장음표시 사용
411쪽
LIB. XXVIII. AP. 40. 2473 ambitionem mussarent Q. Fabius Maximus rogatus sententiam. Scio. inquit, multis vestrum videri, Patres comscripti, rem actam hodierno die agi, et smatra habiturum orationem, qui, tanquam de integra re de Africa provincia sententiam dixerit. Ego autem primum illud ignoro, quemadmodum jam certa provincia Asrie consulis, viri sortis ac strenui, sit, quam nec senatus censuit in hunc annum provinciam esse, nec populus jussit. Deinde, si est, consulem peccaro arbitror, qui de re transacta simulando se relane, senatum Iudibrio habet, non amatorem modo ' qui de quo consulitur, suo loco dicit sententiam. Atque ego ce tum habeo, dissentienti mihi a ista sestination in Africam trajiciendi duarum rerum subeundam opinionem esse; unius, insitae ingenio meo cunctationis quam metum pigritiamque homines adolescentes sane appeIlent, dum ne poeniteat, adhuc aliorum speciosiora Primo aspectu consilia semper visa, mearum meliora alterius, obtrectationis atque invidiae adversus creacentem in dies gloriam sortissimi consulis. A qua auspicione a me neque vita nota et mores mei, neque dictatura cum quinque consulatibus tantumque gloriae belli domique partae vindicat, ut propius tidium ejus sim, quam desiderium aetas aestem libero Quae enim mihi aemulatio cum eo eam potest, qui ne filio quidem meo aequalis ait Me dictatorem, cum vigerem
adhuc viribus, et in cursu maximarum rerum essem, recusantem nemo aut in senatu, aut ad populum audivit, quominus insectanti me magistro equitum; quod sando num
amatorem modo Non solum tamen dietaturae duntaxat meminit; unumquemquo senatorem, sed sena 'nod a teram non gessisset, sed vitio
tum universum creatus ea se abdieasset.
412쪽
2474 T. LIVII quam ante auditum erat, imperium mecum aequaretur. R hus, quam Verbis, assequi malui, ut, qui aliorum judicio mihi comparatus erat, sua mox consessione a sibi pra ferret: nedum ego perfunctus honoribus, certamina mihi atque aemulationes cum adolescente florentissimo proponam videlicet ut mihi, jam vivendod non solum rebusa rendis semo, si huic negata fuerit, Africa provincia de natur. Cum ea gloria, quae parta est, vivendum riuo moriendum est. Vincere ego prohibui Hannibalem, ut a Vobis, quorum vigent nunc vires, etiam vinci posseti 41. Illud te mihi ignoscere, P. Corneli, aequum erit, Si, cum in me ipso nunquam pluris famam hominum, quam rem Publicam, secerim, ne tuam quidem gloriam fbono publico Praeponam. J Quanquam, si aut bellum nullum in Italia, aut is hostis esset, ex quo victo nihil gloriae quaereretur, qui te in Italia retineret, etsi id bono publico saceret, simul cum bello materiam gloriae tuae isso ereptum videri posset. Cum vero Hunnibal hostia incolumi exercitu qua tumdecimum annum Italiam obsideat, poenitebit te, P. Comeli, gloriae tuae, si hostem eum, qui tot funerum, tot cladium nobis causa fuit, tu consul Italia expuleris, et,
sicut penes C. Lutatium ' prioria Punici perpetrati belli titulua fuit, ita penes te hujus suerit nisi aut Hami r Hannibal dux est praeserendus,' aut illud bellum huic, aut
'Bono publieo praeponam verba haec abnunt ab optimis i s. Prob. Gron. ut per ἁποσι mm intelligatiar, pluris quam remp. faciam. Rupere. 4 Ira pro irae edd. ante Gron.- Decimum quartiun vulgat ante Sigom ieet mox
NM Gall. Bien in umina' pater a Lutatio vietus, per datasma que ab hoc paeis leges maidium Puni- Jam visen LGall. e suis Ma no eum Eryee deduxerat supra lib. Tr. aevismen d'διre an is emplaia, mala eap. Io. Sed quid hoe ad Scipionem,eneor de iure eul, si Hannibal in Italia uianeret, Penes C. Laetatium Praepete ex non adversus Hamilearem, sed --Εpit. Is Videndi et Polyh. lib. III. versus Haadrubalem Gisgonia satura Flor Auetor de Viris illustr. Corn. res erati Praefertur patrimannibal. Nepos in amiteare ut Scipio, si hane vineat, major -- Nisi uti m isar Hamasti dux talio videatur. eo praeserendus J Hamilea Hanniba-
413쪽
victoria illa major clariorque, quam haec, modo contingat, ut te consule vincamus, sutura est. Ab Drepanis '' atqvo Eryce detraxisse Hamilcarem, quam Italia expulisse Poenos atque Hannibalem, malis ' e tu quidem, etsi magis Partam, quam Peratam, gloriam amplecteris, Hispania potius, quam Italia bello Iiberata gloriatus sueris. Non. dum is est Hannibal, quem non magis timuisse videatur, quam contemsisse, qui aliud bellum maluerit. Quin igitur ad hoc ac ingeris, nec per istos circuitus, ut, cum in Africam trajeceris, secuturum to illuc Hannibalem sperea Potius, quam recto hinc itinere, ubi Hannibal est, eo bel- Ium intendis Egregiam istam palmam belli Punici patrati petis Hoc et natura priua est, tua cum defenderis, Hiena ire oppugnatum. Pax anto in Italia, quam bellum in Africa sit; et nobis prius decedat timor, quam ultro vitis inseratur. Si utrumque tuo ductu auspicioque fieri potest, Hannibal hic victo, illic Carthaginem expugna.
