Opera omnia

241쪽

tabantur, nigrariam istarum quae anno 1670 invaserant relio nastis mas omnino referrent, jamque et mitissimae essent et tantum Ausolibuno exolerent. Nihil mihi itaque aliud jam restabat, nisi ut 73-πβ. in hoc morbo nudum et ab aliis sepositum accuratissimo examine inquirerem, atque oculo ad juvantia et laedentia quam diligenter maxime potui semper intento, viam pro virili exploratoris instar, praetentarem. 9.J Atrox capitis dolor, propensioque quam habebat hic morbus ad dolores lateribus infige dos, tum etiam sanguis pleuriticorum similis, me statim edocebant inflatiunationem haud mediocrem huic ebri subesse, nec tamen eam posse ferre largiorem istam evacuationem quae pleuritidi convenit. Sanguis enim post primam aut secundam saltem vicem detractus glutinis colorem, quo tegebatur superficies, protinus amisit; meo repetita adhuc Venae-sectione Phleboimabatur aeger, nisi sorte morbus in pleuritidem veram ν 'transiret; quod nonnunquam accidebat post regimen justo re haud calidius, praesertim primo vere quo invadebat, scilicet anno ines e. 1664 quo tempore a solis accessu occasionem nactus cum 'h n etiam nondum adolesceret morbus, et principio magis spirituoso inviteretur quam postea, ad genus peripue monicum Videbatin accedere. Cum vero et experientia et exemplo repetita phlebotomia deterrerer, licet luce clarius esse Febrem repetitia hanc, praecipue sub primam ingressum, haud PMum i rem I. matoriam fuisse, nihil jam restabat quo ejus calor restingui mentis re-

posset, praeter enemat saepius repetenda, et medicamenta re bu, vj,

frigerantia. at praeter hos affectus inflammationem aperte a divi prodentes, illud stuporis phaenomenon, Febri huic quam alii

cuilibet familiarius, omnino indicabat continuo repetenda esse enemata, quibus materia ebrilis, quae ita prompte caput petebat, ab eo diverteretur; quin et venae-sectioni repetitae, quam aegre tulit propria hujus morbi natura, substituebantur illa, atque ejus pensabant desectum, sanguinis servorem l cide ac sensim contemperantia, et causam eliminantia Orbificam 0. Porro judicabam emplastra epispaatica satis Epispas- ampla cervici posteriori applicita, in hac Febre Potius e usu is is, fore, quam in aliis quibus materia ebrilis haud ex aequo Sui applic ut tentabat; etenim a cruciatu et servore Vehementibus, magis ex

quos dicta epispastica parti cui imponuntur solent imprimere, IIT

materia, quae secus in caput ascenderet, in locum affectum labribus. comvatur His, et regimini ad eundem refingerandi san

242쪽

Fnaara minis scopum facienti, tandem morbus quasi naturaliter spon-Α99oliti teque suis cedebat, quantumlibet saeviret si methodo ab hac πη-πβ. diversa eum quia aggrederetur; quod mihi ab experimentis plus satis Dequentibus abunde liquebat. Cunaetio. 11. Hunc itaque cursum institui sanguinem e brachii

Venis mittendum, ea quantitate quae aegri viribus, aetati, aliisque circumstantiis convenire mihi visa est, ante omnia curabam, atque eodem fere tempore emplastrum epispasticum bene largum nuchae applicandum. Die proximo clysterem lenitivum ita tempori injiciendum praecepi, ut ante no tem sedari posset tumultus qui ab eo inter operandvin excit retur, hora scilicet secunda terrime post meridiem. Repete- Enem in batur enem illud singulis diebus donec imminueretur morbi repetenda. Vis quo Ludem tempore ab eo cessandam esse duxi, imo et maturius, si nempe Febris diem quartum et decimum excessisset, jamque inveterasceret quo in casu, licet ab ne-matis praecedentibus debellata non fuerit, eadem tamen post elapsos hos die supervacanea esse comperi morbi enim acie per ebullitionem praegressam jam retusa, Rique Regro Q. βλους constituto, et a symptomatis violentioribus quae ab eo pendebant securo, nihil prius erat, quam ut morbum suo uti genio, et quasi sensim deflagrare, ac suis viribus ruere, sineremus; quod mihi semper cessit melius, quam Vacuationem qualemcunque violentiorem hoc tempore moliri. Aegro interim camibus interdixi, cererisiam vero tenuem ad arbitrium concesSi.

