장음표시 사용
111쪽
SGlaeboe, Peniculae exuvias facere , quas vovi,
cui respondens Penicu Ius, subdit: Cedo: sed . obsecro hercle , salta sic cxm palla postea. Quoniam, ut advertit Turnebus lib. 2O. cap. 28. quis altabant olim in Scena, & cantabant, aut citharam pulsabant, palla ornati erant. Erat autem palla genus vestimenti proprie muliebris , deducta usque ad talos . ita Servius ad illud
Pro longae tegmine pallae. Confirmatur & ex Horat. Satyr. lib. I. sal. 2. ubi Matronarum habitum describens, ait:
Ad talos stola demiius, S circumdata palla . Subscribit & Ovid. lib. g. amorum, eleg. 13. dum
ait: Virginei crines auro gemmaque premuntur sEt tegit auratos palla supersea sedes. Mirum autem videbitur fortassis alicui, qui sa Itatores longis atque fluentibus velati tunica , & palla desaltarent; cum eXpeditiores essent futuri, succinisti, dc tunicati tantum . Sane cum antiquitus vel mi lites essent togati, cinctus gabinus inventus est, ut promptiores essent ad conserendas manus : potiori igitur jure cinctus aliquis erat saltatoribus necessarius, qui ct manibus dc pedibus, atque corporis totius varia gesticulatione fabulas repraelentabant. Subolfecit difficultatem hanc Ferrarius de re vestiaria lib. g. cap. 18. sed contentus illam tetigisse, non eraliausit Feliciter autem hanc exire, sibi fortassis quispiam videri posset, dicendo, pallam, qua SaltatoreS uterentur , fuisse gallicam, quae scilicet ad nates usque pertingebat. Docet id Μartialis relatus a Bayfio de Te vest. cap. 13. dum ait:
Dimidiasque nates gallica palla tegit. Sed di Strabo eamdem lib. georg. s. nobis describit h
112쪽
nicatas gestant ad verenda usque, natesque medias pertingentes. A tque his gallicis igitur pallis optime uti
poterant Saltatores, atque ad saltum etiam esse succincti, & expediti. Sed gallicas tamen non fuisse hujusmodi pallas , Suetonii testimonium superius allatum convincit. ait enim, Caligulam cum tunica , di palla talaribus desaltasse: longioribus igitur utebantur pallis Saltatores, non autem iis gallicis brevioribus. Dicerem ego, Saltatores pallis ad talum usque demissis optime fabulas referre potuisse: ad quaS nempe desaltandas manibus potius, quam pedibus ute-ba Πtur adeoque χειροσοφοι , manibus scilicet eruditi appellabantur. Sane capitis, oculorum, manuum satque totius corporis variis, sed numerosis dc coimpossitis gesticulationibus omnia referebant , potiusquam saltibus in altum sublatis. illorum enim motus non tam αλας erat , quam seram et adeoque ad
varias illas gesticulationes cum palla , ad talos licet demissa , impedimento non esset , illa indui poterant . Atque id tum Vel maXime ita fuisse , credi potest, quod di mulieres saltatione pantomimica celebres inferius afferemus , quarum erat vestis propria palla illa talaris. Sed haec quoque everti videtur responsio ab iis, quae refert Nonnus lib. I9. Dionys. ubi Pantomimicam
saltationem describens, corporis vibrationes, saltusque ingentes recenset . ait enim : Hoc corniger Silenus manu erudita teXens, dexteram quidem cessare fecit ; multum autem saIrante pede, ex terra tollebatur , ct in aera mittebat oculos e interdum pedes pedibus imnectens , interdum separans, alterna arre vibrabatur .
