Nicolai Calliachii De ludis scenicis mimorum, & pantomimorum : syntagma posthumum, quod e tenebris erutum recensuit, ac praefatione

81쪽

Si potes , ct debes; pulsandum vertice raso

Praebebis quandoque caput , nec dura timebis Flagra pati. Quos secutus Septimius Florens de spe h. cap. 23. Placebit S ille , inquit, qui vultus suos noυacula mκ-rat, insidelis erga faciem suam , quam non contentus Saturno, Ibi,'Libero proximam facere , Disuper contumeliis alaparum se objicit, δε praecepto Domini ludat. Sed si hςc tamen pro veris habenda sunt, errasse credendus est Festus , qui reciniatos Μimos appel' lat. Recinium, verba ipsius sunt, erat omne υesimentum quadratum . Ii , qui duodecim Tabulas interpretati le dixerunt υirilem togam , Mulieres

Miebantur , praetextam claυo purpureo 2 unde reciniati

Mimi Planipedes . Quod si Mimi planipedes reciniati , hoc est toga clavo purpureo praetexta induti non erant igitur vili centunculo amicti. Sic & Hilarodos superiori capite ostendimus veste candida , dccorona aurea indui solitos . non ergo centunculo . Sed respondendum est, Μimos non unam semisper, atque eandem Personam repraesentasse ; adeoque non uno, atque eodem semper ornatu usos fui

se . Qui rasi, vili centunculo amicti, caput, ac vultum alapis , & contumeliis objiciebant , proprie erant ii , quos stupidos appellabant . Audiamus Heraldum in suis ad Arnobium animadversionibus ad lib. 7. P. m. 276. ubi, in γελο ποιοῖς, inquit, quidam

supidorum partes agebant; atque hi tarditatem simum Iabant in rebus omnibus: erantque proinde simillimi scurris secundarum partium Com diarum nosri temporis , qui rusticos quosdam Ber omenses referunt infulsos, tardos , atque ad omnia stupidos . Atque ex his igitur stupidis erant & Panniculus, de quo Martialis; & alii similes in veteribus Mimis , qui & calvi, & rasi, &verberibus, atque alapis obnoXii. Sed praeter hos tamen alii etiam esse poterant , qui paulo gravioreS ,

di non ita viles personas in Mimis, & Planipedia

82쪽

reprςsentarent : atque etiam non raro Mminas , quas nil vetat recinia & crocotas gestare , & praecipue s1 recinia illa , dc crocotae non equidem novae , sed vetustiores essent, ac magis detritae.

MImos olim quidem Comoediae partes fuisse ,

sed e Comoediae veluti servitute assertos , ac sui juris factos , quartam poeseos dramati-ticae formam constituisIe , in superioribus stabilivimuS: in qua nempe Sr cantu, re sono , & versibus adhibitis, res ut plurimum viles, Sobscaenae, vilissimarumque personarum mores , & affectus refer bantur . EX Mimis autem istis paulatim exorti sunt Pantomimi, qui omissa voce , dccantu, non canendo aut loquendo, sed pedum , atque manuum agulitate , totiusque corporis variis gesticulationibus facta dictaque hominum, atque integras etiam, ij liberet, fabulas repraesentabant. Dicti autem fuerunt Pantomimi, eo quod παν- imitarentur I adeoque non viles tantum Personas, sed graves etiam ac tragicas; idque non voce , dc gestu , quemadmodum Mimi , sed solis gesticulationibus . Adeoque Cassiodorus de Pantomimis hisce loquens lib. I. variarum, epist. Zo . Hanc partem, inquit , Musicae disciplinae mutam nominaυere Majores , scilicet quae ore clauso manibus loquitur , S quibusdam gesticulationibus facit i telligi ,

quod vix narrante lingua, aut scriptura textu possi agnosci. Quo vergit & illud Simonidis apud Plutarchum lib. 9. sympos. cap. ultimo p. m. 748. qui Poesim quidem loquentem saltationem , hanc Vero

