Opera omnia

541쪽

sortematurae dotibus praeditus excipit, qui sententiam istam DκΝovΑκ quae ita pulchre stabilita videbatur convellit, et firmiori argu i νηηη 'mentorum vi nihil illud esse aliud quam cerebri commentum, cujus nulla prorsus in Natum vestigia reperiuntur, palam ostendit. Cujus jam loco is novam quandam substituit hyp thesin majori adhuc verisimilitudinis specie innixam, et in os in re concinnatam quod tamen posterius figmentum pari cum superior illo fato fungetur, quoties tertius aliquisse objecerit; qui secundum istum tantum ingenio vincat, quantum ille sibi praecedentem devicerat. Atque hoc iter bitur toties quoties, donec tandem in illum perventum fuerit, quem ultima humani ingenii potentia consummaverit. Quam vero dissicile sit hunc hominem investigare et a caeteris di noscere, statim sentiet, quisquis non usque adeo desipit, ut hanc sibi laudem delirus arroget. Quinimo, cum jure merito auspicari liceat, esse natura in orbibus illustrioribus, per Universi expansum hinc illinc sparsis, pene infinitas, quae praecellentiori longe intellectus vi possent quam nos homunciones haud satis scimus anno vel totum hominum genua cerebrum cogitationum ossicinam, habeant a Natura ita efformatum, ut non tam quid sit absolute verum, quam quid

maxime conveniens ac suis naturis accommodum, excogitam

queant. Atque haec iis qui in Medicina facienda potius apeculationibus vanis, quam experientiae solido aenauum testimonio innixae fidem adhibent, dicta sunto. M. Quod siquis hic regerat, non igitur de facto ex Quomodo

perimur, hanc Febrem methodo huic quam tradis prorsus et

contraria persaepe fusari ' respondeo, toti quod aiunt, coelo S a cura- distare curationem morbi ea methodo cui sol aegri nonn-- donis, quam ad sanitatem reatitutio adstipulatur et ejusdem cur u

tionem ista praxeos methodo e et Dequentior nem resti aliquando

tutio, atque etiam phaenomen practica omnia quae in eo ' dem curando incidunt, pariter atipulantur. Exempli gratia: in variosis multi ex iis qui duo calidorum et regiminia et

remediorum usu cruciantur, tamen conValescent ex adverso

autem, et iis pariter feliciter cedet, quorum curatio methodo plane contraria tentatur. Iam quo pacto litem hanc finiemus, Quaenam methodus est praeserenda3' Hoc plane modooertissime dijudicabimus nempe si in illo regimine priori exploratum habuero, me, quanto magis aegriun excalefacio,

542쪽

DεΝova tanto magis ebrem, inquietudinem, delirium, caeterm aEI,okk,, symplamulis, intendere o PromoVere e contra vero depae hendero eundem, ubi moderate refrigeretiis, tanto sedatiori temperamento esse, tantoque minus tam a febre quam ab aliis symptomatis exari. Addo, quod servata debita illa camis musculosae temperie quae pustularum tum augmento tum maturationi maxime competit, et grandiores sunt Pu tulae et liberalius implentur quam si aeger nimio susiscaretur calore. Posito hoc utroque casu, satis manifestum ess --bitror, quam potius praxeos methodum sequi debeamus. 45. Pariter in illa de qua nunc agimus Febre, a comperirer, Regrum, quo Ros calefit, eo magis non tantum phrenesi, maculis purpureis, petechiis, etc., obnoxium me, sed et Febrim insuper symptomatis omnium generum irregularibus et anomalis exinde stipari e contra vero, si alium aegrum e quam jam proponimus methodo tractatum ab hiasymptomatis prorsus liberum observaverim Ratio dictat materiorem hunc praxeos modum longe alteri praestare, tametat uterque aeger ita diversimode curati ad sanitatem revertantur. Quod si Nupes hac via quam alia ista mortem effugiant, Bosacilius solvitur controversiae nodus qua de re non eat mearum partium judicium serre, ne mihi et meis plus aequo

