Opera omnia

521쪽

de causa ego in Febre Comatos anni 1673 , catharticum pro- DΕΝovAEpinare non ausus, in clysterum usu subsistebam, certo sciens 122 huremedia purgantia eo tempore usurpata, illico comata in C υκ Tio. duxisse quod sortem aliter evenire potuisset, si paregoricum usurpatum fuisse post talem catharai mihi in mentem venisset s. Ubi vero purgatio celebrata non fuerit, hypnoticum hora somni nullatenus est concedendimi; ne scilicet cathanici postridie deglutiendi operationem ac vim quod

fieri solet, quantumvis sero assumatur illud, suffaminet, vel, si non in solidum retundat, incaciam tamen imminuat. In hac aut alia quavis Febre videmica statutum mihi est, alvum non turbare in principio statuve morbi, nisi venae-sectione Praemissa quae quidem praxeos regula susque deque habita aut violata quam plurimos Orco addixit, infantes maxume,

prout alias Epist. Respona L4 49. in cautelam monui. Io. observandum est autem, quod, licet ut plurimum

evacuationes omnes praefatae in hujus Febris curatione usur- preri debeant, saepe tamen aeger, maxime si juvenis aut infans fuerit, post eductum sanguinem una catharai defunctus, statim convalescit, nec pluribus satigandus est, Febre primo purgantis remedii impetu expugnata. E contra vero nonnunquam opus est ut alvus ad plures quam supra diximus vices sollicitetur quandoque enim, licet id raro evenit,)aegro a Febre jam dicta methodo liberato, recrudescentia materiae Febrilis post dies aliquot morbum postliminio reducere videtur, quem tamen purgatio quarta vice repetita mox eliminat tametsi in hac methodo Nova haec ebris raro accidit, nisi ab aphthis, quae sub exitu ebris praecedentis supervenere, et jam ad statum auctae eam denuo revocant. Quae quidem Febris symptomatica tantum est, et singultimi per intervalla redeuntem saepenumero post se trahit, qui etiam sublata Febre per dies aliquot perseverat; at pro ratione redintegratarum aegri virium sponte tandem evanescit. Quod est diligenter animadvertendum, quandoquidem ex singultu sub finem hujusce Febris accedente nihil aegro periculi est, nisi ossiciose nimia et inutiliter multa ingerantur remedia quod si fiat, mors pro edico est. Verun- tamen tam apthae quam singultus, Vel horum utervis, si non sponte sacessat, sed in longum tempus decurrat, lacile fugan-

522쪽

DκNov, tu usu uiseria corticia Peruviani nempe uncia in comi: Th. ricis ema sympi papaveris rhoeados quantitate sussicientectist Vio in Ormn electuarii et pitularum redacta, eaque methodo assumpta quam olim tradebam Epistola ad D ' μα--μα- λ21 J, superbibendo hausto lactis deflorati. Quod remedii genus experimento deprehendi certius in hoc casu scopum attingere, quam aliud quodvis etiam e celebratimimis, modo non Dustrentur ejus vires quod fieri assolet, ex jugi aegri in lecto decubitu. II. Diebus a purgatione liberis aequentia vel his similia

ConservaeJ Cynoctati, an unciam unam, Conservae Berberis semiunciam, Cremoris artari drachmam unam,

cum suffciente quantitate Sympi de Limonibus; Fiat electuari im, de quo capiat ad magnitudinem nucis m-chatae ter in die, superbibendo sequentis julapii cochlearia sex:- Form. 106.Ji' quae Portulacae, AquaeJ Lactucae,fAquaeJ Paralyseos, an uneias tres, rupi de Limonibus sesquiunciam, Syrupi Violarum unciam unam; Μisee fiat ulapium.

Form. 107.J QR Aquae sontanae libram unam,

Aquae Rosarum, S ci Limonum, Saochari albissimi, an uncias quatuor; Coque lenis igne dimi despumaverint capiat uncias rea ad libitum.

