Specimen criticum

11쪽

doctis ') neque vero ad unum omnibus. Nam praetermitto quod vehementissime in eum invectus est Walchius '), qui furioso in illum impotu nihil aliud profudit nisi ut ipso derisui osset; sed sobria, quae viro erudito digna est, ratione usus Zumptium impugnavit Fossius, qui in duas quidem classes Curtianos codices dividi condessit '), idom tamen negavit discrimen, quod interutramque intercedit, tale esse, ut interpolatorum studiis, non librariorum erroribus imputandum Videretur, quique praecipuum scriptoris emendandi subsidium codicem Florentinum G quippe

integerrimum atque pleni SSimum eSSe ceuSuit, cum tamen Zumptius plenissimum quemque codicem eundem interpolatum esse affirmasset. Errasse autem se ossium cum Omnino tum de codice Florentino G, quem et ipse Zumptius placidius tracta-Verat, praeclare ostendit Ieepius ''), qui multa Fossium beno enucleasse praedicat, id effecisse negat, ut codices recentiores non pro interpolatis haberentur. Quae accuratius hic enarrare et longum est neque necessarium: optime enim de his rebus exposuit in parvo quidem libello, sed bonae frugis pleno g)Edmundus Hediche, neque acta agere mihi in animo est. Qui vir doctus ex toto codicum, qui hucusque explorati Sunt, numero nisi quattuor non interpolatione carere contendit et hac fabula codicum cognationes, ut ita dicam, in conspectum dedit:

') CL Orellii censura prioris editionis, quae extat in Seebo dii et et Ialinii annalibus philol. st paedag. a. IIDCCCXXXI vol. II. p. 4b-55 et Baumstartiti editio, Stuttgard. MDCCCXXIX. ') In actis liti. Halensibus a. ΜDCCCXXIX p.. 105-144.

negat haec verba taciens se duas codicum classes plane diver Sa Sstatui non posse , idem ipse probat l. l. p. 9 haec dicens , in magna Omnium similitudine certe duas quasi classe S discerni poSSe ) In censura quaestionum Curi. l. l. p. 54. 3 ) Quaestionum Curtianarum specimon. DiSSert. inaug.) Berol.

MDCCCLXII.

12쪽

C0dex archetypHS Leid. Voss. I Flor. Α Bern. Α C0dex ignotus et interpolatus Flor. B Flor. G Cod. ignos. et interpol. Codides deteriores OmneS. Atque idem sere de singulis et melioribus et deterioribus codicibus sensorunt Utricus Κορ hi erus Τη) sit Arnoldiis Hugius ), ita ut ille Loidensi, cuius tamen accurata collati0ne carebat, principem quendam locum Vindicaret, uterque de auetoritate Florentini A utpote passim interpolati paulum detraheret. Eiusdsim igitur Edmundi Hodiekii singulari cura admodum nuper nova demum Curtii recensio 'q) edita est, quae quamquam

discipulorum maxime usui accommodata breviter tamen et accurate lectores de codicum melioris 110tae loeti0ne certiores facitet, quid ubique archetypus praebuerit, quoad eius fieri potest, repraeSentat. Quam autem rationem et quibus de causis iuomendandis Curtii historiarum libris Seuutus Sit, quamquam Sepostea uberius expoSiturum esse editor promisit, tamen in universum iam ita de hac re in ipsa editione praefatus eSt, ut, quid de ratione eius iudicandum sit, perspicere liceat. Est autem ea ratio ab illa, quam in dissertatione sua paucis ante annis propoSUerat , una potissimum re diversa. Cum enim olim quattuor tantum codices non interpolatos esse arbitratus Sit, ceteros Sardos venales alium alio nequiorem nuncupaverit: nunc praeter illos quintum quoque in eorum numero poSuit, a quibuSOmnis emendatio esset repetenda, scilicet Parisinum bibliothecae imperialis numer0 57 16 signatum, Saeculo IX Scriptum, omnium

y ) In commentatione , quam Novo Museo Rhenano VOl. XIX. p. 184 - 196 insoruit; cs. eiusdem comparatio locorum quorundam Curtianorum eum Livio in libro, qui inseribitur: Qua ratione T. Livii Annalibus usi sint Historici Latini atquo Graeci. Commentatio philologica Praemio Ornata. Gottingae MDCCCLX. ) In Musuo Rhonano vol. XX. Ρ. 117 - 129.