Interdum multum volubilis solo insultans, reditus inpectus , vibrabatur volubiliter . Pes dexter firmus smbat , neque sectebatur, alterius pedis summum digitum
tenens, aut genu sectens, collatis manibus, aut fem ra compIicata extendens Silanus genibus gratas, pedis rectum
113쪽
rectum impetum habens , sinistrum pedem sustulis , a
latere S humero elevans volutim. Sed responderi potest, Pantomimos, dum aut Silenos referrent , aut Saturos , aut alias reprςsentarent furentes praesertim personas, saltus hujusmodi inconditos cum multa & pernicitate , & volubilitate edere consuevisse. Sed non, credo, tunc tunica,
aut palla utebantur; sed alio potius habitu iis convenienti, &qui motibus illis & saltibus impedimento non esset. Ast vero in aliis saltationibus, in quibus honestiores, neque ita volubiles referebant Personas ; in his & tunica , & palla talari optime uti
Sed antequam hanc pallam deponamus, non inutile fuerit paululum digredi. Quippe Ferrarius loco mox citato, Mirum mihi videtur , inquit , cum paIIa issitas exterior muliebris esset, eamque Menaechmus Parasito per jocum oriaciendam dedimet , illum asper
nantem dicere act. I. scen. Z.
Summum me olfactare oportet vestimentum muliebre. Nam ex soc loco spurcatur nasus odore illatibili. Nam si1 de tunica , aut subucula loqueretur, credibilius id esset. Sed. hoc tamen mirum , Ferrari , non est. Illud hercle mirum, quod alias navus, didiligens, non adverteris , Menschmum palla pro tunica usum fuisse . nam superinduxerat pallium , ut ruperius retulimus: quo deposito, cum in palla stetisset, ut cum illa fallaret a Parasito admonebatur. Quod si pallam igitur surreptam uxori pro tunica induerat, utque illam occultaret, pallium superinduxerat; nil mirum, si olfacere detrectavit Para tus, metuens fortassis, ne f*da esset odore illo illu-tibili , qui scilicet lavando elui vix posset . Quod si
minus hoc in Plauto advertisti, Ferrari, ast hercle meminisse debueras, quae lib. 3. Part. Σ. cap. 13. havbes. Inibi namque doces, Tunicam etiam aliquando pallam fuisse dictam: probasque ex auth. lib. ad
Heren. ubi legimus: Uti Cisbaradκs cam prodieris
114쪽
purea coloribus variis intertexta. Nam quae hic dicitur palla, pallium esse non potuit; quale ut plurimum erat ςminea palla. quomodo enim chlamys supra pallium sumeretur Sed si palla igitur pro tunica aliquando usurpatur, ut tute doces; an mirari deinde potes , quod pallam a Μenςchmo oblatam olfacere detrectet Parasitus , cum si de tunica , aut subucula sermo esset, nil mirum fuisse fatearis Redeo nunc ad vestitum Pantomimorum, qui non palla tantum & tunica, sed aliis etiam vestibus us1 sunt. Helladium chlamydem Hectoream indutum canticum quoddam Hectoris desaltasse, legimus Anthol.
Igitur Pantomimi quamcumque personam repraese tarent, inquam scriptum esset ab aliquo Poeta canticum, seu υπίρχ-; non manu tantum ac gestu , sed veste etiam re habitu illam ad vivum referre studebant. In Deorum judicio, quam fabulam desaltatam describit Apuleius superius citatus lib. IO. ita
Paridem indutum describit e In modum Paridis , Phragiique pastoris , barbaricis amiculis humeris de suentibus, pulchre indusiatus adolescens , aurea Vara contecto capite , pecuarium simulabat magisterium . dc mox describens Mercurium, Ades, inquit, Iuculen-rηs puer nudus, nisi quod ephebica chlawde sinimum tegebat humerum , sabis crinibus usquequaque con sp euus e S inter comas ejus aurcae pin nuis cognatione mmili sociatae prominebant : quem caduceum , O virgula Mercurium indicabant . Is saltatorie procurrens , malumque bra teis inauratum dextera gerens, ei, qui Paris videbatur, porrigit, quid mandaret Iupitor, nutu significans; protinus gradus scitulo referens , e consperitu facessi υit. Atque simili ratione Deaς quoque diversimode indutas , ac diverso instructas comitatu
describit inibi Apulejus : quibus clarissime ostenditur a
115쪽
tur , habitu personae , quam referebant, accommodatissimo uti Pantomimos consuevisse. Transeamus ad Chorum . nam hunc quoque adhibuisse, atque ejus carmina apta totius corporiS gesticulatione expressisse , clarum est . Meminit hujus Chori Manilius lib. s. supracitato, dum ait:
Omnis forttine Uultus per membra reducet , Equabitque choros gestu. Subscribit & Cassiodorus lib. 4. var. epist. s I. ubi , Pantomimo , inquit , cum prinatim in Scenam adta n rit , insistunt consoni obori diυersis organis eruditi. Sed hic tamen chorus a recentioribus Pantomimiscintroductus est. Namque antiquiores ipsi inssimul dccanebant, dc saltabant. Verum quia motus corporiSeX anhelitu vocem interturbabat, atque vox ipsa
multum gesticulationi adimebat introductum est ,
ut alii quidem canerent , alii tibiis occinerent , atque histriones, seu Pantomimi gesticulationem taΠ- tum adhiberent. Rem ita fuisse, testatur nobis Lucianus, dum ait: παλοα - μ αυτοι νον , ε ωρ ντο.
