Renati Des-Cartes Tractatus de homine et de formatione foetus quorum prior notis perpetuis Ludovici de La Forge, M.D., illustratur

61쪽

Nam anima sola, ct quicquid ad eam pertinet, non nisi puro intellectu concipitur. Corpus solum, quicquid ab eo dependet, hoc est, extensio, figurae,

di motus possunt quidem etiam selo cognosci intellectu Attamen multo melius intellectu imaginatione adjuto cognoscuntur. Ac denique res quae ad ani mae cum corpore unionem pertinent, quales sunt sensationes, appetitus, de pastiones non nisi obscure cognoscuntur intellectu solo , ac etiam intellectu

imaginatione adjutori Sed admodum clare per uim

sus cognoscuntur.

Et quemadmodum inter res,qua pro objectis pro priis sensuum habentur, talis est disserentia, ut id

quod uno sensu cognosci potest, ali cognosci ne queat ex. gr. colores non nisi visu, ioni non nisi auditu cognosci possunt: Sic inter istas notiones primitivas tanta etiam est differentia, ut quaelibet facultatem, qua cognoscuntur, sibi peculiarem habeat; adeo ut necessario decipiamur, quando ad earum aliquam cognoscendam, utimur facultate, iotionibus, quae ad ipsam non pertinent Etenim, cum sint

primitivae, earum qua ibet non nisi per se ipsim,in telligi potest. Et quemadmodum firmissimum argumentum est distinctionis integrae despersectae inter colorem k num, quia Videmus unum non posse percipi eodem sensu, quo alterum, nullam soni proprietatem cO- α lori,

62쪽

lori, nullamque coloris proprietatem seno conveni re Sic meo quidem arbitratu, argumentum est unum ex certissimis, quae adrerri queunt, ad probandam realem inter animamin corpus distinctionem, quod comperiamus, animam nota pose concipi per facultatem muce sola ad corpus recte cognoscendum apta est, videlicet per imaginationem, nullamque

proprietatum , quae corpori conVeniunt, animae attribui posse eo quo de corpore intelliguntur, sentu

nec reciproce nullam earum, quae animae conVeniunt, corpori tribui posse. Atque adeo Anima Hominis realiter a Corpore est distin D. Quod si Vero, non obstantibus omnibus his probationibus atque argumentis, quibus, ut mihi vide tur, omnis, qui rationi locum dare vult, homo debet acquies eri aliquis manus dare nihilominus noluerit, d adhuc viam evadendi, ac tam probata veritati contradicendi quaerere oluerit: Non nisi unum duntaxat dicendum habeo, quod meo quidem 1 dicio, tanti est momenti, ut illi plane os obstruere valeat ac eo adigere, ut auctoritati se submittat, quoniam ratio nihil apud ipsum potuit.

Eum igitur,quisquis sit, rogo: Num credat, Deum esse, vel non credat 3 Non tam graviter de illo sentire Volo, ut postremum responsurum existimem. At sit Deum es. credit, eo inductus est vel fide,vel ratione: Et, quocunque modo sit, credere non potest Deum

63쪽

per conse en Omnipotentem, Omniscium, aeter num, infinitum, expertem omnium eorum, quae imperfectionem aliquam, aut perfectionis imitationem includunt.

Quibus ita positis, vel fides, vel ratio illum docuit,

Deum non esse corporeum, quoniam corpus necessa

rio in se includit aliquam imperfectionem, cum mutationi obnoxium sit,i in diversas partes dividi pos sit, mod imperfectionem arguit.

