장음표시 사용
101쪽
67que postmodum Italica; eo quia in Italia maximos
progressus fecisset. Nimirum cum, parto jam totius orbis imperio, artes omnes in Urbem confluerent, ct vitiis di virtutibus magna pretia ponentem ἰ pretio illecti Mimi quoque ita in arte sua eXcellere conati
sunt, ut non mores tantum & actiones, ut antea, sed fabulas etiam integras motibus, atque gesticulationibus repraesentarent. Hoc autem ut claritis constet , Pantomimicum istud artificium ex fide dignis Authoribus sequentibus capitibus pro virili nostra
explicare conabimur. SAltationem numerosa motus, ac gestus varietate & mores , ct actiones, di perturbationes hominum reprςsentare suapte natura aptam es te, retulimus superitis ex Aristotele . Atque hinc Lucianus, & aliarum quidem disciplinarum plurium; sed Rhetorices potissimum participem esse , contendit
affectus demonstrat , quorum judicandorum cupidi sunt etiam Rhetores . Hormum deinde ipse tradit p. m. IO3. Laconicae saltationis genus fuisse, a pueris , & puellis ita concinne alternatim saltari solitum , ut eX temperantia , & fortitudine compositus videretur . Athenaeus vero lib. 14. Pyrrhicham belli imaginem prae se tulisse, ait, & in qua impetus, di ardor adorientium, & fugientium celeritas esset conspicua . Proinde quantum saltationis studium crevit, di ars illa exculta magis est, di perfecta; alte
102쪽
Tum tantum & studium crevit , & artificium numerosis saltibus , ac totius corporis gestibus eXprimendi & mores, & affectus, oc actiones ; non singulares tantum , dc simplices, sed multijuges , at que implicatas, ct compleXas, quales in integris fabulis occurrunt. Porro hujusmodi absolutae persectionis culmen, ac veluti apicem temporibus Romanorum Caesarum videtur saltatio consecuta . Atque de his temporibus loquens Lucianus ubi supra P. m. III. Priores, inquit, illae perinde ut radices, et saltationis fundamenta fuere : ejus autem forida venusas , ct fructus absolutissimus nunc omnium perfectis
me cunctis augmentis emanaυit . Nimirum iis temporibus , ut testatur Sidonius Apollinaris in Narbone ,
Clausis faucibus, eloquente gestu,
Nutu, crure, genu, manu , rotatu: hoc est nutando modo , modo nutum capite dan do , modo oculos ipsos rotando , tibias, crura, ge-Nua , totum denique corpus varie circumflectendo , Mon loquebantur modo manibus , ac gestibus Verum quamcumque personam , atque integras it satyricas , ct comicas , dc tragicas fabulas ad vivum exprimebant . Atque ideo vere dixit apud Xenophontem Socrates in Symposio : ου,εν αργον του σψαν - τη , αμ' ἄμορ η et αχη- , ε σκελη , sἐγυμινα οWm: Scilicet, Nulla pars corporis in Saltatione otiosa I sed insimul cerυix , crura, ct manus exercebantur . Atque Nonnus Panopolit. lib. 2. Dionys. de Pantomimo loquens, ait:
Scilicet, Nutum habens pro sermone, manum pro ore , digitos pro voce. Et fusius lib. I9. Saltabat, inquit, 'ro planta volubili , dextrum ex Anistro adυenam
pedem alternans, silentium varie loquax , manu muta Agnans. Oculos vero rotabat vagos, imaginem Serbo rum , nutu artificioso intelligentem rhthmum texens :Et mox e Depingebat gestu loquaci Titanum gentem i
103쪽
Gavmedis pingebat formam, manibus mutis υersatiles
Graphice eosdem describit etiam Manilius lib. s.