non rem tantum, sed tempuS etiam quo primum usurpata est, nobis eXponit . ait enim e Liυius post aliquot annos, id quod omnes tum erant , suorum carminum actior, dicitur, cum saepius revocatus vocem obtu-di1set, venia petita , puerum ad canendum ante tibicinem cum saluisset, canticum egi1se choc est gesticulationem ) aliquanto magis vigente motu, quia nihil υ cis usus impediebat. Inde ad manum s altari hispionibus ceptum. Ex hujus igitur Andronici Livii tempore Pantomimi & puerum qui caneret , & tibicinem qui sibi saltantibus occineret , adhibuerunt . Hic autem Tibicen appellabatur : eo quod
neret . Primus autem Pylades pro una tibia plures adhibuit; nec plures tantum tibias, verum etiam fistulas plures, atque chorum etiam sibi praecinere fe-F cit,
116쪽
82cit, cum Choraule: adeoque interrogatus ab Augusto , ut superius diXimus , quid saltationi contulisset, homerico illo Versu , non unam tantum , sed plures tibias , ac fistulas hominumque multitudinem , hoc est Chorum , respondit : quem φώντων eμοφωνιαν appellat Lucianus e qui pantomimicum istum apparatum eXponens, & tibiam, & fistulam, & cytharam, & pedum strepitum, dc clangorem cymbalorum , repraesentatoris vocem concinnam , & canentium concentum consonum , & continuum recenset . Et per concentum quidem consonum canentium, of δον ἀνθρώπων , Chorum scilicet intelligo: per Te praesentatoris vocem , illum qui canticum aliquod
a Poeta compositum recitabat: Tibia, Fistula , Cythara , atque Cymbala , musica sunt instrumenta omnibus nota. Sed quid sibi vult ille προ ν , pedum scilicet strepitus , cujus adeo saepe in illo suo libello meminit Lucianus y Libet id curatius perqui-Tere . Sit igitur
Perquiritur, quid esset ποδῶν κτυποψ, stu
ποδοκτυπία in Pantomimicis Ludis C Larissimus Salmasius loco supracitato , saltanete Pantomimo , inquit , 'alii tibiis ean bant I alii vocibus concinebant ; alii fistulis bilabant ; alii OmbaIa concrepabant ; alii pede
sonabant : atque hi πού --αι , & κποδοψοφοι dicebantur . His autem ut lucem addat , subdit . In omnibus veterum choris Mesochori, quos του χο - κορυφακGraeci appellant , qui caeteris ad canendum prρ- ibant , ct modum canendi dabant , pede in eam rem pulpi ηm, aut solum iandere consueverant. Pedem enim
117쪽
Dυantes , ct cum foηο poηentes , aequali semper , ac
perpetuo quodam tenore cantici modulationem temperabant , S moderabantur. Hoc idem hodieque , sed manu sit in musicis 1 3mphoniacorum cantibus , ab eo , qui reliquis una canentibus modum dat , levata positaque manu mensam , aut librum feriendo & mensuram Percutere υulgo dicitur. Id apud veteres in Choris
pedum supplosione fieri solebat. Et quo clarior sonus eis et , ligneis soleis ad hunc solum usum factis uti con
fueυerant , quae ηρ rq ια , seu κρέπαλα appellabantur . uuin immo ad majorem crepitum , strepitumque non ligneas solum , sed etiam ferreas soleas adhibebant. Hactenus vir magnuS.