At si Deus non est corporeus, necesse est, ut alteriussit naturae, quam appellet, ut libet, licet ego vero ostendam, cujus etiam naturae eum concipiat, ut necessario fateatur animam suam ese Jusdem cum Deo naturae Et cum illam naturam, quae Deo convenit, qua me adeo naturae corporeae est Opposita,quoniam

Deus non est corpus,omnes Philosophi, atque Theologi hactenus Spiritualem appellaverint; cumque ipsi, Deum esse Spiritum, nos doceat fides, dicere possumus, Deum.esse Ens spirituale, summum atque infinitum in sciis perfectionibus. Verum si Deus est spirithialis,quemadmodum dubitari nequit, quin simul aut fides, aut ratio abnegetur; Verum etiam est, omnes perfectione dc attrahmia, 'UT ad psum pertinere concipimus, esse debere perscctiones at Me attributa naturae spiritualisi non

corporeae.

3 Certum

64쪽

Certum autem est, si animum in id intendere, oculos rationis nostra aperire voluerimus, nos nullo modo posse cognoscere, neque concipere, quid sit Deus, neque ullam ejus habere ideam, quae aliquam menti notionem aut cognitionem suppeditet, quinii tribuamus easdem perfectione si attributa, quae ad animam pertinere supra ostendi, se quae ipsam a corpore realiter esse distinctam demonstravi maestantum cum differentia, ut ipse ea possideat independenter,i modo summe perfecto qui non admittit nisi existis attributis ea, in quibus atquam deprehendere possumus perfectionem infinitam,vel quae ab aliqua imperfectione non sunt limitata Sic

dicimus, Deum intelligere, velle judicare, amare, odisse , breviter omnes cogitationis exercere actiones, quae aliquam imperfectionem non denotant:

Nam ex gr. non dubitat, neque ratiocinatur,quam vis unum alterumque ad mentem pertineant , atta

men non ad mentem summe perfectam, qualis est Deus. Sed nullum corum attributorum , quae ad Essentiam corporis pertinere, vel ab ea dependere

dixi, ipsi absque blasphemia vel ignorantia tribui

potest. Atque adeo , quoniam eadem attributa, quae, quemadmodum ostendi, constituunt naturam disserentiam substantia spiritualis corporea Deo animae conveniunt, haec est demonstratio atque

65쪽

convictio quae omnes rationis praecipites impetus, turbulentos motus compescere debeat Aquae

nos imposterum agnos ere dc fateri cogat, Hominis Animam esse natur iritualis, realiteria natura corporis distin Zam.

Audiamus nunc D. AuguItinum, qui sub memcapitis noni, toto capite decimo libri decim de Trinitate haec eximia habet verba: Cum menti praecipitur, ut seipsam cognosicat: Non,Nelus absentem,se quaerat cernere; se praesente e curet discern re ne ,quas non norit, cognoscat sed ab eo, quo alterum noNit, dignoscat. Non ergo adyungat aliud ad id, quod am cognscit, cum audit,ut seipsam cognosecat Certe enim novit sibi dici, sibi cilicet, quae es, rei it telngit.

Sed est cadaver, iΥitis pecus intelligit autem necta

HVer, necpectu Sic ergose esse, niNerescit, quoniam est, oe ivit utelligentia.

Cum ergo, Nerbigrati mens aerem puta aerem inte

ligere putat se tamen intella rescit merem autem se esse non it, e putat Secernat quod putat, cernat quod sit hoc ei remaneat. Unde ne iis quidem dubitaverunt, qui aliudatque aliud corpus esse mentem putaNerunt. Neque enim omnis mens aerem se esse existimat, sed alia ignem, aliae cereb=m, aliaeque aliud corpus, o aliud aliae: omnes tamen se inte gere noverunt, Nivere Sed

intelligere ad id, quo intesigunt, referunt esse autem, viserea Fgos. Et nusi est dubium, nec quemquam intc

66쪽

ligere , qui non viΥat , nec quenquam iVere, qui nonsit. Ergo consequenter e sse, NiVere id, quo lintesigit, non sicuti est cadaNer , quodnon viΥit necficuti iNit anima, quae non intesilit; se proprio quodam , eodemquepraestan

tiore modo.

