisne Id tamen scco pede praetereundum non esse arbitror, dentium alveolis, qui antea duplices erant, fiat. Id constat, alterius dentis alveolum foramine tam in maxilla superiore quam inferiore hiare. Et videmus illius coronam per idem foramen transire, si si tera dentitio fit. Lamina vero illa ossea, quae antea distinguebat dentium sta
969쪽
stationes, antequam dens primus destrui incipiebat, diffringitur, Jc sic hi alveoli duo in unum mutamur, quam rem& exinde claram esse arbitror, quod non solum demis secundi radix suae coronae amplitudinem ercedat; sed Ion-29 ge c actior atque latior, quam primi ante radix erat, reperiatur. Sic natura Sc ampliores radices & alveolos capaciores cssicit. Si quis alveolum primum cum suo septo spontaneo incremento obliterari & coalescere arbitraretur, a vero simili remotas non esset, nec dubium est utramque simul stare posse sententiam. Certe in ossium incremento I1ovum non est plura corpora distineta unum fieri, forami- na sinusque obliterari.
Singulare tamen id molares habent dentes, quod mola morum coronae semper majores Sc latiores, quam secundae dei ititionis coronae sint, & radicibus gaudeant constanter, sunt subsore. ut in praeparatis est, duabus & quandoque praesertim insit periore maxilla tribus, quum iecundi ordinis molares foratibus adeo radicibus haud teneantur, ita ut priuius molaris unica radice, rarius bifurca, nec tamen plene divisa, ultimi tribus, rarius quatuor haereant. Autumare quis posset, prout in re dubii argumenti distentire modeste licet, ideo fortioribus radicibus coronaque ampliore uti juniores, adstippiendum posteriorum trium utrinque sursum sepraque defectum. Sicuti enim in zoologia dentes ad morem den ut 1itionem animantis sunt compositi carent incisoribus luperioribus ruminantia, caninis serratis utuntur leones,
uncis oper, de ita in reliquis. Sic etiam de humanis dentibus
h) Allano Exss S: PListos locis in ore dentibus instructa gludere citxtis, dentes animalium omnium pro victus ratione obseivantur, id accurate recensent : Alia animalia quod ad ivethodos allimalium stru serratis, alia exseriis, alia latentibus endas apprime facit.
970쪽
tibus ili 1 d ipsum iudicium ferre licebit. Nec parum con-Veniunt ejtismo cli dentes molares juniorum anteriores cum
ad Ultorum posterioribtis. Radices enim non solum illiaeque ac hi habent duas, ita etiam ut in his dispositas, sed& adultorum interdum tres habentur, nec ab sunt lis est coronarum latitudo Sc in proportione subjectorum, hortina coronis sequalis, ut intelligas, fortiores ideo eisse, quia
negotium faciunt pauci, quod paulo post inter plures dispartitur natura. Dissicilior itaque longe molarium dentitio altera videtur, quum duplex desinienda sit radix ; atque in illis destruendis prolixiori opera natura utitur, iisdemque indulget, utpote quae coronis sat capacibus ad solidiores cibos comminuendos indigeat. Quare facile patet in his varietates quasdam esse posse, ut invenias, quibus anteriores molares primi jam adhuc subsistant. Interea quotquot ego juniorum capita examinavi, semper inveni. maxillaribus primis etiam adhuc stantibus, alios subes Iedentes. Nec adhuc vidi juniorem duodecim vel quatuordecim annor Um, cili non molarium defluvium contigerit. Quare rarius accidere assirmarem, quo primi molares anteriores superstites maneant. Id autem circa alveolos est annotandum, hos qui valde ampli erant antea, & sic essurinati, ut duabus capiendis radicibus, quibus gaudent primores dentes molares, apti essent, jam arctari nec inciso rum caninorum alveolis majores elle. Quae res quo sic evenire possit, molares succedentes primoribus, radice sua, quam corona, majores, dum sub primoribus sunt, eorum radices crescendo consumunt, vel cariosas essiciunt Sc alveolum ipsum mutant, suaeque formae aptum esticiunt, mirabili naturae opere, cujus conatus cognoscimus magis quam definimus.