Si altera utra ' victoria novis consulibus relinquenda est; Prior cum major clariorque, tum causa etiam insequentis fuerit. Nam nunc quidem, praeterquam quod et in Italia et in Africa duos diverso exercitus alere aerarium non Potest, praeterquam quod, unde classes tueamur, unde commeatibus praebendis sussiciamus, nihil reliqui est, quid T 'Periculi tandem quantum adeatur, quem sallit P. Licinius in Italia, P. Scipio bellum in Africa geret. Quid 'si quod omnes Dii omen avertant, et dicere etiam reformidat animus; sed, quae acciderunt, accidere possunt et victor Hannibal ire ad Urbem pergat tum demum te consu-
ab Drepanis Drepamo Μss. Ab Sicilia laterer sed de hoe oppido, Dreparia hod. rapani, in occidentali deque Eryee, dietitu supra.
414쪽
2476 T. LIVII lem ex Africa, sicut Q. Fulvium a Capua arcesminus
Quid, quod in Africa quoque Mara communis leui erit Domus tibi tua, Pater patruusque intra triginta dies cum
exercitibus seat, documento sint; ubi per aliquot unnos, maximis rebus terra marique gerendiis, amplissimum nomen apud exteras gentes populi Romani vestraeque familiastri cerant. Dies me deficiat, si reges imperatoresque temere in hostium terras transgresso cum maximis cladibus auia
exercituumque suorum numerare velim Athenienses, rudentissima civitas, bello domi relicto, auctore seque imPigro ac nobili juveno magna classe in Siciliam transmisan, una navali pugna florentem rem publicam auam in perpetuum
42. Extoma et nimis antiqua repeto. Asric eadem ista et M. Atilius. insigne utriusque fortunae exe hvium, nobis documento sint. Νε tibi, P. Comeli, cum ex His Africam conspexeris, Iudus et jocus fuisse Hispaniae tuae videbuntur. Quid enim simile ' pacato mari praeterorum Italiae Galliaeque vectus Emporias, in urbem soci mm, classem appulisti exposito milites, per tutissima omnia, ad socios et amicos populi Romani Tarraconem duxisti: a Tarraeone deinde iter per praesidia Romana circa I rem exercitus patris patruique tui, Post amissos imperat res ferociores et calamitate ipsa dux tumultuarius qui-
Impigro aenobilibutene J Alcibiade ni priua vietor a antippo νο- nimirum qui tamen bellum panin ano victus, aptusque a Carthagis in Sicilia non gessit, etsi ejus auctor nienathna, apud eos tandem miseresierat. Verum id per Demosthenem periit. Vide prae ceteris Florem lib. et Niciam gestum, qui in ea expedi II. e. 2 et Valer Mall. lib. I. e P. I. tione cnm exercitu Atheniensium per num. II auetorem de Viria illustri iere, a Gylippo Laeedaemonio victi. e. o. et alios.
m. Atilius Dem. Atilio Regulo,
415쪽
dem isse L. Marcius it militari suffragio ad tempus lectus,
ceterum, si nobilitas ac justi honores adomarent, claris imperatoribus qualibet arte belli par oppugnata per Summum otium Carthago, nullo trium Punicorum exercituum socios defendente. Cetera, neque ea elevo nullo tamen modo Africo bello comparanda; ubi non portus ullus classi
nostrae apertus, non ager Pucatus, non civitas socia, non rex amicus, non consistendi usquam locus, non procedendi.