Quid por- 46. Atque haec de hac Febris specie. Quousque illata.o F. IUmbit, non hiuriolor; neque satis scio annon sit initivinh aliquod spiritu ius ac subtile, et quasi primordium ebria istius Depuratoriae jam antiquatae, quam insecuta ea tam nissima illa Pestis R. Sunt profecto phaenomena quaedam, quae me ut hoc credam quadantenus inducunt; quandoquidem non tantiis Febres Intremi tenua proprie dictae, praesertim Quartanae, hic illic sparsae adhuc restant, verum etiam nonnullae ex his Febribus Continuis subinde in Intermittenti in castra, maxime autumno jam pendente, commigrant ut jam taceam, exacerbationes in hac Febre supra Γ 5.Jmem Mas eorum paroxyamorem qui Febres Intermittentes comitantur, genium aliquo saltem modo reserae tum etiam, quod hoc morbo laborantes ad vomitionem satis sunt propensi. Qua de re tamen nihil prorsus pro comperto venditare animus mihi est, quoniam non jam mihi succurrit, qua fine

543쪽

.Febris Depuratoria se primum extulit prout libro De Morbis κNovanaetitia, Sect. i. cap. 3 fh4. his Verbis subindico: Munni 1,okk,,uautem jam tempore praedicta Febris Continua invaluerat

dicendo non sum, quum mihi hactenus satia fuerat ad gen ratia ebrium symptomata attendere, utpote qui nondum vel juxta varias annorum maes, aut ejusdem anni varia tem- lora madem distingui posae animadverteram. 'DE

VARIOLIS CONFLUEΝTIBUS SUPERVΕΝΙΕΝΤΕ.Cumvel aetasa jam provectior et in occasum ruens, vel ἀ- vera quacum jamdiu conflictor Valetudo, opportunum sorte spatium posthac non concesserit, quo nupera aliquot obserivatione a me tametsi nimis sero in Vita meis, factas, circa Febrem secundariam Variolis Confluentibus supervenientem,

in pnblicum edam veniam dabit Lector opinor, si paucula

quaedam de hoc affectu, quantumvis a morbo quem superi tractavimus antis abhorrente, pergam subnectere.

2. Iamdiu alias obsere Med. d. 2 lio. demonstravi Quantum quantum intersit inter Variola generis Distincti, et Coinu ζ. v.A.

antis in hoc scilicet, quod qui Distincto genere laborat, vix las generis opis medicae indigus, sponte sun et Naturae V convalescet, .i Coctu nisi sorte ab initio diaphorea in lectulo continuo indulserit.

Namque uti pridem alibi ibid.4 20. adnotavi, qui Discretia Variolis laborat aeger, cum satis prompte sudoribus diffuat, ac sibi omnia bona promittat, si morbi ut sperat,in Virus per cutis poma hoc pacto amandaverit diligenter ideo huic methodo i istit, tum remediis cardiacia intro assumptis, tum regimine calidiore ut par est, adhibito atque haec eo sata lubentius, quod tum ab hac methodo in principio sibi melius videatur habere, tum etiam ad male fundatam adstantium opinionem propius accedat. Tandem vero eliminatis per hos σιν particulis istis quae ad pustularum elevationem atque intumescentiam aciei debuerant sacere, die octavo, 3 U

544쪽

DκFaena quae turgeacere et per interstitia uatulis interiecta in in- mari debuerat facies, flaccida e contra reperitur, et albemtaxat interstitia, licet interim rubescantu tulae atque ele in etiam post aegri mortem. Qui ad hunc usque diem nullo negotio manaverat audor, jam subito suaque aponte evanescit, neque remediis ullis cardiacia, vel etiam calidimimis, remereri potest Aeger interim phrenitide corripitur, anxietate, jam latione, aegritudine vehementibus urinam parce reddit no Dequenter ac tandem a mimarum horarum spatio amicorum spem sallit, et ad plurea migrat: ' quando idem illa sine ullo vitae periculo a morbo convaluisset, imaturae rem committens nulli a prorsus regimini subjecimet. 3. At in Variolarum Confluentium genere longe aliter aeres habet licet enim hae nisi sanguima sive Persisnone alve per meatus urinarios excretio primis die a accedat, nec adstante admodum perterrefaciant, nec aegrum in discrimen