Quare e 12. Restat et aliud, quod, quia multiplici experientia

otiatim astipulante aegris optime solebat vertere, in describendo erat quo hujusce morbi regimine mihi minime praetereundum fidi; nempe ut aeger quotidie lecto abstineret, saltem ad hor aliquot, vel, si id vetaret major ejus debilitas, vestes saltem indueret, et supra lectum cubaret, capite paulo elatiori. Etenim cum magnum illum imperiun quo ebria in caput serebatur, et inflammatoriam simul sanguinis diathesin contemplarer, subiit mihi in mentem aegrum a corporis positum nonnihil emolumenti capere posse, si nempe ea talis merit ut circumambiente nullatenus augesceret calor, quod omnino fieri necesse est, si in lecto se jugiter contineat, neque -- guinis in capitis arcem tendentis impetus promoveretur munissin cerebri servor intendatur, proindeque spiritu animales

243쪽

calefiant atque exagitentur, a quibus et vehementior cordis agnata vibratio et Febris augmentum. 21 κυω I3., Quantumlibet autem aegris conducat in febribus '73-το omnibus quae inflammationis intensioris sunt participes ut Q νη dum

non semper lecto incarcerentur, anunaMertendum eat tamen diutius

eosdem, ni diutius quam par erat pro una vice a lecto abfuerint, P Σ' declinante praeaertim morbo, in dolores vagos, qui in rheuma a lectotismo desinere possint, nonnunquam de facili incidere non ' μ' 'nunquam etiam superficiem corporis latero deturpari quae sicui contingant, lecto addicendus est, quo apertis cutis spis culis, commode diffari possint istiusmodi particulae, quae malorum alterutri fomitem praebent hoc vero ad diem umini aut alterum tantviri, sudore non provocato. Hujusmodi In mo=bi autem accidentia oppido rara sunt, nec nisi in ebris declina .hra, tione comparent unquam; quo tempore, cum jam morbus aeger innutior est, longe tutius egro permittes ut in lacto assidue iis a.di decumbat, quam vel initio, vel in statu; quinimo per hoe hy=Jl' tempus id magis conseri ad materiam Febrilem digerendam. . in quae, ni aeger maturius Iecto affigatur, efferatur magis atque ' α' incenditur.

14. Hic si quis objecerit, dictam methodum, licet ad

sanguinis impetum a capite amoliendum reficiendumque aegrum satis commodam minus tamen expedire, eo quod evacuationi per audores, qua materia ebrilia jam concocta eliminanda omnino erat, ossiciat respondeo, nihil agere condi sentientem, nisi prius argumentia cons erit hujusmodi Dia ore-

evacuationem omni ebri deberi, quod haud ita in proclivici 2I.

atque facile est. Docet enim experientia, non autem ratio, bri debe- quaenam sebinuri species per diaphoresin, o quae per catharai sit exterminanda, etc. Quinimo est cur arbitremur dari quasdam febrium species, quaamatura methodo sibi peculiis sine visibili aliqua evacuation ablegat, reducendo scilicet in sanguinis massam eique assimilando materiam illam morbificam quae cum eodem minus quadrabat. Qua ego nix ratione, saepemunero tam in hac Febrium specie quam aliis, modo intermittentes non ossent, mox a primo insultu, totoque sanguine nondum inquinato, easdem in ordinem redegi, imperato tantum cererisiae tenuissimae, quoties ac quantum

244쪽

Fκnais desiderarent, potu, auque tam jus tomun quam diorum, Ah, bis cujuscunque generis sint, aegris interdicto permissis interim '73-πβ. et exercitii consueti usu et aura liberiore, nullaque prorsus evacuatione vel semel instituta. Sane omnimoda solum hujusmodi per biduum triduumve abstinentia libero meo ac amicitia mihi conjunctissimos, curavi Verum hoc reme. di non nisi in junioribus ac temperamento sanguineo meditis est utendum.