Nunc saturo gestu , referetque affectibus ora , Et non dicendo faciet; solusque per omnes Ibit personas , S turbam reddet in uxor
Aut magnos Heroas aget, Scenisque Togatas . Omnis fortunae vultum per membra reducet. Eleganter eorumdem artificium eXponit etiam Ariste ne tus lib. I. Epist. 2s. dum inquit: ε αναγμ -
σύν ἔπορχημ&των ωλιήν . Quae postrema Aristeneti Verba indicant unam , illamque sepius usurpatam a Pantomimis rationem, res atque aAiones referendi. Nimirum sive canticum illud esset , ac μορχ- in
nobilem aliquam Personam ab aliquo Poeta scriptum : sive fabula aliqua , Deorum aut Heroum referens actionem , Cantor quidem , sive Poeta is esset, sive Chorus, aut histrio , fabulam illam prae cinebat. Ρantomimus vero gestibus , atque nutibus saltans , quςcumque auribus Chorus , oculis ipse , mutis gestibus reserebat . Rem hanc ita fieri consuevisse , incerti auctoris epigramma , quod est lib. Anth. 4. sub hoc lemmate, Pantomimus , nobis clarisi1me testatur. ait enim ἰEgressus Scenam populum Saltator adorat , Solerti spondens prodere Uerba manu. Nam cum grata Chorus diffundit cantica dulcis , suae resonat Cantor, motibus ipse probat. Pugnat , Iudit, amat , bacchatur , υertitur , adstat :LIGrat υerum, cundita decore replet. Tot linguae , quot membra viro. mirabilis est ars ,
sup facit articulos , voce silente , loqui Atque his consentit Cassiodorus lib. 4. Ep. s I.
104쪽
7O . dum inquit: Pantomimo igitur , eui a multifaria imi tatione nomen est , cum primum in Scenam plausibus inυitatus advenerit , assistunt consoni chori di ess Organis eruditi , dum illa sensuum manus oculis canorum carmen exponit, S per signa composilia , quasi quibui dam literis edocet intuentis aspectum : In illaque 'leguntur apices rerum ; S non 1cribendo facit quod scriptui a declaraυit . Idem corpus Herculem designat , ct Venerem I fgminam repraesentat re marem I Regem facit S Militem I Senem reddit S Puυenem e ut in
uno credas sise multos tam varia imitatione discretos. De his quoque loquens Manilius lib. s. Astron. haec habet Omnis fortunae vultum per membra reducet IAEquabitque choros gestu ; cogetque videre Praesentem Trojam, Priamumq; ante ora cadentem: quodque aget, id credes stupefactus imagine veri. Iudicium quoque Paridis nutibus, ac gestibus ad Tibiarum sonum , ct cantum desaltatum , pulcherrime , & fuse describit nobis Apuleius Metamorph.
lib. Io. prope finem p. m. 235. Omitto ejus verba referre, cum paulo sint longiora.
Atque hinc orta contentio illa inter Pyladem , ct Hylam discipulum , quam nobis tradit Macrobius Saturn. lib. 2. cap. 7. p. m. 346. Ubi loci hςc legimus: PFlades hi serio clarus in opere suo fuit temporibus Augusti, S 'lam discipulum usque ad aequalitatis contentionem eruditione provexit . Populus deinde inter utriusque suffragia divisus est et o cum cantia cum quoddam saltaret 'Ias , cujus clausula erat :mν μέγαν ἀγαμεμνονα; sublimem, ingentemque 'las velut metiebatur . Non tulit Palades , sed exclamaυit e
caveae συμπιρον, ου μέγαν ποιῶ. Tunc PopuIus eum coeta
git idem fallare canticum : cumque ad locum venisset, quem reprehenderat , expressit cogitantem: nihil magis ratus magno Duci convenire , quam pro omnibus cogi-
Ex quibus omnibus luce clarius deducitur , Pan
105쪽
