Opera omnia

511쪽

VIROTAM VIRTUTE QUAM ERUDITIONE UNDIQUE CONSUΜΜΑΤΟ

CUM ea qua de Febre praesentis hvuse Conatuue ma nuper Observaram, in publicum edere statuerem, Tibi prae caeteris, Vir marissime, pellam hanc meam dicandam esse censui: idque ob duas potissimum rationes mih faciendum videbatur. Primum qu , cum amicissimus mihi sis, comes indivulsus lateri semper haesisti, meque Tuo juvasti patrocinio contra Omnes

quotquot se mihi uspiam beeerant Quod non tam mei ipsius

stratia praestabas, quam eae incocto meros pectori honesto, hoc rat, ex masn Wiaboque animo, qui uti auctor fuit ut ueritati a Te cognitae compertaeque assentiri haud dubitares, etiam cum omnes fere omnium qui rem Medicam tractabant linguae in εunum exacuerentur. Quibus tamen non est quod irascar, nee irascor sane, quandoquidem, cum tot nequam medicastri, cer brosa sua omnia et sigmentia venditantes quo famam sui latius a merent, totis mundo imposuerint fas omniino erat ut viri ingenio et judiei praediti non stisim et sine Mamine ea imitterent, quae es jam recepto praxeos mori plurimum adve santia in medium protuleratur. Quo non Obstante, cum nihilo Tibi minus debeam, mearum partium esse duri, ratum animi mei in Te assectum omnibus testatum facere quando vix alia virtus naturam humanam, ad profectu ultimas metas evectam,haae deceat massis: nam sicuti reses eos quibus favent, titulis et honorum insignibus illustrare, atque aliis spectabiliore reddere, satvunt ita Natura, quoties hunc vel illum humili turba aestres hominum eximere voluerit, ratitudinem, em excelsioris seni notam a characterem, Olet imprimere . Astera ratio, cur

hae mihi potissimum inscribam, haec est quod scilicet, pro

512쪽

ginam retalium, notum esse oporteat, quanto cum lato e notitias illiu quantulascunque tam historiae quam miseremis morborum,

de quibus palam disserui, indeptus fiseri Omnia non simul et semel evulsari, sed inserposito ammorum a urae inge viso, prout in adisuriem eram Em m itionem pervenire tandem

potuerim Mus vero Mervationes meas ita maneas et impe

fetas esse jussico, ut me musis earum pudeate, quam ut uuam exinde laudem miri quaeramn tu se res habeat, illae sinem in mei excusationem potem adferri, quod, licet eri mea an rarae et quod excurrit, spatium, quibus esto non indiaggeriter in momborum observation vera an in cere posse videatur ad ma-j-em, quam in eorum,ognitione em feci, profecerem μα -- pateramen haud semer Uirmo, quod Me hoe Emporis varium plus quam s.ciat ad cer-rum thera macis et commentis A titiis eae auctorum Gris eosiectis quamamma non mastis ad momborum curationem faciunt, quam pingena in ad ariem πολyanai, plane obruendum, attamen ne quadrupti aeus quidem

horum annorum numerus, etiam in homin oecupati naus --

diei distraetissimo, meis erit ad eundem in o mi Medicae Artis, quaqua patet, eis itu rue perficien m. Ego algem Wο

modulo omnem quam potui operam istu eontuli, Maervationes quam accuratis mas colliserem, quas sine mora Priario manda

das curavi, ut, si uti utile alerent, id stauim pQEeo rederet: qua in re eum meo munere pro virili defunctus jam mihi videar, aequivitat animus meus, nihil porro sollicitus quo im Deo αν is haheantur mea scripta me tantum addo, quod, sicuti, a quis ea mi erit, mihi, hilum nocuerit, ita qui aemel tantum pem legerit, haud multum exinde princiet' Sed ut hae missa faciam, obsecro Te mmanissime Hr, ut Tractatum hunc aequi bon quae eonsulas, quo testatum eas volui quanto Te hono quors quod pariter faciunt etiam si omnes quibus longe minuaquam mihi perspecta est virtua mala neque jure merito eriae mare quis potest, me quia, numtenus indigeo, ribi assenerari, eum palam pri ear, quod, sicuti in ea quam exerces Arte nemini secundus sis, ut modeste loquar, ita morum in semitae honeae teque undique Φωlutissima Omnes fere quorum es consuetudine unquam usus fuerim superes Diu vivas post mea fata, et in