f15. Quod si dems, Muram non alia methodo quam

per diaphor in morbum vincere posse, an non Os Volumus Sudores a sudores, qui morbo jam satiscente prorumpunt, et a praevia

, h.'' digestione fluunt, non ero istos, qui primi morbi diebus profluente trusi, ab interrupta furenti Naturae oeconomia discunturqtibodui Hujusmodi opinor, sudore non erunt promovendi, at com- hi pescendus potius tumultus ille cui ortum suum debent. Istiusmodi autem sudore multas febrium species, licet non

omnes, solent comitari neque enim sum nescius quasdam

Intemit febrium species ejus esse indolis, ut in παρα- sudorem hunc paλὰν, criticum sibi postulent, ales sunt particulares intermit- mi, i se tentium Moxysmi, magna item et Dequentissima Naturaeeoti,titu febris ab illa pendens constitutione quae ad intermittent , --- PHemice Producendas ramice facit; in his AEnim, si cui sudorem methodo insistatur quae non eo tendit ut materia morbificas testini digerntur Primum, dein Per sudore inminetur, augebitur morbus: suocirca nullas hic evacuatione locum habere debent, nisi quatenus morbi impetum primis diebus quibus aggreditur summinare valent, ne inter medentium opereas ris aeger fato succumbat Quin et ebria pestilentialis causa,

iii. d. ' eum tenuissim sit et perquam subtilis, vel primis morbi iis, vel pri- diebus sudoribus diffari potest, aufrigante ubique die , rientia.

16. Istis autem in febribus, in quibus ordinario symptomatum ductu, et si suo genio uti perinittantur, nusqu- videmus Naturam materiam morbificam jam praeparatam tempore praefinito evacuare solere nescio an non plus satis temerarius is fuerit, qui sudore provocando vim morbo inferre cogitet, atque aegrum ea sola methodo restituere, cum ut docet mirinus Senex, τος -- --Ῥαφο-ης κενε

245쪽

-- Medicina proficit. Cela De Med. iii 1 3J Atque illud 22...is

quidem usu venire autumo in F re hac particulari de qua hies 3-το. - , quam multiplici experienti edoctus, satis scio sine su In hac Fodoribus sigari posse aegrum etiam, dum eosdem importunius, O h.'a citremus, saepenumero vita cogente necessitate in mani audoribus sestum vitae discrimen conjici, a materia morbifica in caput in non aureum lata Attamen neque in hac Febre, neque in alia qua z ρ'' . libet vel ex eis quae audore critico solvi non solent, si sorte sollicita- hujuscemodi sudor morbo jam imminuto sponte supervenerit, quem ex symptomatum omnium remissione debitae conco tionis sobolem esse arbitremur, edicorum prudentissim quisque eum contemnet; ubi vero non ita sponte exit, qui certo scire possumus an non hominem e medio tollamus,

dum humores regimine et cardiacis calidioribus ad euismodi sudores disponere nitimur Si quia sorte in thesaurum inciderit, nisi desipiat, humo tollet stultu autem ait oportet,

qui, hac fretus fortuna, omnem adhibet operam ut alium ejusmodi cum vitae periculo adipiscatur Quo vero cunque modo haec se rea habeat, mihi abunde constat, solam febrem calorem eum secum adserre, qui materiae febrili ad motionem praeparandae possit sincere, neque eo intensiorem a regimine servido forinsecus accersendum. DI7. Praelatam methodum per Venae-sectionem atqueenemata in hujusce Febris curatione quam felicissime succedere comperiebam eam vero, quoties a diaphoreticia lacesseretur, non solum nomala malique moris symptomata, sed etiam dubium semper exitum habuisse. Inter symptomat Stupor eo- eminebat tacitum illud delirium, quod non tam insana loqua ''v

citate se prodebat, quam stupore com aemulante, quod uti atridum

ira. diximus, huic ebri frequens solebat accidere. Hoc .. -

symptoma, licet nonunquam sponte sua ortum illud viderim, importuno nimia tamen curatricum diligentia in provocandia audoribus utim ui male posita, ut plurimum invitabatur hoc enim pacto ma era teria morbifica, quae in hac Febris specie sudoribus morem turigerere recusabat, vehementer exagitata in caput tandem elevabatur cum ingenti aegrorum discrimine. I8. Iampridem animadverti iv. 4. 12.J in curatione febris eo titutionis alterius, quod per ultimo annos hujusmodi stu

