Principia systematis chirurgiae hodiernae in usum publicum et privatum adornata

41쪽

cludens. Oedem a genuinum.

XXII. oedema genuinum in tumor distulas, mollis ut plurimum , et frigidus, pallens, saepissime indolor, foueant digito impressam, pro varia liquidi contenti copia et tenacitate, plus minus reti nens, a situ partis tumidae varie mutabilis, pedes potissimum occupaUS.

XXlII. Huius frine lam est humoris seros in va, sis accumulatio, et per telam cellulosam diffusio. Cui ansam dare possunt quaecunquem humores qui prae spissitudine immeabiles,

aut a resolutione ad errores loci pronos redis eunt,

B vasa debilitant, pacletes stu oscula robore suo priuant, aut cohaesionem soluunt. XXIV. Catisae oedematis irrae sunt vel universales, vel locales; M ad Pniuersales pertinent cachexia, et ca-

cochymia varia, Scorbutica inprimis, in- farctus et suppurationes viscerum; humoris purulenti, faniosi resorbilo, nimia sanguinis iactura, diarrhoea chronica, febres intermittentes diuturnae, longi morbi praegressi, urinae, sudoris, haemorrhagiae naturalis solitae, exanthematum variorum sup

42쪽

suppressio, adfectus animi diuturni, moestitia praecipue, spirituosorum abusus, i stema tis resorbentis aliqualis generalis labes cet.

h) Locasibus adnumerantur nimia quies, vita sedentaria diuturna; longa pressio cito ablata; motus vitalis in quadam parte minor; contusiones, instaminationes grEues praegressae; emollientium abusus; venarum agrauiditate seu tumore quouis glanduloso, cystico seu alio, luxatione, fractura , bracherio, pascia adstricta compressio; systematis resorbentis locale vitium cet. XXV. Eufectus oedematis pro sede morbi ac liquidi effusa copia varii obseruantur. Praecipui sunt a) deformitas, inprimis partium tela cellulosa

non adiposa praeditarum v. c. scroti, membri virilis, palpebrarUm. h) Dirium motricium decrementum, a pressione et maceratione fibrarum muscularium, ab humore in cellulosa inter ipsas fibras musculares estuso, et tumore, a specifica grauitate fluidi, aucto e) irritatio partium a tensione et aerimonia; unde dolor, instaminatio , quis tus oedema russim vocari solet. ) partium extensarum rivi ira, epidemidigsolutio, ipsius cutis ruptura, sequentia vl

cera mala.

43쪽

6 Retardatio fluidorum circulantium per partes ectas, ob pressionem effusorum, et hinc Bersus surtes remotiores congestio.. f) caloris animalis diminutio, exstinctio.

XXVI. Prognos oedematis pro causa, duratione ac indole morbi variat. In uniuersum facilius tollitur morbus recens, praee inueterato; in iunioriabus prae senibus: simplex et idiopathicum facilius complicato et symptomatico . A morbo intempestive

suppresso exortum, hoc reuocato, evanescere solet.

Quo facilius morbi caussa tolli potest, eo facilior sanatio. Quo diutius remanet foveola, digito impressia, eo magis debilitatas vel dissolutas esse partes

solidas, eo spissiores et tenuiores fluidas, tantoque dissiciliorem fore curationem suspicari fas est. Sanationem non admittit hic tumor, si caussa congestionem inducens tolli nequeat; hcut in illo, qui hydro-ihoracem, Phthisia, cach extam inueteratam, gravem visceris cuiuSdam labem, et suppurationem aliudue malum immedicabile comitatur. Nuper exortum, a causa inprimis externa tollenda, haud complicatum, a situ mutato mobile, foueam haud diu retinens , omnino felicem resolutionem obstructi promittit. Oedema ipsius cerebri et pulmona , proprium grauissimas molestias, ipsam mortem in ducere possunt, modo, quem ad emphysema in

propria pulmonis substantia (I. MCLVI.)bexposuimus.

