Opera omnia

71쪽

dum est insuper, quibus annis Variae illarum species gras Demon-

santur uno eodemque tempore, ea omnes modo quo primum aggrediuntur, atque invasionis symptomatis, consentire. ID. Hinc itaque emere est variam admodum et Meu-xatammaturae methodum, quam ad morborum generationem adhibet; quam nemo hominum arbitror, hactenus pro rei dignitate satis observando est Maecutus Atqui ex pauculis Divoma- hisce omnino conficitur cum specificae Popularium mor- differentiae, nominatim ebrium, arcanae annorum ne Rcausa constitutioni innitantur, incassum desudare illos, quotquot in humino diversarum ebrium rationes a causa morbifica in humano 'πο

eor re aggesta deducunt; nam liquido patet quemlibet, peram de- pancratice licet valentem, si certa quaedam hujus nostrae μ' regionis loca adeat sebre ibidem grassante intra dies aliquot laboraturum: vix autem credibile sit manifestam aliquam mutationem ab aere praefati viri humoribus tam brevi impressum iri o., Neque minus dissicile est generales regulas sebribus his debellandia accommodare, et certos aliquoalimite figere, quos ultra citraque progredi, aut in iisdem

eo latere, non liceat. In hac itaque tam spissa rerum In novis

caligine, nihil mihi prius est quam, quando novae labros Σοῦ'

gramari incipiant, cunctari paulisper, et ad magna praesertim media tar- remedia non nisi suspenso pede ac tardius procedere dili 4.haum' genter interim illarum ingenium atque morem observare, iudiς 'ο-

-bua itidem mmissiorum generibus aegri JuVentur Vel dentibus et

laedantur, ut quamprimum his repudiretis, illis utamur. ρ z. ista

2I. Verbo dicam, Epidemicorum species omne juxta esse su- Phaenomenam suorum varietatem in classes redigere, aes 'r' characterea cujusque idiopathico enucleare, necnon propriam medendi rationem unicuique sigillatim accommodRre, ut res est multi otii ac summe ardua, ita etiam, cum nullo certo aut saltem nondum explorato, annorum ordine emergant, ad justum de iisdem observation un apparatum congerendum soriame unius Medici aetas non suffecerit. At vero hic labor, ut ut sit improbus, prius est exantiandus quam nos aliquid memoratu dignum in extricanda tam multifaria horum momborum serie praestitisse jure possimus gloriari. 22.J At vero quibus demum modis rationem reddemus di tinctarum specierum Epidemicorum, qui non tantum quatenus saltem nobis liquet, fortuito incursant, sed etiam qui uno

72쪽

D Mon mino aut certa aliqua annorum sine duinem sunt generis,okis, alio specie ab aliis alii distinguuntur 3 ulla hic mihi unquam methodua aeque commoda est visa atque illa qu. per sussicientem annorum numerum prolema, eodem illos

dine describeret quo se invicem excipiebant et insequebantur. Quod ut jam pro meo modulo Mesam, Historiam et Cur tiones Epidemicorum qui ab anno 166I ad annum usque I676 per quindecim videlicet annorum vatium, depopulabantur, ex accuratissimarum, qua mihi sacere licuit, observationum fide orbi erudito tradam cum mihi impossibilo plane id atur effectum id dare, vel causas eorundem exortua assignando a manis tia aeria qualitatibus desumptas, vel multo etiam minus a particulari aliqua haeresia in sanguine atque -- moribus, nisi in quantum secretae aeris influentiae illa deberetur. Quin et magis adhuc si sius est dicere, impossibile fuerit variorum Epidemicorum species tradere, qui a specificia aeris alterationibus oriuntur, quantumris in proclivi illud esse videatur, istis videlicet in febrium nomina attexere norint notionibus, in peculatione istarum alterationum quae in sanguine humano atque ejus humoribus per hanc illamve principiorum degenerationem fieri possunt, male fundatis. Quo quidem pacto, cum non Naturam sequamur, optimam semper ducem, sed conjectandi libidini indulgeamus, tot nobis erunt morborum specie quot comminisci placuerit: eam nobis interim arrogamus licentiam, quam nemo sacilebotanico concesserit, a quo in describenda plantarum historia sensuum requirimus testimonium, ac fidem, non rationis commentationem, quantumlibet ista polleat atque aliis longe

antecessat.

