Conspectus medicinae theoreticae : ad usum academicum

41쪽

MEDICINA THEO RETICA as

rit tum denique, quia in omni feremo ho acuto pariter atque vetusto, ipsa alimenta, quae sua natura optima sunt, et sano homini saluberrima, saepe minus idonea fiunt, non magis propter generalem infirmitatem corporis, quam propter debilitatem specialem organorum et virium quae cibi concoctioni, et partium quae superfluente et noxiae in corpore factae sunt expulsioni, inserviunt ita ut quicquid fere alimenti assumptum fuerit segnius et tardius

Concoquatur, vel forsan nunquam in idoneum nutrimentum convertatur, et sic corpus non modo non reficiat, sed multum gravet,

ventriculumque imprimis et intestina ita opprimat, ut aegrius in posterum sua fungantur ossicia rebus vero sic se habentibus, non mirum erit, si primis morbi indiciis haud parum auctis nova insuper et graviora accedant mala; neque Profecto dubium est, alimenta notissima atque tutissima, quaeque in usu quotidiano sunt, aegrotantibus intempestive concessa, pessimos saepe habuisse effectus, neque semper

morte caruisse.

42쪽

reb CONSPECTU Cap. XXV.

q83. Igitur bene perspicuum erit, Uram atque attentionem haud leves dandas esse diaetae aegrotantium; et multa peritia saepe opus esse, ut sciat medicus qualia alimenta et quo tempore singulis aegris sint permittenda Quoniam vero neque limites neque propositum hujus operis aut sinunt aut postulant, ut de cura singulorum mor- horum agatur, sat fuerit in hoc loco consilia et praecepta quaedam quam maxime generalia tradidissse de diaeta quae in duo-hu morborum generibus, s acutis scilicet atque vetustis, conveniat. Haec bina mor- horum genera, quum adeo diversa et fere contraria existunt, omnesque morbo quodammodo comprehendunt, doctrinam generalem de diaetae administratione satis ilia lustrabunt, quam . unusquisque ingulis morbis perspectis prius specialibus eorum naturis facile noverit accommodare.s8 . In plerisque morbi acutis, febribus scilicet, aliisque affectionibus ejusdem naturae, talis fere existit appetituum naturalium

43쪽

MEDICINAE THEO RETICAE et

ratium status, ut aegri cibum non modo non appetant, sed multum fastidiant, saepe

etiam nullis argumentis aut precibus inducantur, ut hanc repugnantiam ita vincant, ut vel unam bucceam cibi, quamvis delicatissimi, sumant.q8s. In hoc igitur statu absurdum certe

foret multum cibum cujusvis generis aegrotanti praescribere praesertim quum et ratio docet, et plurima experientia comprobavit, cibum quem repUgnante natura, et deficiente appetitu aut fani aut aegri fe-hricitantes imprimis, sumpserint, aegre concoqui, et corPUS Parum nutrire aut reficere, et nihil prodesse, et saepe multum nomcere, gravati scisiicet et irritatis ventriculo et intestinis plurima materia corruPta, et acri, et Utrida nam parum omnino

in talibus morbis nutrimenti ex iis resorbetur in sanguinem ut decet deferendi, et ideo multo plus stercoris quam in sanis ex eadem cibi quantitate in intestinis congeritur, ejusque multum corrupti praeservtim

44쪽

us CONSPECTUS Tap. XXV.

tim si alvus, ut fere accidit, diu astricta fuerit unde saepe calor auctuS, Propter nimium stimulum corpori jam praeter naturam calenti admotum, et infirmitas augescenS, et anxietas ingravescens, et dolor capitis, et sitis, et nausea, et vomituS, et tormina, et haud raro ingens alvi fluxus dissicillime sistendus; quae omnia et molestissima aegro sunt, eumque miserrime agitant, et revera sua natura perniciosa sunt, et quaedam ex iis valde periculosa.s86. Cibus igitur acutis morbis decum-hentibus quam parcissime dandus est; et potius Concedendus petentibus quam im- Perandu repugnantibus; quoniam hac de re plus fere periculi est in excessu quam in defectu natura enim in talibus morbis tenuissima victu contenta est, et validiore facile opprimitur, et saepe nihil fere praeter potum idoneum requirit. Non tamen

idcirco cibus febricitantibus, vel ab ipso

morbi initio, omnino denegandus est, praesertim si aeger quicquam appetit sed am

45쪽

MEDICINA THEO RETICA as

gis adhuc quum malum jam inveteravit, aliquantum idonei cibi convenit tunc enim et vires multum Collabuntur, et corpus mirum in modum marcescit, et saepe humores, ut videtur, multum Putrescunt.

Cibo igitur in hoc statu plane opus fuerit,

qui, dummodo ut decet concoctus sit, optimum remedium siet, et corpus simul reficiet aletque, et vires sustinebit, et putridam corruptionem humorum, siqua fuerit, quam optime corriget.sS . Quod qualitatem vero citat acutis morbis decumbentibus permittendi attinet, Natura ipsa usque monet, eum ex frugibus et oleribus, non ex carnibus, esse desumendum. Rarissime observantur exempla febricitantium, qui carnes, cibosque ex iis confectos, quamvis delicatissimos, aut appetunt, aut sine fastidio contemplantur ;iidem vero aegri, Oma, aut legumina, aut demum panem communem, avidissime interdum devorabunt.