Item 'Desie se sciunt, neque hocposse quenquam , qui non sit, o qui non vivit , pariter fiunt itemque ipsam Doluntatem referunt adaliquid, quodea voluntate Nolunt. Meminisse etiam se sciunt simulque iunt, quod nemo memini se in esse , ac viveret Sed di ipsam memoriam

referimus adaliquid, quod ea meminimus. Duobus igitur horum trium , memoria: intesi gentia,

multarum rerum notitia,atquescientia continentur Nolun

eas autem adest, per quam fruamur eis, et utamur. Frui Mur enim cognitis , in quibus Doluntas , ipsi propter seipsa deleo ta, conquiescit utimur Uero eis , quae adita referimus, quos uendum est. Nec est alia vita hominum et itiosa, atque culpabilis, quam male utens males uens. De qua re non est nunc disserendi locus.

Sed quum de natura mentis agitur, remo' eamus a con sideratione nostra omnes notitias, quae capiuntu extrin se cuspersensus corporis. ea, quaeposivimus λn es mentes de

seipsi nosse, certa ue esse, diligentius attendamus. Ut m

enim aerissit vis vivendi, reminiscendi, intesigendi , olen di, cogitandi, ciendi,judicandi,an igness,an cerebri, an seu gutias , an atomorum, anpraeter usitata quatuor elementaqv:nt nescio cujus corpom, an ipsius carnis nostrae compages, Tel

67쪽

pRAEFATI .

vel temperamentum haec E cere aleat, dubitaverunt homines m alius hoc, alius a da firmare conatus est. Viverest tamen. meminisse, o inte Cere Nesie, cogitare, scire, judicare quis dubitet uando quidem etiam, si lubitat, visit , si dubitat, unde dubitet, Memini, si dubitat, dubitares intesigit; si lubitat, certus

esse vult si ubitat, cogitat si lubitat, cit se nescire; si du

bita, judicat non se temere consentire oportere. ut uris igitur aliunde dubitat, de hiis ommbus dubitare non debet, quaesinon essent, dei a re dubitare non posset. Haec omnia, qui Nelcorpuου, vel compositionem seu tem

perationem corporis esse mentemptitant , insubjecto esse volunt videri, substantiasit aer,vel ignis,sive aliquod aliud

corpus, quod mentem putant intel gentia vero ita insit

huic corpori sicut qualitas lus ut ita seu ecfum sit , haec in se ecto Subjectam scilicet mens, quam corpus esse arbitrantur; in subje Zo autem int gentia, sive quid aliua

eorum, quae certa nobs esse commemoravimus.

Juxta opinantur etiam illi , qui mentem ipsam negant esse corpus seu compaginem, aut temperationem corpor .

Hoc enim interest, quod issi mentem ipsam dicunt esse subsantiam, in quo subjecto sit intelligentia si autem ipsam

mentem insu e I esse dicunt,corpor cilice cujus compos trio, vel temperatio est. Unde constequenter etiam inte gentiam quid aliud, quam in eodem ubjecto corpore, istimantri ut omnes non advertunt mentem nos sese etiam, cum quaerisse. Nulla modo autem recte dicitursciri aliqua res,

li dum

68쪽

dum ejus ignoratur ubstantia. 'uapropter cumse mens no-Ῥit,substantiam suam noῬit, o cum de se certa est, de substantia seu certa est. Certa es autem desie,sicut convincunt ea. uaesupra di Iasiunt. Nec omnino certa est, utrum aer, an ignissit, an aliquod corpus, Nel aliquid corporis. Non es igitur aliquideorum. Totumque Lud, quod jubetur, ut noNIrit, adhocpertinet, ut certa sit, non se esse aliquid eorum, de quibus incerta est uesolum esse, certasit, quod solum essese, certa est.