246쪽

FEBRI po pueros maxime, atque eos qui ex ephebis vix excesserant,

Atizokbis subinde iminebat, sed nec ita profundus, nec perinde epi-'73-πβ demicus, atque erat is qui hanc Febrem comitabatur. meque tamen illum, licet huic inseriorem, multo minus hunc, ubi primm ingrederetur morbus edomare potui, licet nullum non lapidem moverem, repetitis venae-sectionibus, non in brachii tantum, sed cervice etiam et pedibus, empirestria vesicatoriis, cucurbitulis, enematis, diaphoreticis omnis gene-Quo paetoris, etc., in partes adscitis andem statui, post sanguinem s..',ir e brachio eductum, epispasticum cervici applicatum, atque ς- tur enemata duo vel tria e lacte et sacchis injecta primis morbi diebus, nihil quicquam amplius moliri, nisi quod aegrum et a camibus et a liquoribus spirituosi quibuscunque arcerem; ad Naturae methodum interim attendebam, cujus ego e tigiis inhaerens symploma hoc superare tandem discerem.

Morbus interim cui invigilabam, tuto licet tarde recedens, tandem evanuit. Muic itaque methodo insistendum mihi esse duxi in febribus quas deinceps tractavi universis; quod quidem, at et symptomatis magnitudinem, et eventum ubique votis respondentem, spectamus, haud parvi momenti mihi videtur. Ihinos I9. Et sane mihi nonnunquam subiit cogitare, nos in morbis depellendis haud satis lente sestinare I tardius vero

tione nocet

quandoque nobis esse procedendum, et plus Murae saepenumero com-s si mittendum, quam mos hodie obtinuit. Errat enim sed neque errore erudito, qui Naturam artis adminiculo ubique indigere existimat. Namque id si fieret, parcius humano generi ea prospexisset, quam postulat speciei conservatio; cum ne minima sit proportio inter morborum ingruentium frequentiam, et sacultate quibus possent homines ad eosdem fugandos, vel iis saeculia quibus edendi Ar maxime caput extulit, et a quampluribu exculta est. Aliis in morbis quid hoc prosecerit nescio illud satis scio ex diligenti observatione

mihi astipulante, quod in Febre de qua jam agimus, dictum

symptoma post usurpatas evacuationes generales venae-tionem dico, et enemata, solo tempore feliciter solebat vinci. 20. Antea fila, 4. diximus convalescentiae praenuncia

signa ut plurimum ad diem usque tricesimum differri solere, in stupore scilicet paulo confirmatiori, aegro nonnunquam Etiam in etiam aphonia correpto quibus elapsis, incongruum aliquod

247쪽

atque absurdum sive cibi sive potus genus importune flagit Fgastis bat, ventriculi semento a morbo diutumiore impense Vitisto. d bisuis Hoc in casu, quandoquidem jam exhaustae corporis Vires π3-πο. sectione omnino indigerent, lubens ea etiam concessi quae ih0rum

