장음표시 사용
391쪽
Vos qui dolor, quae ira incitavit Stipendiumne diebus
Paucis imperatore aegro serius numeratum satis digna causaffuit, cur patris indiceretis bellum cur ad Ilergetes desci Ceretis a populo Romano ' cur nihil divinarum human xumve rerum inviolatum vobis esset Insaniatia profecto, milites nec major in corpus meum vis morbi, quam in vestras mentes, invasit. Horret animus referre, quid crediderint homines, quid speraverint, quid optaverint. Augerat omnia irrita oblivior si potest: si non, ut cumque silentium legat. Non negaverim, tristem atrocemque obra isam orationem meam quanto creditis facta vestra tu Ciora esse, quam dicta mea ' et me ea, quae secistis, pati aequum censetis: Vos ne dici quidem omnia aequo animo ferreus' Sed ne ea quidem ipsa ultra exprobrabuntur. Utinam tam facile vos obliviscamini eorum, quam ego NIiviscar. Itaque, quod ad vos universos attinet, si erroria Poenitet, satis superque poenarum habeo. Albius Calenus et Atrius Umber et ceteri nefariae seditionis auctores sanguine luent, quod admiserunt. Vobis supplicii eorum spectaculum non modo non acerbum, sed laetum etiam, si sana
mons rediit, debet esse. De nullis enim, quam de vobis, insessius aut immitius ' consuluerunt ' Vix finem dicendi
fecerat, cum ex Praeparato simul omnium rerum terror ocu-
Iis auribusque est offusus. Exercitua, qui corona conci-
obliuio Me omnia in tim ιum dedaeae et aboleae. 'festiore animo de rebus uestris eo utiarunι aia pedua visis eoin dueri t. puo qnod magis orationi favet. Nec tamen viligata, qnam nos dedimus, Ieetio Latinitati repugnat moering.- Inspieienti acrius codicem Puteanaeum, unice videtur inde existere, o qui dolar, qua Data ira ineuauus Jae. Gron.- Vet. lib. oblivio ista di eam del. Gron. Doujat. Crev.- In voeo ferretis libri .mss. variant offerunt entiri alii feretis alii feratias alii fertis.'Doering.- Infestius aut immitiuaerata quidam Μss. Alii iniquius et nimi- eius. Hoc recepere ron et Drah. sed ille non improbat immitius, et hic εniquius. In ut est in ua, et in Flor initius; nae potius pro immutua aeripta erediderim, quam pro immissa aut gratqui . Ruperi.- Carent e
Aut immitius stitimiel J Ita non uret tinnitri r haud magno ad sen- nulli antiquorum at Sigon tritonaeo. sum discrimine.
392쪽
2454 T. LIV Ionem circumdederat, gladiis ad acuta concrepuit Praeconis audita vox citantia nomina damnatorum in consilio Nudi in medium protrahebantur. Et simul omnis apparatus sup
plicii expromebatur. Deligati ad palum virgisque caesi et
securi percussi, adeo: torpentibus metu, qui aderant, ut non modo serocior vox adversus atrocitatem poenae, sed ne gemitus quidem, exaudiretur. Tracti inde de medio omnes,
Purgatoque loco, citati militea nominatim apud tribunos militum in verba P. Scipionis jurarunt, stipendiumque ad
nomen singulis persolutum est. Hunc finem exitumquo aeditio militum coepta apud Sucronem habuit. M. Per idem tempus ad Baetim fluvium Hanno, Praesectus Magonis, missus a Gadibus cum parva manuisse rum, mercede Hispanos solicitando ' ad quatuor millia juvenum armavit. Castris deinde exutus ab L. Marcio, maxima parte militum inter tumultum captorum castrorum, quibusdam etiam in fuga amissis, palatos Persequente equite, cum pancis ipse effugit. Dum haec ad Baetim fluvium geruntur, Laelius interim freto in oceanum evectus, ad Caditeiam si classe accessit. Urbs ea in ora oceani sita est, ubi primum e faucibus angustia panditur mare Gades. aino