23. Haud equidem tanto mihi sumo, ut me in his quae

jam trado omnem absolvisae numerum existimem, forte ne in recensenda quidem universa Epidemicorum familia; multo minus in me recipio, ut qui morbi elapsis, de quibus nobis sermo eat ama, ordine insea dicendo se mutuo exceperunt, venturis saeculia e indem perpetuo servaverint. Unum hoc molior, ut, quo pacto haec se res habuit nuper, alipulante paucorum aliquot annorum observatione, enarrem, quod ad has scilicet regiones spectat et hanc in qua degimus Urbem; ut meum, quale quale sit, symbolum conseram ad opus inchoandum, quod si quid ego judicando valeo, in maximum

73쪽

h unam generia emolumentum edet, ubi tandem a posteria, a Moa- quibus integrum Epidemicorum curriculum Venientibus annis kisieta

sibi inricem succedentium intueri dabitur, ad umbilicum per

ducetur.

Londini. ANNO 1661 Febres autumnales Intermittentes, quae jam ab aliquot retro anni obtinuerant, de novo vires redintegrabant Tertiana praesertim mali moris, sub initio Julii, et quotidie increbrescentes, mense Augusto quam immanissime debacch hantur, inque multis locis, correptis sere integris familiis,

maximam hominum stragem edebant; dein vero sensim decrescentes, superveniente hyemia igore extinctae sunt, perpaucos Octobris mense aggressae. Quae dictae Tertianaes mulabantur amplomata, illa ab Intermittentium Tertianarum aliorum annorum symptomatis, his praesertim discriminabam tuae. Aegri paroxysmus atrocior, lingua magis nigris siccaque, Terruinast extra Paroxysmum et meis obscurior, Virium et reveritus ti uti. . prostratio major, major item ad paroxyamum ingeminandum brante

M . . . . . ., . . . . mittenti-

morbus quam pro more ebrium Intermittentium funestior u M : Si quando aetate provectiores, aut etiam cachecticos invasisset, quibus pariter vena secta aut aliae quaevis evacuationes minu-imetit vires, nunc ad duos, nunc ad tres menses perdurabat. 2. Quartanae, rariores licet, Febres jam descripta comit bantur utrisque vero primum brumae impetum non sustinentibus, neminem enim ante intactum seriebant, subsecuta est Febris Continua, ab Intermittentium autumnalium genio in hoc tantum abhorrens, quod hae statis solum temporibus, illa continenter urgebat. Etenim eodem sermo modo aegrotos loriebantur; qui utrisque pariter vehementer laborabant, vomituriebant, cum partium externarum siccitate, siti, linguae

nigredine et sudoribus sub morbi finem materia morbifica in utrisque promptissime exterminabatur. 3. Quinimo vel hinc liquebat Febrem hanc ad autumnalium Intermittentium

Deest hoc cap. in edd. 66, 68.

74쪽

CousTret classem attinere, quod ram admodum surgente anno compa-Α .., mret Dicta itaque Febris Continua Intermittentium quasi '61-'66 eompendiim quoddam, et e contra singuli earum paroxysmi F'hri compendium hujusce mihi videbantur atque adeo discrimen haec Inter in hoc maxime Versari, quod Continuae conceptam semel tiuis uisi effervescentium σ- - eodemque semper tenore perficerent, compen Intermittentes autem partitia vicibus ac diversis temporibus eadem destingerentur . Quanto autem ciam tempore praedicta Febris Continua invaluerat dicendo non sum, quum mihi hactenus satis fuerat ad generalia Febrium symptomata attendere, utpote qui nondam Vel juxta Varias unorum cream, aut ejusdem anni varia tempora, madem distingui mane anti Unica madverterrem Hoc saltem scio, inicam fuisse Continuae p.,A Febris speciem usque ad annum 1665; a Intermittentes ContinuRe autumnales, quae ad illum usque annum Dequentes incura