3-b Prodiit Borolini apud Woid mannos MDCCCLXVII.

13쪽

quos novimus manu scriptorum Curtii librorum vetustissimum. Etenim qu0d hucusque prinui pum vetustatis locum obtinuit fragmentum Riienaugiense, quod nunc Turici aSServatur, ne ipSum quidem saeculo IX antiquius est. Hic igitur 60dex falso deterioribus accensitus erat a Zumptio. Nam cum hoc ei sit commune oum optimis, Flor. Α Bern. ALeid. VOSS. I, ut, quamquam hic illic intorpolationis vostigia praebent omnes, tamen omnino illa falsariorum labe, qua deteriores codices inquinantur, infecti non sint: praeter illos et ipsum Pari- sinum priori 00dicum classi adnumerandum esse haud immerito Hodichius censuit. Idem vero homo doctus, oum ceteris multo negligentius exaratus Sit Parisinus, ad alterum prioris classis ordinem eum pertinere docuit, cuius ordinis Modii quoque codex Coloniensis et aliquot codices, quorum paucae tantum Schedae Supersunt, Darmstadiensis, Virceburgensis 'q), Vindobonensis fuisse videntur. Atque hunc ego codicum ordinem alteri melioris classis, ad quem reserendi sunt Flor. Α Bern. A Luid. Voss. I nou solum pretio parem eSSe exiStimo, Sed praeStantiorem etiam esSe contendo. Fuit autom quasi fato destinatum hulo Parisino ut despiceretur; dudum enim innotuerat, sed iacuit neglectus. Nam ante haec quattuor lustra narravit Zumptius ''), se olim a Michaelu Beerio, quem habuit inter familiarissimos, Parisiis commorante,

q) Fragmentum codicis Curtiani Herbipolitanum, quippe quod ipse

inSΡeNerim , - in hac re ut omnino eximia adiutus liberalitate Rulandi, qui vir littoratissimus bibliothecae univei Sitatis VircoburgenSiS PraeeSt, affirmare po8Sum eidem atque Parisinum ordini adnumerandum esse; ubique enim cum PariSini lectione conspirat. Nam Proi SuS recta Sunt, quaCdo hoc fragmento primus protulit Scitne idem inuS, a Carolo Reu SSio ed autuS, in Philologo suo vol. V. p. 37T, nisi quod in priore pagina non decem sed tredecim lineae legi possunt. Quamquam senim tro S ultimact recentioris cuiusdam Scripturae reliquiis Obtoguntur et nigro sere membranae colore obscurantur, tantun quo O in iis insunt, perspexi SSe mihi videor, ut ne in his quidem diversam a Parisino lectionem adnotandam ESse affirmem. Continentur autem hoc fragmento, quod Koeliloro quoque Valde probatum

est cf. Mus. Rhen. l. l. p. 194), libri VIII 1, 3 1in. - 7 med. et 10 1in. - 14 med. 3Τ) In oditione a. MDCCCXLIX praes. p. X.

14쪽

tri 1 codicum manu Scriptorum, numeris 5716, 5717, 57 18

Signatorum, ex veteribus) capitulis V et VI libri VII variantes

scripturas acceptas habuisse et integram eorum librorum collationem non difficulter sibi comparare potuisse, ni satis ex illa operis particula intell0xisset, nihil in iis libris doterioris familiasi

