Conspectus medicinae theoreticae : ad usum academicum

51쪽

MEDICINA THEO RETICIS et s

omne genu ProfuturUm Otiu quam nociturum esse.

sqS. Neqiue demum carnes ipta, cibique ex iis conflati, febricitantibus semper sunt deneganda, imprimis sub finem longarum

febrium, cum saepe mera debilitas plus quam vera febris signa urget, et plus periculi minitatur tum forsan alimento quod aeger concoquere possit validi sanio et maxime nutriente opus erit, ad alendas corporis ireS.ss6. Quin et aegri in hoc statu nonnun quam tales cibo ultro appetunt, et avides sumunt, et post ea melius se habent; et plurima et valde mira decantantur exempla aegrotantium, qui, postquam omnia remediorum auxilia frustra tentata fuissent, et diaeta tenuis, quae fere imperatur, potiUS nocuisse visa esset, ope multae carnis avide assumptae, vel potius devoratae, a morbo quo conflictabant penitus fuerint liberati.

52쪽

s6 CONSPECTUS Cap. XXV.

qq . Hujusmodi vero exemplis non nimis sidendum est praeterquam enim quod talia in re medica miracula suspicione

quadam raro careant, sati probabile est, istiusmodi morbos acutos, qui solo carnium usu sublati esse videbantur, alia prorsus ratione, sive solis naturae viribus, sive auxilio remediorum fuisse sanatoS, neque tantum carnium appetitum prius accidisse quam malum jam levatum esset, et aegri redeuntis sanitatis vires atque beneficia experiri inciperent ita ut talis voracitas signum potius et enectus quam causa sublevatae aut decedentis febris haberi debuisset. Certe nemo sanus talibus historiis, utcunque verse fuerint, ita considet, ut prandium ex carnibus pro remedio praescribat febricitanti jam forsitan nauseanti, omnemque vel delicatissamum cibum prorsus fusotidienti. qq8. Carne igitur, cibique ex iis parati, febricitantibus semper caute atque Parce, et tum maxime permittenda sunt,

53쪽

MEDICINAE THEO RETICA et

cum neque febris vehemenS, neque calor magnUS, neque siti immodica, neque signae multae putredinis, adsunt, sed ingens de-hillitas, a longo morbo, et diuturna inedia, valde urgent, et aegri ipsi carne appetunt; quod profecto raro accidet nisi profuturae sint vel si forte propter delirium, aut taedium tantum diaetae vulgo praescriptae, Carnes flagitaverint, quum hae, ProPter naturam morbi et statum corporis, minUSidoneae sunt, tum ipsa qua adeo Cupiverant quamprimum gustaverint, statim fere fastidiunt, neque tantum Pieriam Ueearum sumunt quantum corpori multum possit nocere.sss. Quod formam vero attinet qua tales cibi fetiricitantibus concedi debeant, id maxime observandum est, ut ita Co

quantur et Praeparentur, ut concoctu sint quam facillimi, et ventriculum quam minime onerent, et corpUS Uam minime excitent aut calefaciant; Uocirca arietas purge et solidae carnes, sive assae sive elixu ,

54쪽

s CONSPECTU Cap. XXV.

in acutis morbi permittuntur aegriS, nimirum ad qua solvenda et concoque da ventriculus et intestina, ob infirmitatem, minu Valent; et decocta vel jusculae tenuia ex carnibus, vel juscula gelata, quihus paululum vini, et sacchari, et succi citrei, adjici solet, saepius praescribuntur. Haec profecto satis idonea sunt, et quantum opus fuerit alunt, fortasse etiam plus quam solidae carnes in statu adeo debili,

et facile plerumque Concoquuntur, neque calefaciunt corpuS, neque sitim augent, neque putredini favent, sed potius obsistuntiet aegri saepe gratisiima sunt.

IOOO. CavendUm autem, ne aut nimis

fortia aut nimia copia dentur juscula excarnibu parata, ne Plu aequo alendo, corpUS gravent, Vel Proprio stimulo calefaciant. Praeterea, talia juscula imprimis fortiora, nonnunquam aegriu digeruntur quam solidae carnes modica quantitate assumptae, et magi nutriunt, et ideo plus calefaciunt Ventriculus qUoque interdum

tenuem

55쪽

MEDICINAE THEO RETICA as

tenuem fluidumque cibum male concoquit, tum propter fastidium talis cibi, quod saepe accidit fad.), tum propter defectum soliti stimuli, quem crassior vel solidior cibus ventriculo solet impertire. Quapropter et licet et oportet nonnunquam, cum propter statum corporis cibus ex carnibus idoneus videtur, solida carnes aegris, quamvis adhuc febricitantibus, per mittere, quae interdum melius quam jus cula tenuia concoquuntur), vel saltem cumjusculis tenuibus panem tostum dare, ut

aliquid solidi in ventriculo sit interdum

etiam stimulantia seu condimenta Usedam, veluti cyathu meri, aut paululum salis communis, quamvi sua natura Parum idonei), necessaria fiunt, quippe sane quibus aegri cibum aut nolint sumere, aut, si sumpserint, neqUeant concoqUere. 1 oo I. Medium denique locum inter carnes et fruges tenet lac, cibique nonnulli ex lacte parati lac autem et satis nutriens est, et parum stimuli habet, et na- UT

56쪽

o CONSPECTUS p. XXV.