Verum in his omnibus spiritum vitrioli, etsi summe inigerantem, semper devito, utpote qui, cum egregie typticussit, minus convenit morbis omnibus quorum curatio pum tioni innititur ut in hoc loco mineralem hujus spiritus naturam haud memorem.

12. Saepenumero hic accidit, maxime Febre jam ad

finem vergente, ut aeger, dum hac methodo tractetur, nocte subinde sudore sponte prorumpente dimat; a quo admodum mitigantur universa morbi symptomata. Quo non obstinis, cum hujusmodi diaphores fidendum non sit, supradicta m

523쪽

thodus nullo pacto est intermittenda quandoquidem, si aegeriae ovAn

ad longius temporis spatium istis sudoribus indulgent, Febris, 194khzuquam purgationes praecedentes quinantenus subjugmerant, unaetio.

denuo virea resumet si enim di hormia ista protrahatur ultra tempus ita quo particulae Febriles, coctione debita Praeparatae, prorsus dimantur, qui post insequuntur sudores non ad aliud faciunt quam ad inflammationem de novo, cendendam. Quamobrem, licet sudore isti qui sponte, nabant critici sortasse fuerint, quoad materiae Febrilis ejus quae expulsioni jam parata est eliminationem; alii tamen, qui post illos eliciuntur, symptomatici tantiin eas possunt, atque adeo ossicere magis quam prodesse Verbo dicam: hujusmodi sudoribus noctu sponte sua prodeuntibus, OPPO tune favet lecti per noctem lenia calor quare stragula, nec plura nec densiora illis quibus anua assueverat, Regm ggerantur, nec exhibeantiu medicamenta quaevis excalefaciuntia; lectulo tantum indulgeat aeger aliquantulum solito diutius innue subsequente et postea pergat in supra descripta medendi methodo. 13. Diaeta ex pulticula avenacea eat, vel jusculo homdeaceo, cum pomo subinde ad ignem cocto, atque etiam pore secundam purgationem jusculo tenui ex pullo gallinaceo. Pro potu ordinario cereviatam tenuem nullatenus tepefactam

injungo, ut et Decoetum Album quod appellant, ex uncia

una comu ervi usti in aquae communis libris tribus cocti, et postea saccharo albissimo edulcoratum. 14.J Post catharsis bis celebratam nulla suadet nece

suas ut alio loco p. 478.4 6. adnotavi, pullorum camibus

aut similibus Meptis aegro interdicere, eum haec per Purigationem medicatio ea indulgeat, quae non poterant concedia alii viae insisteretur. Atque porro post ultimam Purg tionem modo Febris aliquantulum deflagraverit, et intemmittentis typum nondum prorsus induerit, vini Canarinicochlearia tria vel quatuor mane et sero, ut et post r-dium, per dies aliquot propinentur, quo et vires citius instaurentur, et Febriles Vertantur accessus.

15. Cum autem haec ebria species prae caeteris quas mihi unquam videre contigit, cerebrum petere quasi apta

524쪽

DκNo. nata ait, nec in ingentirim molimine, tum aegri perieulo, i .... inde queat deturbari Rem meo sollicite moneo ne secua etio nudos lectulo, nisi noctu tantum, committant quod si usque adeo debilitati a morbo fuerint ut erecto eo ore aedere nequeant, permitto ut vel super lectum ipsum, vel nuper grabatum, eatu jaceant, capite paululum elevato nec inout lacua sit luculentior in cubiculo quam mi aeger tune eum

auus erat, Maue erat.

I6. Atque ut hoc regimen omnino tenendum est ab initio in singulis hac Febre correptis, si foeminas in primis