minus aegro convenire Viderentur, modo alat magis rei convale derent'. centibus

2I. Mense Septembri 1674, filium novennem librarii quam in-eujusdam aedibus meis vicini nomine Not, hac Febro una 'U' eum symptomate jam saepe memorato laborantem, tractabam. Extracto e brachio sanguine, et clysteribus per primos liquot morbi dies continuo injectis, importunissimae matri stabam, quae rem cyus expedire acriter urgebat quam ego eum salute filii stare posse arbitrabar. Datis itaque induciis, nulloque medicamento alio propinato praeter julapium aliquod e vulgaribus, quod pacandae quidem matri potius destinabatur, quam filio restituendo, trigesimum circiter diem melius habere coepit, edulia varia etiam absurda misere discupiens, quorum pars aliqua concedebatur, licet nullo alio nomine concedi debuisset atque ita tandem prorsus convaluit. 22. Quamvis autem stupor hic ad comatis accedens naturam, huic ebri aliis symptomatis frequentius superi Ventinat, quandoque tamen at rarius, phrenesis absque simpore nonnullos invadebat, in qua aeger insomnis dies nocte que gebat, nulla ratione poterat regi, aliaque patiebatur Vmplomata, iis similia, quae vel ab aliis febribus, vel a Variolis in phrenesin actos infestabant. Inducia non tulit symploma hoc ut solebat affectus comatosus jam memoratus,)donec fieret digestio, aegrum vero intra paucos tollebat, nisi inflammatio cohiberetur Atque hic mihi suppetias praerapin vitr. caeteris tulit vitrioli spiritus, quem, post Venae-sectionem .L . atque enematis unius alterium injectionem, cererisiae tenui heu ndam institatum pro potu ordinario concessi; qui intris dies PQ Moontulit. et somnum conciliabat, et sanitatem, superatis symptomatis, aegro reddebat quod quidem nulla alia methodo incere valebam. Atque hoc miterata saepe experientia mihi abunde

23. Febri huic, autumno 1675, et dejectiones dysen Dysentetericae superveniebant, quandoque et diarrhoea. Ista ego Ira

248쪽

Fgastis statim perspexi symptomaticas fuisse huic ebri, non vero, Auzkbis ut in constitutione praecedenti, originales et primo ortas:

73-πο quo non obstante, cum morbi causa in sanguinis massa quo P ox clauderetur. venae-sectionem ea indicabat: quae quidem.

tollebatur. . . . ,

propinato etiam post narcotIco ad dum Ices symptomati huic debellando par erat.

gia habitans, me accersiviti laboraverat ea mac febre, ventris torminibus derepente jam correpta, quae deinceps excipiebant dejectiones anginneae ac mucosae. Licet protrita jam ab aliquot diebus ob morbum diutinum vires

essent, maxime Vero a dejectionum Dequentia quae nocte praegressa mestum fatigaverant, sanguinem tamen e brachio statim educendum curavi, et paulo post narcoticum exhibendum quibus peractis, ea ipsa nocte dejectione stercorosae conspiciebantur Mane et vesperi sequentibus narcoticum repetebam praedictum, imperato etiam medicamento cardiaco moderatior quo spiritus refocillarentur atque ab his statim convaluit.

Diarctoo 5. Diarrhoeam quod attinet, quae eodem sere anni ib. si tempore huic ebri haud raro accidebat, minus adhuc ista

opu erat, lacessebat negotii; cumque ea neque aegro prodesset, neque etiam inceret, quantum mihi observare licuit, sive adesset stupor sive etiam abesset, nullam ab illa indicationem curativam elicere valebam, modo intra eos staret limites ut aeger ab ea de vita non periclitaretur; quo in casu narcoticum alae Nareotieo dubio indicabatur, atque in eo solo probandus anodynorumh..'ωζ' usus per omnem morbi hujus decursum ingens enim illaino ubie propensio qua hac Febre laborantes in stuporem serebantur, binau, his intendebatur, ac proinde nisi urgente necessitate in

usum nunquam erant reVocanda.

Coti t., 26. Νotandum est haud raro accidere tam ab hac Febre βμ ' in sobribus aliis convalescentibus iis maxime quos illaenoetum diutius maceraverant, nec nisi post longas magnasque macuR. 'quis' tiones tandem demiserant, praesertim si invalidior essent modo tot corporis habitu, ut noctu in lecto cubantes incalescerent primum, mox audore diffuerent, a quibus vehementer infirmabantur, et virea tardius recipiebant, nonnulli etiam praecipitabantur in tabem Cum symploma hoc non aliunde nasci existimarem quam a sanguine ob morbum contumaciorem eo

249쪽

usque depauperato debilitatoque, ut succos, quos recenter in Eanis

vectos nequiret assimilare, per sudore ejicero moliretur ita

affectis author semper sui ut singulis auroris noctibusque '73- 75. cochlearia quinque vel sex vini alacensis annosioris haurirent, cujus usu negris vires crescebant jugiter, et evanescebant sudores Atque haec de Febre hujus Constitutionis

Continua, quam ' ob insignem stuporem eam sere semper eo tautem, hibet Comatosam appellare.

