Tractatus de morbo gallico. Scriptus in gratiam juniorum medicorum almi collegii Mutinensis

51쪽

ribus ad ignobiliores partes humorem uitia rii curat purgatione eadem igitur ratione, inquit,& in phymatis purgare licet. Nos uero hisce argumentis respondere posse arbitramur in hunc modum Natura cum in alopecia dc phymatis mouet ad Utem humo, rem uitiatum,is humor non pariter utrobi, que est vitiatus.nam in illa vitiatus est per Prauam qualitatem manifestam, scilicet peracredinem erodentem, atque exedentem in his uero per Prauam qualitatem dc occultam de manifestam . Quamobrem primum casua sunt diuersi.Prpterea in utrisq; hisce motibus

abinternis ad externa natura vel spore mouet vincens humorem,quem mouet,vel non

sponte quidem,sed per modum symptoma, tis, idest impulsa, S uim passa ab humore quem mouet.si sponte quidem mouer, c obtenta uictoria supra humorem,sibi opitulanis dum est ac satiendum,d. inde ducendus est, quo natura ipsum inclinat,cum regio sit oportuna.neque timere Oportet vel alopeciae veIPhymarum incrementum . nam uincente natura humorem,is iam coctus est, ad mediocritatem suae substantiae, S. suo temperariirae reductus,iam non amplius mordax est, nec immodice rasitis est,ut sub cute possit retineri,alioqui natura non uinceretur tuto igia

iiii

52쪽

l i tu es trahi potest,ciim an deposita eras sitae

sub clite non minoretur, sed vel in idorena naanifestum, et in halitum immanifestum digeratur, se in ambietatem dissipetur. Quod si natura non sponte,sed per modum sympi niatis,idest extimul.ua uim passa mouet,iaeuenit,vel per humoris vitiatam qualita tena,vel eiusdem quantitatem,vel utriusque

ratione. Statue igitur naturam utraque ratione extimulari,ad hunc enim modulis naturae illata magis apparebit.Tunc vero vel ex eo hii morum motu suspitio erit alicuius uehementioris morbi quam sint phymata ipsa,vet alopecia, puta vel leprae,vel elephantia, scos , vel cancri, vel gangraenae fc simili una Perniciosorum malorum: vel nulla talis esse sit spitio.Si autem tale aliquod pernitio sit in inmmineat,humo is motus non solum remitteridus est de retardandus,verum etiam inhibendus. Quod si dixeris, undecun tria tiara re

pit, inde ducere dcc Dicimus Hippocratis

theorema Perpetu verum esse, cum natura

sponte mouet,non impulia,non uim passa. alias nequaquam seni per Medicus enim perpetuo imitator est naturae sponte agentis, Gextimii lata neque in furorem actaeri vertinasi nillil aliud saeuius expectatur: si Per quanta talean stimulatur,quantitas est demenda, siue

53쪽

multis admotis citcurbituls .scarificatis ipsarum locis,sive thorum abstinentia, vel iis horum parcitate,siue frietionibus,sive exter, nis illitionibus:si per qualitatem psa percontrariam qualitatem est corrigenda Hoc veroesi coquere humorem, d ad mediocritatem sui temperamenti de substantiae retrocare. Quae ubi feceris,lunc intcdito ad natur motum,qui si sit ad cutem,tu pariter per cutem euocatos enim motus iam est naturae sponte agentis,non amplius extimulatae, nam humor ad mediocritatem substantiae hem, Peramenti est reuocatus. Sin natura coetum humore quiescere sinit,tu move ipsum, na tura mouere deberet,ac non mouet quidem moue inquam,sive per medicamentum puro

natorium, scilicet si purgandus humor aluo sit uicinior, Sc viae ad ipsam aluum sint para,r ad quod est corpus fluidum esse,ut dicebat

Hippocrates:siue per vomitorium, in ven, triculo fluitet,atque innatet:siue per medicanaentUm quod urinam cieat,scilicet si humor sit supra iecur,acio admodust multus iubscribunt haec doctrinae magni Hippocratis, neque Galeno vel tantillum aduersantur,

Nuc vero ad binas alias inflammationes, quae ex genere sunt carbonum diuertamUS.