puerperii diebus decumbentes excipias, ita necessario eat imperandum, ubi ad aegrum, quem ob regimen justo ealidi phrenesis, perechiae, aut purpureae maculae obsederiint, aut alia quaevis efferatae inflammatisma indicta, accersitur edima hoc enim in statu, quantumlibet anguinis detrahatur, quantumvis leviter tegatur corpus, quicunque demum liquorea refrigerante ingerantur, non prius sedabitur ebria, quam aeger se lectulo interdiu abstinuerit eum calor circumambientis aeris inter stragula conclusi anguinem Plus alia exagitet, et procumbentis corporis situs vehementiori impetu eundem in caput impingat. At hic ubi phrenesis ob meth dum imperitiorem semel invaluit, nec ubito deseri potest, nec tutum ea repetita ultra limites praescriptos in leb tomia vel purgatione ejusdem curationem amredi tandem vero suo tempore suaque sponte ope dicti regiminia recedet. Ad quam tamen amovendam nihil perinde conseri atque aegri caput radi quod itaque semper Praecipio, nullum emplastrum admovens, sed pileolum tantum quod ablatum

rasura capillitium spissitudine quinantenus compenset, aut saltem caput a Digore extera miniat. Hac methodo cerebrum re igeratur admodum et recreatur, ita ut sensim calidas impressione phrenesin excitantes queat Vincere.

17.I Et quae de phrenitide hic dicuntur, de comate etiam huic ebri supervenienti dicta sunto, in quo ut in dicta phrenitide materia Febrilis in caput sursum sertur, ac proinde si linguae assiedinem excipias, nulla adsunt ebria signa, at

aeger apyrexi prorsus frui videtur. In hoc pariter affectunc in alio, cathartica, sudorisera, vesicatoria, atque id genua alia, non tantum nidio cum fructu, sed ne quidem sine

Deest 17 in ed. 86.

525쪽

maximo periculo, usurpantur istiusmodi enim evacuationes DκΝovAn mortem saepius quam symptomatis hujus curationem ad 1: T. .

sciscunt. Quamobrem, post evacuationes generales per Ven--

sectionem et purgationem factas, quantumlibet hoc symptoma tantes perterrefaciat, tota res Naturae et tempori committenda est licet enim stupore aeger diu laborarit, post aliquammultos tamen dies pristinam sanitatem recuperabit, modo lecto non perpetim assigatur, sed de eo eximatur indies, et supra grabatum, vel etiam lectum, vestitua decumbat. Interim autem abradatur caput, et sub affectus finem vini

Canarini cochlearia tria vel quatuor bis in die exhibeantur. Sed de hoc fusius egi in sectione quinta et capite secundo libri De Morbis Acutis, ubi de Comate quodam insigni Febrim Constitutionis illius comitante disserui. 18. Quoad Febrem autem haud deterrendus est edicus Tam ve- a faciendis praedictis evacuationibus, si sorte membrorum TC:

subsultum, vel motum convulsivum, in aegri corpore per Duo in

sentiscat, dim pulsus tangitur quandoquidem in quibusdam z. 'generis nervos affectibus tam venae-sectio quam purgatio, μ' etiam saepius repetitae, non tantum non nocent, sed et adhibenda,

necessario sunt adhibendae. Cujus rei experimentum a me di

factum in medium prosero, nempe in quadam convulsionis ιι. specie quae Chorea Saneti it vulgo appellatur; quo morbo haud pauciores quinque laborantes et vidi, et sanari ipsemet, et venae-sectionibus et purgationibus per intervalla celebr tis De quo morbi genere, cum et mihi opportam occurrat, et eorum quae jam assero veritati ita luculenter astipuletur, pauca dicere non gravabor. 119. more Saneti Viti con auid .ii Vulsionis est species, quae ut plurimum pueros puellam a 'φ- decvno aetatis anno ad pubertatem usque iuvadit primose prodit claudicatione quadam, vel potius instabilitate, alterutrius cruris, quod aeger post se trahit fatuorum more; postea in manu ejusdem lateria emitur, quam hoc morbo affectus, vel pectori vel alii alicui parti adplicitam, nullo pacto potest continere in eodem situ vel horae momento, sed in alium situm aliumque locum convulsione quadam distorquebitur, quicquid aeger contra nitatur Si vas aliquod potu repletum in manus porrigatur, antequam illud ad os possit adducere, mille gesticulationes circulatorum instar, exhibe-