46쪽

go CONSPECTU, cap. XXV.

s 88. Quin et ratio docet, fruges in tali-hus morbis pro alimento carnibus longe praestare : imprimis quia se, si modo

recte concoquuntur, plerumque nimi nutriunt, et nisi concoquuntur, perspicuum est nocitura esse tum quoque quia Orpus nimis excitant et calefaciunt, et sitim inducunt vel augent, et febrem saepe intendunt; tum porro, quia ipsae facile et sponte putrescunt, et forsitan humores corporis, ad istum statum jam nimis vergentes, velocius in putredinem rapiunt;

et demum, quia dissicilius et tardius inventriculo solvuntur et concoquuntur quam fruges, et ideo diutius in eo commorantur. Fruges vero facile solutae, et brevi concoctae, statim ex ventriculo in intestina transeunt, et alvum laxam faciunt, et corpus modice alunt, sed non onerant, neque saginant idem refrigerant potiusquam calefaciunt, et sitim sedant, et febrem temperant, et putredini fortiter oc

currunt.

47쪽

MEDICINA THEO RETICA gr

s 8s. Omnes igitur, vel saltem pleraeque fruges quae in communi usu sunt, poma

matura, radice esculentae, olera, legumina, et far omne, hordeum, avena, tritim cum, oryZa, c. et glutinosa quaedam alimenta ex plantis derivata, veluti gluten radicis orchis, tuastigo, ut vocatur, VaritS modis cocta et praeparata, acutis morbiS

laborantibus tuto possunt concedi. Neque res levis momenti est, tot prodigam Naturam suggerere alimenta idonea, eaqUe tam facile variari posse, quoniam aegri fere semper omne cibi genus, utcunque idoneum et primo gratum fuisset, cui aliquamdiu assueverint, fastidiunt, et alium cibum, vel eundem aliter coctum, magi appetunt.

suo. Ex cibis q8q. enumeratis, poma

atque olera tenuissimum alimentum praebent legumina atque radices praesertim quae farinam habent, veluti battata paulo validius, far vero omnium frugum longe validissilium, triticum imprimis atque OryZa, quae multo magis nutrire dicuntur

48쪽

sa CONSPECTUS Cap. XXV.

tur quam hordeum vel avena. Ex omni-hus vero nullum fortasse cibi genus sua natura melius est, aut aegrotantibus accommodatius, quam bonus panis fermentatus,

quippe quo nihil fere solutu et concoctu facilius sit, aut magis nutriens, aut pleri que aegrotantibus jucundius Panis itaque fermentatus, aut mollis, sed non nimis recenS, aut cum aqua coetus, et in

massam tenuem et mollissimam redactus, quae pana' dicta est, aut demum tostus, squando aeger sicciorem aliquem cibum appetit, quod saepe accidit, monente nimirum ipsa Natura fluidum prorsus cibum non convenire fag.), idoneo febricitantibus alimento erit. sSI. Hordeum vero, prae omnibus aliis cibi generibus, ab antiquissimis etiam temporibus in morbi acutis praescriptum fuit atque laudatum, multaque de eo rite

coquendo, et varii modi praeparando, tradita sunt praecepta ab ipso medicinae patre. dic tisana variae crassitudinis, vel aqua

hordeacea

49쪽

MEDICINAE THEO RETIC E as

hordeacea, Ut nunc vocari solet, pro cibo pariter atque otii in febribus a medicis praescribitur. Quin et hordeum ipsum probe coetum et mollitum, aut PUTUm, aut cum uvis passis, aut pauxillo sacchari, aut vini mixtum, honum et tutum in acutis morbis alimentum est. sva. Ex avena quoque aliqui comparantur cibi febricitantibus satis idonsi. Pulmentum ipsum avenaceum haud malus cibus est frequentius vero datur tenuis simum pulmentum, seu decoctum avenaceum, quod potus simul atque cibus esse pomtest. Nostrates quoque, praesertim rustici, optimum et febricitantibus accommodatissimum cibum ex furfure avenace Praemparare norunt, cui multam aqUam a

iidam affundunt, et agitant ut probe misceantur deinde post aliquot dies, subsidente furfure, liquorem qui supernatat jam spissescentem et acescentem effundUnt,

et coquiant donec coeat in Iulinentum.

50쪽

Vel potius gluten tenue, concoctu facillimum, et leniter acidum. ss3. Radices esculentae, et legumina, et olera, febricitantibus rarius dantur; nec quicquam peculiaris commodi habere videntur et Praeterea, quaedam ex iis dissicilius Concoquuntur, et ideo corrumpuntur, et nimi diu retinentur in ventriculo aut intestinis. Nihil vero obstat, quo mi-DUS, Petente aegro, aut deficiente magis idoneo cibo, febricitanti pleraque eorum

concedantiar.

Os . Poma ero mitia, et omnes fructus maturi, in acutis morbis nunc aegris libere Plerumque permittuntur, nisi aliquid praeter solitum, veluti ventriculi affectio vehemenS, aut gravior alvi fluxuS, Usum eorum prohibeat; neque tamen semper etiam in hoc flatu nocent, quoniam alvi fluxus, et aliae ventris affectiones in febribus, saepe a putredine, non ab acore, oriri videntur; et tum verisimile est pomorum