83쪽

tacitam poesim nominavit . Saltationem hanc pantomimicam, prioribus quidem temporibus ignotam, ab Augusto primum in Urbem invectam, opera Pyladis , di Bathylli usio , plerique atque ii quidem

non spernendae Mathoritatis assirmant. Suidas ad

ἔπω προτερον ἔσοι. Ac eisdem fere verbis & Zosimus idem repetit de Augusti imperio, & Zonaras lib. T. Hisque omnibus authoritate prior Athenaeus lib. T. cap. 17. Pyladem, & Bathyllum hujusce saltationis authores agnoscit ; qui sane Augusti tempore cel berrimi Romae fuerunt histriones. His vero nore

subscripsit modo Lipsius , sed in suis ad Tacitum

Commentariis cap. s . se hanc rem primum advertisse, gloriatur. Rationem hujusce rei politicam cominminncitur vossius lib. 2. Poet. Inst. c. 37. P. m. I79. nempe ut animos eorum, qui libertatem rigidius amarent, emolliret rebus ludicris r adeoque non modo histriones verborum immunes esse jussis , quod

prius aliter fuerat, sed etiam Pantomimorum artem antea incognitam primus in Urbem induxit Uerum ut ab hoc ultimo exordiamur: Augustum quidem spectaculorum & assiduitate , di varietate , atque magnificentia omnes antecessisse , cap. 43. te

statur Suetonius, dum ait : Studio spectandi, S υo-Iuptate , qua teneri se neque dissimulaυit unquam , Ssaepe ingenue professus est. Nunquam autem ego dicerem, Ludos, aut saltationes pantomimicas Augustum inu isse, ut rigidiores libertatis amatores iis ludicris cicuraret, aut populum dulcedine otii ad parendum pelliceret. Nota jam erat omnibus, etiam ante A gustum, Romani Populi εεαπομνM , atque nimium in omne genus Ludorum studium . Tacitus sane , non is hercle malus politicorum consiliorum interpres, Pantomimis non perfunctoriam operam Augustum dedisse, testatur; non ut emolliret populum ,

D sed

84쪽

sed potius, ut se ci Vilem, ac popularem ostenderet , iisdemque vulgi studiis ObnOXium , atque ut Maecae nati gratificaretur. Verba ipsius sunt ex 1. Annalium Libro cap. 34. Indulscrui ci ludicro, nempe Pantomimo. rum , Augustus , di m M caenati obtemperat effuso in amorem Bathlli : neque ipse abhorrebat talibus semdiis , S ciυile rebatur misceri υoluptatibus vulgi . Et licet immunes verberum histriones jusserat , ea forte ratione id fecit c ut suspicatur Marcellus Dona tus in suis ad Suetonium notis ad cap. 43. θ ut in publicis spectaculis, praesertim Scenicis, libere publica , & privata malefacta redarguere possent, eX quo homines erubescere, pudereque discerent. Quam Donati conjecturam confirmant quae alias adversus petulantiores histriones severe animadvertit Augustus. Teste namque eodem Suetonio cap. 43. Histrionum licentiam ade compescuit , ut Stephanionem togatarium, cui in puerilem habitum circumtonsam Matronam miniser se compererat, per trina Theatra virgis caesum relegaυerit : HIlam pantomimum , querente praerore , in atrio domus suae, nemine excluso , flagellis υerbera-υerit : Et 'ladem Urbe , atque Italia submoυerit ,

quod speritatorem, a quo exsibilabatur, demonstrasset digito , conspicWumque fecisset

Verum age , illud prius exactiori trutina pensitemus, an Pantomimica saltatio, & artificium temporibus Augusti primum inventa , atque invecta fuerit , vel longe antiquior Augusto eXtiterit. Et antiquiorem quidem Augusti saeculo extitisse , exinde probat Buten gerus tractatu de Theatro, quod Lesbonax Μythylenaeus author vetustissimus , ορχ' ἀς

ποσοφους noverit; atque ita illos appellarit, qui manuum agitatione res imitarentur, hoc est Pantomimos . nil enim magis proprium Pantomimi , quam