contineri, de quo non abunde ex Florentinorum accuratissima collatione constaret. Quod eo magis mirum videri debet in ipso Zumptio, qui quamquam de aetate codicum, quorum prioreS duos saeculo XII et tertium saeculo XIII scriptos esse vidit excatalogo codd. mss. bibl. reg. Paris. III 4 p. 151 ''), cortior factus tamen ne sibi quidem ipse constiterit, cum omnino interpolationem codicum saeculo XV factam esse doceres' '), hos codices duobus tribusve saeculis ante exarat0S eosdem interpolatos affirmaret. Sed ipsum catalogum falsa de codicum aetate protulisse, poStea Duebnerus indicavit '). Quae cum ita se haberent, nimirum Hedichius de Parisinorum aetate ac pretio in tanta Sententiarum diversitate non tam certo iudicio agere potuit, sed in dubio quaeStionem reliquit. At nunc postquam ipse Parisinum 5716, quem a ceteris neque antiquitate nec pretio Superari Vidit, non inspexit solum, sed t0tum contulit, profecto sperare licet eum accuratissime de hoc codice disputaturum eSSe. Neque Vero quae iam in oditione de illo adnotavit non ea Sunt, unde, quae in primis Scire opuS eSt, percipere POSSimuS. Itaque quod supra exseripsi ex Hedichii dissertations codicum Stemma, quod Vocant, iam in hunc fere modum immutandum

15쪽

Η6dici ius igitur cum dicat, codicis archetypi scripturam cognosci e consensu utriusque ordiniS prioris claSSis, pauluma rei veritate abesse mihi videtur. Nam mea quidem sententia prior prioris classis ordo ita comparatus est, ut is proxime ad archetypi Speciem accedere putandus sit. Quamobrem Parisinus 57 16, quippe qui solum huius ordinis integrum exemplum e X fet, ubicunque a ceterorum primae classis codicum loctione ita recedit, ut aut solus aut et ipse et illi sanum aliquid Oxhibeant, illis posthabitis sequendu S est. Quid quod saepe Parisini vitia tolerabili cet 0rο-rum librorum lectioni praeferenda sunt, cum ipSaveram emendandi rationem monstrent. Cuius rei iam certum, ut mihi videtur, argumentum praeStabo ; non est autem animus totum Scriptorem pertractare, ut congestiS omnibus plane locis controversis Sententiam meam ante ocul OS ponam, Sed

fasis habebo exemplis ex VIII libro et aliqua parto libri IX

sumptis singularem codicis Parisini 5716 praestantiam ostendisse. Est autem hic codex Parisinus tam negligenter Scriptus, ut vix persuadere tibi possis librarium omnino latine Scivisse; quo factum est, ut plurimis sane locis Sualeat mendis quibusdam, quae in ceteris libris non inveniuntur. CuiuS paucaS paginaSSi perlustraveris, omnis fere generis errores licet deprehendere. Primum enim ratio ac formula scribendi praecipue in nominibus

propriis a vero aberravis, vel ut VIII 1, 19 clyso, 30 clytus legitur pro Clito, Clitus; 1, 45 pth0l0me0, 48 ptholomaeus; 2, 16 aminian; 2, 25 Oxartan atque adeo 27 hoc Xartes pro Oxarten et Oxartes; 2, 27 sisimithren et 32 si mythri pro Sisimithrem et Sisimithri; 3, 12 spitaminis pro Spitamenis; 4, 20 Sagas pro Sagos; 5, 2 catanes pro Catenes; 5, 20 callesthenes, 6, 25 et 7, 10 callesthenen, 6, 29 catosthenen, T, 8 chalisthenis 6, 1 p0liperc0nti; 6, 26 eurilocum - quae quidem Orthographiae quam vocant vitia alias in ceteris qu0que codicibus Curtianis occurrunt; neque illud mirum erit, quod compraehendi Mescriptum est pro comprehendisse et similia. - Deinde Singulae

16쪽

litterae aut syllabae immutatase sunt idque interdum ita, ut casus numeri modi genera immo ipsa verba confunderentur.