ad Carteiam Duplieem video Tari'. si vero steti eam partem in-
in Hispania Carteiam annotari a San telligas quae panditur veraua media sone alteram Oleadum, qui pars Cel terraneum, Carteia erit at mirae vestiberorum ponuntur, inter Tagum et Gibratiar, sub Calpe quem Arabea Sueronem fluvios, ad oeeasnm Vale Tarie montem dixere, vulgo Gela riae, ubi nuncinore ada, ad quam Turi Atqne haec sententia Plinil pertinere possunt quae lib. xxi. e. 1. - Ptolemaei deseriptiones firmari referuntur alteram Turdulorum ad videtur Malac deseriptio Taris fretum Gaditannm, ubi primum e convenit. faueibus angustis panditur mare: Gades De Gadthua nauta, at- quod de oeeano si aeeipias, in eclus ne urbe Punieae originia ultra Her- ora oster Carteiam ponit, tum Car. eulis columnan, quae Hisponiae eonti- tela eadem erit eum urbe quae nune nenti ponte juncta, nune quoque
393쪽
certamino, proditione recipimdi ultro qui eam rem polli
rentur, in castra Romana Venientibus, spes, sicut ante dictum est, uerat Patefacta 3 immatura proditio est, Comprehensosque omnes Mago Adherbali praetori Carthaginem devehendo tradit. Adherbia, conjuratia in quinqueremem impositis, praemissaque ea, quia tardior, quam triremis, erat, ipso cum octo triremibus modico intervallo aequitur. Iam retum intrabat quinqueremis, cum Laelius, et ipse in quinqueremi e portu Carteiae, sequentibus Aeptem triremibus evectus, in Adherbalem ac triremes inv hitur, quinqueremem satis credens, deprensam rapido in
freto, in adversum eatum reciprocari non posse. ει nus in re subita parumper incertus trepidavit, utrum qui queremem sequeretur, an in hostes rostra convertereti
Ipsa cunctatio lacultatem detrectandae pugnae ademit. Jam enim sub ictu teli erant, et undique instabant hostea AE tua quoque arbitrium moderandi nave ademerat. Neque
erat navali pugna similis quippe ubi nihil voluntarium, nihil artis aut consilii esset. Una natura freti aestusque
totius certaminis potens suis, alienis navibus nequicquam remigio in contrarium tendentes invehebat, ut fugientem navem videres retro vortico intortam ictoribus illatam; et sequentem, si in contrarium tractum incidisset maris, sugientis modo sese avertentem. Iam in ipsa pugna haec, cum infesto rostro peteret hostium navem, obliqua ipsa ictum ulterius rostri accipiebat illa, cum transversa objiceretur
olim legehatur vivae Aine. I Olim Gaderis 'Pro trame: haeesseetro dobetne Rhenano in omnibus enim librr. as legitur, in dedi tramem aerimendi Bene autem Rhenani laetioni respondent verba sequentia, patefacis immatura prodisio est. Doering Ante Rhenan per ditionem Sigon per proditi --.-Is Sed at faeta in Edd. anta Gron inventum habent etiam Gron. Doujat.-I4 et edd. antiq. . Maeem ut etiam Gron. Doriat. mox M-
commercio dives, Cadia appellatur gyrum eontorto, quod hie vult, nidietum ad lib. xxx. fallor, Livinas vertex vero de tur mero ortio Dareieri πιονι-J bino seu vento rotato. Virg. et ra- Nnm polina, ortis istoriam risori pidus vorat aequore vortex.'