Quacumque circumspexeris, hostilia omnia atque infesta. An Syphaci Numidisque credis satis sit semel creditum. Non semper temeritas est elix et fraus fidem in parvis sibi praestruit, ut, cum operae pretium sit, cum mercede magna fallat. Non hostes patrem patruumque tuum a mi prius, quam Celtiberi socii fraude circumvenerunt:
nec tibi ipsi a Magone et Hasdrubale, hostium ducibus, quantum ab Indibili et Mandonio in fidem acceptis, periculi suae umidis tu credere potes, desectionem militum tuorum expertus ' Et Syphax et Masinissa se quam a thaginienses, malunt potentos in Africa eam Carthaginienses, quam quenquam alium. unc illos aemulatio inter sese et omnes causae certaminum acuunt, quia procul eX-ternus metus est. Ostende s Romana arma, exercitum
alienigenam velut ad commune restinguendum incendium concurrent. Aliter iidem illi Carthaginienses Hispaniam defenderunt: aliter moenia patriae, templa Deum, aras eis cos, defendent; cum euntes in praelium pavida prosequetur Conjux, et parvi liberi occursabunt. Quid porro ' si satis confisi Carthaginienses consensu Africae, fide sociorum regum, moenibus suis, cum tuo exercitusque tui praesidio
L. Murei J Vide I xxv. c. 37. et seqq.
416쪽
24ἴ T. IvII nudatam Italiam viderint, ipsi ultro novum exercitum in Italiam aut ex Africa miserint; aut Magonem, quem c Iiaribus classe transmissa, jam praeter oram Ligurum Alpinorum' vectari constat, Hannibali ae conjungere jusserint 'Nempe in eodem terrore erimus, in quo nuper suimus, cum Hasdrubal in Italiam transcendit quem tu, qui non solum Carthaginem, sed omnem Africam, exercitu tuo es clausurus, e manibus tuis in Italiam emisisti. Victum a te dices: eo quidem minus vellem; et id tua, non rei publicaa solum, causa, iter datum victo in Italiam esse Pater nos omnia, quae Prospera tibi ac populi Romani imperio evenere, si tuo consilio assignare; adversa casibus inceditis belli et fortuna delegare. 7 Quo melior sortiorque es, eo magis talem praesidem sibi patria atque universa Italia retinet. Non pote ne ipse quidem dissimulare, ubi Hannibal ait, ibi caput atque arcem hujus belli esse quippe qui prae te seras, eam tibi causam trajiciendi in Africam esse, ut Hanni lem eo trahas. Sive igitur hic, sive illic, cum Hannibale est tibi sutura res. Utrum ergo tandem firmior eris in Africa solus, an hic, tuo collegaeque tui exercitu eonjuncto o Claudius' quidem et Iavius consules tam
Bessi eamis e forti is amignare calamitesea, sive in eam τdicere, quin Meuaeveneruia. nan mutata in e re pratiis in imperis quod Gron. Doriat. Crev.-17 Ree. te pro vitiosis lectionib. lallare, reserere, villare, J. F. Oron reseripsit.
NOTAEctiorum AlpinorumJ Ligures par quidem minus erum Ga l. Eetim trans partim eitra Alpes hortim 'eat maer eis misne ti' estitiis sis alii montani, alii ad oram, alii ad mi inenae est ρουν etiam destias, et μανα- dum incolebant. mi montanos in cor mur stre Mnnor, que o ciuidleat Iavius, qui omnium ferocisaimi mea donMisa age, ceae vina que Hae de re lib. xxvr . eap. as. oua raue istas Mamer min veni men E manibus tuis in nariam emisias Italia. Vietna in Hispania Hasdrubal in Ita e claudius C. Clandius ero iam valido eum exercitu transgressus et M. Livius juneti Hasdrubalem eum erat jussu Carthaginiensium. Qua de exereitu unie interneeione paulo τε lib. xxIII cap. 27. et lib. X VII. aente ad etaurum deleto oecideraut: cap. m. lib. XXVI . cap. s. et seqq.