adan 'M. Γ5 Sed ut in rem redeamus Febria illa Tertiana, quae dicto anno omnia longe lateque fuerat praedata, eodem elapso, Quo ordi intra augustiores limites e continuit insequentibus vero Epidistasei nutumnis Quartanae Epidemici reliquia praedominabantur, meon stante hac aeria constitutione. Quartanis semper post am

nem per 'umnum vel contrahentibus Febris Continua quae per hoc . .: omne tempus, parcius licet, se immiscuerat, jam inclementi tuo exta Hebacchabatur ad uaque Ver, quo tempore Febres Intermit-y tentes emales succedebant; quibus ad calendas an pariter satiacentibus, Variolae hinc et inde partim e Mendebant; quae denuo in conspectum idemicorum autumnalium Febrem Continuam volo et Quartanaa, terga dabant victoribus. Moc ordine morbi Epidemici integram hanc aeria constitutionem pervadebant, et a mutuo insequebantur. me his mihi aermo erit in specie, et nominatim tum de Febre hac, tum etiam de Intermittentibus, sive Ver sive autumnum attinerent, quibus haec constitutio prae caeteris infitianabatur. Febria G. Telam ordiar ab hac Febre Continua, quae aliarum, hujus eon quotquot sunt, omni in praecipua et coryphaea mihi videtur; . . . '' e quin Natura in hac prae aliis quibuscunque unis miter omnium AE R eandem sere normam, tum materiam ebrificam ad. ἡ.iuri' debitam concoctionem perducat, tum coctam certo ne prae-

75쪽

finito tempore exigat eliminetque Ad haec, quandoquidem CoNariet. illae annorum constitutiones quae Intermittentes autumnales Azoktiis promovent, eommunibus AEnni multo AEaeptum recurrant '61-'66. quam illae quae ad caeteros Epidemico faciunt, necessario aeteris

sequitur ut quae illas comitatur Febris Continua frequentius o

7. At praeter symptomata quae caetera Febre alip bant, dicta Febris sequentibus insuper urgebatur aeger plerumque animam tantum non agebat, vomituriebret, lingua sympto- sicca et nigra, ingena ac subitane Virium constemutio, et m.. . partium extemarum siccitas. Urina ubique vel crassa, Vel culiaria. tenuis, utraque ex aequo creditatis indicium. In morbi declinatione, diarrhoea nisi sorte edicus principio obstitisset,insuperjungebat, inde morbus revicacior redditus diutius affigebat. Sed suopte ingenio ac propria indole vix vitra diem decimum quartum vel vicesimum primum perdurabat; quo primum tempore oborto sudore vel potius leui madore, morbus solvebatur neque prius urinae coctionis signa prodebant, quod jam ut plurimum eveniebat. 8. Quin et alia superveniebant symptomata quoties hic morbus minus perite tractabatur. At vero tum haec, vin etiam omnia morbi genius, clarius elucescent ex peculiari methodo quam olim huic ebri accommodaveram, quam itaque huc transseram, saltem quod ad rem nostram apprime faciat, prout jamd dum typis evulgaveram quo quidem tempore nondum mihi innotuerat aliam aliquam Febris speciem in rerum natura inveniri.

PRIMO quidem, adverto inordinatam illam massae sanguineae commotionem, Febris hujus 'aeu causam, seu comitem, a Natura concitari, vel ut heterogenea quaedam materia in

76쪽

Fannis eadem conclusa ac ipsi inimica Mematur, vel ut sanguis in Auuoauis 3 -- aliquam diatiamin immutetur.'61--. 2.J Atque in hoc negotio magis in det lati et generalius - eommotisma vocabulum, quam vel fermentationis, vel ebulii aiquo is is quippe quod inania λων ο - carionem Pra ... .... scindat, quam sortassis istiusmodi voces quae etiamsi expli-bula mi eationem non incommodam admittant, tamen minus propriae pii. in F - nonnihil duriores nonnullis videntur,) haud satia caverent. hriumne Quamvis enim cruoris 4 Febribua commotio, liquorum

gorio usum . . . . . .