tura acescens, non modo non putrescit ipsum, sed corporis putredini obstat igitur febricitantibus pro cibo et potu simul concedi potest, aut purum, modo non nimiae copia detur), aut, quod melius est , quia Purum lac et nimis alit, et ventriculo valde debili oneri esse potest, multa aqua dilutum, aut extracto suo oleo, seu hutyro, tenuius et magis acescens factum aut demum, quod optimum est, pro lacte ipso. serum ejus, sublata et rejecta Parte coamgulata, maxime convenit, scilicet quod ali-- quantum alit, et multum reficit, et itim temperat, et Orpu refrigerat, erumredire Dem arcet, et alvum leniter solvit. Ioo a. Quod potum vero attinet, tenuis simus fere debet esse in morbi acutis, et

subacidus, et frigidus, nisi in nonnullis

Tari exemplis, in quibus, propter affectio nem quandam singularem aut ventriculi ipsius aut alius cujusvis organi, frigia tolerari nequeat), et qualis aegris ipsis haud insuavis sit; quapropter nunquam medicatus

57쪽

MEDICINAE THEO RETICA i

catus esse debet, sicut olim mos erat, et etiam nunc est apud multas gentes. Quicquid medicamenti aegris conveniat, deturiis ut medicamentum, et modo et forma quam minimum insuavibus procul vero absint infusiones et decocta medicamentOrum pro potu communi usurpanda, quippe quae sitim plerumque non modo non sedant, sed multum augent, et anXietatem intendunt, et nauseam et vomitum ali quando movent, et vires frangunt, et tui fluxum interdum inducunt nimirias e ut propter fastidium quod creant, aegros a bibendo terrent, quum potu apprime neces sarius esset, aut si imperante medico, copiose bibantur, tum ventriculo jam fastidiente et nauseante non ConcoqUuntur, neque per vasa resorbentia larile ex intestinis hauriuntur, in Languinem deferenda sed haec et ventriculum distendunt retenta, vel calore et humore suo laxant, et solvunt, et infirmant, eorumque ideo munera impediunt, et generalem debilitatem mirum in modum aUSent. IOOS. Potus

58쪽

a CONSPECTUS I cap. XXV.

IOOJ. PotUS ver tenues, qualibus sania corpuS quivis modo calens reficiendum et sitim restinguendam utuntur, febricitantibu quoque, et sine periculo, e cum omni commodo quod a medicata potione

expectari potuisset, sermittuntur W aquae scilicet pura et gelida, vel quae super Pamnem tostum infusa est, vel cui paululum vini aut succi citrei mistum est, vel cerevi-sia nostra tenuis, vel liquor ille quem Ni

coquunt, et Is Vocant, omnia bona sunt contra calorem, itimo putredinem, alvi

duritiem, debilitatem, cunctaque demum febris peculiaria indicia nisi forte siquando, Propter acorem in ventriculo, aut alvi fluxum vehementem, acida et acescentia, qualia sunt vinum mixtum, et cereVisia, et omnes liquore fermentati, minUS COI-

veniunt Tum alii jam dictis potionibus,

aut decocto avenaceo, aut hordeaceo, quae nonnulli aegri amant magis et ultro petunt, uti oportet. Observandum quoque est, Pomtu tenue fermentatos, vel vini paulillum cum Quae mistum, vel demum nonnUn- quam

59쪽

MEDICINA THEO RETICAE s

quam cyathum meri, aegri gratiora esse, et sitim melius et certius restinguere, quam ullus potus aquosuS; nimirum, quae Putredini fortiter occurrunt, et vires reficiunt; neque vinum semper calefacere Orpus, sed nonnunquam plane refrigerare; De Ue, demum, Potus acescentes alvi flu-Xum semper augere, sed eundem haud raro

reprimere sqq.).

IOO . Denique, potus febricitantium plurimum variari, et, aut ipsi petentibus, aut tantum quem Primo habuerant nauseantibus, mutari debet, ut ad libere hibendum quodammodo invitentur, suavitate potuS, et recreatione quam ex eo sentiunt; neque imperentur bibere ad arbitrium medici, ne nimis sumere cogantur, quod gravi incommodo, vel interdum Periculo, non Carebit), nisi propter deliri una, aut stUporem, neque sentire, neque petere quicquam Posse sitit tinia quidem de bibendo eos monere

60쪽

u CONSPECTU; Cap. XXV.

Ion. Haec praesertim de cibo potuque aegrotantium in morbis acutis observanda.Quod vetustos vero attinet, quique febre vel prorsus carent, vel ex alio atque primario malo febriculam quandam oriun dam habent, hi saepe aliam longe curam postulant, quamvis sane multa de diaeta

monita utrique morborum generi communia existent, neque hic igitur repetenda.Ioo6. Imprimis igitur insigne eos inter discrimen intercedit, quod dum in acutis cibi appetitus adeo deficit, ut metus aliquando sit, ne aegri, quibus morbUS pepercisset, inedia absumantur; in quibusdam

vetustis contra, appetitu adeo valet, ut periculum saepe haud leve a nimia corporis plenitudine sit scilicet quum propter naturam morbi ventriculia aut non laborat, aut quum ita asscitur ut appetitus minus infirmetur quam potesta Concoquendi citium, et sic inutili et nocitur onere gravatur aut demum, cum appetitu pariter atque concoctio ciborum bene se habent,