tomimis solitos praecinere histriones , aut choros eita tamen, ut quae cantica , aut fabulas illi retulissent, motu atque gesticulatione eXplicarent, atque imitarentur Pantomimi. Atque idcirco Lucianus p. m. I 31 . Itatio, inquit, motibus, oegesiculationibus , quae cantantur semet expressuram pollicetur. Sed antequam ulterius progrediar, illud obiter ad-Vertere operς pretium duco , aut mendum irrepsisse, aut lapsum fortassis fuisse Macrobium, qui loco supracitato bis, terque Hylam memorat; cum Bathyllus potius fuerit , in quem historiae illae quadrant . Sed Μacrobius tamen constanter post supra allatam historiam , Saltabat, inquit , 'Ias Ora podem, eN 'Iades bac voce securitatem 1 altantis castigavit : συ βλεν. Et mox idem , inquit , scilicet Pylades , cum propter Populi seditionem pro contentione inter se , 'lamque habita concitatam indignationem excepisset Augusi, respondit: ε αἰ α δ , βα λευ. ἔασον α πους-η uas . Postrema isthaec historia errorem vix excusandum detegit: Eamdem enim referens Dio lib. 34. p. m. s 33. ενπερ, inquit, πανυ
Scilicet , Proinde sapienter admodum 'lades ab eo
objurgatus, quod cum Bathllo eandem artem exercen
te , S M cenatis familiari rixaretur , respondisse femtur: Expedit tibi, Caesar, populum nobis intentum tempus
consumere . Subolfecit nunc eundem errorem ante
me Isaacus: Pontanus in suis ad Μacrobium notis , ubi, 'Iam, inquit , semper dicit : at Bat Ilus tamen capiendus &c. Sed isto tamen jubdit, cur nomine Macrobio nuncupatus 8 An quod in amoribus fuerit 'Iadae domino , quomodo Alciuae ille toties clamatus 'Ias Z Visum id fere clariissimo, periti imoque viro Francisco Iunio , quem edi memini de hoc per occasionem consuluisse. Sed pace tamen istorum virorum , nullam minus
106쪽
72 ob rationem Bathyllus Hylas appellari debuit, quam
quod Pyladae domino delicium fuerit , quemadmodum Hylas Alcidae. Nam etsi mollicies Bathylli aliquid de illo sequius judicare permitteret: hercle non Pyladis, sed Mςcenatis servus, aut libertus fuit Bathyllus . Servum facit Lipssius in suis ad cap. 34. I. Annal. Taciti notis . Adducitque Senecam Patrem1 d referentem his verbis : Recitabat rescriptum L
bieni pro Bat Ilo Mςcenatis, in quo suspicietis adola'scentis animum illos dentes ad mordendum probocantis . Et Maecenatem ipsum effusum in ejus amorem
testatur ibidem Tacitus : adeoque si Bathyllus Hylas appellari debuit, Hylas Moecenati domino fuit, non Pyladi , qui dominus numquam fuit . Sed Libertum mavult Cafaubonus in suis ad vers. 123. satyr. 5. Persii: ubi, fuit, inquit , Bat Ilus Chironomus Pantomimus , S Saltator gesticulatione utens, oefuit 'cenatis Libertus . Sed utrumque facile esse Potuit. Servus primo, mOX ob insignem industriam , atque χειρπῬ- eXcellentiam libertate donatus a Μς- cenate , adeoque ejusdem libertus . Quamquam si verba Dionis nuper allata perpendamus , honestus admodum fuit Mςcenatis amor erga Bathyllum ;cujuS ηπροσμον , tantum appellat Dio, hoc est, familiarem aut necessarium, qualem esse decebat se vum aut libertum . Sed quacumque tandem ratione Bathyllus Hylas nuncupari quiverit; illum quoque perperam affirmavit Macrobius Pyladis fuisse discipulum . Quippe Bathyllus fuit quidem & ι τεχ-ν ,& ab τεχ- Pyladis : & cum illo in Scena pro principatu variantibus vulgi studiis decertavit : sed discipulus numquam fuit : cum eX aequo Pantomimicae saltationis inventores passim perhibeantur. Imo Athenaeus lib. I. cap. 17. p. m. 2O. diserte Bathyllo vel principatum inventionis defert . ait enim : et
λ ο Αλεξωρὶς i hoc est, saltationem tragicam appellatam primus inυexit Bat Ilus Alexandrinus . Et
107쪽
mox ex Aristonico, in partem inve ionis etiam Py
lum, oe 'ladem, inquit Arisonicus, italicam saltationem constituisse ex comica , quae Vocabatur cordax ς ex tragica, quae audiebat emmelia I atque Sat=rica ,
