De Petronii sermone plebejo: dissertatio inauguralis quam ...

31쪽

3. Quae voce musae genere Mamur

Multa sunt vocabula, quibus plebs aliud genus tribuitarius urbani homines. Ac quum perspicuum sit genere mutato mutari etiam flexionis rationem, in hac dissertationis parthnonnulla verba invenies, quae Orsitan putaveris in iis, quae antecedunt, fuisse tractanda. Ac primum quidem in consuetudine vulgari II ' declinationis genus neutrum pers- transit in masculinum, cujus rationis omnium temporum literae exempla plurima exhibent. Quin in hoc usu vestigia rationis, qua linguae Romanenses utuntur, videntur posita esse; nam illae Latinorum neutra II ' declinationis plerumque in genus in sculinum mutaverunt. Atque iterum quum Ennium ann. 474 sd. V lon. et Lucretium II, 1097 coetus pro coelum cor gnoscamus dixisse, confitendum est plebem etiam ea in re ant,

quam rationem conservasse. Oetae vero comici, quum Voc

bula illo modo formata usurparent, certe plebis cinisuetudini operam dederunt; ci. Plaut exempla, quae G. Schmiliusis in diss. p. 5 attulit adde candes rus Caecit. 111 ed. R foras Ροmpon. 37 R.). Jam quo magis accedimus in eam aetatem, qua rusticitas florescebat, eo frequentiorem intelligimus illam consuetudinem fuisse; cs exempla inscriptionum in frutis indico collocta cubiculus 1728 fatus 661 6 etc. monumentus 777 6 hunc odificiun 594, 2 etc. deinde os sepulcrus Marin. 439 collegius Murat. 25, 2 etc. v. a manni lib. aur. p. 13. Et apud Hyginum f. 170 clypeum quem legimus, doqua forma robeli. ol vit. Div. laud. c. et 7, clypeus.

inquit, aureus vel, ut grammatici dicunt clypeum aureum.. Adde jusdem scriptoris reticulus Galien l6, et Fulgenti hoc exemplum interiorem cer rum III , quo loco s. unckium. Arnobius autem I, c. 59 sormas agnoscit hasce costus, Ius crocus, retus, jugulus, candelabrus Tum vero Potitus in log. Sal observavit haec membrus, precius, vestigius, vid. vhnii aci diurn. III, p. 133. eque possum non assere Hieronymum, qui ad Mech. 40 de hac rota Illud inquit, semel monuisse

32쪽

suffciat, nosse me cubitum. et cubita noutrali appellari genere, sod pro simplicitate et selicitato intelligentiae vulgique commetudine onero masculino; v. Fuchaium in .Verhandit der Philologeno 844. p. 47. Atque Fortunatianus, qui seculo 'vixit, narrat Romanos illo tempor inhunc insatrum, hunc. prodigium dixisse. Itaque optime Petronius, quum plobis con- sustudinem imitaretur, illius generis formas ex rusticitato recepit os ame- c. 41, candelabru 75, coetu 39 bis 45, fatus 42, 1, 77, fericum 39, bim 57, ω-n- 47 Buoch ter auctore), reticulum, quem 67, -- 57, vim 41. Ac statim afferam III ' declinationis nomen, quod quum alioquin sit neutrius genoris, apud Petronium est masculini vid. c. 71:

unum luctem. Ritscholius quidem, qui ci M. Rh. VII, 606 sqq.)neque masculinum genus neque singularis numeri formam lactem agnoscit, lacte mavult pro lactem. quae est librorum

krma Sed cod. Florent. pulsi optimus duobus locis p. 84 et p. 85 lactem praebet, quaerasotio vetustis glossariis fi matur cf. eu, quae mischolius in opuscc. phil. II, p. 578 illi disputationi adjecit .Laclam denique sormam Menschius quoque p. 267 ex Cael. Aur Chron. 4, 3, 5 attulit. - De

iis nominibus, quae in onore neutro in semininum transierunt vid. p. s.

Neutrali vero stronius generi pauca tribuit vocabula,

quae alioquin e genere masculino sun cs lGra p. tib 8 c. 46.

Nervi p. nervo 45. thesaurum p. - - o. 46 , quam formam

etiam Paulus est. 8, 4, adhibet, a quo masculina saepius in neutra me mutata uellerus ad p. 811 adnotat Et Italas cod. sid. Luc 2, 34 thesaurum nominativum praebet, s msch. p. 271, qui multis talas exemplis illum sermonis rustici usum illustravit se accossit anguen p. uuis eis. s. s. cujus nominis prior Arma jam in prisca latinuato usurpata est, s Cat. v. est 3 7, 9. Lucret. I, 837. 860 etc. v. eue I, p. 53. De stroni nominibus neutris margaritum et qui qui--

33쪽

lium . quac in eleganti atque urbano sermone sunt enoris semini f. p. 20.

h. De eonjugatione.

1. De genere verbi. In lingua latina ab initio haec duo gonera fuerunt, oti- um et medium, quorum hoc ita natum est, ut formis activis pronomen e suffigeretur. Iis autem notio inerat minime a siva, sed talis, quae ab activa proxime aborat ubi vero postea genus passiVum e medio profectum est, quum eaedem formae utrique generi essent, e sermone rustico, qui solam perspicuitatem appotebat, verba media vanuerunt, pro quibus Verbunctiva usurpabantur. Cujus rationis exempla poetae comici exhibent multa: cs abominare, amplectere, ampleXare, M

bitrare in v. similina. p. 21 - 23 st sue II, p. 96 sqq. Ex rustica autem literarum aetate Munckerus nonnulla attulit ad m. f. 100, p. 88 ed. Stav. quam copiam Menschius permultis exemplis ex Itala desumptis auxit p. 297 Des calumniare, confitere, depraedare to , quibus pauca adjunge, quae in loge Salica leguntur testare, negotiare, morim, sequere, to quere, quod etiam etronii me demonstrabimus Non igitur quemquam existimo dubitare, qui in sermone plebejo rarior fuerit generis sponentis usus, id quod in nonnullis quoque

Potronii verbis observavimus. cs a leaeam, pari pass. fragm. b. p. 207. cs lauti amplectitote Rud. 8l6. amplexam part pam Mil. H. 07. complectere Vitruv. 10, 2, 1 l. - ampleaeares c. 3 cf. Plaut. ampleaeabo Oen b, 4, 60. -- mufa 46 amina 57. - convivare α 57. os Pompon. et rin. on p. 474. - exminiMens cori praes. o. 62, quae est amplior forma verbi exopinor. - ωhoriavit, 6, cf. hortat laut Asin. 12 exhortatus sum, pass. sati l 18, 52 It cod. Veron.

t uita tu, qui potes loquere, non loqui α 46, quo loco Bilechelerus Sohesperum secutus loqui non loquere scripsit Sed

34쪽

quum ratione modo exposita bene explicetur Orma activa, malo cum Burmanno levissima mutationem libri lectionem loquere non loqui restituere, quae bis actiVam formam praebet.

remunerabat . 40. cf. remunerabit August. quaest. 78. remunerat Hebr. 1, 6. t. c. lar remunerantur RSS. ert. Ap. 46. V. OenSch. l. c.

Sed nonnulla stronius v0rba usurpat deponentia, quae

in Sermone urbano activa sunt. f. delectaretur dominam c. o. nihil nos deleotaris c. 64. ruina fastiditu c 48. his aede non omniatur . 57. satius 8 rideri uam der deri c. l. rideatur alio c. 7. pudeatur illum c. 7.

2. De serione. genere recto eloganterque dicendi alienae sunt formas nonnullae, quas stronius ex vulgari consuetudine recepit. Ac verbum tendi, quod in urbano sermone secundum ΙΙ conjugationem flectitur, in III' transiit. f. olunt P. Olenis c. 50. Quam rationem lautus quoque secutus est s. oleremost. 2.olant ibid. 268. oen. 1, 2, 56 fmm. p. l24 l. tueris ruc. 708. contuor si 403, etc. v. Schmil. p. 24. exercunt Luc. 22, 2b It codd. Vere Veron. extergunt Bar. 6, 12. Vulg. lugunt l. 5 5 c. Cant Brix Clar etc. v. oensch. p. 283, 284.

Ex I autem conjugatione in ΙΙΙ verbum defraudandi transiit c. 69, quo loco II codex defraudit praebet; uec Ierusquidem, qui dubitat num vera sit ista lectio, defriam e scripsit, sed non desunt aliaes' conjugationis verba, quorum apud antiquissimos scriptores altor III ' cori forma extat ci lavare, lRVere sonare, sonere tonare, onere, alia, vid. in II 321 sqq. Accedit quod in ipsa voco defraudendi offendisso mihi videor nam quum defraudere in cod. Paris Apul M. 4, 292 pro doliaudare legatur, prior forma, etsi non est Apuldi, tamen ex librarii rustica dicendi consuetudine profecta est. Neque dubium est, quin lauti illud participium frausus a verbo haudendi derivandum sit. s. sin. 2, 2, 20: nequam fraudem frausus siet. Itaque Petron. c. 69. legimus,cte aut

35쪽

Praeterea a sermone urbano alienae sunt haec sormae: ad vaturo c. 18. contulit Monsolitus p. 288 adjuvavit Luc

vinostrarum p. victurum c. 45. - domina p. domit c. 74. cf. Vetatus . vetitus acl. 7, 15. t. cod. Cant. V. Ros ch.

p. 296. Jarri part p s. c. 69; os infars aere . pall. 4 adv. Marc. 3, 0 confersam Luc. 6, 38 It codd. Veron. -d ,

v. suo II, 44 et Ros ch. p. 295 adde farsos Apic. 4, 2; familia 5, 3 farsilis 8 7 sarsum 'g. s. 126 quo loco invios

vincher adnotationem. fefellitu sum c. 6l hanc Daguriani scripturam Helasius pro salsus accepit, quocum nulla mihi esset dissensio, si aliud supinum per malagiam formaturi inveniretur. mavoluiit c. 77 mavolo etc. lautus persaepe usurpat, os Asin b, 1, 8 Curc. 2, 3, 4 ere v. in Il 470. parser c. 8 cf. parsi laut. rin. 316 parsit Bacch. 993 Cas. 32 etc. v. chmil. P. 26. faciatur . I, os satisfacitur Varr. et faciatur itin. . risc. p. 789 concalefaciuntur Vitruv. 4, 6 6, 21 G. I. Voss. de analog. III, p. 322 et in II, 473, qui hunc Petronii locum omisit. - calefacimini Jac 2, 16 It c. DemidoV. st Vulg. calefaciamini eod. loco c. Haries. v. Mensch. P. 296.

m. De Vocum formatione.

Νuna fere res est, qua magis rusticitas ab urbano genere disserat, quam copia Verborum, quae praecipue derivatione augetur. Atque ea in re sermo plebejus antecessit urbanitatem, qua postremo nimia Vocabulorum paupertat periit, quum ille effloresceret. Summa enim verecundia, qua imbuti scriptores optimi cavebant, ne quam ex quotidiano genere vocem reciperent, ac marime proprietate, quam vocant, sermonis latini

factum est, ut illi nihil generare auderent, quum multa quotidie

36쪽

ab antiquis ficta morerentur. cf. Quintit 8 6 32. Ea autem vincula a consuetudine plebis aberant, quae ex omnibus partibus copiam vocabulorum derivando amplificavit, ut thesaurus rustici sermonis horior esset, quam copia bonorum scriptorum, qui elegantia ac perspicuitate sermonis excellebant. Jam quum nobis in animo sit exponere quantam Ρetronius operam in e primenda rusticitatis imagine collocaverit, nonnulla derivationis genera pertractabimus, quae in serinone plebej sunt requentia, et illum demonstrabimus etiam in componendis vocibus plebejas consuetudinis studiosum fuisse.

I. De nominibus deminutivis.

In sermone quotidiano jam antiquissimis semporibus nominum sormam derivando amplificare solebant, atque ita, ut suffixum quidem deminutivam adjungerent, sed genuinam nominis notionem in verbo derivato retinerent. Scriptores quidem, qui urbano dicendi generi operum dant, minimo ab hac derivandi ratione abhorrent, sed tamen modice eam adhibent, atque ita, ut vocibus derivatis dominusndi notio remaneat tam vulgaris consuetudinis specimen Schmilinfisus

ex lauto attulit p. 35 sqq. . tque belli Africani scriptorita nomina dominutiva adamat, ut jam ex hoc usu familiaris et vulgaris sermonis proprio concludendum sit, illum libellum a Caesare non compositum esse; cf. mpperdet quaest de supplementis commentariorum Iulii Caesaris p. 16. Ut vero postfrioris temporis scriptores, qui formone rustico usi sunt afferamus, Faustus, Valerius, Innocentius haec nomina derivaverunt: mo licellus ter. p. 30 Grom. arcella ibid. campicellus p. 3l2, flumicollum p. 318 cs Bernhardyi hist. lit. R. p. 844 adnot. 579. Ac juvabit nonnullos Italaeis Vulgatae locos conserre, quibus latinas formas deminutivae eadem notione usurpata sunt, ae simplicia graeca nomina; cf. leunculus λεων, Reg. 10, 20 Vulg. auricula ονς c. 7, 3 Itia quatuor codd; Ouinuncula οικος,

37쪽

Vulg., etc. v. Menach. p. 93 sqq. ostremo autem ea in re linguae Romanenses maximi momenti sunt, quarum ex usu

iterum colligendum est in deliciis sermonis plebej nomina deminutiva fuisse, quibus plerumque notio nominum genuinorum erat, es soliculus, taurelius, apicula, oricula rig. oleii, taureau abrille, reille, quibus vocibus minime deminutionis vis inest, . Dieg. gr. II, 263. Atque Petronius illud verborum genus non modo Trimalchioni ejusque conlibertis vindicat, sodetiam Agamomnonem et Encolpium deminutiva adamantes facit. cf. arietilius 39. capsella 67, cerebellum 6, catella 4 is, 7 bis, oratiuum 50, 66 bis, instillum 67, si tellum 140, yellum 56, 3, 69, labellum 7s, ocellus 140, libellia 28, matella 2 bis, 4b, 58, misellus 63, 65, machilla 74 m tella 46 mazilla 49, villa b6, porcellus 40, penicillu 2I, pusillus 34, papilla 86, sportella 40 bis acetis 17, 140, tigillus 13 - alicula 45, am---um 4b, aureolu8 66, aut cultis 3 aeneolus 73, 4, auricula 67, edicula 29 85 90, animia 6, 7 bis, 3 bis, 38, amici 4 46, 47, 111, euula ilbis, 36, corneolu 48 follicum I 35 focum l36, glebulabi , globuluso, lumellul 57, buticula 20, eorum 80, i,

2. De substanti in monium desinentibus. Genus nominum in monium desinentium Gellius valde vituperavit, quum vehementer in Laberii consustudinem invsh retur, quem l 6, 7 -in mimis dixit, quos scriptitavisset, oppido

38쪽

quam verba finxisse praelicenter, inre quas et mendicimonium esse et moechimonium. Praeterea autem Laberius etiam miserimonium usurparit, v 68 ed. Bibb. cf. deinde mercimonium

tronius secutus est in hisce vocibus: audimonium 1 tristimonium 3.3. De adjeetivis in ax dess.

Quamquam adjectiva in az desinentia etiam a scriptoribus optimis non aliena sunt, tamen in sermone rustico tam crebra est illa formandi ratio, ut in doliciis plebis collocanda sit. Nam poetas comicos, quorum maxime ille componendi modus proprius est, vulgare derivandi genus imitatos esse puto; c traha rapax, procax, mordax in lex Plaut. Ρarei pota gloss. excerpt. comicc. apud Bibbeis. p. 322, vago ibid. p. 323 - linguinpall. incc. 60 est Ribb., vivax Afran. 25l, perspicax ejusd. 9, fallax ejusd. 14, Omp. 64, cata Lucii. on. p. 25, 18, vatra ibid. Atque at r. r. 2, 7 patrem familias vendacem non emacem esse oportere censuit. Adde tagax est. p. 389, sura Lamprid. lex. 8eV. 66, cado gloss. et apud alum

VII cl. aucti. p. 149, lax p. 399 ibid. Opinax p. 397 ibid., Obstinax 403 ibid. praemordax 470 ibid. Jam stronii sunt haec adjectiva abstina 42, contuma 132, nugam 52 bis os nugacitas Sap. 4, 2 Vulg. 8ala 43. 4. De adverbii formatione.

Scriptores urbani generis ea adverbia, quae a nominibus joctivis I ' si II ' doclinationis proficiscuntur, in e vel derivare solent, sed malunt ii, qui antiquiore aetate floruerunt, maximeque poetae comici, fer sum illa adverbia componere,

39쪽

unde conclusionem sacere licet, hanc consuetudinem in sermone vulgari, qui antiqui est retinens, usitatam fuisse; s. aequiter, amiciter, amoeniter, ampliter, asperiter etci, id lexic. Ρlautin.

Paret, benigniter itin. 119, duriter Caec. 2, ov. 99, Dan. 25l, estiviter ov. 40, iracunditer Caec. 8, etc. vid. eue ΙΙ, p. 500. Atque apud Petronium haec exempla inveniuntur improbae 66, largifer 1, pauciter 103 valgiter agm. X, p. 209, quae apud euium desidero. 5. De verbi derivatione. Eadem ratione, qua in sermone plebrio suffixis deminutivis

nominum formas amplificantur, quum notio iis genuina remaneat, saepe fit, ut pro simplici octo amplior forma requentativa vel inchoativa usurpetur cf. Haut o frequentativa haec accusitare, adjutare, amplexare cubitare, circumvectitari, domitare, fugitare eis. V. Schmilina. p. 44, praeterea inspice Lo-rengi adnotationem ad Ostest. 11. Atque Valesius apud Ammianum arcellinum illum usum observolt, s. praes p. 52ed. Wagner de hac re vide etiam Fuchsium in .Verhandit. d. milologonversaminiungis Dresden 1844 p. 39, et Dierit, II, 373, 374. Ita etronius quoque saepe verbum frequentativum adhibet, quamquam jam simplex sententiae sufficit, L adjutare α 62, amplerare o. 63, dictare 45, mereare 97, intentare p. intendo 9 70, 08, venditare 13 vectari 101, ver8are 4 l. Statim adjiciamus formas inchoativas obdormὶAcerem 6, cf. edormiscere laut Amph. 697 Rud. 586, perdormiscere Men. 928, condormiscere mi gl. 826, - frunitu est, α 43 fruni-8oa c. 44 , fruniscaris c. 75. De laut ratione id Schmil. p. 47. Sed plurima Vitruvius exempla praebet, qui omnia sere verba in are vel in scere format. s. cohaeresco 2, 3 2 eto siccesco 2, 3 2 eto inaresco 2, 4, 3 solidesco 2, 5, 3,

siccescendo conseneScunt , 9, 4 etc.

Jam alius amplificationis modus verbo etronii emopini/εandi α 2 inest quod eadem ratione a verbo exopinandi

40쪽

prosectum est ac uinianum vibrissare a verbo vibrandi, cf. Fest. p. 370. - genere verborum desiderativorum, quod omnino rarissimum apud bonos scriptores est, ritroiiii canturire c. 64 est, s habiturire laut. rvc. I, 2, 48 scalpturire Aul. 4, 8, V. Schmil. p. 44. Magnopere denique verborum copia in sermone plebejoeo derivandi genere augetur, quod a nomine proficiscitur ea autem verba derivata plerumque secundum I et IV conjugationem flectuntur. Quem usum etiamilauti fuisse proprium Schmilinam p. 43 demonstravit, cujus copiam facile augere possis, si indicem poetarum comicorum a Ribbohhio consectum pertractaveris. Jamque euonius quum ipse nonnulla ejusmodi verba composuit tum permulta alia, quae a poetis comicis ac satiricis usurpata erant, adhibuit. Ac prioris generis sunt haec: vinare I, culare 38, cs uechel. p. 41, improperare 38, cs improperium gloss. aris. d. Hildebr. p. 176, improperare, infamare glosa. d. viii VIII, p. 295 vid. legi quoque r. I, p. 18, - lapidare c. 93, naufragare c. 1, quod praeterea invini in schol. Juvenal. a XII, 2, p. 352 d. Jahnii.

l. De praedicato. In optimo dicendi genere cum orbo substantivo adverbium praedicative, ut hac voce utar, conjungi nequit, id quod vulgaris