513쪽

uerim palmam feras; non tam ad nummos posterorum usui Pisu. corradendos, qua quidem altis, si cum sequente eonferatur, 'ἔς τ' animam fere brutorum Mois, quam ut saecula tandem amquando detegas, quibus modis istae in morbis persanandis di cultates, sis usius Ars Medica hactenus gemit et succumbit, vinci queant. Quod dum moliris, istis quae es primus eci fund mentis, si modo Ebet, possis superstruere ita tamen, ut errata in quae ego forte inciderim pro more humano in meis observationibus sive historiam sive curationem Uus illiusve morbi attinentibus, ubi a annosa et repetita operientia meliusfueris edoctus, libem ac palam ar9uas. Neque hoc pacto defuncti emus memoriam laedes, qui in vita cum esset, nihil us haluit quam ut Ar Medie a quocunque demum promovexetur, non tam eruditis de morborum natura commentationibus, quibus ad nauseam etfastidium usque jamdiu explemur, quam certam que eorun dem curandorum methodo. Vale, Vir optime, et amare permTibi semper addistissimum

Septemb. e.J Sie hic in sine hie desunti

514쪽

EXCELLENTI ET IN RE MEDICA ADMIRABILI Ino

O QUI parem nobilis Artifex Eludis Oreum, quo tamen ibimus

Cuncti, quot humanae parentes

Et decimae tulit ordo Lummea

Praesens fugacem latre apiritum, Praesena maligno tollere de toro Mortale comus, et Uinquum Exequiis removere morbum: Quem nos honorem, qua statuas ibi Ponemus, o cui non alium parem In arte Phoebus, e remoto, Aut Oriens videt aut recumbens Quo Febris arudax cunque movet de Te mater Omnis, Teclarammabilis Accurrit uxor, ne caducum orba virum puerosque ploret;

Seu Confluentes forte timet notas Decora virm Tu faciem eripia Periclitantem, protesisqueri ieiem juvenum futuram. Atqui odit artes et Tua pocuda merra profusus, quem simul extulit

Ad apem impli tus vel Febrili

Igne pateri vel M Osis unda. Mire paratam, Te Medico, meae Protela timam, non sine gloria

Phoebi Tuaque, in jugarii

Pollieitum tibi magna morbinn. Sie Te scientem non faciunt libri Et doma pultarum; sed sapientia

Deeat in ed. 86 hoc earineri, quod India reverso, voL i p. II. Indignum habebatur quod in Musarum Exoptatum Gulielmi Mos ex Hiber-Ang marem natietis usi L p. 90. nia Reditum, 1690i' itemque voL ii Insereretur; ubi videre eat vo L p. p. 199. eeleberrimi Iosephi Addison 292.ὶ Huadem Iarim. D. Pauso armen ' Ad D. D. Hannma igni Herman M.D. Pros Bolaniem Lugdu simum Medicum et Poetam.' ni Batavorum, Hortique Praesecto ex

515쪽

Enata rebus, mensque faeti EDvARDi Experieris, animusque fetis. I kukINori mille Flantae et multa domi viam, Igneaque evium, aut is Otheria placrem, Prosunt medenti, vel coercent Saeva Luia mala, saeva Febria;