aliquod vitae adducant ad primos morbi dies postea tamen istis diebus, sub morbi exitu quihua aegrum maxime periclutari jam olim monui, ita derepente ad incita redigitur me ut an vita, an mors insequatur, pariter incertum ait. 14.Janhorum numero indecimum pono a a primo morbi insultu computes, scilicet in minime crudo, at maxime vulgari Comnuentium genere, decimum quartum in crudiore adhuc. cimum septimum vero in omnium quae Maim obviae sunt genere crudistimo. medii aeger nonnunquam sed rarius, non ante diem vicesimum primum sato desangatur, pustulis usque ad id tempus ita incrustati exsiccatisque, Et in eam quasi impactis, maxime in ipsa lacie, ut ad separationem nulla arte queant perduci. At vero undecimo die aeger ut plurimum primum periclitari videtur, sebre atrociore, inquietudine, aliisque symptomatis, una invadentibus, quae mortem in propinquo me denunciant a qua aeger, nisi Ara Medica intercesserit, plerumque opprimitur Quod si hoc die non succumbat morbo, utrique illi posteriores, quo indicavimus, adhuc metuendi restant. Quinimo, per spatium illud omne quod inter undecimum et decimum septimum interjacet,

petente vespera, moleatissimo inquietussima quaa parox-ysm quotidie vexatur, et mors quaa vi et armis protelatur. 5. Porro ostendi, hanc causam eas majoris minoriave in

545쪽

his Variolarum generibus periculi aegroto impendentis, quod D FEnn scilicet in genere discreto, cum phlegmonae, sive tumores '' cum inflammatione, cujusmodi sunt pustulae omnes ubi primum imantur, pauciores extiterint, ac proinde non nisi exigua puris quantita in sanguinem per circulationis leges foret regerenda, ubi illae jam coeperint maturescere, millus ex hac parte metus est ne ebria nimium insurgat cum Natura impremionibus in sanguinem acti a tantillo puris, cohibendis facile par sit. Cum vero in genere Confluentium, ubi corpus sero universum hi phlegmoma protegitur quae postmodum in abscessulos totidem facessunt, tanta puris vis diebus praefatis in quibus pus ae duce Natura, ακμvν suam, Vel debitam maturitatem, ut plurimum obtinent,)per eum in sanguinem reducitur tanta item halituum putridorum copia ab omni corporis, jam quasi suppurati, undique superficie in sanguinem subrepit, ut ebria ex hac occ aione minata Naturae virea penitus prostemat atque ita istinguitur tandem aeger, partim a febre, partim a Veneno quod sanguima massam infecerat, jugulatus. f. - ter, quando aegri incolumita usque adeo a Variolarum paues Rationaliatate, periculum vero e contra ab emundem Ructiori numero, v. ibis..pendeat, dicta Batio, vel etiam sensu omnibus communis,

periti Medis esse, ita non materiam Variolosam sub principio morbi regimine et cardiacia calidoribus Vehementer propellere, unde nimia fit assimilatio materiae morbificae in anguine contentae, totaque corporis substantia quasi in lamitem morbi sic ait, ut omnem potius operam in reprimenda tamenormi et subtili inflammatione collocare debeat nempe educto ante omnia e brachii venia sanguine, si vel levis merit

suspicio sive a florente aegri aetate, sive ex eo quod sanguinem liquoribus generosis accenderit, is quod vehementiores dolores in aliqua corporis parte fuerit perpessus, sive denique rimari vomitione, Variolaa jamjam exitura ad Confluentium pessiem Eserendas postea vero propinato emetico ad eundem scopum collimabit. Cum vero nihil aeque aegrum percalefaciat, nec proinde nimis copiosam materiae Variolosae similationem aeque promoveat, atque aegri jugis in lecto decubitus ego illum ab usu lectuli interdiu aemper arceo usque ad sextam diem a prima morbi invasione, sive ab eruptione pustularum quartam, quo tempore omne pustularum

546쪽

DκFana agmen jam in conspectu eat. Posthac eundem lectulo min.