Huius quoque rei ex octo primis capitulis libri VIII oxompla promam: 2, 7 alius pro alias; 4, 20 relictam pro relatam; 4, 20 coacta pro cocta; 5, T libere pro labare; 5, 8 quidem pro quidam; 5, 15 0sserre pro auferre; 6, 23 detegeret pro decedoret; 6, 25 consulendam pro conSolandam; 8, 19 cum pro tuum; 1, 15 venarentur pr0 venaretur; 2, 9 offerri pro Osterre; 3, 11 venisset pro venisse; 3, 12 SuSpeusis pro SuSpectuS 3, 13 noscit pro nosci; 3, 14 diversam pro diversa; 4, 3 oculis modo meantibuS pro oculoS modo meantiS; 4, 22 eo pro eum; 5, 14 silentium pro silentio; 5, 12 credesne pro credisne 6, 20 coepit pro c00psis; 8, 19 quam pro quem; 8, 23 uonSecutus

pro conSecuta. - Tum litterae nonnullae aut syllabae exciderunt, item tota verba desunt, e. g. VIII 1, 38 ausis pro iactis Scriptum est; 2, 8 occubere pro Occubuere; 4, 13 et pro sed 8, 21 usquaquam pro hautquaquam; I, 18 quam pro quamquam reperitur; 1, 38 tam pro tamen; 4, 14 deprenderat pro deprehenderat; 4, 18 que desideratur; 6, 19 quam pro qu0niam legitur; T, 1 inimus pro inivimus. Ac verba quidem interciderunt

in his capitibus haec: 1, 51 i; 2 7 alias; 4, 3 luce; Α, 5 sum; 5, 24 te; 6, 27 autem; T, T dicere; 8, 22 quod. - Denique

ne illud quidem deest vitiorum genus, quo sive Singulae litterae sive f0tae syllabae perperam in textum quem Vocant irrepSerunt occurrunt autem in his octo capitulis haec, quae eicienda videntur: 1, 45 af pro a scriptum extat, 1, 47 coierent pro coirent, 2, 7 timentique pr0 timenti, 2, 13 commisit pro misit, 4, 11 StrenueSque pro Struesque, 4, 29 et pro e , 5, 24 iis pro is, 8, 3 Sine pr0 se; T,4 pronomen te bis positum est. Adde

quod ipsa verborum collocatio interdum turbata cernitur, velut 5, 14 ritus externosque pro externosque rituS inVenitur. Hanc igitur ingentem singularium errorum colluviem Si quis perpenderit, concedet multum afuisse, ut librarius, accuratiore linguae scientia haud dubio prorsus destitutus, proprio Marte quidquam mutare auderet, ut quae a ceteris codicibus, qui Ser-

17쪽

vati sunt, dissentiens Sana praebet, ex ipsa archetypi lectione non fluxi esse non possent. Itaque suo iure Hedichiues permultis sane locis solam huius Parisini auctoritatem secutus textum

constituit ; velut in libro VIII friginta quattuor loci illius codicis praestantia restituti sunt, quos enumerare mihi liceat 1, 5 ea consederant suum fragmento Vir 'eburgensi); 1, 12 Spa-fi0sas; 1, 15 in stria; 1, 19 excusatione; 1, 26 dignos; 1, 32 imperaturus; 1, 34 at cum 1, 41 praeterieris, 2, 6 infer; 2, 15 II milia; 3, 8 vinoque; Α, 2 minis; 4, 4 cadentium; 4, 23 Ro-Xane; 4, 25 amorem; conpararetur 5, 2 autem; 6, 6 stirpi p08f;6, 11 in permutandis; 6, 23 nec; T, 8 as; 7, 11 sint; 8, 8 γ)in; 8, 16 videre; 8, 22 aulae ei; 9, 31 est cum fragmento Rhenaugiensi); 10, 4 occurrerunt; 10, 24 obmolita; 10, 25 terra humoro diluta; 11, 12 miserabilis; 12, 6 permiss0que; 12, 9 imperii vires; 13, 15 felix; 14, 1 Abisaron.