λεγο γα τους χερώ ν δεικνυειν, scilicet manibus verba eX-

pedire quorum proinde digitos linguosos , aut lo quaces audivisse scimus . quin imo νώ - ζει τὴν θέMemrὼν , addit Lucianus pag. mihi I 37. eX quo rem

85쪽

Verum cu Lesbona X iste Μythyleneus Philosophus temporibus Augusti floruerit, teste Suida I ipsius destimonio vix evincitur, istam, seu pantomimicum artificium Augusti aevo antiquius eXtitisse. Hanc eandem rem clarissimus Salmasius in suis ad Vopiscum notis p. m. 496. Quintiliani testimonio probari, author est qui scilicet Chironomiam antiquissimam fuisse, docet. Verba Quintiliani sunt eXXI. cap. I. lib. p. m. 96., atque ita se habent e Ctim praesertim Chironomia haec, quae es, ut nomine ipso δε- claratur , lex gestus, ct ab illis heroicis temporibus oris , a summis Graeciae viris , O ab ipso etiam Socrate probata , a Platone quoque in par c civilium po- ra virtutum, S a Chrasippo in praeceptis de Libero

rum e catione compositis non omi Ua . Verum cum Chironomia non sit semper cum saltatione conjundia cnam apud Xenophontem in symposio quidam didicisse se quidem, ait, χειρ νομῆν, non autem

ςάμων .. Chironomiam istam antiquissimam asserere quis poterit, sed non quae cum saltu esset conjuncta . Certe χειρονομί- , si vim graece vocis e X primere velimus, nil aliud est, nisi manuum certus cum lege motus: atque idcirco legem gestus optime vertit Fabius . cum enim maXima pars gestus in manu sit posita , legem motus manuum legem gestus appellavit. Esto, haec lex motus manuum fuerit antiquisti ma, atque ab ipsis heroicis temporibus & usurpata,& tradita non hinc clare deducitur , paris etiam antiquitatis esse χ'ρονομίλb illam i, legem scilicet saltationis gesticulatricis , quae Ρantomimorum erat

propria . Validius propos tum demonstrat idem Salmasius ibidem ex illo Telesia , seu Teleste , quem

refert Athenaeus lib. I. πολλα , ακρως τως περ Πν τα δεικνυουσα s ; scilicet , multa inve-

86쪽

nisse colamata , S maviseus omnia , qtue dicererim , graphice ostendissc- Namque hunc eundem Telestem adeo praeclarum Saltatorem fuisse , ibidem testatur

Athenaeus, ut cum - ἐπ desaltaret, φανερὰ

ποιῆσα --δἰ- , quae in iIIo scilieee Dramate agerentur, Omnia gestibus expresserit , ac veluti spectatorum oculiS supposuerit . Namque ex his ars ista pantomimica , quae res saltibus, ac gestu hus , sine voce , eXprimebat, tanto antiquior temporibus Augusti deducitur , quanto fuit AEschylus Augusto antiquior. Sed rem hanc tamen non alius mihi clarius deis monstrat Aristotela . Part. namque s. Poet. suae ,-ῖ ο τω ρο μμ μimντata, inquit, αρμ ως si ορ- χη, ον s ουτοi-ν χη ri ζομ ν ρwμων μιμῶντα εώθη s παεη , ε αναξεις. quae latinis auribus sic sonant: Numero vero Ugo seorsum ab harmonia imitantur GLratores : quandoquidem hi gessisutationis numerinae υarietate msres , porturbatione= , rectionesque imitantis . Ergo inde usque ab Aristotelaeis temporibus noti erant Saltatores, atque Histriones, qui di actiones, di perturbationes, ct mores hominum sola gesticuis Iationis numerosae varietate eurimebant . Quid a tem aliud erant Pantomimi: seu quid aliud Pylade, unquam , aut Bathyllus praestitit, quam ut mores, actiones, ac perturbationes hominum variis motibus

ac gestibus repraesentarent λ Quod si hoc artificium jam a temporibus Aristotelis fuit notissimum , fa lantur qui temporibus Augusti inventum existi

mant

87쪽

CAPUT X.