quae Sicinnis appellabatur . Si igitur Bathyllus aut ipse primus, aut una cum Pylade italicae saltationis inventor eXtitit, Pyladis discipulus esse non potuit. Proinde si quis haec hariolando conciliare vellet, dicere posset, praeter Bathyllum ομοτεχνον , seu α, τεχνον , Hylam quoque temporibus Pyladis floruisse ejuΩdem Pyladis discipulum I sed ad aequalitatis contenistionem eruditione, atque deXteritate provectum : atque hunc Hylam Pyladis discipulum, illum fuisse ,
quem refert Suetonius cap. 4s. ab Augusto in atrio domus suae , nemine eXcluso , flagellis fuisse verberatum. Non enim hanc contumeliam fecisset unquam
Bathyllo Augustus , quem noverat corculum , atque ocellulum Mscenatis r in cujus gratiam eidem ipse quoque prolixius favebat . Igitur haec potius HyIse illi conveniunt, quem Pyladis discipulum tradit Macrobius . Cςterum cum eodem tempore & hic Hylas cum Pylade, & Bathyllo floruerit, vel cum praeceptore certare non dubitaverit; nil mirum, si ο,ο- νυμι ia subrepere potuit , atque aliqua referri a Macrobio, tamquam cum hoc Hyla gesta, quae soli Bathyllo convenire possunt. Verum haec obiter. Redeamus ad Pantomimos nostros, qui, ut referebamus, fabulas, quas praecinebant Cantores , variis gesticulationibus referebant . Hoc autem licet ita frequentissime usurpatum sit , Ρantomimorumtamen industria magis, magisque in dies crescente,eam
evidentiam , atque ἐναργειλ adepti sunt , ut ipsi soli, nullis praecinentibus tibiis , aut sonis , di cantibus, mutis gesticulationibus tantum, integras fabu-
108쪽
las eloquentissime repraesentarint . Rem hanc Neronis temporibus potissimum obtinuisse, author est nobis Lucianus his verbis, quae latina tantum, quia paulo plura sunt, afferam. SaItator , inquit, Ner nis tempestate eximius, oe celebris, nec , ut ferebatur , imprudens : sed si quis etiam alius historiarum memoria , moυendi eleganti artificio praecellens plurimum
precatus est Demetrium sapienti mis , mihi υuDrur , precibus is Demetrius senisus Philosophus O obesicen uniυersam flocci faciebat , dicens saltationem tibiae , fistularum, atque strepituum esse supervacancum ρdriam , ct vanum additamentum ) ut se saltantem
e lare vellet: deinde si videretur , reprehenderet , SItationem acerbissime accusatam exsibilaret, S explo- aeret . Pollicebatur ad haec, se canti.
Ienis adbibitis saltaturum: Quemadmodum S fecit. L ,srepitibus , tibiis , choro imposito silentis ,
ipse per saltaυit Veneris O Mariis adulterium et solem furtiυi concubitus proditorem: Glcanum mscham tibus insidias machinantem , S vinculis utrumque SMartem , et Venerem illaqueantem : Deos spe iaculo Dentes : Venerem suffuso pudore pudefaciram , ωerentem, S meticulosius martem supplicantem: praeterea quascumque alias haec fabula partes complecti- Demetrius ipsa artificiosa saltatione e hilaratus , maxima Iaude saltatorem extulerit. Exclamabat enim voce quam potuit acutissima, in N
homo , quae facis , neque video tantum : videris enim mihi i i s manibus loqui. Ex his igitur manifestissimum est , licet communius Pantomimi, quas fabulas, & actiones chorus, ct cantores praecinerent , motibus , ac gestibus spectatorum oculis repraesentarent; attamen cum ars
illa ad ultimum fastigium, ac veluti persectionis colophona evecta est, nullis canticis , aut musicis instrumentis praecinentibus , solis ipsos gestibus fabu-
109쪽
las repraesentasse , & quidem tanta dexteritate, claritate, & evidentia, ut ab spectatoribus optime intelligerentur. Id autem Neronis potissimum tempore evenisse , legimus . neque id hercle mirum , si citharoedo Principe, Mimi, & Pantomimi adeo eX-
Exponitur Pantomimicus in ratus Scena , Hestitus , Instrumenta musisa.