V,. ' mitto usque ad morbi finem; at non pluribus densioribusus

stragulis coopertum, aut luculentiori in cubiculo foco illam uti sino, quam quibus annua cum maet solebat uti. Interim cererisiae tenuioris, aliorumque liquorum ae gerantium qui aegro sunt noceptissimi,usum liberalem concedo. 7. Quand quidem vero, non obstante vel temperatissimo regimine aeger nihilominus in calarea, deliria, et molesta inquietudines. quenter incidet M oticum praescribo singulis noctibus, sed paulo temporius quam pro recepto more sumendum quoniam in hoc morbo quasi paroxysmus quidam sis exacerbatio e loris et inquietudinis, quotidie sub vesperam sere reperitur. Quae hic traditur methodus, et ad praecavendum juato uberiorem Variolarum proventum, unde maximum aegro Periculum intentatur, ut supra docui, et ad conciliandum uintuerementum p tulis, ubi jam omne exierint, tum debitam

postea maturationem, accommodatissima eat.

8. Attamen, quod sane dolendum est, cum florentissima honnnum aetas hac sere trage deleatur, tum his quae praecepimus, tum aliis omnibus quae hactenua invenit Ars Medio praesidiis nihil proficientibus saepenumero aeger, licet uaquom non admodum periclitetur, tamen vel undecimo quod usu vovit, die, vel alio aliquo istorum quo variis peciebus V riolarum Confluentium ceu magis fatales amignavi, vehemento Febre corripitur, una cum suffocatione et jactatione inquietissima, et de tanta spe deciden subito moritur, attonitis et stupentibus amicis, qui ad hoc usque punctum aegro bene ominabantur. In frangendo improviso hoc morbi impetu, cum prius is omnia fecerit quibus praecaveri potuerat, maximopere desudabit,edic Quem in finem aerio perpendendum est, Febrem illam adventitiam quae undecimo die Variolis Confluentibus laborantes adoritur, morbum esse tam ab ipsis Variolis, quam ab ista febre quae vel earum erupti nem praecedit, vel primi nonnamquam diebus a phlegmon Febris Va-rum inflammatione gignitur, prorsus diversum mihi enuneu.hubiis in aliud quam Febris Putrida, proprie dicta, particulis p

N 'die 'rescentibus et a pustulis jam adepti maturitatem suam in-εn...i Pu quinatis, in sanguinem uti dixi, resorptis ortum debena, 4 quarum noxia et Murae inimica qualitate aeger eodem tempore et pessima Febre et veneno lacemitur s. ---

547쪽

rem ea sola in remediis huic malo cedere posse rudens DκFκaκκquispiam existimaverit, quae ad retundendam Socundariam VT' hanc Febrem, quam Putridam appello maxime faciunt. Id vero nihil incaesus praeatat quam optoa sanguinis eductio, quo pacto vitiatae illae particulae quae morbi sunt lames, eonseatim e sanguine exulant. Neque huic praxi si quidem judico, Variolae in quo jam sunt atatu, vel minimum

intercedunt jam enim uatulae nusso modo intromum agi possunt adeo ut, si neger hoc morbi tempore satis cederet, et cadaver in terram frigidam exponeretur, attamen pustulae, jam in Mitiem incrustatae, nec intra cutim se reta re, nec minimam molia suae partem amittere, poterint. Nee san' cum Variolia jam nobis rea eat, sed eum alio prorsus morbo nempe Febre utrida. 10. Has ob ea a sequente me-Ejusdem

thodo a quo postrema de Variolis observationes in publicum 'μ' edidi, mihi comperta, feliciter usus sum; quam si omittas,

nec aliam video, nec coniectura Maequi possum, quo Pacto aeger ita certo queat liberari. Cum itaque ad has inest redactua fuerit aeger, et ex inusitata amplomatum immania isto statim animam actum videatur, nisi quis eos ania μνη--χM- praesentissimam opem adserat in hoc inquam, eas sive undecimus jam die illucescat, sive alius quia isto postmrior, sanguinis unciae decem vel duoderim ex eo brachio in quo pustulae rariore sit majorem feriendae venae eom moditatem secerint, quam primum uni mittendae quamvis enim paregorica, vel lectuli interdiu abdicatio primis morbi