Sunt autem praeter hos loci quidam, in quibus et ipsis aut cum ceteri S melioribus aut solum Parisinum germanam lectionem SerVaSSe eXiStimo, Hedichius vero ad ceterorum librorum fidem confugit. VIII 1. 4: Namquo hostis in silvis, quae erant forte campo iunctae, armatum militem condidit. Ita Hodichius scripsit Bernensem, Florentinum, LeidenSem, Vossianum I secutus; at ΡariSinus praebet: et forte campo erant, item fragmentum Viroeburgense. Atque haec lectio,

quam in editionem suam redopit Modius, of Solineidewino Philol. V. 378) et Noeliloro Mus. Rhun. XIX. 184) genuina Visa eSt, nec immerito. Delectatur enim Curtius huiusmodi enuntiatis

interpOSitis, quae sive pronomine relativo VIII 14, 20) sivo adverbio quippe 11, 19) sive particula quidem 5, 8) sive u0niuncti0ne enim 5, T) vel namque 14, 28) sive nulla omnino huiusmodi vocula 10, 22) inducit sive coniunctione et posita,

ut nostro loco et huius libri cap. 14, 1: et ita convenerat, l. III c. 11, 13 : et forte in illud cornu omnes fuga abstulerat. Quo quidem exemplo id quoque comprobatur, Verborum ordinem noueSSe mutandum, quod maluit Modius. Cf. praeterea Liv. XXIII

18쪽

1 et pleraeque cavae sunt viae SinuSque occulti; 44 es sunt Omnia campi circam Nolam. VIII 2, 5: Ille humi prostraverat corpuου gemitu Biulatuque miserabili totam perSonanS regiam. IIano lectionem a Musiigellio Zumptio Fossio receptam contra P et omnes meliores codices Hedici ius repetit - ut ipse dicit, Modium secutus; sed fallitur memoria vir doctus, Modius enim

correxerat: tota personante regia. Equidem, cur codicum Scriptura mutanda esse videatur, non intelligo; falsum enim est quod dicit Zumptius, aut personare aliquem gemitu domum aut domum ipsam personare gemitu. Nam praeter has tertia quoque Structura cum ablativo reperitur, ut apud Livium XXXIX 15 qui personant tota urbρ; XLI 2 totis passim personabat castris. Itaque hic quoque etsi simul cum ceteris melioris notae libris, rectam praebet lectionem P: tota personan S regia. VIII 2, 30: Futurum se in regis potestate reSpondit. Sic Hodiokius ut olim Musitetellius Zumptius se ossius exauctoritate codicum excepto Ρ, qui praebet: pote Statem. Quod, etsi saepius in P casus miscentur, tamen nescio an Verum Sit latinum esse scimus e Gellio, qui I T. 16 haec habet: Amicus noster in eiusdem M. Tullii oratione, quae est de imperio Cn. Pompei, ita scriptum esse a Cicerone dicebat atque ipse ita lectitabat: Cum VeStros portus, atque eos portus, quibuS Vitam ac Spiritum ducitis, in praedonum fuisse potestatem Sciatis, neque Soloeci Smum esse aiebat ,in potestatem fuisse μ, ut vulgus Semidoctum putas, sed rationem dictu certam et probam contendebat 12, 33 ubi Halmius scripsit: in potestate), qua et Graeci ita uterentur et Plautus Verborum Latinorum elegantissimus. Cf. Cic. Verr. V38, 98 in eorum potestatem portum futurum intellegebant; lex municipii Salpensant e. 21 quem locum Halmius attulit): in poteStatem parentium fuerint ; Liv. II 14 auctionem fortunae regiae, quae ne in potestatem quidem populi Romani esset; Sall. Iug. 112, 3 cum talem virum in potestatem habuisset. Ac ne eos quidem locos deesso dixi, ubi Ρ ut ceteri codices non interpolati mendosus quidem est, sed ita mendosus, ut ipsis

19쪽

erroribus optimam emendandi ansam praebeas, id quod in pluribus locis perspexit Hedichius, in nonnullis, de quibus iam disputabo, neglexit.