526쪽

DENovaebit eum enim poculum recta linea ori admo-m nequeat,iso. . deducta a s amo manu, huc imae aliquandiu vereat, donee

tandem sorte fortuna inu labris Pr tua quone , trium rem derepente in a injicit, atque avide haurit, tanquam n ellus id tantum ageret ut dedita opera pectantinuariam moveret. Cum affectus iste ab humore aliquo in nem .irmente quom imitatione isti modi motu praetemnaturale producuntur, Pendere mihi videretur indieatiora meativa primum ad humorea illo tam vena Metione quam purgatione minuendos, dein ad corroborandum genua ne Ruceu Vosum, omnino dirigenda censebam. Quem in finem hae

' utor methodo Sanguinem ex aegri brachio ad uncia Mintem, plus vel minus pro ratione aetatis, due jubeo die sequente via dimidiam partem e quiddam amplius pro ratione vel aetatis, vel etiam majoria minorisve eo oria in subeundam catharsin aptitudine, potionis purgantia ommunia supra descriptae ex tamarindis, o si aennae ein, exhibeo vesperissimatulum aequentem propino

sForm. I .I R Aquae Cer Mummimram unciam unam, Aqua Epueptime Langit draehmas tres, Theriaeae Andromachi veteris scrupulum ninn, Laudani Liquidi gutta octo; Fiat haustus.

No. Potionem istam catharilaam ad rea rima altiniis

diebus repetendam praescribo, et haustum par oricum ii dem noctibus. Postea sanguinem raram extrahi cum dein ut ad catharsin, uti prius aeger revertatur. Atque ita alte natim anguinem mitto, et subduco alvum, donec aegro Vennis quaterve ierit incisa, et post singula Vena sectiones toties fuerit purgatus quoties vires erre posse viderentur; eo tamen temporis spatio inter alteram vacuatione diligenter observato, ut nihil inde periculi aegro immineat. Diebus a purgatione vacuis sequentia praeacribo:-

Form. 109.Jyci Conservas Absinthii Romani,

Consem ae Flavedinis Aurantiorum, an unciam unam, Conservae Ancto se unciam,

Theriaine Andromachi veteris, Ν is Moschatae Conditae ana drachmas tres, Zinxiberis Conditi drachmam unam,

527쪽

Sympi de Suem Citriorum quantitatem sussieientem DΕΝovAΕFiat electuarium, de quo capiat ad masnitudinem nucis moseha FBRRi

Γ - 110., I, Radieis Paeoniae, RadiolaJ Enulae Campanne, RadiolaJ Imperatoriae, RadicisJ Angelieae, an unciam unam, Foliorum Ruin s liorum4 Salviae,sFoliorumJ Betonicae,sFoliorumJ Chamaedryos, Foliorum Marrubii Albi,

Summitatum Centaurii Minoris, an manipulum unum,moearum Juniperi drachmas sex, Cortices duorum Aurantiorum; Incidantur, et infundantur frigide in Vini Canarini libras sex; eoletur tantummodo tempore usus. LF-m. III.J 8 Aquae Rutae uncia quatuor, Aquae Epilepticae Langit, AquaeJ Bryoniae Compositae, an unci- --, Sympi Paeoniae drachmas sex; Misee fiat ut limi capiat cochlearia quatuor singulis noctibus cubitum iturus, instillando Spiritua Comu Cervi guttas oeto.

Applicetur plantia pedum emplastrum e Manna. 21. Quanto magis convalescit aeger, tanto minus pedem ducit tanto pariter et diutius et constantius manum in eodem ait continet, et scyphum ori magis directa via admovet quae certissima uni indicia quantum profecerit insanitate redintegranda. Ad quam quidem consummativa perficiendam, licet author non sim ut plus ter quaterve ut plurimum sanguinem emittat aeger, attamen remedia catha tica et alterantia eo que in aum sunt revocanda doneor timime tandem valeat. Et quoniam qui hoc morbo semel laboravit, facile recidivam pati possit, e re sore existimo, ut et pertundatur ei vena, et ad die aliquot purgetur, vel ea ipsa tempestate anni aequentia, Vel paulo antequam morbus primo vi me-

invasit. Sane haud multum abeat quin huic methodo epilap- .a. '

aiam adultorum edere posse autumem, modo remedia prae adultorum scripta aetati eorum rite adaequentur: tametsi, cum nona. Autho:

528쪽

DΕΝovA nisi perquam raro hic morbus mihi occurrerit, non adhuc I96κκου, dem sum ex riua Sed de hoe obiter. 22.4 In s minis affectionibus Materies obnoxiis quam doque accidit, quod, ubi curatio evacuationibus dicti comma a suit, Febris post venae ectionem et purgationea latriam di iterata etiamnvi duret procurratque In hoc casu mbris, quae jam urget, spirituum commotioni ab evacuationibus excitatae durationem ejus plane debet, ac proinde jam aliis omnibus posthabitis, indicationes curativae modo signa peri- pneumoniae et inflammationi circa parte vitale abaint, adquietem spiritibus inducendam et eorum orgamum aedandum omnino sim dirigendae. Quem in finem ingulia noetibus

paregoricum, quod vigiliis debellandia par sit, exhibeatur; atque etiam medicamenta Materie proprie dicta bis e terin die injungantur, qualia sunt pilaeae ex galbano, Maa foetiada castoreo et similibus, et ut i ejusdem indolis in capite

Insuper ad vires instaurandas, et a Mea quos dicunt, suppria mendos, concedatur aegrae talibus victitare, tam quoad tabum quam potum, qualia appetitui maxime conveniunt.

Coclidi m. Iam diximus i 5. Febrim hanc, tum anno ultimum

uin's .u es so, tum mRTime hoc ipso qui nunc currit, exacerbationem ratione hu quandam sub noctem quotidie adducere, paroxysmo ebria

Nis,.. ' intermittentis non absimilem Quamobrem Medis is qui

ilium q*- - didicerant, omnes illas sebres quae vel minimum intemeimu, mittebant saepe etiam quae ne intermittebant quidem, per illam annorum aeriem ab anno 1677 ad initium anni 1685 a cortice Peruviano certimime sagari, eodem remedio hanc etiam Febrim adoriebantur. Quod quidem, licet judicio Rationis suffragante tentarent, non tamen aeque solitater illis cessit, atque prioribus isti annis plerumque emerat mihi enim quantum potui diligenter perquirenti compertum fuit, etiam magnam corticis quantitatem exhibitam rarissimo aegrum a morbo liberasae; idque ita perraro, ut, quoties restitueretur aeger pristinae sanitati, ego id magis sortunato alicui morbi eventui, quam corticis viribus, tribuendum arbitrarer ita penitus cortex descivit ab illa sanandi vi et certitudine qua praedictis illis annis pollebat Febrim istam intelligo quacum nobis impraesentiarum rea eat, quae quoti-

Deest 3 22 in ed. 86.

529쪽

dianam aliquatenus imitatur ubi vero tertianae genuinae, DENOVAE

vel alterais diebus invadentis typus reperitur, cortex Per auis ruvianus perinde hodie atque olim aegris opitulatur. Unde liquido constat, hanc Febrem ab istis Constitutionis prioris toto coelo distare cum ne hilum quidem corticis usu hic proficiamus, cumque haec a vino et cardiacis aliisque calidis exasperetur magis quibus omnibus cum corticis usu olim satis conveniebat, quin et cum ipsa Febre. M. Porro notandum est, quod grassante hac Febre, per Morbus aestatem omnem maxime illam anni jam currentis, morbus M. u. persaepe non tam pathognomonicis ebris signis calore es praecipue licet, inquietudine, etc., quam Ventris torminibus, nunc siccis .. o.ωn nunc dejectionibus, se ostendebat cum nihilominus sub x hac larva ipsa hujusce tempestatis Febris delitesceret, in qua exhalatione sanguinis inflammatoriae non pro more solito in extemum corporis habitum protradebantur, sed introrsum