enim dieitur de mari sive fluet in
394쪽
245s T. IvII hosti, repente intorta in proram circumagebatur. Cum inter triremes, fortuna 'gente mceps Praelium misceretur, quinqueremis Romana, seu Pondere tenacior, seu pluribus remorum ordinibus scindentibus Vortices, cum facilius geretur, duas triremes suppressit, unius praelata impetu lateris alterius remos detersit ceterasque, quas indeΡtu aet, mulcasset, ni curn reliquia quinque navibus Adher
bal votis in Africam transmisisseti
31. Laelius, victor Carteiam revectus, auditis, quae acta Gadibus erant, patefactam proditionem, conjuratosque missos Carthaginem, spem ad irritum redactam si qua venissent nuntiis ad L. Marcium missis, nisi si Vterere frustis tempus aedendo ad Gades vellent, redeundum ad imperatorem esse, assentiento Marcio Paucos post die ambo arthaginem rediere. Ad quorum discessum non respiravit modo Mago, cum terra murique ancipiti metu urgeretui; sed etiam, audita rebellione Ilergetum, Spem recuperandae Hispaniae nactus, nuntios Carthaginem ad senatum mittit, ' qui simul aeditionem civilem in castris Romania, simul desectionem sociorum in majus verbis extollentos, hortarentur, ut auxilia mitterent, quibus traditum a patri-
ιrisibus pro istoriistis ron. Domat. Crev.-I Madeismet Edd. ante Gron. I Ab Rhenan est ex vitiato codice, jndie. Gron ve in irritum redactae. - is, quod optimi Codd. constanter servant, perperam in quibusdam editi omissum est saepius enim . nisi non solum apud Nostrum, sed etiam apud alios scripti particula si additur; v. Dris supr. Doering Sidet Gron.
Unitis praelataJ Adherbal praeter ibiis eaedere. Et commuleare, eat quinque mem, qua vehebantur con eonculeare, ollidere. Vult itaque jurat Gaditani, in Alaleam oeto tri Liv. futurum ut quinqueremis Laeniremibus navigabat ex his in condie reliquas Adherbalis naves, notquot tu amisit duas, suppressas se demor stili pisei potuisset, laceraret mutilagas a Romana quinqueremi, quae aliam reique nisi hi fuga ibi onsula- praeterea male habuit; nam praelata, isset. id est, praetervecta magno impetu, Qua venimentJ Inanem nempe remo triremis, qui ab uno latere jam esse peni potiundi Gadibus pererant, confregit proditionem, qua spe addueli eo va-
395쪽
hua imperium Hispaniae repetit aes Mandonius et I dibilis, in sine regressi ' paulisper, dum quidnam do so-
ditione statueretur, cirent, auspensi quieverunt; at civium errori ignomeretur, non dissidentes, sibi quoque ignomi me. Postquam vulgata est atrocitas supplicii, auam quoque noxam pari pinna aestimatam rati, vocati Hirsua ad arma popularibus, contractisque, quae ante habuerant,
auxiliis, in edetanum agrum, ubi principio desectionisatasiva habuerant, cum vagin millibus peditum, duobus
millibus equitum et quingentis transcenderunt. 32. Scipio, cum fido solvendi pariter omnibus noxiis innoxiisque stipendii, tum Vultu sto aermone in omne placato facile reconciliaus militum animis, Prius quam castra ab Carthagine moveret, concione advocata, mutua verbis in perfidiam rebellantium regulorum invectus, nequaquam eodem animo se ire proseasusiat 'ad vindicandum id sc lus, quo civilem errorem nuper sanaveri Tum se haud
secus quam Viscera secantem sua, cum gemitu et lacrymia
quinque et triginta hominum capilibus expiasse octo miIlium seu imprudentiam, seu noxam nunc laeto et erecto animo ad caedem Ilergetum ire. on enim eos neque natos in eadem terra, nec ulla secum societate junctos eam Eam quas sola suerit, fidei atque amicitiae, ipsos per oelua rupisse. In exercitu suo go, Praeterquam quod omnes ci-
Cum de Misendi ... stipendul Misendo parve omnibus innoxiis n- m est conjunctio distingnens, et aqua inpendio, eum, te ut partieula respondet partieulae tum Sententia emis ait praepositio regena nomen eat, reconciliatos a Seipione animos με. militum, partim data praestitave fido in am foetetatem, non ejusdem solvendi omnihua alipendit, partim patriae, ae amieitiae, ae datae fidelptaeid in eos vultu ne sermone nomine, violatam eis ab Ilergetibus Gron tamen mavult Apis eum ipsis. Deινα eινar. Cisa. Li-. X
396쪽
245s T. LIVII vea, aut socios Latiniquo nominia rideat, etiam eo moveri, quod nemo vere sit miles, qui non aut a patruo suo Cn. Scipione, qui primus Romani nominis in an provinciam venerit, aut a patre consule, aut a se sit ex Italia advectus. Scipionum nomini auspiciisque omnes assuetos, quos se mi patriam ad meritum triumphum deducere velit quoaconsulatum petenti, velut si omnium communis agatura nos affuturos speret. Quod ad expeditionem' attineat, quae
instet, immemorem esse rerum suarum gestarum, qui id
beIlum ducat Magonis Hercule sibi, qui extra orbem
terrarum in circumfusam oceano insulam cum Paucis Pe fugerit navibus, majorem curam esse, quam Ilergetum.