pantur Vegetabilium alia sementationem, alias etiam ebullitionem aemuletur; non desunt nihilominu qui eandem ore uno modo ab utraque plurimum dissere arbitrantur. me se . mentatione unum alterumve ab illis sumatur exemplum. In quibus Primo, licet sementescentia liquida in am quandam in-I i. ' dolem ita nancisci soleant ut spiritum ardentem ex iisdem bullitio a destillatio eliciat, atque in acetum facile desciscant, quod

viti Muni ipsum insigni acore posset, et spiritum acidum destillandosem in exhibet neutram tamen ejusmodi mutationem in sanguine hactenua obaervatam fuime contendunt. Deinde adverti volunt quod cum in liquoribus in is se mentatio et de ratio eodem tempore peragantur, et quasi Paribus passibus procedant, depuratio tamen anguinis in Febribus ejusdem aestuationem non comitetur, sed consequ tur, id quod in paroxysmo Febrili per sudore soluto, vel oculorum testimonio patere existimant.

3. Quod autem ad ebullitionem attinet, dissicilior illis

haec videtur analogia, quaeque experientiam habet summopere reisagantem, in multis nimirum casibus, quoties non adeo in aema est cruoris orgasmus ut bt initionis appellationem mereri possit. Verum utut sit, neque enim hisce controversiis me ullatenus immisceri patiar, quandoquidem fermentationis et ebullitiora vocabula apud recentiores,edicos plurimum invaluerunt, ego quoque eadem subinde usurpare non dubitaverim, dummodo ex jam dicti satis constet voce ista in hoc tractatu clario solummodo dicendorum explicationi inservire. F.,lli Porro Febrilem hanc sanguinis commotionem ob materiae rata.' . Hi dum heterogeneae, ipsique Naturae adversantis, secre-

vel ad ma tionem ab eadem concitari, omne genua febrium quae προ-

77쪽

tionibus stipantur' testatum facit utpote in quibus istius gallia ebullitiovis sanguinis beneficio, fit excretio in cutim excre Ἀψuolibumenti in eodem latitantis, et prava qualitate affecti. 6N 6 . 4 I Quinimo nec mea quidem sententia, minus liquet 'I' Nnqφη Febrilem sanguini commotionem saepe ne dicam saepius, nem diri- non alio collineare, quam ut ipse sese in Omm quendam I diu statum et diath in immutet, hominemque etiam, cui sanguis Ud mpurus et intaminatus perstat, ebri corripi posse; sicut in M.th.,in. moribus sania evenire Dequenti observatione compertum est, in quibus nullus apparatu morbiscus vel quoad ple- thoram vel quoad cae hymiam fuerit, nulla inaalubria aeria nomalia quae Febri occasionem submirustraret Nihilominu etiam hujusmodi homines, praecedente insigni aliqua aeris, Victus, caeterarumque rerum no naturalium ut vocant,)mutatione, identidem Febre corripiun- proptere quod eorum anguia novum statum et conditionem adipisci gestit, qualem ejusmodi aer aut victus postulaverint minime vero quod particularum viti arum in AEanguine AEtabulantium irritatio Febrim procreet Etsi nequaquam dubitem materiam in AEanguinis despumatione post Febrilem commotionem,aesenniter excretam, vitiosam esse, quamvis sanguis laud bilem antea diathesin obtinuerat id quod vix magis mirandum est quam quod eaeulentorum portiones aliquot corruptae et foetidae evadant, postquam insignem in corpore alter tionem subierint, ac iam a reliquis segregatae fuerint. Γ5. Secundo i ita mecum reputo, indicationes eras Re In utroque

genuinas, quae in hoc morbo consurgunt, in eo versari utet e.

sanguinis commotio intra modum Murae proposito con- iudieatur gruentem istatur ea nimirum ratione, ut nec hinc lumini, mo

aequo gliscat, unde pericul a symptomata inaequi solent. μ'.