per arterias mesenterica in viscera inferioris ventris, sive intestina, et nonnunquam etiam per arteriarum coeliacarum ramos in ventriculum deponebantur; quae quidem exhalR item votiones Vomituritionem excitare solent, praecipue statim V ingestione sive potum sive mutrimenti cujusvis solidioris. Quamvis autem haec ebris sub dictorum symptomatum specie ac forma delitescat, omnino tamen genuina illa methodo quam supra dedimus expugnanda est, perinde ac si usitata hujus Febris acie compareret, idque tam ratione Venae-Sectionis quam repetitae catharae nisi quod hic animadvertendum sit, quod, quoties Febris eo usque ventriculum infestet, ut aeger potionem retinere nequeat, pitulae cochiae majores quae ad scrupulos duos exhibitae nunquam non per viscera sibi exitum parant, loco potionis leniter purigantis substitui possint. Devorentur vero pitulae hora quarta matutina, ita ut aeger superdormiat. Tum etiam hypnoticum dos paulo largiore est concedendum verbi gratia, laudant solidi Londinensis sesquioauum cum simili quantitate mastiches in duas pitulas redacta eadem nocte deglutiantur' vel

etiam laudant liquidi guttae octodecim vel viginti in uncia

in mune cinnamomi hordeatae, aut alio quovis vehiculo generosiore quo Ventriculus hujus tum viribus corroboratus, tum minori quantitate non irritatus, ad medicamenti rejec-

re et . . . deglutiantur J Sic Syd. sed videtur sum ... -aιtir legendum.

530쪽

DκΝovActionem minus insurgat. at si quoris modo potio purgana1 .... et diacodium in ventriculo queant retineri, dictis pilutis et laudatio omnino praeserantur cum ossicio suo fungantur, corpore minus quam a pitulis excalefacto. Aquas 25. Cum autem de torminibus ventris mentionem sec ζ' ., A rim, monendi hic mihi sunt Populares mei, quanto cum p- torminibus culo prout frequenti observatione didici, aquae miseria b. 4'sibis in Ventris torminibus quibuslibet, vel diarrhoea vel vomitione, oriundi vel affectu alio quocunque quem a Febre oriri vel suspicari eum peri possimus, praescribi soleant. Quandoquidem in tam subtili ..Abuti et spirituos morbi genere ac Febris extat, ejusmodi medio

turi menta mineralia ita omnia conturbant, ut, loco eoriun sympi matum quae Febrem ex more usitato comitantur, accidentia Prorsus anomala adducant, nec quicquam interea ad Febria extirpationem conserant; quod me diu saepeque observarae memini.

sia... 26. Diud interim omnino observandum est, utpote quod ἡ .. . t ' in quam Plurimos ab Orci faucibus liberando pertineat,

am usque quod non obstantibus iis quae supra jam tradidimus, quoties-

tam pjo cunque Praedactis Ventris tormina in dysenteriam usque --mφνηnxur, firmatam in qua praeter ista tormina, materia quaedam in dano et OS un eum sanguine Per sedem excemitur, promoventur,

. .. . A Uc mihi Periculosissimum esse constat, morbum aggredi prome sisti tractiore illa methodo, quae evacuandos primum, dein con- ' temperandos, acres istos humores esse docet; ut de remediis astringentibus varii generis, et variante sorma intro Maumptis, tum et clysteribus nunc abstergentibus, nunc consolidantibus,

subinde injectis, nihil dicam; cum experientia didicerim

dysenteriam et certissime et celerrime curari, si missi ambagibus, fluxus laudano consestim sistatur. Ita enim atrox et vehemens est hicce morbus, ut, a dysentina jam confimmata adhuc purgare satagas, perquam metuendum sit, ne

dysenteria sumptis inde viribus in praeceps lata aegrum prae incredibili semento, quocunque te postea verteria, diutius -- cruciet, vel etiam vita spoliet 27. Advocatus itaque guttas circa viginti duas laudant liquid in aqua epidemica, vel aqua mirabili, vel alia simili, protinus exhibeo, bis intrat ras viginti quatuor repetendas vel etiam hoc saepius alatia intervallis, si nempe dosis jam praescripta, mane ac sero tantum usurpata, tam torminibus ventris quam dejectionibus