Quippe illic et ducem Carthaginiensem, et quantumcumque unicum praesidium me hic latrones latronumque duces quibus ut ad populandos finitimorum agro tect que urenda et rapienda pecora aliqua vis sit, ita in acie ac signis collatis nullam esse. ' agi velocitate ad fugam, quam armis fretos, pugnaturos esse. Itaque non, quod ubium inde periculum, aut semen majoria belli videat, ideo Se Prius quam Provincia decedat, opprimendo, Ilerget duxisse ae primum, ne impunita tam celerata desectio set deinde, ne quis in provincia, imul virtute tanta et selicitate perdomita, relictus hostis dici posset Proinde. Dei bone juvantibus sequerentur, non tam ad hellum γ-rendum, neque enim cum pari hoste certamen esse, quam ad expetendas ab hominibus scelestia poenas M. Ab hac oration dimissos ad iter se comparare in
Quod aviari ad expeditionem e remam in Manda-um e finisures, ri quas --m humi pro heus, tu si quia existim veritvropri ea aeuum me a -- tuam obsitum eas oportere rerum, quas istae in Bispania re erit. Ne diei mari Malem alium reιια- esa in prouincia, quam ι ita fortitudine tantaque pariter Hiritate ipse perdammerit. Ha ha e sermonem ad mauea Aabitum. Vulgat antiq. levi. - aeque amaritiam.- olim legebatur ad a Misi
397쪽
LIB. XVIII. AP. m. assctem posteriim jubet prosectusque decimis castris eo nit ad Iberum flumen. Inde, superato amni die quarto in conspectu hostium posuit castra Campus ante ' montibua circa septua erat. In eam vallem Scipio cum pecora, rapta pleraque ex hostium ' agris, propelli ad irritandam seritatem barbarorum jussisset, velites subsidio misit. Aquibus ubi per procursationem commissa pugna esset, La Iiam cum equitatu impetum ex occulto facere jubet Monaopportune prominens equitum insidias texit nec ulla mora pugnae facta est. Hispani in conspecta procul pecora, velites in Hispanos praeda occupatos incurrere. Primo missilibus territavere deinde emissis levibus telis, quae Irritare magis, quam decernere, pugnam poterant, gladios nudant, et collato pede res coepta geri est ancepsque y destro certamen erat, ' nisi equites supervenissent. Neque ex adverso tantum illati ' obvios obtrivere, sed circumvecti etiam quidam per infima clivi ab tergo se, ut plerosqno intercluderent, objecerunt. ajorque caedes fuit, quam quantam edere levia per excursiones praelia solent. Ira magis accensa adverso praelio barbaris est, quam imminuti animi. Itaque, ne perculsi viderentur, prima luce postero die in aciem processere. Non capiebat omnes copiasn gusta, sicut ante dictum est, Vallis duae ferme peditum
Edd. antiq. autem et reumraepetis pro ire septua. Ipsorum μιium Edd. ante Gron.- Rhenan. Uudie Gron. temere mutavit veterem vocem emissis in missis, quia eo dieendi genere utitur in hae re sempera.ivina.- Ped rea empta ori eat ancepsque Nihil horum verborum in optimis Μs aed eontinenter muri pedestre unde acribendum et gladio nudant, Deo eo de aere emtamen erat Oron. Sed in illis verbia nihil Livio indignum esse, immo eorum ope fluere magis orationem, et vieinitatem oeum pede re et Maera effecisse ni librarii media transiliront, moneat Crev et Drav.' - ναι Io Deerat in Edd. antiq. Di α--II 4 eeera Oron. Do at Crem
Campus arate J Intellige ante e talo pede rea ea ea geri est; --tra sive a fronte eastrorum, ut Itb. epaque pedestre relamen eratJmeli xxviI fluvius ab tergo ante circa res habent, eo eo pedestre emtamenque, velut ripa praeceps oram ejus era praetermissis quae in medio. Hine
tumuli, omnem ingebat. Alias, eonjicit Oronou seribendum, inaes
Campus talem montibus sireumaeptus pede acre certamen erat.