nec illinc nimium torpeat, quo pacto Vel materiae morbificae positocon-

protruato impediretur, vel sanguinis novum statum affec- ζζα

tantia labefactarentur conatus Adeo ut sive materiae here tunrogeneae irritanti, sive cruori rea novas molienti Febris ortus

d eatur, indicatio utrobique eadem existat. misce positis sindamentis, therapiae methodum hoc ritu instituo. 6. Quoties mihi cum aegris res eat quorum angula VH Quibus per se imbecillior existit, uti sere in pueris, Vel justis Piri h- ..etibi

78쪽

FEsaia tuum copia destituitur, ut in decliviore aetate, atque etiam Αktibistiis in juVenibus diutum aliquo morbo confectis, a venae-'6l-'66. sectione manum tempero. Enimvero si phlebotomiam his imperarem, sanguis, etiamnum citra ejusmodi imminutionem plus satis debilis, despumationi suae obeundae prorsus impar redderetur; unde totiua massae perversio, ac proinde sorsan ipsius aegri interitus, sequeretur; quemadmodum, si cere-visiae aut alius cujusvis musti sementatio intempestive sist tur, liquores illi vitium plerumque contrahunt. Quippe Rrticularum, quas semel exterminare coeperit, quaeque tametsi dum reliquae cruoris massae aequabiliter immiscerentur purae extiterant, jam vero putredinem deterrimam acquirere, et caetero humores gravi inquinamento inficere habiles eu serint, consortiummatura ferre amplius non potest. Quanquam haud me latet nemo temeraria sanguinis missione mulctatos, convenientium cardiacorum usu aliquando servari, sanguinemque ad tenorem defaecationi suae peragendae

idoneum restitui posse. Sed praestiterat plagam non infligi,

quam sanari.

quibus 7. Attamen ubi in contrariae indolis sanguinem incido, ...i ρ qualis in juvenibus athletico habitu et temperamento sanguineo praeditis reperiri consuevit, primum in curatione locum phlebotomiae attribuo quae praeterquam in casibus inserius memorandis, sine salutis periculo hic omitti nequit. Nam alia non solum prae nimia sanguinis ebullitione, phrenitidum, pleuritidum, aliarumque id genus inflammationum periculum immineret, sed prae copia etiam impeditio omnimoda circulationis et totius massae quasi strangulatus

consequeretur.

8. Μensuram quod attinet, mihi solenne est eam d-- taxat sanguinis quantitatem detrahere quantum conjicere liceat, quae aegrum ab incommodis, quibus immodicam

ejusdem commotionem obnoxiam me diximus, incolumem praestet. Aestuationem vero illam deinceps rem ac moderor, phlebotomiam vel repetendo vel omittendo, cardiacis calidis vel insistendo vel parcendo, ac denique Dum es laxando vel compescendo, prout motum illum vel efferari vel

languescere animadverto.

s. Post venae-sectionem siquidem ipsa juxta casus prae- memoratos necessaria fuerit, solicitus sedulusque inquiro

79쪽

nunqvid aegrum vel vomitu Vel inanis aliqua omendi pro agastis

pennio sub ebria initium intexturbaverit. Id si contigerit, II n

omnino medicamen emeticum praescribo, nisi vel aetas tenella, 6l-'6 .

vel insignis aliqua debilitas aegri ab eo temperandum sua Quibu serit. Sane vomitorium propinare, ubi istiusmodi praegressa est propi- est vomendi proclivitas, adeo est necessarium, ut, nisi humor lati os iu expellatur, in sentinam complurium malorum dissicilium eo absti- sit abiturus, quae crucem figent,edico toto durante modi ''' cationis tempore aegrinque in haud leve periculum conjicient. Ex horum praecipuis et maxime solitis est diarrhoea, Id si prae- quae ut plurimum in deservescenti Febris consequitur, quo su. si tib tiescunque emetica, quando ea suadebat indicatio, omissa indicaba- fuere. In Febris quippe progressu, ubi malignum in ventri rhoea inse culo humorem nonnihil subegerit Natura, et ad intestina Mix iamandaverit, illa ab acri humore ex hoc in stomacho sonte perpetim scaturiente usque adeo corroduntur, ut non possit

non insequi diarrhoea observavi nihilominus in Febribus

inflammatoriis quae malignae Vulgo habentur omissionem at non vomitorii, tametsi talia vomendi propensio praecesserit, diar p Bbu rhoeam, quemadmodum in hac Febre', necessario non inferre malignia.