pectus Mai conrisii potens, plena rum Eaperientia,

viaque asinam ecutu' i areret monean in aurem. mee aria Olim grande decus sacrae Adduasi Arti; si veterum tetit Secura fama ate praeivit Hippocrates, meoitque coelum. At non eandem sorte pari viam Pressit Galentia non Arabes virum Aeque equuti non alema que madens Paraciam uva. Primus relictae Tu sterium aggeris Fidemque normae en diva Tibi Salus A laudit, et ridens Iuventus, Vitaque non metuens e Nichri, Ex quo vanum aerista manvi Tua Correxit Orbem pagina nobilis: Longum tilia morbosis, ibique Perpetuum, patefecit aevum. Iam rigua restant, Uafrequerili, Concede votis; n Iuveni m lyus Medentum, nos avara Quaelibet eaeripiemus aure. Forte et furer tempore gulis iam Poeta Musis charior, aetheriri sidus addet, e salubre Sidus, et in Crisibus bem um: Me destinantem talia Chymi e is reposcunt me Medi a labor Et apes Beatae non vacare Pieriis satium in undis. ED HANNEs,

516쪽

TAMETs ingravescena jam aetas, et a diutumia morbis paene consecta, missionem a cogitandi pena meditationeque intensiori vel eo nomine sibi jure postulare videatur, attamen non mihi tempero quin vel propriae sanitatis dispendio alienam curare Magam populare Milicet meos admoneria de subingressu novae cujuadam Constitutionis, a qua pendet Febris nova specie a nuper gramantibus multum abludens. D. .ubiti N. Memoria recolendum est, quod in autumno anni Tia.. 1677 Febres latermittentes se primum exerebant, quam dran Con quotannis increbrescente et m δη--τεμ factae donec ad a qui νῆ' -- intum si Pervenerint, postmodum aenaim detribris decrescebant, et postremis hujus Constitutionis anm itamme apparebant, ut pro morbo videmico vix aut ne vix quidem haberi potuerint. Qua de re pariter animadvertendum est, posteriores duos Constitutionis jam exeuntis annos hyeme rigidissima fuisse infestatos penultimam maxime, ne eannum 1683, in quo ita enormi bruma intemperies deme-viebat, ut nemo quisquam viventium illi parem, vel intensissimo eo Digoris gradu, vel praelongo temporis tractu, viderit unquam quippe quo Tham is, nobilia fluvius, ita

praevalido gelu compaginabatur, ut curruum circumcuria- tantium rotas, ossicina ad platearum modum mercibus resertas, Re numer istimam hominum frequentiam, solidi instar pavimenti, acile a tentaretq. Subaequens annua 1684, licet nec intenso frigoris gradu, nec pervicaci duratione Praecedentem exaequaret, non tamen inultum ei utrobique asit. At cum primum exolveretur gelu anno 168 5 mense

Februario, exorta est ebria ista de qua iam agere institui;

CL Proeeas. Ini. e. 6. 4 Quod idem aliis quoque annis non c. Epist. Mamna. I. 3 10 sq. semel accidisse eonatati Vide epheme- senis Rer qui deest in edd. 86, ridea literaria cui nomen ri Gentis-'88, ex ed Lipa 's5 exaeripat. man' Magmine, vol. 8 . p. I 2.

517쪽

quam quiden ego novam Febris speciem mae arbitror, atque DaNov EFebri quae per octinniann ultimo praegressum invaluit, esse 12.22

prorsus dissimilem. 3. hujusce Constitutionis mutatio mutationi manifes Unde haeetarum aeris qualitatum, quae per binas has hyemes successit, ohi, tau tribuenda sit, ego non satis scio quum pro comperto habeam, 'si' pen alterationes quoad sensibiles annorum qualitates, utcunque dispares, morborum videmicorum species non protulisse; et certam annorum seriem, quantumlibet annua unus ab alio extera sacie et temperamento discrepaverit, nihilomin omnes in eadem Febrium Stationariarum specie producenda convenime. Quod cum serio animadverterim, opinari mihi

subiit, prout a me alias Traet L 35. dictum fuit, Constitutionis mutationem a secreta aliqua abditaque alteratione in terrae visceribus atmosphaeram omnem pervadente, Vela corporum coelestium influxu aliquo, maxime pendere

metsi hic est notandum, quod valedicente nobis olim Febre Depuratoria, siccissimum ac vehemens gelu ab initio hyemis 166 omnia constrinxerat nec quicquam remisit, donec mensis artius adolesceret; quo quidem tempore, quam primum satiscente gelu terra a veretur, mox Febris eatilentialis, postmodum ipsa Pestis, grassari coeperunt tutvero hoc se habeat, Febria quam nunc tractamus, jam dicto Fabria No-

tempore primum montendit, nempe Februario mense I68 5,

et tam praecedente anno quam eo qui jam agitur, per omnes Febrimen-

Angliae regiones latius vagata est, longe magis et με καγώρως aliis in locis quam hic Londini desaeviens.