398쪽
2460 T. LIVII Partes, omnis equitatus in aciem descendit. Quod reliquum peditum erat, obliquo constituerunt coue 3 i Scipio, Pro ae esse loci angustias ratus et quod in arcto pugna Romano aptior, quam Hispano militi futura videbatur, et quod in eum locum detracta hostium acies esset qui non
omnem multitudinem eorum caperet, novo etiam consillo adjecit animum et equitem nec se posse circumdare cornibus
in tam angusto spatio, et hosti, quem cum pedite eduxisset, inutilem sores Itaque imperat Laelio, ut per colles quam occultissimo itinere circumducat equites, segregetque, quantum possit, equestrem a pedestri pugnam. Ipse omnia signa peditum in hostes vertit: quatuor cohortes in fronte statuit, quia latius pandere aciem non poterat. Μωram pugnandi nullam fecit, ut ipso certamine averteret conspectu transeuntium per oves equitum. Neque unis circumductos sensere, quam tumultum equestris pugnae ab tergo accepere. Ita duo praelia 3 erant duae peditum acies, duo equitatus per longitudinem campi quia misceri ex genere utroque praelium angustiae non patiebantur iugnabant. Hispanorum cum neque pedes equiti, nec eques pediti auxilio esset, pedes fiducia equitia temere commissus campo sederetur, eques circumventus nec peditem
fronte,' jam enim stratae pedestres copiae erant nec ab
es purio posse uti equitatu suo, ut laιera peditum Aiae atque inde rueretur es Οιium equitatum, qui jam una eum pedilibu in aciem alia eduetua erat, naui eis usui fore. -12 abent et maia Edd. antiq. Is Gnaeiterum Rhen et al- 4 Paemn Gron. Doluat Crev I Habent Oron. Doriat Crev additionem antiq.
Obliquo eo tiιuerunt muri Vulgo in praelii Ioeum. est e Materitne sensu parum diverso. Ne pedilem a fronte J Romanum vult, ispanorum equitum partem, sellicet peditatum, qui fuso Hispani- quam frons acie non apiebat, loea eo peditat in equitatum hostilem tam in olle, qui ea transverso ferret inveliebatur.