Hae eisdem fere indicationibus curationem

54쪽

expostulant,quibus de exedens herpes scili

cet ut ulcus qua parte est crus Ostim,vehemetibus siccetur medicamentis,actant mitioribus quidem,quanto minares ima petit,ac depascit. verum per ambitum crustos et partis apPonantur quae refrigerent siccent q. Glohuli

igitur candronis, de Pasionis, Polyidae soluantur,non ex passo quidem neque ex vino neqtie exposca,sed ex aqua vel ex succis siue sereos,siue plantaginis,sive solani an am bitu autem vel eaedem herbae contusae apponantur, vel earundem succi,vel etiam cata,

plasina ex erui farina, aceto mulso verum cum absoluerimus curatione omnium solii, tionum continuitatis,quo contingere solent in hoc morbi genere,nunc clarationem insti, tuamus unitae solutionis. Dixeramus superius,aliquando in hoc morbo euenire,ut per

ulcera glandis penis de praeputii, a inuicem coalescant,ut nullo paeto diuelli queant, Meo maxime si tumet penis. Quamobrem pri naum particulam tepidis,quo tumor remit, latur, ueri oportet:dehinc pinguibus irri. Uri,ut renitentia subsidat, ulcuscula de integro suppurentur Interueniente enim Pure, unitae partes ab inuicem separantur.Hic profecto curationis modus unitam solutionem sanat,promouet autem continuitatis solutio

55쪽

nem,AIvis vero citrandi morbus est,ut citra puris generationem Partes Praeter naturam

unitae scalpro separetur. Atqui nihilominus particulam affectam solibus tepidis, irrigationibus, scillitionibus praeparare portet. Id quod neque citra prouocationem viceris assequi licet. Nuc ad Oedem transeundum. morem hunc per hinas causas, quibus prodit,duplicem esse dicebamus , statuosum unum,alterum pituitosum. Ille in his qui ex aqua intercutem male habent,vel in tabe,vel in alio malo habitu in cruribus laedibus oriri solet,potius d symptoma , qua morbus debet appellari. Quamobrem de ipso nune agendum non est.verum oedem quod siti, xio pepererit pituitae,in hunc modi mea sententia curari debet. Pituita vel concreta est, qualis in vetere cedemate esse solet,uel liqui 'da.si concreta,prius liquari debet dehinc de digeri et sacrari,S repelli. Liquatur pingui,ac leui frictione, Sc tepidis lotionibus,statibusquDigeritur per ea,quae caliditate tenue habet, quale est lixivium, magis uero etiam si sulphuris sit particeps.digeritur etiam noua sponia adligata. Siccatur de per nitrum, Staphronitrum,d alumen si lixivio sint adiecta . Re Pellitur autem per vincula, si de inferioribus

ad superiora, quemadmodu in stacturis, d

56쪽

ducantur.At fi liquid sit pituita, non tanta medicainentorum ui opus habet sed satis erit noua spongia ex aqua lixinae acer apposita,d adligata . Scper vero mollitudinis, doriciei corporum habenda ratio . nam mollioribus mitiora, durioribus vehemetiora medicamenta sunt ex usu Iam de Scirrhis vltimo loco agendum.Duplices hi sunt, senissu praediis, s carentes sensu. Ut sensu carer, carent de spe sanitatis, nihil enim, cui sanitas inniti ac super extrui possit, habent. Quis enim marmori vel gypso spiritum uitalem inspiret De hoc igitur frustra Iahorandum non est. Alter uero,quia durus est, remollitionem, Via res praeternaturalis est , exolutio

ne Poscit Remollitionem ex medullis de adipibus comparabis.in medullis praestantissi,ma est ceruina,dehinc vitulina . in adipibus, anserinus,in genere Volatilium, in quadrupedum genere leoninus: post hos in uolatilium adipibus gallinaceus,in quadrupedum Par/di adeps: dehinc vero ursinus, Si taurin US .His

igitur pinguibus,uel horum aliquo cirrhus illi nitor Illud vero seligitor quod cirrhod naturali corporis vel mollitudini,vel duritiei idonea proportione correspodet. Q udasii maiore uti oportet,aliquid ex malacticis

adiicitor: talia autem sunt quae sub sole fundi

57쪽

possuntscilicet arni noniacum,bdellitim,rnyrrha,OPOPOnax MiscentUrs aduersus scir rho pinguibus filicet oleis,adipibus S medullis,quo simul tumor, remolliatur, de in balitum digeratum verum durities probest remollita, post uni ex solo aceto dc solui,&illiniri.Atqui si durus tumor inerti eam musciali partem uel articulum aliquem obsidear,tuc maiorem remollientium, d digerentium uti est opus.Primum igitur tumor ille durus pingui perfusione praeparetur,pingue illud oleurenti esto,quale si sabinum,uel id in quo viride anethum fit incoctum,vel Origanum,tiel serpillum . dehinc membrum denso linteo opertum ex ignito lapide pyrite,aceto acerrimo super asperso sufflatur interea membrusese inflectat, erigat, nullum OtUm non tentet. ad hunc enim modum commode lique, scit tumor dehinc vero apposito aliquo ex medicamentis,quorum superius fecimus metionem, discutitur atque evanescir.