diebus, otiam omissa Venae-sectione, orgasmo Vel Pamvsmo,

cum nocte ut plurimum ingruenti debellando queant sumcere; attamen per hos dies Febris Secundaria nisi alteri adminiculo secure fiditur nisi copiosae sanguinis detractioni, qua sola orgasmus per id temporis desaeviena tuto aetatur. Vesperi anodynum, uti prius, larga dos exhibend- est, ad quod jam tanquam ad sacram anchoram confugimus, atque ita deinceps tam mane quam sero, sicubi etiam et hoo --jus est enim diligenter observandum, quod in quibusdam Mamus ita supra modum efferatur, ut etiam praelarga par oriri donis ejusdem impetum usque ad duodetam hor rum spatium subjugare vel sistere nequeat quo in casu --

Detis ex macrima dieitur ubi in re quis qui negotii dissieultatem expediat. a perplexis praeter apem exoritur ali CL Emami A g. l. I. 68.

548쪽

DErina nino necem eat ut dicta dosia octava vel etiam sexta quaque Purn v hora repetatur.

D. eon II. Cum vero in ultimis morbi diebus haud raro accu.M'. ' Mi aegri iam. pMtim a morbi natura, partim a magna

dem super-PRregoricoram i, quineum opem plane deposcebat medendi' '' ' vitio, ita constipatam esse, ut tum sere in cetur ille, tum Febris ad eum grad nn scenderit ut jam de aegro paene comesamatum videatur dum huic nodo durus cuneus amandua est; et rebus sic stantibus, longe minus aegro periculi erit ab assumpto athartico leniente, quam a Febre eo vehementiae ab alvinarum saecum retentione provecta. Hic ego satis seliciter electuarii lenitivi sesquiunciam in aquae stillatitiae tenuioris exempli gratia, quae cichorii, Vel aquae Iactis almiteriae, unciis quatuor solutam propinavi. Qui quidem

haustus, licet, tum ob alvi constrictionem huic assectui solennem, tum etiam ob diutumiorem hypnoticorum usum, haudita subito ventrem exolvat, plerumque tamen, si mane degimtiatur, ante noctem dejectiones aliquas parit. Quod si minua praestare Valeat, attamen paregoricum vesperi nasumendum est, imo et citius, non obstante cathartim nuper assumpto, si modo inquietudo ingens, aut aegritudo aliqua insignis, periculum minitetur, ne aeger hoc praesidio destitutus, dum dejectiones nos praestolamur, luce privetur. Nec aeger

damni vel minimum ex hoc tam leni cathartim capiet, si nihil prorsus inciat ad dejectionem provocandam. Si itaque primo die otia non respondeat, iteretur proxime aequenti; quae secunda dosia priori in suppetias data, rarissime Medici opem frustrabitur at si primo die id egerit, ut hujus a

burrae quantum satis in praesena est subduxisse Modico videatur, atque aeger exinde melius se habere coeperit, secunda dosis in aliud tempus potest differri. 12. Atque

hac ratione tam venae-sectio quam catharaia per intervalla

repeti possint, prout Febris mos atque aegri inquietudo postulare videantur, donec tandem rea in vado ait Veruntamen in catharaeos negotio illud probe notari velim, ne injecta ejus rei mentio longe plua damni quam emolumenti portet, aegrum non me purgandum nisi ac sente jam morbo, Verbi gratia, die decimo tertio, aut eorum aliquo qui