399쪽
LIB. XXVIII. AP. 24. 2461 tergo equitem sustineret, et Ipsi, cum diu in orbem eae stantibu equis defendissent, ad unum omnes cara sunt: nec quisquam peditum equitumque superfuit, qui in vitisse pugnaverunt. Tertia pars, quae in colle ad spectaculum magis tutum, quam ad partem Pugnae capessendam, stet rat, et locum et tempus ad sugiendum habuit. Inter eo et reguli ipsi sugerunt, prius quam tota circumveniretur acies, inter tumulium elapsi. M. Castra eodem die Hispanorum, praeter reliquam si praedam, cum tribus sermo minibus hominum capiuntur. Romani sociique ad mille ducenti eo praelio ceciderunt: vulnerata amplius tria millia hominum. Minus cruenta vi toria suisset, si patentiore campo et ad shgam capessendam
facili foret pugnatum. Indibilis abjectis belli consiliis, nihil tutius in amiciis rebus experta fido et clementia Scipionis ratus, Mandonium fratrem ad eum mittit; qui advo-Iutua genibus, satiae rabiem temporis ejus accusat, cum velut contagione quadam pestifera non Ilergetes modo et Lacetani, sed castra quoque Romana insanierint. Suam quidem et fratri et reliquorum popularium eam conditionem esse, ut aut, si ita videatur, reddant spiritum P. Scrupioni, ab eodem illo acceptum, aut aereati bis uni debitam vitam pro eo in perpetuum devoveant. Antea in causa sua fiduciam sibi uiam, nondum experta clementia ejus nunc contra, nullam in causa, omnem in misericordia victoria apem positam ' habere. mos vetustus erat Romanis, cum
-- fratrem l Alium puto te Glar eonjieit deinde andonius a Mandonio regulo evius ante Livius prior nullibi frater Indibilia salisa
meminit: eum enim andonia ille indieatur. In eadem eum Indibili ulpa osset, Maeausam. J In defendendae ei. non videtur aptior suiMe ad miti licet patriae sua studio. gandum victorem Seipionem, ut reein
400쪽
quo nec foedere, nec sequia legibus jungeretur amicitia, nemptius imperio in eum tanquam Pucatum uti, quam omnia divina humanaque dedidimet, obsides accepti, arma demta pramidia urbibus imposita forent. Scipio, multis inve tua in praesentem Mandonium absentemque Indihilem ver his. illo quidem merito perisso ipsorum ' maleficior est; vieturos suo atque populi Romani beneficio. Ceterum noneque arma iis ademturum, quippe ea pignora timentium
rehellionem sae, ae libera arma relinquere solutosquBmetu animos, neque ae in haides innoxios, sed in lyao a desecerint, saeviturum, nec ab inermi, sed ab armato hoste, poenas expetiturum. Utrumque fortunam expertia permittere sese, utrum propitios, an iratos hahere Romanos mallent. Ita dimissus Mandonius pecunia tantummodo imperata, ex qua stipendium' militi praestari pos t. Ipse Marcio in ulteriorem Hispaniam praemisso, Silano
Tarraconem remisso, paucos moratus dies, dum imperatam pecuniam Ilergetes Pernumerarent, cum expeditis Madicium jam appropinquantem oceano assequitur.
35. Inchoata res jam ante de Masinissa Hiis atque aliis de causis dilata erat, quod Numida cum ipso utiquo congredi Scipione volebat, utque ejus dextra fidem sancire . Ea tum itineris tam longi ac tam devii causa Scipioni
non semel alibi Livina. Nun tamen Pst Cantab Voas. 33ναι- Is M Lante Gron peritur fae M. Crev peril e. - ante humim exeidias. 4. Duh. Ruperι.-2 Parenthesin non eum Drah post animo demum, aedi νε- elausi pro Mibera autem, quod exhibuit oris revocavi Cr vieri et aliorum ieetionem, sed libera, quod Postulare omnino videtur Graistionis oncinnitas, eum ais hie seque, a qne in sequentibus, . neque re-apondeat. Doering. - ae libera. . . . animos. που Gron. Donstat ema ae libera .... annaesa neque Crev Reetina forte ediderunt Cres et al. Ruperi. In optimia Has praestarum unde sorte leg revimam se stipe dium; Gron. Ruperi.
qua stipendium miliae an op et praevi m do vestibua aliisque mitimis scriptum est, ex qua praesidium tum ommodis intellio nihil vetat. milvi inde ronovi venit in men η ne u vera L Coueiliando tem, ex qua re--- misi praestari manis, quod inehoatum aerat statria possit, it subaudiatur ιυ sum, filio remisso. quod adhue militibus dehebatur aed