417쪽
LIB. XXVIII. AP. 43. 24 9 recent omiplo, quantum id inlarsit, documento sunt 'Quid mannibaIam utram tandem extremus angulus agri Bruttii, matra jam diu oacentem a domo auxilia, an propinqua Carthago et tota socia Africa potentiorem armis virisque saciet Quod istud consilium est, ibi malled eomere, ubi tuae dimidio minores copiae sint, hostium multo majores, quam ubi duobus exercitibus adversus unum, tot praeliis et tam diutum et gravi militia sessum, pugnandum sit Quam compar consilinm tuum parentis tui consilio ait, reputa. Ille consul prosectus in Hispaniam, ut Hannibali ab Alpibus descendenti occurreret, in Italiam ex provincia rediit tu, cum Hannibal in Italia ait, relinquero Italiam paras; non quia rei publicae id utile, sed quia tibi 'Rmplum et gloriosum cenaea esse et sicut cum provincia et exercitu relicto, sine lege, sine senatus consulto, duabus u
vibus populi Romani imperator sortunam publicam et majestatem imperii, quae tum in tuo capite periclitabantur, commisisti. Ego P. Comelium, Patre conscripti, rei pub- Iicae nobisque, non sibi ipsi privatim creatum consulem existimo exercituaque ad custodiam Urbis atque Italiae
scripto esse, non quo regio more Per superbiam consules, quo terrarum velint, trajiciant 43. Cum oratione ad tempus parata Fabius, tum metoritate et inveterata prudentiae fama, magnam partem senatus et seniores maxime movisset, Pluresque consilium aenis,
quam animum adolescentis ' serocem, laudarent Scipio ita locutus sertur Et ipso Q. Fabius principio orationis,
Patre conscripti, commemorarit, in sententia sua Posso
Boa tr. id Orou. Is maria erat antiq. iret aut potius, ut Oron vult,
Is Vulgat olim Iera. Miscentiae 2 Monat Gron male et eontra libr.
animamrm sume timae An metaenam Imblicam, et medeatatemtiphrasis est: vult enim P. Seipio imperii J Tune scilleet eum Selplo adnam patrem, longe aliter et pruden Syphaeem tradeeit supra eap. II. tiua se gessisse erga annibalem, et seqq. quam nune se gerat filius.
418쪽
2480 T. LIVII obtrectationem suspectam esse. Cujus ego et non tam ipse ausim tantum virum insimulare, quam ' ea auspicio, vitio orationis, an rei, haud sane purgata est. Sic enim honores suo et famam rerum gestarum extulit verbis, Moxtinguendum invidiae crimen, tanquam mihi ab infimo quoque periculum sit, o mecum aemuletur; et non ab eo, qui, quia super ceteros excellat, quo me quoque niti non dissimulo,' me sibi aequari nolit. Sic senem se perfunctum honoribus, ' et me insta aetatem filii etiam sui posuit; -- quam non longius, quam quantum vitae humanae spatium est, cupiditas gloriae extendatur, maximaque pars e riua inmemoriam ac Posteritatem promineatis Maximo cuique id accidere animo certum habeo, ut se non cum Praesentubus modo, sed cum omnia aevi claris viris, comparent
Equidem haud dissimulo, me tuas Q. Fabi, laudes non sequi solum velle, sed, bona venia tua dixerim, si possim, etiam exsuperaro. Illud nec tibi in mo, neu mihi in mino
Vulg. ieet eoae aria ae saepius T. quisque pluralis jungi solet. μα-
Quo ne quoque uvi rum di-mia, piam absoruere, exantiare, ala Nirear Iis in Regi r in aliis quoque mei non dis menstrarum e me, ais er, απα--D Gron. mavult, s. et aera 'an boat Miso ridior aliquandomita non Marmatis. Idem ubique aen significat quod nos dieiinus, amreissus significat enim Seipio utravis ires. Ita Cie. Pro Domo sua, Phrasi se ad eum gloria gradam eon equidem jam perfunctus sum, jam tender atque eniti, ut non minus su implevi animo invidorum: ubi per-Pm reliquos exeellat, quam Q. a. funetus sum. intellis periculo. Ethius pro Cluenti aut quod se perfunet ' Perfaenetum honoriti momenam jam esse arbitrantur, eum de eo justoribus desideratur in plerisque op dicarunt.' imis exemplaribus subintelligitur ν Maximique .H Repete e sn- tamen nomen aliquod, velut omelo, periori membro et quasi non m vita, aut quid simile. Est enim per ima para ejus. nempe gloriae. faeno, munus implere, aut aliud quip.
419쪽
LIB. XXVIII. CAP. 48. 24Mribus natu animi sit, ut nolimus, quenquam nostri simi- Iem evadere civem. Id enim non eorum modo, quibus invideramus, sed rei publicae et paene omnis generis humani detriinentum sit. Commemoravit, quantum essem periculi aditurus, si in Africam trajicerem ut meam quoque, nonaolum rei publicae et exercitus, vicem videretur solicitus.
