Conspectus medicinae theoreticae : ad usum academicum

71쪽

hit, vel etiam lac vaccinum aqua dilutum et saccharo commistum Flos la Stis, cujus magna pars merum oleum est, fere semper dissicilis concoctu reperitur et res sum vero lac ex omnibus fere quibus vulgo utimur cibis difficillime concoquitur, Praesertim tostum, cum propter insignem tenacitatem, tum quoque propter oleum suum ustum et frictum. Vetustior qui dem caseus, et jam paene CorruptUS, Amultis concoctu satis facili reperitur quine multi putant, eum non modo ipsum a cile concoqui, sed aliorum quoque alimentorum concoctionem PromoVere, praesertim quae naturaliter ad corem vergunt. Hoc autem, ut videtur, beneficium, potius

tribuendum est stimulo quem infirmiori ventriculo impertit, quam putridae ejus

naturae, quae Ut vulgo creditur cor adeo adversatur.

Ioa a. Far omne priusquam fermentam tum fuerit, concoctu difficile est, et ideo validioribus tantum ventriculi accommo-

72쪽

6 CONSPECTU Cap. XXv.

datum probe autem fermentatum facillime concoquitur, ita ut vel delicatissimis aegroti conveniat Pari ratione radices esculentae, veluti bilitates, quae multam farinam habent, aegrotantibu parum accommodatae sunt. Quin et ob eandem causam legumina multa, veluti pisa fabae, et similia, quae dum tenera et viridia adhuc sunt adeo facile concoquuntur, ut pleris Ue se-groti tuto permittantur, quam primum matUrescunt, et farrace fiunt, dissiciliora concoctu evadUnt. Ioas Pleraeque radices esculentae, atque olera, veluti rapUm, Ut pastinaca, aut brassica, aut Pinaces, quo ipsa teneriora sunt, eo facilius fere ab infirmo ventriculo Concoquuntur. Neque tantum ad ge DUS plantae quam ad teneritudinem ejus

spectare oportet brassica enim communis Pro cibo assumpta, robustissimis interdum oneri est, dum catili orem aut brocosi, infirmissimi saepe impune edunt, et bene conm

73쪽

MEDICINAE THEO RETICA sp

io ad Porna mitia plerumque admodum salutati sunt, et a multis morbis aliquando defendunt, et quosdam praesente summovent, et brevi solvuntur et facile concoquUntur in ventriculo, modo neque nimia copia devorata fuerint, neque tempore minus idoneo. Tutissima sunt vel prodentaculo vel pro coena assumpta, Vel aliquamdiu ante vel aliquamdiu post prandiu manam statim a prandio, pleno scilicet ventriculo, vel forsitan nimis jam onerato, si fuerint assumpta, perspicuum est haud parum esse nocitura. Quod si ventriculus valde infirmus est, et acori imprimis obnoxiuS, tum poma, quamvis maturi ima, aut omnino deneganda sunt aegro, aut caute et parce admodum concedenda.1oas Plurimi aegri, diaetae ex carnibus pro maxima parte diu assueti, frugibus, siquando se propter varia causas magis aptae creditae sunt, atque praescriptae, dissicillime assuescunt, neque has sine fastidio

sumere, aut sumpta sine magno tumultu in

74쪽

s CONSPECTUS Cap. XXV.

in ventriculo concoquere, possunt. Tamen prudentia atque perseverantia, subducta vel minuta paulatim carnium quantitate, auctaque pro rata Parte frugum copia, omne fere homine eo perduci queunt, ut has et satis appetant, et sine incommodo assumant, et vel solis frugibus,(si opus fuerit), vel iis saltem pro maxima cibi parte vescantur, idque non modo sine periculo aut incommodo, sed cum magno beneficio. Ioas. Ex iis rebus quibus prosentaculo uti solemus, bes, cosses, cacao, haec sola aliquid nutrimenti suggerit priores enim duae res nihil nutriunt, nisi ope lactis et

sacchari quae cum iis commiscentur. Praeterea vi quadam sedante et solvente in ventriculo pollent, praesertim quum Calidae bibuntur, et ideo parum salutares fiunt; quapropter omnibu fere aegris vetustis morbis laborantibus prohibendae sunt, vel parcissime permittendae. Icclo Vero, Ultum olei et quasi farinae continens, valde

nutriens

75쪽

MEDICINAE THEO RETIC E Is

nutriens est potusque ex eo confectus, dummodo bene coetus sit, et non nimis crassus factus, et fabae in pollen tenuissimum tritae fuissent, neque cum aromatis mixtae, a multis hominibus bene concoquitur, et iis igitur satis aptus cibus est. Ioa . Ova demum recentia atque sorbilia, et mustum nutrimenti praebent, et con- coetu facilia sunt, et ideo bonus et salutaris cibus plerumque fiunt, et saepe cum insigni beneficio in locum aliarum rerum Projentaculo aut coena sussiciuntur.

Ioa 8. Delectus denique cibi haud levis

momenti in morbis vetustis fieri debet, ratione habita naturae morbi, cui cibus ita accommodari debet, ut ei quam maxime adversetur, et morbosum corporis statum

aliquatenus corrigat sic in morbis hydropicis, sicca et solida diaeta ex carnibus assis et similibus rebus in morbis putridis vero diaeta tenuis ex frugibus, pomiS, C.