Sententia Salmasiti expenditur.

ERuditissimus Salmasius loco se praci tato, asserens & ipse ore rotundo , illos tota re falli , qui putant, ante Augusti tempora nulla Pantomimicae saltationis extitisse vestigia , quae scilicet manibus loqueretur , & omnia eringeret gestibus , Muid vero , inquit, illis opponemus, qui ejus inventorem 'ladem perhibent 8 Statimque respondet : δε- perpretandi nobis sunt, non refutandi. Nam S verum illi dixerunt , si reste capiantur . Saltatio qualis Amgusi temporibus in Scenis versabatur, o quae post illa tempora pom viguit, quaeque nihil amplius commune , aut conjun tum babebat cum Commi a , atque Dagς-dia , sed seorsim in orchestram veniebat , inventum procul dubio 'ladis fuit, S Bat ili: Res υero ipsa,

S ars illa , saltandique modus, quo omnia quae dicerentur , manibus expediebantur , quoque ipse etiam PF-

Iades in sua saltatione usus est , longe ante 'ladem nota Sceme, S in usu posita fuere ; sed in Traggdiis

tantum , ct Comsaia, S Sa ris locum babebant: nuisquam enim sola per se ante id tempus ἔρχως in Oria obestra comparuerat. Primus 'Iacies Saltationis amtem a Traggdia , S Comgdia separatam in Scenam Latinam introduxit. Hactenus Salmasius. Enim vero quemadmodum hac in re non possum non mentem commendare Salmasti Benigni namque semper Lectoris es: in meliorem partem sensum interpretari Auctorum : praesertim vero si veteres fuerint, atque nobilis, & non surdae famae) ita ejus dem sententiae, atque interpretationi subscribere non valeo: quamvis in illam Vossius, Iosephus Scaliger in suis ad Manilii lib. s. notis, atque alii recentio-

88쪽

res eruditissimi pedibus iverint. Primo namque Ita ficς Saltationis, nempe Pantomimicas, inventorem

Augustum, hoc est Pyladem sub Augusto, disertis,

atque sonantibus verbiS asserit Suidas. την

tandi modum longe ante Pyladem Scenae fuisse notum , tute ipse fateris e qui igitur ab errore unquam

vindicabis Suidam, qui Pyladem, & Bathyllum ejus

inventores diserte pronunciat 8 Audio quid reponis . Pylades atque Bathyllus primi fallationem illam extra Tragoediam , atque Comoediam in Scenam Latinam induxerunt. Et hoc quidem quam verum sit , statim expendemus . Sed amabo te , num ne Pylades , atque Bathyllus hanc unam ob causam illius fallationis inventores dici potuerunt, quod illam so Iti m eXtra Tragoediam , atque Comoediam saltaverint 8 Profecto haec longe diversissima sunt, saltationem pantomimicam invenisse , atque illam jam inventam , atque usu in Scenam receptissimam , ¬issimam ab Tragoedia , dc Comoedia separasse . Debuerat igitur Suidas, ecqui Suids subscripserunt; debuerat, inquam, asserere, Pyladem , atque Bathyllum omnium primos separatim ab Tragoedia, & Comoedia illam desaltasse , non vero illius inventores fuisse. Sed utinam alicujus saltem veteris authoris testimonio rem hanc , quam adstruebat , confirmasset Salmasius t Pyladem nempe omnium primum fulsia se , qui saltationem Pantomimicam extra Tragoediam , atque Comoediam in Scenam Latinam introduxerit . Equidem fateor, Salmasium non suae modo aetatis , sed omnis ante se memoriς nulli philologorum eruditione secundum: sed dum de re antiquissima agitur, an sola ipsius authoritas satis sit ad veritatem aliquam confirmandam, ac statuendam, dubius haereo . Et tamen nullum veteris aut horis testimonium adducit , qui vel hoc saltem asserat, Pyladem a

