Artis medicæ quæ continet methodum et præcepta universalia ad medicinam faciendam, summarium collectore & dispositore Joanne Mascellino Pissaurensi medico doctore

61쪽

pocrate non esse certas praedictiones; timultos aegros deploratos sine spe mirabiliter aliquando evadere, insanari contingereque in Arte sicus in Natura monstra, in Averroes, St Avicebas te- santur: binti Sereni quoque sententia memoranda Nec desperatis denegandam esse medicinam, cum DeUS, cujus donum est,i Nattara saepe ab imminenti morte vindicentci AtqUe distingua mortis necessitatem a periculo Constabitusque esse putet, Ut ali*iid cum pronostico indeploratis faciat, ne superveniens Vettila inepto aliquo opere se derelictum grum Lanasse cur Artis dedecore glorietur

aesumaturi Postquam deliberaverit Medicus humani δε-

lati corporis tractationem suscipiendam facienda indicata, materiasqtie indicatoriam cum suis conditionibus agnoverit Deinde an hoc, vel illud indicatum remedium sit faciendum, opo tet, ut decerna nimirum , an refrigerandum, an ita S ita restigerandum: Aia cichoreiam sit conveniens, amitat ita conveniens , sicut fuit reperrum. Haec autem omnia indicata , S Tequistata, mirum conveniant, praestari debeant, ex eodeliberat Medicus, quid possit, vel non possit fieri

62쪽

Quod idem est an permittatur , ve prohibeatur

fieri.

Et quidem implici affectu omnia fieri possunt, ut in ephemera febre, cui nulla iuncta causa, refrigeratio indicaturi nec quidquam.est Praeter attaram, quod prohibeat. In compossitis ver affectibus contrariis non , diversiis est difficultas, in diversis enim nihil obstat, ut omnia fiant, Ut nutrire , refrigerare Ume

ctare.

In contrariis autem , Use non inconveniens

est simul esse in variis corporis partibus, imo te in eadem sectandum diversas particulas faciendum, quod feri potest vel mim, vel aliud, vel medium, quod utrumque respiciat. Media quidem via tutissima si utriusque indicat aequale sit robur At si alterum urgeat magis, quia periclitum comminetur maximiam altero neglecto, illud solum tractandum , ita Galenus in acutidsirnis vires indicantium Regina contemnitis, Dinardiam imperat, sanguinem evacuat ad animi deliquium: Quia tamen in periculo est latitudo, si non de magnum si periclitum, altertim qu que contrarium est respiciendum : Et si utrum-

'ue Urgeat, Utrumque respici debet, illud tamen magis , quod periculosus. Iedia vero servatur via si remissiis auxilium adhibeatur , quam requirat magnitudo affectus gravioris, vel si pervices modo Unum,ac modo alterum contrarium, ut in repletione cum virium

63쪽

imbecillitate Gallentis per vices palliatim evacuat,

Malimento vires instaurat. Ordo autem agendorum decernendUS NUando multa sinati complicantur sicut coexistiant frequenter morbus , causa morbi , impedimentum id est causa sine qua non. Prolaeto in tractatione regulari, primo causa principalis, secundo causa sine qua non, terti&loco asse itis tractari debet Accidentia enim nor indicant in regulari tractatione , quia solum inducant, quando Urgent Intractatione vero coactata,

si praeter ordinem aliquid urget, illud primo tractandum quidquid sit, vel accidens , vel amesus Ita profluvium sanguinis in vulnere prius tra ha tur neglecto vulnere dc syncopes in febre neglecta febre. In regulari quidem traftatione plana est via ,:Causa morbi est certe prim&tollenda, quia innannis esset labor in curanda putrida febre non sublato putrido humore Ita ulcus non sanator , nisi amuxus ulcerantis humoris pritas inhibeatur Deinde impedimentum est removendum sine cujus

ammotione morbus non curatur , Ut in Ulcere ,

sordes, quae sublata fluxione humoris , detergenda: Et sic faciendum planE, nisi caiisae principalis simul tractationem impediat, ut faeces intestinorum, excrementa primae regionis plenitudinis universalis evacuationem impediunt. Urgentia, quae primum habent locum, tot esse

possiunt, quot sunt indicantiaci Res omnes secun- a dum

64쪽

dtinet naturam, e res Praeteς naturam 'tland quidem qtiae vis potest vel instans periculiam adferre vel in eode pretio esse cu Vita unde quidquid urget, veIabsolute. Proprie Urget, Ut cum vitae discrimen comminatur vel respectiv Z improprii, quando longitudinem portendit, vel aliquem de- femina pariter cum exitio aestimatum et Sunt enim, qui potius mori velint, qUam diuiti Um perferre morbum Et meretrices omnia pericula eligunn potius quam buboni& suppurationem, ne relinqU

Urgentia autem propositae si comparentUC, ordo talis esse debet. Absoluta Urgentia plUS UT gent quam respectiva Minus adhuc urget defor-

mlta S, quam diUtUrnitas morbi.. Res item secundiam naturam Pitas Urgenita, quam res praeter naturam Unde Galentis indicantitam reginas vires nomina quia viribus

vita si ibsistit: Rubdin millia complicata sint se gentia ita ut simul tractari non Posiant, com-mtanis tunc methodus servanda, causa primδ, deinde affectus , ultima accidentia, si quae sint, respici debent. Si magni morbi pIures, merint, prim dint maligni tractandi, deinde, qui nobilem partem occUPant, Ultim , quiesientia sunt magni, quia tardius

interficiunt.

Nobilium autem partium affectus, primo tractandi, qui quatuor principalia membra occupant, Cor nepar cerebriim testes, inter quae Prius cordis,

65쪽

. deinde cerebri tertio hepatis, ultimo testium Curandi Secundo partes membris principalibus

sa tractationum postulant. Tertio , loco partes, qtiae commUn toti corpori officium praestant

ventricUIUS, intestina, lien, PUlmoneS, aspera arteria, vesica, uteriasu ReliqMae Parte non multum tale se disserunt; sensoria tamen caeteris praestant.

isim faciensim, a. quo indicetur, s

des matur situm hoc superflatum hoc loco videri

potest, cum satis superque merit sena explicatum, ex rei natura cognita per i dicationem, si vero ignotae fuerit, per experientiam, et analogismum, de sumi, quid faciendum: in abundantiam tamen praesen etiam institutum caputu sit conjunctum sequenti de conditionibus e ciendorum, V ad majorem explicationem , Uiata, plures edicorUm Galeni verba, non mentem considerantes, ex multis indicantibus colligi, docent quid faciendum : Galenus itidem non raro sanguinis misitonem,PUrgationem ex humoriam Uantitate substantia . morbi essentia , magnitudine ex iuribus, aetate anni tenal ore indicati explica atque cum Hippocrate magistam morbum . floridam aetatem, virium robur indicantia confirmat

irenda se foediS.. verum

66쪽

vertim quando rem Galenus exacth considerat, tradit, propriique agit de indicantibus , cindicatis docet plane indicantis Naturam Osten dere nobis inuid agendum sicli indicans unum est illud idem est , quod coim servari , vel curari debet , itat ipsum indicatum emciendum num esse , c indicanti simile, vel contrarium : Quae multa vero aliaSirO- . Ponit, non Ut propria indicantia considerat, sed ut fgna , quae naturam indicantis manifestant Ita plenitudo impropri dicitur indicans venae sectionis, cum proprie nihil aliud quam innanitionem indicet, quae non sola venae sectione, sed inaedia, scarificationibus, irrudinibus exerciti, balneo fieri potest , Nec venae sectio plenitudinem solam ,

evac Uat, sedi refrigerat, ventilationem facit, Mmovet humores Ita nec morbus magnUS , aetas florida, virium robur proprie indicant venae sectionem, Ut Patet Cilna tamen certissimam sis Ut Uncta notam promant, Mi revem fere in fallibilem regulam constituant virilite continentem ProPria indicantia, δ, permittentia venae scitionisci a namque adsint maenum aliquod sano trinis viti Ura L , Vires constitiales ostendulat Id quod est satis sine alio longo discursu , t Medicus de venae se-etione decretum salutare facere possit : Et hinc Galentis oracultam vocat illam Hippocratis sentcntiam, miratur , quod inter aphorismos collocata non fuerit:

67쪽

De conditionis faciend y- sancitat tempora A υ, mori. Vio seciundum non dissicile inventu sed

quibus conditionibus faciendum , viti materia, materiae ψnditionibus , hoc opus, ni labor ut Medicus inveniat, doctuS,N peritiis esse debet. Supponendum autem indicatorum faciendorum conditiones omnino dimere a materiae Onditionibus , ut supra probatum fuit : Aliud enim est esse refrigerandum , ut duo aliud uncias duas cichorei esse exhibendas. Conditiones faciendorum sunt UantitaS, tempus, locus, OdUS, Pr quorum indicantibus cognoscendis , regia est methodus , quam proponit Galenus his verbis: Genera auxiliorum a generibus affectuum indicantur Species a speciebus, disserentis a differentijs,4 quod sine differentia, M absolute, M sine conditione indicat, assumpta differentia , c conditione indicati differentianc Scconditionem indicat rata frigidum absolute requirit calidum absolutum, Misaagnum frigidum exigit magnum calidum Unde conditiones indita catorum ex conditionibus indicantium desina un

tur.

Prim itaque agendorum quantitas ab indi cantis quantitate indicatur , quodcumque illud sit, vel

68쪽

vel effectus vel causa, vel accidens, vel secundiam

natUram vel Praeter Dattaram. Ita Hippocrate e

tremis morbi extreana remedia proponit, M aleia' in ardentissima febre gelidam aqua exhibet Sed circa morbi magnitudinem cavendum , quod clam triplex siit magnitudo, illa sola quae a morbi essentia Pendet, remedi quantitatem indicat; nam rati ne partis nobilis magnitudo indicat remedi locurra, ratione malignitatis, alexipharmacUm. Pro hac quantitate autem invenienda impri- 'is non dissicile remotiorem cum aliqua latitudineanvenire : Pro magno calore multum esse refrinerandum constat. Nec dissicile in simplici affectuat eam decemereri Diffciimum ver exactam' 'i' quantitatem invenire , quae Umnino exa- et indicatis responde , t in tali febre talis

aegri esse relictgerandum in tali gradu , quia I Hlori eηactus a gradu caloris nam ratis

cilia cisi me cognoscitiar: t haec est quantitas, illa qUo nec dici, neque scribi potest, Di, iii aliud Artem maxime corajecturalem facit eamque si Galenus exquisite cognoscere potuisset alterum te sculapium arxistimasset conattis ero O diligensamPendendia pro hac invenienda quantitat: in

laciendi omni bias, Ua speciatim' Uant tam ad prarium qualitatis ex recessito propra patientis natura desumitur; non enim homo cur tur niversalis, sed Petrus Socrates nec semper Petri torum corinas , sed vel hepar , vel celebrum quo patet difficultas non a a te, sed riis exes

citio

69쪽

citio dum circa particularia versatur Medicus, quorum proprietates cognitu dissicilinae. Multam quoque dissicultatem habet debitae

quantitatis inventio ubi complicata sunt contraria indicantia, quorum alterum magnam requirit, alterum minori ea laeditur ut in Hydrope ubium serum evacuationem quoque multam indicat Sed vires imbecillae , quia eandem non , perferunt, non est facile quantitatem illam evacuationis invenire, quam vires tollerare valent sine a iura Incomplicatis itaque affectibus contrarijs ubi requisita quantitas prohibetur, tantum diminuendum de quantitateqUantum prohibetur. Ita, repetendum auxilium , quod repetitum quamvis remissius id praestat, quod semel copiosius, vel

intensius

Pantitatem denique faciendorum partis ata sectae conditiones , praestantia sensus , situs, consorinatio multum variare possunt : Si praestans enim fuerit, non tollerat plenam indicati remedij uantitatem rata, Se sensu exquisitus : si autemensior fuerit,ac profundus locus affectus majorem postulat indicari remedi quantitatem : sed. hae partis conditiones eatenu indicant, quatenustas prohibent, vel ad remedi materiam pertinetat. Altera faciendorum conditio est tempus; quod a tempore indicantis indicatur. Tunc morbus tot tendus,quando nocet Tempus indicati est tem pus indicantic quod si eo ipso tempore non administretur praesidium indicatum, in causa est

ri aliquod

70쪽

aliquod prohibens unde certa regula indicati a xiiij tempus indicatur a praesentia indicanti . Mabsentia prohibentis Debet namque medicUS remedi tempus investigare , quod ex praesentia indicantis desumitur Deinde tenetUr exqUirere, arraeo tempore faciendum,'ubd fuerit indicatum, choc dependet ex absentia prohibentis . Ita in putrida febre, quae requirit evacuationem, sit cardia, pia infestet, quae refectionem contrariam statim indieat, eo tempore indicata evacuatio prohibetur. Nec obstat curationem in praeteritis morbis continuari, ne recidiva contingat, iro futuris etiam adhiberi medicam operam, unde videtur non semper tempus remedi desumi ex praesentia indicantis mon inquam haec obstant, quia tunc respicitur praesens apparatiis humorum, qui reliquus est Sorecidivam, vel morbum novum excitare potest. Locus autem faciendi a id co indicantis partiter indicatur qui omnino differta materiae loco, Ut probatum est Plura vero loca in faciendis coi sideranda. Locia in quo, ex quo, ad quem Per

quem.

Pro alteratione locus dignoscendus in quo, tibi refrigeratio, calefact io lac convenit Pro evacuatione tria loca reliqua manifesta esse debentia: Unde humor educendus Perquam viam, M si extra corpus evacuari non potest Ad quem locum

Pro alteratione dubium nullum est circa Io-