VIII 2, 22: Ruinas munimentorum supergreSSUS Rd petram admovit exercitum. Hanc deferiorum codicum Scripturam miror quod etiam Hedichius secutus est. Etenim , SuperegresSuSμ, quod praebet Ρ et codices meliores omnes, corruptum quidem eSSe eo evincitur, quod, ni fallor, Verbum , Superegredi μ primum invenitur apud Ambrosium ep. 6; Sed quaeritur, num haec lectio a littera perperam addita originem duxerit, quod milii quidem veri dissimile videtur esse. Puto enim Scripturam illam furbato verborum ordine natam eSSe, quem ita restituerim: Super ruina Smunimentorum egressus. Porro verbum , egredi μ cum praepositione , Superμ iunctum optime concinit cum verbo , admovitμ, quod et ipsum iuxta praepositionem , ad μ positum eSt. VIII 3, 1T: Arsac0s in Mediam missus, ut Oxydates inde discederet. Ita codices et editiones; solus P praebet , desederet μ, quod in archetypo quoque fuisse et in ceteris apographis in , discederet μ mutatum esse suspicor. Sed minus bene in hac re egerunt librarii; scribendum enim erat: decederet, quod proprie de iis dicitur qui e provincia Sua reVocant tr. VIII 8, 6: Lyncestem vero Alexandrum bis insidiatum capiti meo a duobus indicibus liberavi, rurSus convictum per biennium tamen distuli. Hic vel optime demonstrari poterit, quanto ceterorum codicum consensui unius P auctoritas praeferenda Sit. Cum autem duplici locus macula laedatus sit, liceat alium locum, unde Omnis emendatio pendet, exscribere, qui est in 1. VII 1, 5 sq.: Atharrias postulare coepit, ut Lyncestes Alexander, qui multo ante quam Philotas regem voluisset occidere, exhiberetur. Αduobus indicibus, sicut supra diximus i. o. in doperdito libro II; cf. Diod. XVII 32. Arr. I 25, 3 sqq.), delatus tertium iam

annum custodiebatur in vinculis.

20쪽

ἡPer bisennium quod retinuerunt Muefgellius Fossius Zumptius, vix quisquam iis vitio vertet; haec enim est lectio codicum praeter P; at Hedichio, qui idem exhibuit, praesto fuit lectio codicis P , patriennium μ, corrupta illa quidem, Sed quae

Sola Veram emendandi viam monstret. Quid multa 3 , per friennium scribendum censeo. Quam coniecturam ab Optimo codice indicatum ut magis etiam confirmem, pauca praemonenda Sunt. Si quis enim eum, quem ex l. VII attuli, locum cum Π0Stro comparaveris, poterit Sane dubitare, utrum , triennium an , biennium scribere malit. Nam cum de tertio anno agatur, aut iustum paene triennium aut biennium, quod iam praeterfluxit, intelligi polost. Sed alii quoquo loci conferendi sunt et

ipSe rerum ordo considerandus. Ac Curtius quidem VII 1, 8 Lyncestem Alexandrum narrat causam dicere iussum haesitaSse, quamquam toto triennio medi fatus erat defensionem; item Diodorus XVII 80 de triennio l0quitur: τριέιζ tua' Zooro, εν φυλακιῆ et ρουφιενος chεχελεσε. Re autem vera non totum modo triennium sed maius etiam fuisse temporis spatium, ex Arriano discimus, qui I 24, 5 Lyncestem iam tum in vincula coniectum esse tradit, cum Alexander rex apud Phaselin esset olim exercitu, id est ea hieme, quae ad annos trecentesimum tricesimum quartum et tertium ante Chr. n. pertinet. Quae autem iuitio l. VII narrantur a Curtio, certe ante annum 330 gesta eSSe

procul dubio scribendum eSt. Sed altera quoque hic macula haeret, neque illa levior. Conferenti enim eum, quem Supra contuli, locum mani Stum eSt, non liberatum esse Lyncestem , a duobus indicibus sic autem eSs in eo loco, quem nunc tractamuS -, Sed iam antea insidiatum regi et ob id ipsum suspectum tamen liberum et integrum manSiSSe; Ρ0Stquam vero , a duobus indicibus delatus est, in Vinculi S esse custoditum, cum Alexandro supplicium disserre placeret. Agedum transponamus verba ἡ a duobus indicibus μ :iam omnia quadrant; locus autem hunc tu modum restitutus est: Lyncestem vero Alexandrum bis insidiatum capiti m00 libe-