ORIEΝT anno, mense scilicet Ianuario 1673- ingressa est Μorbillorum species quaedam ab ea diversa quae eodem mense anno 1669-70, inu erat; neque tamen minus epide- mice saeviebant hi atque isti, sed non perinde erant regulares, neque ita constanter typum observabant nunc enim citius Μorbilli nunc serius, erumpebant, cum in ali specie erupti in diem sub2 c., ab invasione quartum semper incideret adhaec humeros et stitutionis caetera trunci partes primum occupabant, cum isti alteri fa z.kἰ-.ciem primum peterent, et in reliquum eorpus paulatim par differeb nigerentur; nec hac in specie observare licuit, nisi rarissime, bus jam ea cuticulae desquaminationes ad instar sarinae inspersae, ' Pxy'

quoties recederent, billi, quae in alia specie haud minus certo conspiciebantur quam post febris earlatinae decessum eonspici solent. Plures insuper e medio tollebant, quoties imperite tractarentur, quam priores illi, febrim enim et dyspnoea, quae morbillis abiturientibus solebant accidere, vehementiores erant, et peripneumoniam hic propius reserebant, quam in altero genere Quantumlibet autem fuerintanomia atque irregulares himorbissi quoad jam memorata symptomata, in praecipuis tamen satis iis competebat historia quam de orbissis iv. c. 5. tradidi, cum morbos anni 1670epidemicos describerem quae idcirco impraesentiarum repetenda non erit. mi, ut etiam priores isti, ad emum usque aequinoctium invalescebant, a quo tempore decreseentes, appetente solstitio aestivo aut non diu post evanuere. 2. Curatio, cum nulla ferme in re ab illa differat quam in

250쪽

Moanitici orbillorum historia jam fuse tradidi, exinde petenda est. Unitam tantum hic pro meo more, instantiam adseram Cunavio methodi qua illas aggrediebar. 3. Februario, I674 domina Virtutibus ornatissima, atque in exemplum nata, Comitissa Sarisburiensis, me accersivit: infantium unus tantum tum temporis Reyotabat, mox reliqui, quinque autem vel sex erant, quos omnes eadem methodo tractavi. Lectulo eos addixi ad dies binos temosve ante emptionem, ut sanguis, pro suo genio, particulas iacile separabiles morbum committentes, per cutis poros eliminaret; neque autem vel stragulis, Vel igni, quibus sani assueverant, quidquam adjici patiebar ab esu carnium arcebam, uacula

Menacea hordeacea ac subinde Pomum coctum, concedens, revisiam tenuem insuper Vel lac cum aquae triplo coctum, Pro potu urgenteque Pro more tussi, ptisanam pectoralem saepe assumendam praescripsi. His peractis, omnino convaluere brevi illo spatio quod hic morbus solet percurrere; neque vel per ejus decursum, Vel eodem satiscente symptomate quovis morbo huic non familiari, tentabantur. . Duobus primis mensibus quibus haec Μorbillorum species se prodebat, intercurrebat et Febris quaedam orbillos hic illic sparsa, in qua ἐκθυματα nonnulla per truncum corporis, colli praesertim posterior atque humero' emm bant, ecthymata morbillorum imitantia; a quibus in illo Fabri. aiatem disterminabantur, quod non universum corpus paritere' et occuparent, quae diximus partibus contenta: febris etiam venae--eo licet ejusdem plane generis, immanior erat, et ad diesvet .. quatuordecim, nonnunquam etiam Plures, protrahebatur.enem in meo venae-sectionem tulit haec ebria nec enemata ab utris-

Morbilli queamtata; at methodo quae MorbIm superius dicata est

Ahesiasti lubens concessit. Atque haec de orbillis fuerunt dicenda. CAP. IV. Variolae anomalae annorum 1674, 1675. QuEMADMODOM morbilli epidemici initio anni 1670 incursantes, Variolas nigras ibidem fis c. 6. delineatas introduxere, ita etiam hi, qui haud minus epidemice grassabantur initio