76쪽

6 CONSPECTUS Cap. XXV.

sius postea agendum erit, sub variis titulis remediorum quae adversu singulos morbosos corpori statu Valent. Ioas. Potui quoque aegrotantium in longis morbi cura non levis danda est, scili cet qui vel solum ventriculum vel totum corpus pari ratione ac cibus assicere potest. Potu omnis, Origine, et natura etiam pro maxima parte, aqua est; quae quidem pura, sive fontana sive fluviatilis, nihil mali in se habet, et omnibu aegri et omnibus ventriculis, utcunque delicatis atque in si mis, nisi prava consuetudine aliquid meraci necessarium factum fuerit , apta et accommodata est. Sunt Profecto multae aquae quae alia atque alia ratione corpori nocere possunt; sunt quoque multae medicinales aquae in varii morbi saluberrimae. Sed de his non hic est locus agendi. Iogo Pura autem aqUa fontana, Praesertim recens et frigida, optimUS, et saluberrimus, et fere gratissimus sitientibus,

sive

77쪽

MEDICINAE THEO RETICA si

sive sanis sive aegris, potu est: nimirum qui sitim restinguit, corpus refrigerat, acria diluit et sic obtundit, urinam, et saepe sudorem, movet, noXia expellit, putredini obstat, concoctioni opitulatur, et demum

ventriculum roborat.

IOSI. Sunt tamen, quamvis paucissimi, quibus frigida, propter insignem vel totius corporis vel ventriculi tantum infirmitatem, suo frigore nocere videtur. His interdum eadem aqua, vel levissime tepefacta, vel coctae et iterum frigescens, et sic quasi mollita, sati conveniet. Ioga Homines vero semper et ubique in liquoribus quibusdam fermentatis et inebriantibus sibimet comparandis solertes fuere; et tenuioribus saltem hujusmodi liquorum pro Otu communi, sicut meracioribus, luxuriae causa saepe utuntur ita ut multi per plures annOS, aquam, Use sola fere naturalis potus dici queat, ne semel

quidem gustaverint. Quin et multi iis ita

assuescunt.

78쪽

6 CONSPECTUS Tap. XXV.

assuescunt, ut potu quodam meraco sine gravi incommodo carere nequeant.1oss. Ex iis liquoribus, vina et cere- visis variorum generum maxime in usu sunt, et sanis hominibus fere tuta, et multis aegris salutaria, modo sua natura bona suerint, satis scilicet fermentata, neque adhuc ad corem nimis vergentia), neque nimia copia assumpta.IOS . Incommodo vero quodam, vel aliquando periculo aliquo, in multis longis morbi non carent. Corpus imprimis nutriunt, quod aqua non facit, idque forsan cum tali subsidio minime opus est, et sic

nocent. Praeterea, excitant et calefaciunt corpus, forsitandam nimi calens. Et denique, natura sua acescentia, ventriculo jam infirmo saepe nocent acorem in eo gignunt, concoctionem alimentorum, et nutrimentum, et refectionem corporis, impediunt, et hoc ideo brevi infirmant.1 OSSI sedam

79쪽

MEDICINAE THEO RETICA is

Ioas. Quaedam ex iis propter tenuitatem ad corem valde proclivia existentia, quaedam contra natura magi meraca CX-citando primo, postea infirmando stomachum et totum corpuS, aegroti maxime

nocent. Si parce bibendum est, meraciora Hispaniae et Lusitanis vina optima sunt et maxime salutaria; sin largius puriora et saniora Galliae vina tutiora sunt et aegris et sanis. Ex cerevistis vero, Londinensis illa fortis atque amara, quae Porter vocatur, saluberrima est, et aegrotantibus, iis praesertim qui a stomacho laborant, accommodatissima, et fere sola permittenda.Io36. Praeter Vero Omnes liquores se mentatos, meracissimi illi latices, qui pia ritus desiliati vocantur, apud multo in usu quotidiano sunt, Ut meri, aut cum aqua et aliis rebus commisti. Hi sane incommodis quibusdam vinorum plane carent; neque enim corpUS Utriunt, neque aces cunt in ventriculo, sed potius acorem in eo impediunt: commoda quoque laudexigua

80쪽

CONSPECTUS Cap. XXV.

exigua plane possident Ventriculum et totum corpu excitant, et sic concoctionem alimentorum, aliter dissicillimam futuram, saepe promovent. Nihilominus vero plurima et pessima incommoda nunquam non habent, et merito omnium rerum quas

hactenus luxuria humana excogitaverit perniciosissimi habentur. Nimi excitando saepe nocent saepius adhuc et magis infirmando generi nerυmo imprimis inimici sunt, et ventriculo, et jecori; unde

infirmitas generalis, et dirus et insanabilis hydrops, vel ab hac, vel ab obstructioni-hus viscerum, qua liquores isti gignere solent Rarissime igitur aegrotantibus permittendi sunt spiritus isti desiliati, utcunque diluti, nam i consuetudinis, quamvis primo parum grati, Paulatim suaviores fiunt, et meraciore bibuntur. - Mitescunt aliquantum et obtunduntur in potu nostro Ptinch, non modo multa aqua diluti, sed cum saccharo simul et succo pomorum quorundam commisti. Sed tum nihil peculiaris commodi habent; nam liquor ille, sicut