Unde haec repente cura de me exorta cum pater patruusque meus intersecti, cum duo exercitus eorum Prope occidione occisi essent, eum amissae Hispaniae, cum quatuor exercitus Poenorum quatuorque duces omnia metu armisque tenerent, cum quaesitus ad id bellum imperator nemo se ostenderet, praeter me, nemo profiteri nomen ausus esset,
cum mihi quatuor et viginti annos nato dotulisset imperium populus Romanus quid ita tum nemo aetatem meam, vim hostium, dissicultatem belli, Patris patruique recentem et dem commemorabat Utrum major aliqua nunc in Africa calamitas accepta est, quam tunc in Hispania erat Anmajores nunc sunt exercitus in Africa, duce plures meli resque, quam tunc in Hispania fuerunt ' An aetas mea tunc maturior bello gerendo fuit, quam nunc est ' An cum
Carthaginiensi hosto in Hispania, quam in Africa bellum geri aptius est ' Facile est, post fusos fugatosque quatuor
exercitus Punicos, post tot urbes vi captas aut metu au actas in ditionem, post perdomita omnia usque ad oceanum, tot regulos, tot saevas gentes, post receptam totam Hispaniam, ita ut vestigium nullum belli reliquum sit, elevare meas res gestas tam, Hercule, quam si victor ex Africaa dierim, ea ipsa elevare, quae nunc retinendi mei causa, ut terribilia eadem videantur, verbis extolluntur. Negat aditum esse in Africam, negat ullo patere portus M. Atilium
' Neu ni in ua-- --ea vetares libri habent an mi-ruma, hoe natuJ Sic vulgo editi, in mi res quae est, quantum ad minorea non abluinreeepta magis loquendi forma. Est dente sententia. Vide Oronovium in enim sensus erga minores; sed tamen Genee Iv. Natur. Quaest.
420쪽
2482 T. LIVII captum in Africa commemorat tanquam M. Atilius priatio ac sau ad Africam offendint. Neque recordatur, illi ipsi tam infelici imperatori patuisse tamen portus Africae, et res
egregias primo anno gesaimed et, quantum ad Carthaginienses duces attinet, invictum ad ultimum Permansisse. Nihil igitur me isto tu exemplo terrueris: si hoc hello, non Priore, si nuper, et non annis ante quinquaginta, ista
clades accepta foret, qui ego minus in Africam, Regula uapto, quam Scipionibus occisis, in Hispaniam trajicerem ' eo solicius Xanthippum Lacedaemonium Cartha
gini, quam me patriae meae sinerem natum esse cresceret
que mihi ex eo ipso fiducia, quod pomi in hominis uni
virtute tantum momenti esse. At etiam Athenienses a diendi sunt, temere in Siciliam, omimo domi bello, trana- gressi Cur ergo, quoniam Graecas sabulas enarrare ' v eat, non Agathoclem potius, Syracusanum Tegem, cum diu Sicilia Punico bello ureretur, transgremum in ano eandem Africam, aurum eo bellum, unde venerat Θει-
44. Sed quid ultro metum inserie hosti, et ab ae remoto periculo alium in discrimen adducere, quia ait, Veteribus extemisque exempli admonere opumeat' majus praesem
τῆ que, Gron. Donjat. Crev- 'Vix eat ut a luto sit hortam abruptum, in μιvi eis gessisse. Sed nee in Edd est antiq. quin omnes, ab Andrenna Μοguntinos, et ea gesta ab eo egregia mimo amas, ut et scripti. Ald mutavit primus, et vulgatam introduxit. J. F. Gran. AEdd. ante Oron e rent τε ea.-8 vir amata ron. Doujat Cremae Drak.-s areare edd. t. G on I RUer Oron. Doriati
Res erraria prim mina rearisae a A mn Dueem a Spartanis Ipsum Atilium, ut portus Asrieas missam ad Carthaginienses, qui ejus
Patuerant auspieiis Atilium ieerunt. Rea restasJ Sic I. F. Oron prox- aueriisse eo bellum, in venerallime ad antiquam aeripturam, eam Io Bellum averterat, non in Stelliam ungeretur ab eo Maeaa; recentiores vero de venerat Agathoelea, sed in Asri- haberent, res grana p. a. meisae eam unde bellum venerat. J Clericuου.