aed de ista re plura in sequentibus. 4qqi I, 52.J

I0. Jam autem in eo versatur istiusmodi diarrhoeae In quo νpericulum, quod aeger, satis jam morbo debilitisius enerentur sub ἡi ulterius, et praeterea id quod majoris est in ipsius noxam arrhoeae momenti, in ebris declinatione, quo tempore contrahere se ' 'sanguis, ac Vim suam exerere debebat ad despumationis ossicium peragendum, penitus praepeditur hac emissione. 11. Jam vero nequid dubites lautiorem hunc in ventriculo nidulantem, nisi sorte vomitu eliminetur, hanc tragoediam diarrhoeam dico, quasi ex insidiis aliquanto post daturum inquisitione instituta nunquam sere non comperies, siquando Febrim diarrhoea comitetur, aegrum in morbi principio in vomitum proclivem fuisse, nec tamen emeticum fuisse propina n. Porro etiam compertum habebis, eti-s Pro Ea ab εχ

clivitas illa ad vomendum jampridem praeterierit dinrctoeam: ..

ma vulgo hab. J ineunte vereuma quavis anni tempestate infert proinde- santur ed. 66 vere miaignae haberi de que tune temporis non adeo necessarium, bent edd. 68. 76. etiamsi sata prωevum esse emetici naum quem in hac Febre Dom. d. 66 arbitror ed. 66. quemadmodum in aliis qui ovis Febribus y In quo A e. Loin ed. 76.

80쪽

FEsais tamen, quamprimum vomitorium exhibueris, plerumque ea-A9uo uis turam; dummodo emetico serendo pares fuerint aegri'61-'66. Vires Saepius autem observavi, diarrhoea semel oborta, ., . Ah medicamenta adstringenti Vel nihil omnino vel parum ad- gelitibus modum ad eandem sistendam conferre, sive intro sumpta,

itur' '' iave exterius applicata. I2 J Emeticum quale Maim a me propinatur hujusmodi sere eat: -- l.I IV Insurionis Croes Metallorum drachmas se Oxymellis Scillitiei,

Sympi Scabiosae Compositi, an semunciam; Μisceu fiat emeticum

quod hauriri jubeo tempore pomeridiano, duabus horia matleve prandium. Verum quo tutius ac felicius vomitio suba Emetiea tutura succedat, illud etiam in mandatis habetur, ut Vin .i; π librae sex Vel octo sint in promptu, quippe quod μει

los nisi culosa sint ista medicamenta nisi copiose diluantur; ideoque Cini quoties minuerit aeger, aut alvum exoneraverit, e vestigio sumenta erit haustus: suo acto, et inania illa tormina Praecaventur, et vomendi conatu auspicato procedunt. 13. Saepe miratus sum, dum sorte materiam vomiturejectam aliquando curiose contemplabar, eamque neque mole valde spectabilem, nec pravia qualitatibus insignem, qui factum fuerit ut aegri tantum levaminia exinde senserint; nempe omitu peracto, saeva illa symptomata nausea, Verbi causa, anxietas, jactationes, suspiria luctuosa, linguae nigredo, etc. quae et ipso excruciarant, et adstantes perterresecerant, mitigari solent ac solvi, quodque morbi reliquum est εὐθυμι- tolerari.

Ubi itidi f14. Illud hic loci non omittendum erit, si aegri conditio

timisqu. utrumque RuSilium Postulaverit, venae-sectionem intelligo Venae-sed et vomitorium, tutam omnino esse ut venae-sectio emeticirium 4. t eXhibitionem praecedat alias enim, dum vasa sanguine dia-2π' tenta simi, periculiun imminet ne ex violentis illis vomendi

conatibus vel rumpantur vasa pulmonum, vel cerebrum laed tur, inus cum impetu sanguine atque effuso, adeoque aeger amplexin correptus pereat Cujus rei quamvis histori aliquot commemorare possim, illis tamen hic supersedere risum est, monuisse eontentus maxima hac in re cautela

utendum esse.