S CςΠρrum tria genera , ut superius quoque mo
nuimus, recenset nobis Vitruvius lib. s. cap. 8.
Tragicam nempe , Comicam , atque Satyricam . Horum tem, inquit, ornatus sunt inter se dissimiles , disparique ratione d quod Tragicae deformantur columnis, fastigiis , S signis, reliquisque regalibus rebus: Comicae υero aedificiorum priυatorum , S mpnia-κorum habent speciem , pro pediusque fenestris dispoi
ros imitatione communium aedificiorum rationibus e Sa-oricae vero ornantur arboribus , speluncis , montibus ,
reliquisque agrestibus rebus , in topiarii operis speciem deformatis. Verum , inquam ego, postquam Pantomimica saltatio se sola ludum Scenicum ab aliis tribus Tragoedia, Comoedia, atque Satyra distinctum constituit , atque se sola in Scenam prodiit; dubio procul apparatum di ipsa Scenicum tibi proprium , atque peculiari ratione sibi convenientem habere debuit. Sane illum habuisse, luculentissimus est nobis author Apulejus, qui lib. metam. IO. supracitato , antequam judicium illud Paridis pantomimice desaltatum eXponeret, Scenae apparatum primo omnium describit. ait enim p. m. 2g2. Aulaeo subducto, ct compli
110쪽
eatis Sipariis , Paridis Scena disponitur . Erat moηs ligneus, adinstar incbri montis illius , qviens Uates Homerus Idaeum cecinit , sublimi instructus fabrica, con-s us υiretis , S vivis arboribus , summo cacumine de manibus fabri fonte manante , subiales aquas eliquans. Capellae pauculae tondebant herbulas dcc. En scenicum illius fabulae apparatum . Cur igitur tribus Scenarum generibus non addit quartum, Pantomimicum nempe , Vitruvius 8 Arbitror ,. hujus rei rationem illam fuisse, quod cum fabulae, quas saltarent Pantomimi, aut Tragicae essent, aut Comicae, aut Saty- Ticae, convenientem fabulis apparatum adhibebant :Vel tragicum nempe, vel comicum , vel satyricum. Adeoque haec tantum tria genera recensere satis habuit VitruviuS. Ad vestitum quod attinet , non videntur Panto mimi usi Toga i adeoque Μartialis epist. lib. 2. ad Decianum. Noli , inquit, ergo, si tibi videtur, rem facere ridiculam , S togam saltanti inducere personae. In quem locum Musa inbertius, Noluerunt, inquit,suirites togam suam gravitatis cultum , O notam pro- pr am ciυitatis, actionibus Scenicis dehonestari. Pallatamen , S tunica usos legimus apud Suetonium in Calig. cap. 34. his verbiS . Saltabat autem nonnumquam etiam noctu : ct quondam tres consulares secunda vigilia in palatium accitos , multaque , S extrema metuentes super pulpitum collocavit z deinde repente ,
magno tibiarum : S Dabellorum crepitu , cum palia , tunicaque talari prosiluit , S desaltato canticonbiit. Atque huc respicit & illud Plauti in Μenaechmis.
Ibi enim Scen. g. act. I. cum Μenaechmus pallium Peniculo traderet , quod Pallae occultandae superinis duXerat , quam Erotio destinatam uxori subripuerat; Peniculus recepto pallio, cum Menaechmum in palla conspexisset, orat , ut in illa , priusquam deponat , aliquantulum saltet . alloquens igitur Peniculum Menaechmus, tradensque illi pallium, ait: