Palladii Rvtilii Tavri Aemiliani viri inlvstris Opvs agricvltvrae, ex recensione J.C. Schmittii

71쪽

AGRIC II 1 51XIIII lo hortis in eo de lactuca serenda eum dis ei-plina sua. item Moe nasturtio, similiter Me eruca, item de caulibus, allio et ulpico. XV l pomis in eo de sorbo, de amygdalo, des nuces iuglandi cum disciplinis suis et de ceteris pomis, quorum disciplina suis mensibus

continetur.

XVI lo signandis animalibus et lardi et pernarum confectione et echini et rapis.1 XVII le oleo myrtino. XVIII lo uino myrtite. XVIIII id oleo laurino. XX lo olo lentiscino. XXI io gallinarum nrtH. i XXII i caedenda materie.

DE ABLAQUEANDIS VITIBUS.

Ianuario mens locis temperatis ablaqueandae sunt Iuites, quod Itali exeo dieare appellant. id est, circuq uitis modice is dolabra derram diligentem aperire et

in eodem pro in eo de PLQGα sua disciplina. XV De nasturcio similiter et E tum nasturti similiter et fere omnes ira mea QV XVI De caulibus E itum caulibus omnes alii l ulpi Q lo XVI E migdalo PS V et amigdalo iugitandi , iuglande a l de pomis uberum et de caeteris , de aliis mensibus suis , suis in E i XVIII E l pennarum echinisis tri XVIII E myrtino et mirtino codice lio XIX myrticae , myrtitie , mir-

IANVARIVS addunt codices et i praeter , qui habet Incipit liber II de mens ianuario j xpletis initium confer supra)codices post MENSIS IANV JVS habent i 2 radicem a dolabro E

72쪽

purgatis uinibus uelut laeus efficere, ut solis teporibus et imbribus prouocetur.

DE PRATIS ABSTINENDIS IN LOCIS MACRIS.

II pricis audi macris aut inridii locis irata iam

purganda sunt et a pecore uindicanda.

DE PROSCINDENDIS AGRIS ET IUNGENDIS BUBUS VEL RANDI DISCIPLINA .

III ingues et sicci agri proscindi et apparari iam

possunt. Se boue melius coli quam capite iunguntur: quOS, ubi ad Uersuram uenerint, arator retineat 10 et iugum propellat, ut eorum colla refrigerentur. Sulcus autem in arationibus longior quam centum uiginti pedum isse mon debet. Seruandum eSt, me inter sulcos non mota terra relinquatur glebae Omnes dolabris dissipanda sunt sed aequaliter terram motum 15eSSe eo OSciS, Si tranSUerSam per Sulco perticam mittas quae res saepius facta bubulco ab hac neglegentia summouebit obseruandum, e lutOSu ageraretur ut, quod Saepe fit, post longas siccitates leui imbre periasus nam terra, quae lutoSa tractatur in oprimordio fertur toto anno non OSSe tracturi quae autem supra leuiter infusa est et Subter Sicca, si tunc aretur, adseritur per triennium sterilis fi0ri et ideo sediocriter infusus ager, ut ne lutosus nec aridus sit, proscindi debet. Si colli est, tranSuersu 251 temporibus G temperibus et imbribus in Gprouocentur acys bobus ire t 8 aperiri , apta 10 ueniunt i l 12 aut in attonibus , autem mansionibus 13 Seruandum uero est as, fuero cy llo aequaliter mota

73쪽

ΑGBJC. II 1 6 3 per latera sulcetur quae forma tunc Seruanda est, cum Semen accipiet.

DE HORDEO GALATICO SERENDO.

Si elemens fuerit hiems . hordeum galaticum, IIII quod grauae et iandidum ist, mire idui ianuarias seramus locis temperatis et modiis iugerum On- plebit .

DE CICERCULA SERENDA CUM DISCIΡLINA SUA.

euenire.

DE VICIA SERENDA CUM DISCIPLINA SUA .

1 Hoc mens ultimo colligendi seminis causa, non VI pabuli secandi uicia seritur iugerum se modii Oe-

eupant Serenda est in terra proseissa post loram secundam uel tertiam, tum ros esse desierit, quem serre non potest sel statim cooperienda is, ante 20 noetem. nam Si nuda manserit, noctis more Or- rumpitur. Ob Seruandum St, ne ante UieeSimam quintam lunam Seratur, quia sic satum limaees ΘΓ- sequuntur. SERENDO m. hyens Ianuari elee-ola E l cum disciplina sua in isto Cieserula E l 14 De uitia serenda non ad pabulum secanda sed ad semina E eum disciplina sua in E i 16 pabulis G iungerum VI modi L l 1 est in VJ uidsensimam L l 22 quintam Om. quam sietam

74쪽

54 PALLA DU

DE FEN GRAECO SERENDO.

VII enum graecum in Italia colligendi seminis causa

mens ianuario ultimo circa februarias calendas serimus. Se modii iugero Sufficient arandum est spisse,

sed non alte. nam Si plus quam quattuor digitis obruatur, difficile naseitur idcirco quidam minimis aratri proscissa prius terra seminant et sarculis statim

sata cooperiunt.

DE ERVO SERENDO.

VIII Eruum sori et hoc mense nouissimo potest Oe 10 sicco et maero. in iugero quinque modii seruntur.

DE SARIENDIS FRUMENTIS ET LEGUMINIBVS.

VIIII Hoc m0ns serenis et siceis diebus, dum gelicidium non est, sunt sarculanda frumenta quod puSplerique negant fieri debere, quia radices eorum de 15t0zantur aut incidantur et neeentur risiore subsecuto. mihi uidetur orbosis locis tantum esse faciendum. sed triticum et far saritur quattuor foliorum, hordeum quinque, faba et legumina, cum Supra terram quat tuor digitis fuerint. lupinus uero, qui unam radicem re habet, si arculetur, Xtinguitur: quod ne desiderat, quia herbas praeter auxilium cultoris adfligit faba autem, si bis arculetur, proficiet et multum fructum et maXimum redditura, ut ad mensuram modii On- SERENDO m. iugerum Ε iugerum sunficiunt, et editiones est m. digiis V diffidelem

75쪽

AGRIC II 7 10 55plendi fresa propemodum Sicut integra re Spondeat. si siccas segetes arculaueris, aliquid contra rubiginem

praestitisti maXime hordeum ieeum arietur.

DE ASTINANDI GENERIBUS ET SCROBIBUS

VITIUM.

Pastinum fieri nunc tempus est: quod fit tribus generibus, aut terra in totum fossa aut sulcis aut serobibus. 'serra tota debet i di, ubi ager inmundus est, ut siluestribus truncis et radicibus filieis uel h0r-

10 barum noXiarum Spatia liberentur. ubi autem mundae Sunt novales, Ierobibu pastinemus aut sulcis Sed Sulcis melius erit, quia umorem uelut in totum spatia

pastinata transmittunt fiunt ergo sulci tanta longi 2 tudine, quantam destinaueris tabulae, latitudine pedum 1 duorum semis uel trium, ita ut iuueti duo fossores designatum linea spatium bidentibus persequantur altitudine trium uel duorum semis pedum Deinde Si per

homines inpa colenda est, tantum crudi soli selinquimus, et sic alter ulcus inprimitur uer Rrnn-20 dae sunt uineae, quinque uel Se pedum Spatia, quae

non sunt fodienda, relinquemus in m0dio. quod si serobes ieri placeat. laetemus tribus pedibus altas, duobus semis datas. tribui longas siues fossoribus

20 aut L l 1 in medio relinquemus Eacy8, i. m. relinqui-mUS , i. m. relinquentur pH 22 pedibus in E 23 a fossoribus V l 24 uinota bobus i l 25 seruare debemus a, seruentur Vltra uero tres α

76쪽

56 PALLADII

altius fodienda serobes non sunt, ne laborent frigore Sarmenta, quae pangimus latera Scrobibus aequaliter incisa sint, ne obliqua uitis saucietur alte nitentibus ferramentis, eum OSSor ineumbet. a Stino ero, quod omne uersabitur, trium uel duorum emi pedum alti studine terra uniuersa fodiatur in quo erit diligentia, ne crudum solum fraude occulta fosSor in eludat quam rem subinde custos uirga, in qua praedicta altitudinis modus designatus est, per patia, quae fodiun

rubi t fili eis, in summum regeri faciat quae Urni omni positionis genere et ubique Seruanda St.

DE TABULIS VINEARVM.

XI Tabulas autem pro domini uoluptate uel loci ration faciemus siue integrum iugerum continente Seu 15 medium Iem quartanariam 'abulam, quae riuartam iugeri partem quadrata Onficiet.

DE MENSURA ASTINI ITALICA.

XII Monsura uero pastini haec est in tabula quadrata iugerati, ut enteni octogeni pedes per singula latera 20 dirigantur, qui multipli dati trecentas uiginti et quat-1 erobae confossor L cum forsori uini fossori Pastina L, Pastini ast omn0 quod terra in E fodiantur E fodietur ire eos i est adhibenda diligenti praedicitae G per spatia qua fodiuntur custos Xploret virga I xigiri V teger F lo omnis PQ genere positionis S llo uoluntat TEFio est i 15 iugerum m. - 16 quaternarium omnes rueter tertiam pro quartam p18 ITALICA otii. Qiae s 19 0ro m. ut in tabula a, ut in tabula eos li 20 iuge aliud Q, ut in acq l edesom. 21 in se multiplicati a fin se multiplicati cys uiginti et XIIII pddes te ι, corr. in murme XX et quattuordecim , XX et IIII pedas et XXIIII p, uiginti

77쪽

tuor decempedas quadrata per patium Omne eonplebunt. Secundum hunc Umerum Omnia, quae Olueris

pastinare, dis uiises decem et et enim de dempedae decies et octies subputata trestentas uiginti quattuor eXplebunt quo Xemplo doceberi in maiore agro

uel minore menSUram.

DE SOLO ET CAELO ET LOCO PANGENDIS VINEIS CONGRUENTI ET EA, QUAE ILLUC PERTINET, DISCIPLINA.

16 Sed solum uineis ponendis nee spissum nimis XIII

tristat. caelum mediocris qualitatis, tepidum tamen magis quam frigidum, siccum totius quam mimis imbridum sed ante omnia uitis prostellas uentosque formidat. ad pastinandum rudes agros potius eliga-20 mus uel maXime siluestres ultima onditio est iusto ei, in quo fuerunt uetusta uineta quod si necessitas coegerit, prius multis arationibus Xere eatur, ut

78쪽

radicibus et umore detento sed et soluta glarea et calculosus ager et mobiles lapides, si tamen haec omnia glebis Se pinguibus is euerunt, et SileX, cui terra subposita est, quia frigidus est et umoris tenax, radices aestate Sitire non patitur item loca, ad quae de cacuminibus terra decurrit, uel ualles, quas fluminum saturabit ad gestio: sed hoe in his locis, quae gelu et 40bulis infesta esse non l0SSunt argillo Saterra commoda St, argilla autem sola grauiter inimica et cetera, quae in generalibus diXi nam ostias, qui 10 misera uirgulta produxerit, uel uliginosus uel salsus 540 amarus uel sitieulosus et aridus inprobatur niger sabulo et rubeus utilis est, Sed cui fortis terra permixta est carbunculus ni Si Stercoretur maeras ine ASroddit in rubrida difficile conprehendunt, quamui 15 postea nutriuntur. Sed hoc genus terrae peribus inimieum est, quia paruo uel umore uel sole nimis mades ei aut dura est at maxime utile Solum e St, quod inter omnes nimietates tempuramentum tenebit et raro proximum quam denso fuerit. plagam caeli 20 uinea spectare debet locis frigidis meridianam, calidis Septemtrionalem, tepidi orientem, Si tamen austros uel iuro regio non habeat inimi eos. quod si hoe est uitium, melius in aquilonem uel fauonium uineta dirigimus sed locus, qui pastinandus est, prius in rapedimentis et omnibus elisis liberetur arboribus, me

12 reprobatur adprobatur approbatur ceteri seruere I rubetis E I disti dili dii neel G diffiditius eg/1 quia pastino uel humore , paruo humore nimis madescit et paruo solo nimis durescit 18 ad aut siceatur aut maxime PLO E a rus.)t maxime G au maxime F Maxime i l19 nimiotatis pra0stabit E i 2 plus ins ante proximum E l

79쪽

ΑGRIC II 13 14 59 post caleat adsiduo terra effossa solidetur. Si eampuSest, duobus semis pedibus pastinetur, si clivus, fribus, colli praeruptus quattuor, ne eitius terra decurrat, mallis duobus pedibus. Sed ager uliginosus, qui umores altius fossus erueta sicut avennatis soli, non amplius quam in pedem semis effoditur illud experimentis adsiduis conprehendi, ite melius prouenire, si uel statim ossa terrae uel non longe ante pangantur cum tumor paStini nondum repetita soli1 ditate subsedit hoc quoquo in faciendis sulcis et Serobibus adprobaui, maxime ubi mediocri est terra.

DE HORTIS.

cembri, ut planta eius februario transferatur itemque 1 februario seritur, ut possit aprili mense transferri. sed certum est eam toto anno bene Seri, si locus Sit

laetus, Stercoratus, inriguuS. antequam pangatur, n-dice eius resedemus aequaliter et liquido fimo linamus mel quae iam panctae sunt, nudatae laetamen 20 Recipiunt amant solum subactum, pingue, umidum, stercoratum. inter has herba manu si uellenda non sarculo. latior fit, si rara ponatur uel cum pro dueere incipiet caulem, eo leuiter inciso gleba prematur aut terrae fossa passibus E l Sigiis tribus E

sulcis m. 12 IN Hortis in eo de lactuca nasturti eruencaulibus alli ulpido i De hortis in eo etc. α, in eo m. c

80쪽

60 PALLADII

testa. candidae seri putantur. Si suminis har0na uel litorii frequ0nter spargatur rim medias, i, collectis

ipsa foliis alligentur si uitio loci uel semporis uel

Aseminis cito lactuca durescit, planta eius auulsa et denuo posita teneritudinem consequetur item multis seminibus condita nascetur, si caprini stercoris bacam subula subtiliter exea uaris et in ea Semen uetustae, nasturtii, ocimi, erucae, radi eis inmiseris, tunc inuolutam fimo bacam terra optime culta br0ui scrobe demerseris rasanus nititur in radicem cetera Semina 10 in Summo lactuca pariter mergente prosiliunt singu- lorum sapore seruato alii hoc ita adsequuntur. Uulsae laesiacae folia carpunt, quae radicibus iuncta sunt, et in eisdem gradibus surculo punctis praeter alanum semina supradicia deponunt ac fimo adlinunt. 15 sic obruta iterum laetusta praedictorum SeminUm caulibus ambietur laetuea dicta est, quod abundantia

laetis exuberet. De mense nasturtium constat et Omni tempore esse ponendum, loco, quali placebit, et caelo fimum non desiderat umorem quamui diligat. 20

tamen deeSSe non curat. Si eum laetusta Serntur, nuSei fertur egregie et nunc et men Sibus, quibus uolueris, et locis erucam serere nil moreris hoc etiam mense eaule et toto anno seri possunt, Ied melius aliis, resta mi putantur arena si litoris E ira ipse, ipsa F

erussae , nasturciocimerustae , nasturcio imae erucae I nasture ocimi erucae , nasturci cimo erucae , RSturcio.

cimini erucae , astatio erucae radices V, a fano F et tunc aegs terrae I SE optima cultam V optime