4. Ubi primum ad hanc Febrem vocarer, omnino existimabam illam non ex eo genere ebrium fuisse quas ego Stationaria appello, sed potius exantercurrentium sinulta, quae singulis fere annis promiscue adoriuntur. Non aliud scilicet morbi genus esse rebar quam Peripneumoniam illam Notham, quam Libro De Morbis cutis fui. 4. olim delinea- veram una hac intercedente discriminis nota, quod in hac Febre subinde non comparebant symptomata in Peri eumonia magia pathognomonica, qualia sunt tuasi Vehememtior, cephalalgia inter tumiendum saevissima et quasi caput diffringens, vertigo a motu quolibet, et dyspnoea ingena, quae omnia emneumoniam octam sere comitabantur.

518쪽

DENov Cum itaque Librarius novam Tractatuum meorum editionem 194.kis e tempore sollicitaret, Visum est conjecturam tunc ineam,

in qua me hallucinatum fuisse jam sentio, in forma Postscripti publico dare in quem quidem errorem me inluxit ingens consensus quo Febris haec cum dicta illa P pneumonica luculenter conveniebat, quae nulla non hyem sum inde oecurrit. Ἀ cum aestate superveniente, quae F res illas Peripneumonicas solebat fugare, haec hilominus e severstret, statim erroris mei commonitus, Febrem hinc ad novam Constitutionem redigendam omnino enaui.

v. am I. Symplomata diligenti quant in potui indagine com-

' prehensa, haec sero sunt, et olim fuere aeger Per Vices C lore et Digore tentatur saepenumero et caput et artua dola queritur pulsu sanorum visui non absimilia est; angulae venia eductus levifiticorum sanguinem haud raro em latur aeger ut plurimum laboret tussi, quae quidem, quanto ab hyeme longius invadit morbus, tanto citius, una cum aliis symptomatis peripneumoniam mitem et boni moris comitantibus, recedit Dolor collum et sauces hic vero levior quam in angina, sub primum morbi insultum quandoque occupat.

Febris, tametsi prorsus continu sit, saepe tamen exacerb tiones molestissima ingruente nocte apportat, non aliter ac

si duplex ore tertiana, sive quotidiana Aeger jugem in

lecto decubitum, quantumlibet levissime straguli coopertus sit, non sine magno suo periculo experitur; Febre enim exinde in cerebrum Versa, vel in coma vel in phrenesin facile incidit et ut verum latear, ita proclivis est in hoc morbo ad phrenesin lapsus, ut persaepe sua sponte, nulla ejusmodi data ansa, illico subrepat At non eo excandescentiae et furoris ascendit phrenitis in hac Febre, atque illa qua V

riolis atque aliis ebribus correpti laborant quinimo aeger potius tranquille delirat, incongrua subinde effutiens Ab

intempestivo cardiacorum usu et regimine paulo calidiorepetechiae saepius efforescunt, et in junioribus calido temperamento praeditis maculae etiam purpureae, certissimum summae inflammationis indicium tam in hoc quam in alio quovis morborum acutorum genere Quandoque eruption miliares quas vocant, in superficiem corporis se dispergunt,

morbillis haud multum absimiles, nisi quod rubent magis, et,

519쪽

quando recedunt, quammula istas furfuracea quae in m QDENovae billis emuntur haud relinquunt licet hae Ponte sua non Isox faununquam ingruant, saepius tamen lecti calore et cardiacis