549쪽

illum sequuntur; nec per istos etiam dies, nisi sanguis a quo DEFκnax

Secundaria Febris invasit fuerat inminutus. RVTR s13.J Sed ut quantum in me est, praxi in hoc morbo ulti D. .putomum manum imponam, paucula de aput sanguinis, ut et de nguinis, mictu sanguineo, Variolis supervenientibu in medium Proserre mietvs--

non gravabor. Utraque haec haemorrhagia ut olim obaero. Ira

Med. iii 2. 25, 26. adnotavi, sub morbi initio contingit, perveme Pustulis nondum erumpentibus, vel, si in quibusdam loci se ostendant, in plerisque tamen alii adhuc sub cute de aelatent, atque ejus sunt generis qua in maxime Confluentes adolescerent, nisi jam dictum symptoma aegri morte morbum finierit maculae interim purpureae hic illic t superficiem comporis obsident, tristem eventum interminantes Verum medii debita sanguinis contemperatione maculae hujusmodi

Ruserantur, attamen tam mictus sanguinis quam violenta ejusdem es nonibus eruptio indubie mortem praenuntiare solerent. eruntamen tremenda haec dissiculta superari etiam possit, et aegri vita in tuto collocari: etenim cum haec symptomata intensae sanguinis inflammationi, ac proinde summae ejusdem tenuitati, originem suam debeant, remedia ista quae sanguinem contemperant, ac pariter quae vi qua possent astringendi incrassandique eum minua fluxilem reddunt haemorrhagiis hisce apprime succurrunt Quam Harum

rem post unicam sanguinis liberali manu eductionem par

mricum exhibeatur ut, curatio. sForm. 114.J J Aquas Papaveris Rhoeados uncias duas, Laudani Liquidi guttas quatuordecim, Meti Destillati drachmas tres, rupi de Meconio semiunciam; Μisce fiat haust .

Deinde sequentia, vel his imilia, praescribantur, donec haemorrhagia prorsus minuerit:- Form. I 15. R. Trochiscorum de Terra Lemnia,

Bin Armenae ana drachmam unam, Terrae Sigillatae, Lapidis Haematitis, Sanguinis Draconi Corallii Rubri praeparati, an semidrachmam, Mastiche Gummi Arabici, an scrupulum unum; Deest Dia in ed. 86. ε ReySic edd. recent. i e Syd.

550쪽

Darisa Misco fiat pulvis subtiliscimus, oujua capiat semidrachariam PUTRIDA tertia quaque hora ex cochleari uno Sympi de SImphyto, Medi .. - . . . . bibendoec hlearia quatuor vel quinque julapii sequentis :-sForm. IIo.J l, Aquae Plantaginis,sAquaerGerminum Quercus, an uncia tres, Aquae Cinnamomi Hordeatae uncias duas, Sympi de Rosis Siccis unciam unam, Spiritus Vitrioli quantitatem sumetentem ad devem aciditatem;

MisceJInterim singuli noctibus paregoricum praescriptum propinetur. Emulatones item ex quatuor seminibus modis majoribus , cum seminibus papaveris albi, magnopere conseriint. Cessante vero haemorrhagia, reliqua per decursum morbi agantur prout in Variolarum capite obsere Med. iii 2.J traditur.

14.J Antequam finem faciam, hoc adjiciam quod, quoties guttulas aliquot audari Liquidi usurpandas praescribo, Laudanum meae descriptionis intelligo, cujus formula in libro nostro De Morbis cutis, capite de Perieris iv. 3.14. habetur; et quod Sympum de Memni illum volo, qui

conficitur ex incita quatuordecim capit in papaveris albi bene siccatorum, et post macemtionem in aquae fontanae libris octo ad hora viginti quatuor, probe coctorum, dein expressorum quam sortisaime; quorum colaturae adduntur sacchari unciae viginti quatuor, et in sympum coquitur. Has enim duas praeparationes in suo genere em cissima esse judico praesertim Syrup in de econio, cujua uncia una Plus praestat quam uncine duae alterius istius, in quo papaverum capita humidiora usurpantur, liquo non ita sortiter exprimitur, et loco nigri, quandoque capita papaverinis ados, quae paululum Virtutis habent, partem ita magnam suppeditant. Quoties itaque non satis mihi constat de alte utrius horum paregoricorum viribus, utrorumvis loco Laudant Londinensis solidi sesquioanum, Vel etiam grana duo soleo praescribere in qua appropriata soluta quo pacto ab omniectore et mihi et aegro meo meo.