89쪽

dem , atque Bathyllum eXtra Tragoediam , atque Comoediam pantomimicam fallationem in Scenam Latinam introduλisse . Videant modo, quibus esse corculis datum est , an eX hoc effato, quod nullius Veteris Scriptoris authoritate fulcitur, possit illud deinde rite deduci , Pyladem atque Bathyllum veros idcirco pantomimicae saltationis inventores fuisse. Sed quoniam , ad hujus rei plenissimam fidem , satis forte fortuna aliquibus videri pollit eruditissimi Salma sit authoritas ; curatius eXaminare non abs re fuerit, an, dc quantum cum veritate consentiat . Ait igitur Vir praeclarissimus , ante Pyladis tempora nunquam solam per se ορχηαν in orchestra comparuisse. Ast ego ante Tragoediam omnem, atque Comoediam saltationem in Scena Romana visam fuisse, reperio. Testem profero , non authoremeX trivio , sed omni majorem eXceptione Livium, qui Dec. I. lib. 7. Scenicorum Lud Oriam primam Originem eX ponens, hec habet z LΠdi quoque Scenici , noυa res bellicoso populo, inter alia cHesis irae placamina instituti Junt. Caeterum parva quoque ut fer principia omnia )S ea ipsa peregrina res fuit . Sine

carmine ullo , ne imitandorum carminum actu , Lu-Eiones ex Etruria acciti ad tibicinis modos saltantes , haud indecoros motus more thusco dabant. En igitur, quid primum in Romana illa atque omnium antiquissima Scena comparuerit . Nullum carmen, nullus imitandorum carminum astus: adeoque non fabula ulla, aut Comica, aut Tragica . nam hς sine carmine non subsistunt: sed Ludiones Etrusci , ad Tibicinis modos saltantes . Atque post hos, paulatim deinde , testatur idem mei Livius , paulatim, inquam, dc Satyrs modis implete , dc , Auctore Andronico Livio, argumentis fabule insertς; atque tunc Tragoedia , dc Comoedia introductae. Et dici ne igitur , aut affirmari umquam poterit, nusquam ante Pyladis tempora ορχη ν in orchestra comparuisse , si, teste Livio, omnium primam ex Ludis Scenicis ορχων

90쪽

Romani spectaverunt R Neque enim, opinor , quas Canς mentis arbitrabitur, saltationem illam Ludionum Ethruscorum non in Scena, aut eXtra orcheseram exercitam . nam licet Tunc neque marmoreo pendebant vela theatro ,

Nec fuerant liquido pulpita rubra croco At saltem, quod de primis ludis ab Romulo in raptu Sabinarum editis affirmat Ovid. de Arte lib. I.

Illic, quas tulerant nemorosa palatia, frondes Simpliciter positae; Scena sine arte svit. Sc. Dumque , rudem praebente modum tibicine Thusco , Ludius aequatam ter pede pulsat humum.. Sane cum ludi scenici a Scena nomen desumpse rint ; quando primum Romae spectari cςperunt , CXtra scenam editi non sunt . Sed primo spectati sunt , cum Ludiones Etrusti ad Tibicinis modos

saltarunt igitur saltatio illa in Scena edita est . Α- deoque manifestum est , την ορπmν , etiam ante introductas Tragoediam, & Comoediam, in Scena latina apparuisse. Enimvero subsecutis temporibus Mimi atque Saltationes partes esse coeperunt Comςdiae atque Traiagoediae : sed partes tamen eXtrinsecus advenientes , atque accessoriae: adeoque ita separatae , Ut , etiam extra illas , facillimum fuerit easdem CXerceri , aliaque etiam in scenam descendere. Nimirum cum Latinae Comςdiae , Diomede teste lib. I. Choros non habuerint; atque inde usque ab Andronici Livii temporibus , authore Livio, diverbia tantum Poetarum vocibus essent relicta ; Poetae quidem diverbia, hoe est actus ipsos fabularum recitabant: hos autem inister actus, eX hilarandorum auditorum ergo, sublato choro , Mimi primum fuerunt introducti . sed postquam hi quoque per se stare masuerunt , cantica successere: in quibus inter singulos actus tibiis paribus , vel imparibus canebatur . Patet igitur, Mimos ,

di Pantomimos , atque saltationes etiam istas , de