44쪽

XXVII. Chresio oedematis exigit m ablationem causae, diuersimode pro eius genio tentandam ; debilitati solidorum, disto- Iulioni fluidorum occurendo; corpus premens auferendo ; euacuationes suppressas restituendo cet. Ni ablatio causae succedat, nec sanationis spes superest: quia hac sola nititur curatio radicatis. In tali igitur casu solis palliatiuis contra incrementum morbi pugnetur. δ congesi remos tionem et ad loca opportuna derivationem , quae promouetur frictione(I. LI.) lenta, diuturna , aromatica repetita; fotu (I. CXXI.) vaporoso, spirituoso

vinoso, alcatilio volatili, cainphorato, sapo-naceo; telae ceratae impositione; tegmento Ianeo; situ partis adsectae eleuato; inter. dum exercitio corporis modico, haud negletas simul pro indicatione diaphoreticis, laxantibus , diureticis, emeticis.

XXVIIL Si his resistat malum, effusum liquidum augeatur, inflammatio seu gangraena cito immineat, eductio liquidi omnino indicata videtur; palliatiua quamuis atque in corpore cachectico ob gangraenae, a cita partium Ielaxatione, metum, pe riculi et discriminis plena. Perficitur veros vel una alteraue supersciali inci lane seu punctura lentiorem liquidi estluxum admi

tente.

45쪽

tionem usque admoto. Mox deinde adhibito epithemate aromatico , anti septico, ac inuolutione partis adsectae idoneo, gau-graenae periculum saepe auerti poterit. Trans Histio liquidi effusi per cutis poros calore sicco, epitheismate salis communis siccissimi calentis, arenatione sicca, praeterea tentari poterit.

XXIX. Inflammatio si erueniens seu gangraena

imminens, Muris culaneis, pustulis et maculis liui. dis cognoscenda, cuiusuis stimuli euitationem eoactam , situm partis de dematosae horia ontalem , quietem, antis eptica externa, interna, lenia satur. nina, laxantia antiphlogistica, regimen frigidum postit. Cataplasma, e farina avenacea et cere uisia sorti paratum, mire prosuit. XXX. Roboris denique descientis lai auratio, flaccidique solidi sustentatio post causam ablatam, vel minutam saltem, a roborantibus, adstringentibus, aromaticis variis (I. CXXII.), fomentatione frigida, fascia praesertim expellente, secundum artem inisiecta, seu tibialibus idoneis rite adstrictis, exspectetur.

XXXI. Oedema spurium est tumor praeternaturalis, frigidus, ab effusione liquidi heterogenei,

46쪽

is Q roses. gelatinosi lymphatici, sanguinolenti, urinosi, aerei

per telam cellulosam.

XXXII. Huic sedem praebento tela cellulosa communis O cellulae admosa O Frictior denique tunica cellulo in inter Dariat partes solidas corporis sircta. In priori casu illimitatum, in posterioribus simitatum hoc cede ma esse solet.XXXIII. Ex oedematibus spuriis, oedem a puer perarum ac fungos articulares modo singulatim pertractabimus ; namque sanguinis, aeris, puris, urinae, aliusve fluidi heterogenei enusiones oede-matosae, mere symptomaticae, ex aliorum morborum chirurgia, iam exposita, vel alibi exponenda.

Oedem a puerser arti m. XXXIV. Oedema puerperarum, aliis lacteum, es tumor elasticus, albescens, renitens , calidus, dolens, foueam impressi digiti haud retinens, puerperis haud infrequenter, grauidis rarissime infestus. XXXV. Sedem huic Oedemati praebent extre- mitates inferiores, una vel utraque; dextram sinistra saepius invadit morbus; rarissime extremitates su-Periores petit.

47쪽

XXXVI. Surgit plerumque duodecimo vel de imo quarto post partum die tensio et dolor inguinis,

sequitur tumor, qui sensim ad labia vulvae et latus femoris internum, deinde per totum femur extenditur: secundo vel tertio die, crus similia patitur denique dolor, tensio ac sequens tumor in pedem transeunt, sub febri satis gravi. Eodem ordine morbus plerumque intra duas et octo hebdomadea decrescere solet; interdum per longius tempus excurrit. Ab oedemate hydropico frigido facile distinguitur hic morbus eo, quod a partibus superioribus deorsum pergat, tumor caleat, doleat, nec foueam impressam retineat. XXXVII. Morbum inducentes causae saepe quidem esse videntur impedita a quElicumque Causa lactis de sanguine secretio (I. DCLXX), aut morbosa eius resorptio (I. DCLXXIV), seu lochiorum impeditus fluxus; haud raro tamen nec lac, nec lochia, nec indoles laborum partus in caussa esse videntur, sed sola lymphae haud attenuatae Ietentio ac resorptio impedita, a labe systematis resorbentis et glandularum lymphaticarum; quare per loca cutis scarificata nullum liquidum essuere solet.XXXVIII. Morbus post Iactationem declinatam vel impossibilem, aut laete prava diaeta, refrigerio, animi pathemate, repercusso, aut lochiis suppressis