Sic enim cogitat ignem,aut aerem, o quicquid aliud cor poris cogitat. Neque, o modos eriposset, ut ita cogitaret id, quo lip a est,quemadmodum cogitat id,quo ipsa non est. Per

phantasiam quippe imaginariam cogitat haec o i , Ne ignem, s emerem,s N EDd, elisiud corpus partemNe, iam,sive compaginem temperationemque corporis , nec utique ista omni sed aliquid horum esse dicitur. Siqui autem horum esset, aliter id, quam caetera cogitaret, non scuticetperim malefigmentum,sicut cogitantur absentia , quaesensita corporis tacta sunt , sive omnino ipsa sNe 7usdem gener saliqua sed quadam interiore , non mulata se Nerap sentita. Non enim quicquam illi est scipsa praesentim , sicut

costitat NiNeres meminisse in teingere, Nelsese. Novit enim haec in se, nec imaginatur, quasi extrase id ens et erit sicut corporalia quaeque tanguntur.

Ex quorum cogitationibus si nihil sibi abfingat , ut tale aliquidesse eputet, quicqui ei de se remanet , hoc solum ipsas Atque hactenus D. Augustinus.

Post

69쪽

Post hanc rationum congeriem, ac tantae, quanta S est magni hu)us Doci oris, auetoritatis momentUm, si quis adhuc sit, qui manus dare noluerit, ciuibus

nam liLaeso,temur argumentis,ut convincatur An

licencium non est, vel ipsum esse valde stupidum, ut assequi nequeat id, quod communis Ratio tot homi nos tam clare facit concipere vel valde pertinacem, ut priores opiniones deponere nolit,ac cautam mor dictis retincaz, vel valde ignavum, segnem,ut laborem recuset requisitae attentionis ad veritatem ea animi contentione contemplandam, qua Opus est, ut ejus evidentia percipiatur vel denique valde in vidum, ut prae livor ferre nequeat, non quidem Vcritatem cognosci, hoc enim csset hominis malignid malitiosi ; sed ex ejus manu, qui eam detexit, Minnativa sua luce collocavit, recipi de ut omni Ope netur ejus doctrinam infamare, δ ipsius existima tionem diminueres Sed quoniam quicquid hacte

nus cum in finem tentarunt, incassum cecidit, rationem ipsis indicare volo, qua omnis ejus auctoritas plane, de brevissimo tempore extinguatur,4 qui dem solam atque unicam, qua rem ad Optatum cxi tum perducere poterunt: st autem, ut ad ipsius exemplum, non inutiliter tempus in ipso reprenen dendo erant; sed, hiemadmodum ipse fecit, omnes ingenii nervos intendant,ut praestantius quid dant: Ac fidem ipsis meam obstringo, quod tunc omnes

70쪽

Des Cartes, nec de eo ullus amplius loquetur. Sed quamdiu nihil melius proferent in medium, nolint sibi persuadere, nos ipsorum morosos opinionum impetus sequi, krationi propriae renunciare debere, ut ipsorum satisfiat invidiae. Verum nihilominus est, nec negari potest, adto tam ejus Philosophiam funditus destruendam atque evertendam, satis fore unicam untaxat adducere experientiam, quae Mus principiis disconveniat, vel etiam ostendere, ex ejus principiis necessario sequi aliquid, quod experientia sit contrarium Verum

id nactenus praestare non potuerunt. Sed econtra

rio ejus principiorum ope fuit explicata maxima ars dissicultatum, quae antea inexplicabiles videantur, quales sunt Magnetis, Iridis, Fluxus d Rc- fluxus aris,atque aliae quamplurimae, quae non aliter explicari blebant, quam per occultas qualitates, aut per has mysticas Synpalmae, Antipathiae, Anti- peristaseos aliasque similes voces, quae nunquam ulli rei utiles fuere, quam nostra ignorantiae callide contegendae. Nec multum absimili ratione maxima Medicorum par id, luod non intelligunt, de ii jus intelligendi operam sibi assumere nolunt, explicant per innumerum facultatum, quas excogita runt, numerum, quarum Ope nullo fere intellectui exhibito negotio, maximas omnes disticultates ex pediunt