Dicebamus supra cum de abscessu agebatur, iusdsi matella abscessiis inguinum uel Pudendorum ita naturam superet,ut ipsa materia retrocedat, Sc per corpus spargatur,ni. uersum, viscera dc reliquae corporis Partes hoc contagio morbi vallici inficiuntur. De

hoc igitur inquinamento nunc agenduim

58쪽

Quamobre fidelitescente abscessu capillae

an grauescant,si iugula Sc summi humeri do litent,ingruit suspitio non contemnenda gallicum morbum iam totum corpus Occupasse. Quod si praeterea fauces rubeant,mmeant d,

iam non suspitio solum instat Ad certa fides,

certus euentus rei . Grauitas igitur scapula. rum , quae ex genere est lassitudinum, vsaucium rubore tumor, c iugulorum do lor , corpus excrementosum esse ostendunt. Quamobrem consideranda est praeterita, uendi ratio hominis laboratis,in cibis,in potionibus,in octo,in Iabore, in animi affecti, hus in vigiliis,in somno,in corpori excreae

mentis,sive praeter consiletudinem uel expurgatis,uel retentis, vel etiam secundum mo, rem excretis. Quae omnia si corpus excremetosum esse ostendunt,spectandae urinae certissimum quidem indicium eorum excrementorum,quae intus sunt in venis Insuper habenda est ratio temperaturae praesentis,sive sit naturalis,sive sit acquisita,aetatis,habitus, 3. qualitatis aeris ambientis:quo una cum urinis indicabunt, qualia d. quae sint corporis excrementa,Num scilicet ex genere bilis utrius , an ex genere pituitae , item num tentria, num uero crassa,num etiam glutinosa,an glu

tinositate carentia . Cruda autem es nemo

59쪽

est qui ambigat Non enim morbi promoti

tura cocta materia,seda cruda Languens per Oetatem uigeat,habitu gracili Schirto,aer anxhiens sit calidus siccus , tempus uero aestitium Urina sit abunde flaua, pauca,tentiis, aeacer valde,nihil continens. Ex his liquet materiam esse bilem flavam, calidam tenuem id acrem Hic nimirum omni ratione,idest per vivendi rationem dc per medicarmenta postulat se refrigerari, S. sume stari versetur

igitur in aere frigido humido ,ira, uigilias, d labores uitet,ac sicut singulis diebus cibucapit, ita de communia excernat excrementa, stercora,lOtias . Quod vero natura non fere rit,tu potionibus, Schis quae mandi possuntid sublutionibus, S gladibus extimularo. Cihi frigidi sunt humidis . panes primum extriticea farina bene munda cum modico feramento,modice cocti,fine salibus uescatur rigidis holeribus,ptissana hordeacea cum oleo, aceto, Sciale non immodicis. Nam illud qui dem si modum excesserit,cibis supernatat, de

nidorulentas eructatione moliet acetiim vero si immodicum fit,ptisanam acescere facit, quod vitium sibi fere est peculiare sales auteimmodici siccant nimis,nimisq adsitringunt. vescatur de saxatilibus piscibus,qui ex infirmo acet vel ex unae acerbae succo condiam

60쪽

tur.Bellaria suntolactucae cauti,capita papa/ueri albi,intubi seni metonum de coriandrorum de cucurbitae dramelone , omnia excandidissimo sacchare condita vinum alis hum si o,tenue, aquosum, minime VetuS. Nunc vero ad medicamenta descendamus. In medicamentis ea refrigerant sc humectar,

de quibus supra cum pudendorum de inguinum phlegmones curationem tractabamus: eadem quia etiam bonam ahium aciebant, huic nostro negotio inseruient,conferent . Idonea etiam erui quae ex rosis,quom ex iolis de sacchare apparantur: Immo de illa con, se Stio, quam Hi profisi Graeci uocant,necnon

ea,quae a tribus sandalis nomen est adepta. Interim vero dum per hanc uiuendi formam de per haec de eis similia corpus C humores immutantur,urinae spectentur diebus fingulis. Vae cum prius essent admodum flauae,&xenues, valde acres,nihil a in sese haberent,d paucae essent,nunc maiore copia mingantur cum subsi antia nonnihil crassiore minus acri colore hebetiore,cum quadam tenui nubecula inaequali, rubra.Haec ubi primium apparent,indicia sunt obscuro citiusdam coctionis.Tu nihilominus praedictorum mediis camentorum vel similium usum non desere,

sed numero dierum &bruporum spreto, iri