extorquentur. Lingua aegri pro ratione imperati regiminis, vel humida ea vel sicca ubi inaruerit, fusci est coloris in medio, quam partem undique cingit fimbria inalbescens; ubi vero humida ea lingua, omni ex parte alba est, pellicula item scabra et alba vestita nam si aeger ab adhibito regimine plus justo incalescat, lingua sere est fusca et arida; sin minus, humida est et alba. Idem de sudore dicendum est, qui pro ratione diversi regiminis praefati dimanat nam si calidius tractetur aeger, sermo viscosus emit, e capitis

praesertim regione. Quantumvis autem sudor copiose et undequaque erumpat, parum tamen ex eo levaminis sentit -- ger unde liquet ejusmodi sudores symptomaticos tantum esse, critico non eme. Primis morbi diebus, sudoris ex arte provocatio materiam morbificam si non in caput saltem in amis, solebat deponere; at ubi jam caput Febris occupavit, et phrenesis semel invaluit, nulla restant febris indicia, nisi

quod pulsus nunc citatior est, nunc tardior tandem Vero, cum ex re male gesta spiritus in confusionem omnimodam adigantur, pulsus inordinatus cum subsultu membrorum 8

ingreditur, quem non ita diu post mors excipit. Γ6.J Curationem quod spectat, ista peripneumoniae signa quae hanc Febrem comitabantur Februario illo anni postremi quo primum emergebat, statim ab hyemis exitu fidem uti dixi, mihi secere, eam prorsus in Peripneumonicarum

familia censendam esse; ac proinde me statim contuli ad usum methodi istius quam olim laudaveram in curatione Peri eumoniae othae et Auctario supra memorato. Quae quidem methodus satis eliciter cessit, tum mihi in paucis illis quibus medicandia per adversam valetudinem meam vix suffciebam, tum etiam aliis qui me auctore, eandem e e-riri haud aspera antur Quicquid vero id demum ierit quod hanc mihi methodum suaderet, jam mihi satis comperi Eat non- tum est, quando et morbi Phaenomena, et ultimi anni qui , ' 'I binas rigidissimac hyemes excepit serpendo temperiem, minis in hyemis praesertim, si modo vem dici possit quae nullum ia ui 'frigus notabile secum adduxit, mihi inquam, constat, hanc indiu tio-Febrem nihil esse aliud quam simplicem sanguinis inflamma vae diri

520쪽

DxΝovActionem ac proinde indicationes curativas ad dictam inflam-1kokhis misionem debitis remediis et methodo reprimendam, ninino

7. Hunc itaque ductum sequens, primo loco sanguinem e brachio dextro ad uncias decem educi volo. Neque nune Febris haec utut sanguis emissus saepissime pleuriticomun sanguinem aemulatur, reueratam phlebotomiam sacile tot rat. Sin autem respirationis dissicultas dolor capitis inter tussiendum lancinans, etc., malum hoc ad Peripneumoniam Notham propius accedere indigitent, hoc in casu tam Ven-- sectio quam catharsis musque sunt iterandae donec amplomata omnia penitus manuerint prout capite de Perisneumonia tradidi. Atque hoc diligenter animadvertendum

volat.

8. Vesperi epi asticum seu veaicatorium nuchne προ- no sequente aurora lenitivam hanc potionem exhibeo:-

Form. 03. J amarindorum semiunciam, Foliorum Sennae drachmas duas, abarbari sesquidrachmam; Coque sussiciente quantitate aquae ad uncias tres in colatura dissolve

Mannae, rupi Rosarum Solutiri, an unciam inam; Μisee fiat potio, sumenda summo mane.

Quod quidem catharticum etiam alterais diebus repetendum praescribo, donec tertiam vicem expleverit. ora somni post catharata, toties quoties, Paregoricum hoc vel simile injungo:

Sympi de Meooni unciam unam, Succi Limonum recenter extracti cochlearia duo; Misee fiat haustus.

Id scilicet cavens, ne sorte ab agitatione et tumestu, quem in febricitantium sanguine et humoribus purgantia saepe excitant, aeger ex spirituum animalium confusione comatos fiat. Quod quidem symptoma medicamentum hypnoticum, quantumlibet contra sacere videatur, procul amolitur Qua