superueniens, auertitur interdum excretionis defi-eientis reuocatione indicata (I. CCXC exposita.

48쪽

Hydropes.

XXXIX, Morbus therapiam aliam requirit sub incremento, aliam sub statu, aliam denique sub de

cremento.

G In initio morbi conducunt sanguinis missio nes modicae, laxantia salina, diaphoretica, antimonialia lenia, optata,mdiaetae refrigeraens, frictiones, inunctiones , fumi, gationes volatiles aromaticae, balnea va-

U Hii F re ut morbus sub diaeta Iargiori

usu S externus et internus mercurii eximium praestat effectum. es In decremento morb; tonica externa, interna, balnea frigida, fascia expulsiva adhibeantur. Interdum oedem a puerperarum in abscesi uiri

lacteum (I. DCLXIX) vel lymphaticum (DCLX li

transit, ad methodum expositam tractandum ; interdum pustulis culaneis copiosissimis prorumpentibus iudicatur. Fungus artic Elaris. XL. Fringus articuli, aliis itimor albus, dictus, est tumor articularis genti maxime, iuncturaS pedum et brachiorum rarius, rarissime alias articulationes infestans; lentus, perennis, diffusus, pallens. plus minus mollis, ad tactum fungorum in modum inaequabilis; plerumque elasticus, nulla pressione mutabilis,

49쪽

m roses. et tabilis, indiciorum materiae fluctuantis expers, aut fiuctuationem, sub exploratione manus inexpertae, mentiens , motumque cum dolore impediens.

XLI. Seris morbi diuersus totuplices iungi articularis species sistit. Etenim sedes fungi esse possunt a) tela cellulas comisatinis h) expansiones membranaceae ligamentosae arti :culum circumdantes

c) ipsa denique textura ossea. Quae partes singulae, aut omnes fungo articulari assici possunt, quemadmodum et una species fungi

in alteram transire,

XLII. Principium est est o materiae gelatino. sae, consistentiae albuminis , lymphaticae, in cel- Iulosa communi effusae, vel partibus firmioribus interstratae et intime contextae, unde tendinum, expansionum apone uroticarum, ligamentorum, ipsius capsulae articularis et partium adiacentium specifica resolutio, turgescentia laxa, inque fungosam quasi substantiam degeneratio XLIII. Caugsae fungum articularem essicientes sunt vel internae, vel externae ias infernartim solemniores sunt scorbutus,mia sima venereum, strophulosum; rheum Rusinus, arthritis , metastases post febres in-

50쪽

termittentes, acutas, putridas, vicera cu-tanea, herpes inprimis et scabies, suppressa,

variae violentiae extus ad articulum admo-tZe , Vulnera, contusiones, distorsiones refrigerium subitum, corpora aliena vel ab in sp issatione vel coagulatione, vel concremento lymphZe exurta, pars cartilaginis a violentia externa separata, prava methodus medendi adhibita, irritantium externorum, internorum, inprimis abusus. Interdum caussae externae et internae iunctis viribus ad gignendum iungum articularem concurrunt.

XLIV. Fungus articularis inde distinghitur

a) in idit pathictim, qui a laesione externa vel causis abstrusis , absque ulla humorum Iabe, sarcomati sorte communibus, nascitur, lentiusque insurgere solet.B sint omaticum, a morbi interni translAtione ad partem adsectam. Hic citius augetur. c) compobitum, ubi caussae externae et internae simul ad inducendum morbum faciunt, aut tumor in una parte mollior, in altera durior est, ac denique d) in convucasum, inflammatione, suppuratione , ligamentorum plenaria degeneratio