In quibus tamen plura occurrunt, quibus subscribere minime valeo . Et primo quidem hic quoque displicet , quod nullo veterum testimonio probat Salmasius, apud veteres, qui cantum moderabantur, non manu, ut nunc temporis , sed pedum supplosione mensuram percutere contiuevisse . Citat quidem Lucianum, sed vereor an invitum: qui de La
δεικνοντια . Sed aliud est , Tibicen in medio locatum, tibiam inflando , ac pede obstrependo , pue ris saltantibus accinere: aliud vero , cantus moderatorem pedum supplosione mensuram percutere consuevisse . Sane Saltantibus non alia ratione , quam sono Tibicines moderari queunt . Cum enim illi modo huc, modo illuc vertantur, ac saepius etiam altius constitutos Tibicines ne respiciant quidem , ad sonum tantum advertunt, quo motus suos tem. perant I non autem ad pedum supplosionem , quam vix, ac ne vix quidem in illo musicorum instrumentorum, atque motuum strepitu audire possent. Fortassis igitur ille Luciani Tibicen, ut ore tibiam, ita pede musicum aliquod aliud instrumentum pulsabat, atque id erat τῶ ποώ -πειν : de quo clarius infra. F Σ Rurin
118쪽
appellabant , atque aliis ad canendum praeibant, atque Choro ο μον, signum scilicet, atque praescriptum dabant, quo edito Chorus accinebat ; in singulis choris singuli tantum erant : quemadmodum
Sc nunc temporis in symphoniacorum concentibus Unus est moderator , dc Hοδ eis καλ . . Atque in hunc sensum dicebat junior Plin. ep. lib. 2. ep. ad Ma-Ximum . Hoc ingens corona colligitur : hoc infiniti clamores concitantur , cum Agnum dedit . Iam Uero ποδῖ κτ ντας non unum , sed plurimos Pan romimis accinere consuevisse , dc Lucianus asserit, dc non dissimulat Salmasius, dum, ποδι κτυπουντες , in quit, multi erant , qui saltantibus Pantomimis obstreperent . Igitur οἱ ποδι κτυποῦντες non erant οἱ χοροδ ασκαλοι ii nempe, qui chorum moderarentur, atque mensuram percuterent . Tandem id ipsum confirmo , quoniam nostri temporis Graecorum χοροδιδάσκικλοι , quOS--τας vocant, quique musicis symphoniis praesunt, atque canentes aliOS moderantur; non manu, aut pede terram, aut mensam, seu librum feriendo verum manum , aut digitos diverssimo demovendo atque inflectendo cantuS moderantur : quos proinde verissime appellares . Cantus enim figuralis Graecorum ad Octo musices ton OS efformatur. Tonorum quatuor sunt principales, atque hi primarii de recti appellantur. Quatuor reliqui minus principales , atque hi obliqui , es ministrantes audiunt . In musicis libris notulas habent proprias, a primis inventoribus institutas , & cuique verborum syllabae superimpositas , quae numero quatuordecim
sunt . H mim notularum Octo quidem vocem eX- tollunt, A vero deprimunt omnes autem hujus
modi notulae digitis manus deXterae efformantur , oc indicantur, Hincque fit, quod praecinente cantus Praefecto seu proto psalta, & formante manus gesticulatione notulas cantu S, cantores reliqui , distantes licet, observantes Praesecti manum , suam quisque
119쪽
que vocem eidem cantui accommodare, flectere, ac variare optime norunt. Morem autem hunc ita cantus moderandi, non heri aut nudius tertius obtinuisse, sed ab antiquissimis retro temporibus deflu-Xisse , certum est . Author enim epistolarum sub Ariste neti nomine editarum , qui post Constantinum viXisbe communiter creditur , rem hanc apertissime confirmat . ait enim : Eη διδασκαλ - την
πον. sci licet , & Praeceptrix respiciebat coencinentem , apte ad cantum moderabatur , manu indicans modum . Igitur.οἱ ποδοκτυ ποῦντες , ε ηποδ'οψοφοι , de quibus loquitur Lucianus , non erant ύ μ εσοχοροι, ε οἱ χοροδ ιδασκαλοι: monstrum enim est asserere, hos canentes moderatos fuisse, cum 'Lειρονομia potius canentibus praeirent. Sed quid igitur erit σῖ- κτυπειν es seu quinam fuerunt hi τω ποδι κτυπουντες ζ Arbitror , Choros ipsos, si ex Saltatoribus quibusdam agrestibus componerentur, vere ποδ υπουντας fuisse, ac dici potuisse. Densior enim solea , atque fortassis etiam lignea agre- sthim , inter Saltationem durius terram feriendo si repi tum illum, & κτυπον edere poterat. Iuvant hanc conjecturam , quae Aristophanes habet in Pluto, scen. a. versu S finem P. m. 77. dum ait:
Ouin etiam solea senum in numerum saltantium te compositis perstrepebat passibus.
Idem facile contingere poterat, si forte soleaequedam in hunc solum usum tales fierent , ex ligno ut puta , aut aliam simili materia , ut illis utentes Saltatores non ingratum quendam strepitum ederent . Nam hujusmodi artificiosa solea usum fuisse inter saltandum Oeagri gnatum, legimus apud Apollo n. Argon. lib. . V. ΙΙ03. Verba ipsius sunt: Interque eos Oeagri Gnatum ad modulos canorae otharae , ill canticum
120쪽
Crebriter solum artificiosa plaudentem solea.
Caeterum cum ηποδων κτ, de quo Lucianus loquitur , non ad Saltatores , sed ad Tibicines potius
spectet; arbitror, ηποδων κτυπον , seu -ποδο-πιλο idem
omnino fuisse , ac crepitum Scabiliorum e quorum supra meminimus ex Suetonio saltantem Caligulam referente; & pluribus etiam in locis Arnobius meminit . Scabellum autem , seu scabilium , aut scamillum, dum de symphoniacis choris , atque faltationibus est sermo , non arbitror instrumentum fuisse in modum scabelli ex ligno factum , Vel scabellum potius reapse, hoc est υπνοποδιον, quod pede feriretur cum lignea, aut ferrea solea, ut crepitus major ederetur. Quae enim , malum , esse poterat
hujusmodi symphonia, cum tibiis , fistulis , cytharis, cymbalis, atque aliis id genus instrumentis, at- Re hocce scabellorum rudi, & incondito crepitu p'rofecto crepitus iste ad laedendam , atque eXasperandam symphoniam aptior videri poterat , quam ad augendam aurium voluptatem. Temporibus certe nostris hoc scabellorum crepitu ad silentium potius Actoribus indicendum utimur, quam ad complendam Μusices voluptatem.
Potius igitur illorum sequor sententiam , quam obscure innuit idem Salmasius, qui scabella organa quaedam fuisse tradunt , quae instar nostrorum organorum , spiritu in tubulis recepto , a tibicinum pedibus cum ligneis soleis, quandoque etiam ferreis pulsata sonum emitterent . Vide Albertum Rube-nium de Re Vestiaria c. 17. p. 186. Praeit vero huic conjecturae Papinius, dum ait: Et ad inspirata rotari
Ubi loci vetus Scholiastes, Buxa, inquit , Tibia, vel scabilium , quod in sacris tibicines pede sonare
consueverant . Tibicines igitur duplici non raro tibia accinebant. Alia quidem , quam ore inflarent; atque alia , quam pede ad sonum edendum adjice